بازدید در اعماق 1400 متری معدن سنگ آهن زیر زمینی اوکراین

[XMEHRDADX 7514]

كشور اوكراين با 80 سال سابقه فعاليت در بخش معادن زير زميني، توانسته است در اعماق بيش از 1400 متري زير زمين، به استخراج سنگ‌آهن بپردازد. سعيد صمدي، مجري طرح تجهيز معادن سنگ‌آهن زيرزميني، طي سفري به اين كشور در تاريخ دهم شهريور لغايت هفدهم شهريور امسال، از دانشكده طراحي معدن كريوباس و معدن روديناي اين كشور، بازديد كرد كه مشروح اين گزارش سفر، در ادامه مي‌آيد:

 

 

معادن اوکراين در يک نگاه

اوكراين با توليد سالانه 84 ميليون تن زغال‏سنگ و 85 ميليون سنگ‌آهن يكي از جمهوري‌هاي صنعتي و معدني شوروي پيشين است و توليد سالانه آن، 34 ميليون تن سنگ‌آهن در معادن زيرزميني است،

معادن زغال‏سنگ اين كشور در منطقه دونتسك در استان دونباس در 800 كيلومتري شرق كيف و معادن سنگ‏آهن آن، در شهر كريواروك در استان دنيروپترفسكي در 550 كيلومتري جنوب شرق كيف واقع شده است. درسال2011، اوکراين ششمين توليد کننده سنگ‌آهن دنيا بوده و شرکت‌هاي «منتين وست گروپ» با توليد 44 ميليون تن و شرکت «يالتاويسکي» با 24 ميليون تن، مهم‌ترين توليدکننده سنگ‌آهن در اين کشور بوده و در دنيا نيز صاحب اعتبار هستند.

 

نخستين معدن سنگ‏آهن اين شهر در سال 1880 به بهره‌برداري رسيده و تا سال 1920 حدود 70 درصد سنگ‌آهن مورد نياز روسيه قديم از اين منطقه تأمين شده است. در حال حاضر، ذخاير سنگ‌آهن اين منطقه 13 ميليارد تن برآورد شده كه 70 درصد سنگ‌آهن اوكراين را در بر مي‏گيرد. حدود 90 شركت معدني و متالوژي در اين شهر فعاليت مي‌کنند. تقريباً 60 درصد ذخاير سنگ‌آهن اين منطقه عيار بالاي 50 درصد دارند.

در شهر «كريواروك»، معادن مختلفي نظير سنگ‌آهن، منگنز، سرب و روي و ساير عناصر وجود دارد به نحوي كه اين منطقه، سالانه بيش از 60 ميليون تن سنگ‌آهن به صورت زيرزميني و روباز توليد مي‏کند.

 

 

ورود به شهركريواروك اوكراين

در تاريخ دهم شهريور 91 همراه با تيمي از شركت تهيه و توليد مواد معدني ايران عازم شهر كريواروك شديم كه در آغاز ورود به اين شهر، با توجه به مكاتبات و هماهنگي‌هاي انجام شده مورد استقبال آقاي دكتر ولايمر پروگودوف، رئيس دانشكده طراحي معدن كريوباس قرار گرفتيم. در اين كشور، بخش «طراحي معادن» به صورت تخصصي در دانشكده‌هاي خاصي دنبال مي‏شود و در واقع، شركت مشاور و طراحي وجود ندارد. بر اساس يك سنت باقيمانده از دوره شوروي پيشين، دانشگاه‏ها به شدت كاربردي هستند و اغلب در كنار معادن و يا صنايع بزرگ، دانشكده خاص آن صنعت نيز فعاليت مي‌كند. بسياري از اساتيد و مديران دانشكده در اين مکان‏ها حضور دارند و حتي ممكن است فعاليت اجرايي نيز داشته باشند. از اين رو، در جوار هر صنف، دانشكده خاص با شرايط و ويژگي آن صنف فعاليت مي‌كند و طراحي معادن عموماً در دوره فوق‏ليسانس همان دانشكده صورت مي‌گيرد به نحوي كه تا چند سال پيش، حتي بدون تأييد دانشكده طراحي معدن، امكان ورود كوچك‌ترين تجهيزات جديد به محيط معدن وجود نداشت.

