Strelitzia 17128 اشتراک گذاری ارسال شده در 24 آبان، ۱۳۹۱ [h=2] برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید. ورود یا ثبت نام [/h]تجربة حضور در فضاهای شهری که یا تغییر عملکرد از جانب شهری به جنبه‌های دیگر داده‌اند و یا اصلاً کیفیتی خاصی ندارند و برعکس تجربة موفق حضور در فضاهایی چون میدان نقش جهان اصفهان و روایت‌هایی از میدان‌هایی در شهرهای سیه‌نا و ونیز و فلورانس و میلان و … از دوستان همراه، نگارنده را بر آن داشت که تاریخچه‌ای از این فضاها و لزوم وجود چنین فضاهایی که با هر فرهنگ به خصوص فرهنگ غنی و اصیل و پشتوانه‌دار ایران دارد را بیان دارد. در ادامة بحث فرصتی پیش آمد تا در مورد اثر متقابلی که این فضاها در معماری و فرهنگ شهرنشینی در شهرهای کنونی و شهرهای جدید دارند، بحث بشود. و در آخر در مورد چند نمونة موردی از این فضاها و ایجاد نوعی تصویر از این فضاها به بررسی کیفیت این فضاها و چگونگی تأثیر عوامل مختلف محیطی و اقتصادی و فرهنگی در شکل‌گیری آن خواهیم پرداخت. توجه اینکه، نمونه‌های بیان شده در این نوشته به این جهت انتخاب شده‌اند، که نگارنده توانسته آنها را به طور کامل لمس نماید و یا با آنها و طراحی آنها ارتباط برقرار کرده باشد وگرنه حقیر خود را در حد نقد آثاری این چنین ندانسته و نمی‌دانم. آیا گیاهان از رشد دانه‌ها حاصل می‌شوند؟ (بحث تاریخ‌شناسی و گونه) این پرسشی بود که در حدود ۱۰ هزار سال پیش ساکنان خاورمیانه را به طور ضمنی مجبور کرد که در یک فضای واحد به یکجانشینی بپردازند و تهیة غذا عاملی برای همزیستی مسالمت‌آمیز و مدت‌داری شد که بعدها نام شهر به خود گرفت. شهرها از همان ابتدا نشان دهندة نوعی آداب سیاسی و اجتماعی و فرهنگی خاص مخصوص به ساکنان خود به همراه داشتند. شکل ۱: پرسپکتیو بازسازی شدة شهر چاتال هویوک (مرجع : کتاب برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید. ورود یا ثبت نام جهان)از مشخصه‌های شهرهایی که به تدریج بوجود آمد، فضاهای شهری خاص مردم هر منطقه و کیش و آئین بود. چون شهرهایی که با آئین و نظم زندگی خاصی بوجود می‌آمدند احتیاج به امنیت و فضاهای خاص به خود داشتند. شهرهای بوجود آمده احتیاج به مشخصات خاصی برای خود، از جمله برج‌ها و باروها و حصار دور تا دور شهر و ارگ‌های حکومتی و فضاهای مذهبی بودند. شکل ۲: برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید. ورود یا ثبت نام مجموعة تخت سلیمان در تکاب آذربایجان غربی (مرجع کتاب معماری جهان) هر کدام از این شهرهای با توجه به ذوق و سلیقه و هوش سازندگان خود و با توجه به اقلیم و فن‌آوری در ساخت شکلی به خود گرفتند. برای مثال اولین شهرها فاقد کوچه و خیابان بودند تا ساختمان‌ها بتوانند هم به لحاظ اقلیمی و هم امنیت بدون مشکل باشند. شکل ۳: پلان و منظرة فوران آتش، جزئی از نقاشی دیوای چاتال هویوک و بعد از معماری‌های دوران‌های پیش از تاریخ در دوران بین‌النهرین برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید. ورود یا ثبت نام های ساختمان ایجاد شد و در دوران مصر باستان شهرسازی‌های مذهبی رواج یافت. در این شهرها همه چیز بر اساس مذهب پرستی مصریان نظام