 

آقاي پروگودوف درباره تاريخچه فعاليت دانشكده طراحي معدن كريوباس مي‌گويد: «اين دانشكده حدود 80 سال پيشينه و تجربه در حوزه طراحي معدن سنگ‌آهن زيرزميني و روباز دارد که البته در بخش كاني‌هاي ديگر به جز زغال‏سنگ نيز فعاليت مي‌کند. اين دانشكده از زمان شروع فعاليت خود تاکنون، 8 معدن سنگ‌آهن زيرزميني در كشور اوكراين و ساير جمهوري‌هاي شوروي پيشين طراحي کرده است.»

 

وي ادامه مي‌دهد: «تمام مراحل طراحي شامل طراحي اكتشافات اوليه و تكميلي و مطالعات فني، طراحي پايه معدن و طراحي جزيي و همچنين تأمين ماشين‌آلات مناسب با ساختار معادن توسط همين دانشکده انجام مي‏شود.»

 

 

آمادگي همكاري در معادن زير زميني ايران

 

رئيس دانشكده طراحي معدن كريوباس با اشاره به اينكه بررسي‌هاي فني و اقتصادي، مهم‌ترين و حساس‌ترين بخش در اين دانشكده است كه سرنوشت هر معدن را نيز تعيين مي‌كند و هرگونه كار غير دقيق در آينده معدن، غيرقابل جبران است، تصريح مي‌كند: «آمادگي داريم در مطالعات اوليه معادن سنگ‌آهن بر اساس اكتشافات انجام شده توسط طرف ايراني و مورد تأييد آنها، مشاركت داشته باشيم.»

 

وي مي‌افزايد: «پيش از هر گونه فعاليت، ابتدا بايد معادن شما بر اساس قيمت‌هاي جهاني و قيمت تمام شده فعاليت‌ها در ايران، مورد بررسي دقيق فني و اقتصادي قرار گيرند و بعد از اين مرحله است كه شما خواهيد دانست که شرايط ذخايرتان چگونه است و چقدر سنگ‌آهن قابل استخراج داريد.»

 

پروگودوف اظهار مي‌دارد: «نخستين آمارهايي كه شما اعلام مي‌كنيد، در واقع آمار زمين‌شناسان بر اساس فعاليت مقدماتي اكتشافي است ولي ما در كشورمان ياد گرفته‌ايم كه آمار زمين‏شناسان را نه اعلام كنيم و نه بر مبناي آن برنامه‌ريزي داشته باشيم. آماري مي‌تواند مبناي برنامه‌ريزي قرار گيرد كه دست‏کم مرحله اوليه بررسي فني و اقتصادي را طي كرده باشد.» وي با تاكيد بر اين‌كه بررسي‌هاي اقتصادي مذكور به هيچ عنوان دايمي نيستند، خاطرنشان مي‌كند: «بنابراين با توجه به قيمت‏هاي جهاني و قيمت تمام شده، فعاليت‏هاي معدني در كشور شما بايد هر چند سال يك بار، به روز شوند. حتي ممكن است در دوره بررسي‌هاي فني و اقتصادي، ما نتوانيم نظر قطعي بدهيم.»

 

به گفته اين مسئول دانشكده طراحي معدن كريوباس، «بعد از بحث فني و اقتصادي، ما به طور دقيق به شما خواهيم گفت که قيمت تمام شده هر تن استخراج سنگ‌آهن معدن مورد مطالعه چقدر است. همچنين قيمت تمام شده كل معدن و بخش‌هاي مختلف آن را به صورت كلي خواهيم گفت و ديگر اين که پس از دريافت اطلاعات اوليه، شما تصميم خواهيد گرفت كه آيا مي‏خواهيد معدن را فعال کنيد يا نه.»

 

در ادامه، جلسه به صورت گفت و شنود متقابل جريان يافت و ما در خصوص ريز مسائل طراحي و فني و اقتصادي و مشكلات فرآوري مسائلي را مطرح كرديم. در نهايت مقرر شد كه روز بعد، از يك معدن سنگ‌آهن در شهر كريواروك بازديد كنيم و بدين منظور معدن رودينا انتخاب شد.