می‌یافت. بعد در دوران مربوط به ایران مجموعه‌هایی چون چغازنبیل شکل گرفت و شهرها مشخصة طبقاتی شدن اجتماعی به خود گرفتند که خود باعث جدا شدن فضاهای مذهبی و حکومتی از بقیه قسمت‌های شهر شد و در دوران هخامنشی فضای حصار و دیوار از اطراف مجموع تخت جمشید و یا پاسارگاد به علت امنیتی که پادشاهان داشتند و صلح و آرامش پادشاهان حذف گردید. شکل ۴: پلا کامل تخت جمشید (مرجع کتاب معماری جهان) کمی بعدتر در دوران ساسانی با پیشرفت‌های فنی شهرهایی چون فیروزآباد شکل تازه‌ای به خود گرفتند و شهرنشینی آداب ویژه‌ای یافت که بناهای برزگتر وهمساز با طبیعت بوجود آمد. شکل ۵: پلان و نماد مقطع مجموعة فیروزآباد در معماری هند شهرهایی با فاضلاب و خیابان‌کشی ویژه همانند موهنجودارو و شهرهایی در چین و ژاپن که با پیشرفت‌هایی چون اسپوتا و پاگودای چینی، نشانه‌هایی برای شهرهای مختلف بشر متمدن بوجود آمد. شکل ۶: نقشة شهر وخیابان‌های موهنجودارو (مرجع کتاب معماری جهان) در معماری بزرگ و بی‌نظیر یونان نیز فضایی به فضاهای شهری به نام آگورا بوجود آمد. توضیح اینکه آگوراها در معماری یونان وظیفة خاصی را بر عهده داشتند وآن بوجود آمدن فضاهای اصلی هر چند نامنظم در اطراف یک مسیر بود، مسیری حیاتی برای مردم یک شهر در حال تعامل و در جهت معماری خاصی که عقل محوری و ریشة اصلی آن بود. شکل ۷: شکل یک آگورا در یونان به همراه فضاهای جانبی (آگورای آکروپلیس) در آکروپلیس یونان به راحتی می‌توان این فضای منحصر به فرد را تجربه کرد. این فضا با همین کارکرد کمی منظم و پیشرفته شد تا بتواند در معماری متکامل روم باستان شبیه به یک حیاط مرکزی ظاهر شود و نام فوروم را به خود بگیرد. فوروم‌هایی که با باسیلیکاها و مراکز تجاری و تفریحی و مذهبی و حکومتی در ارتباط تنگاتنگ بودند. شکل ۸: پلان فوروم شهر پومپئی، روم باستان (دیده می‌شود که فوروم در روم دارای خاصیت نظم است.) در این دوره اتفاق خاص دیگری برای فضاهای کوچکتر جلوی باسیلیکاها و معابد افتاد و این شاید حضور عناصری به نام استلاء در این معماری به حالت سمبلیک و نمادین بود. شاید از لحاظ نشانه شناسی، این عناصر نشانه‌ای برای مرکز محلات و محل‌های درجه دوم اجتماعی ـ سیاسی به شمار می‌رفت که از معماری‌های قبل از خود وام گرفته شده بودند. (معماری مصر باستان) شکل ۹: نما و قطع ستون یادبود تراژان، روم باستان (مرجع کتاب معماری جهان) در دوران دوم مسأله جالب توجه دیگر فضاهای بزرگ شهری همچون نمایشخانة کولوسئوم بود که می‌توانست افراد زیادی را در خود جای دهد. این امر از آن لحاظ ضروری به نظر می‌رسید که مردم می‌توانستند ساعاتی را در کنار فرمانروای خود گذرانده و منظره و یا نمایش خاصی را ببینند. در این حالت یک فرد می‌توانست تا دو سوم همشهریان خود را یک جا و در یک محل جزئی از یک پرسپکتیو بزرگتر ببیند. شکل ۱۰: پلان و مقطع نمایشخانه کولوسئوم، روم (مرجع کتاب معماری جهان) نگارنده: مجتبی هوشنگیان شیرازی/ کارشناس معماری ۸۲ با تشکر از دکتر احسان رنجبر Email: douuuuuie@Gmail.com منبع: برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید. ورود یا ثبت نام 5 لینک به دیدگاه
ارسال های توصیه شده