 

 

تاريخچه معدن رودينا (وطن)

معدن رودينا در كنار شهر كريواروك قرار دارد. اين معدن، تا پيش از سال 1973 تا افق 110 متر به صورت روباز استخراج مي‏شد. از آنجا كه بر اساس عمليات اكتشاف، معدن تا افق 1700 متر سنگ‌آهن داشت، از اواسط دهه 60، طراحي زيرزميني آن آغاز شده و در سال 1973 معدن زيرزميني به بهره‌برداري رسيده است.

سنگ‌آهن اين معدن به طور متوسط عياري حدود 56 درصد آهن دارد و بيشتر از نوع هماتيت و آپاتيت است. در حال حاضر، معدن مذكور تا افق 1455 آماده‌سازي شده و عمليات استخراج در افق 1315 متر انجام مي‌شود. ظرفيت توليد سالانه آن، بين 5/2 تا 4 ميليون تن در نوسان است كه با توجه به شرايط بازار و ميزان قراردادهاي فروش، توليد آن برنامه‌ريزي مي‌شود. در حال حاضر، سنگ‌آهن اين معدن در داخل كشور اوكراين و استان «دنپرو پتروفسكي» به فروش مي‌رسد. سنگ‌آهن توليدي به صورت دانه‌بندي شده «فاين» و«لامپ» عرضه مي‌شود كه 60 درصد محصولات زيردانه ميان صفر تا 10 ميليمتر و 40 درصد محصولات درشت‌دانه ميان 10 تا 35 ميليمتر است. كل پرسنل فعال در آن 1650 نفر هستند. معدن به صورت 4 شيفتِ 6 ساعته در تمام روزهاي سال به جز 2 روز فعاليت مي‌کند. در واقع، اين معدن در روزهاي اول ژانويه (نخستين روز سال ميلادي) و اول ماه مي به مناسبت روز جهاني كارگر معدن تعطيل‏ است.

 

 

پوشش لباس مخصوص براي ورود به اعماق 1300 متري

 

مدير معدن رودينا در آغاز ورود ما به جلسه، چكيده‌اي از ويژگي‌هاي اين معدن را ارايه كرد و مقرر شد ساير توضيحات حين بازديد گفته شود. براي آماده شدن به اتاق تعويض لباس مخصوص مهمانان هدايت شديم. روز پيش از بازديد، شماره كفش و اندازه لباس را اندازه‌گيري كرده بودند. لذا براي هر نفر از پيش، كمد لباس آماده شده و نام فرد روي آن درج شده بود. براي تعويض لباس ابتدا يك دست لباس كتان سفيد رنگ و آزاد و سپس روي آن لباس مخصوص كار پوشيديم. كفش بازديد هم چكمه پلاستيكي مشابه معادن زغال‏سنگ بود.

پيش از بازديد، مسئول ايمني در خصوص تجربه بازديد از معادن زيرزميني و پيشينه بيماري قلبي و تنفسي و ساير موارد از تك تك افراد پرسيد و مواردي را ياداشت کرد. همچنين شيوه كار «خود نجات» انفرادي و چراغ تونل را توضيح داد و در خصوص خطرات احتمالي و شيوه‌هاي مواجه به سوانح، سخناني گفت. تعويض لباس و شنيدن توضيحات ايمني حدود يك ساعت طول کشيد و اين در حالي بود كه همه ما تجربه کار معدني و تجربه ورود به معدن زيرزميني و فعاليت در آن را داشتيم. با اين وجود، مسئول ايمني باز هم تمام موارد را کنترل کرد.

پس از تعويض لباس، همراه با مدير معدن، مسئول استخراج معدن، مسئول پيشروي معدن، مدير ايمني و نماينده دانشكده طراحي عازم بازديد از معدن شديم. ساختمان ورود به چاه معدن، حدود 200 متر با ساختمان مركزي فاصله داشت. در محل ورودي چاه معدن، يک ساختمان 8 طبقه به ارتفاع 40 متر قرار داشت. در اين ساختمان بالابرهاي مختلف مستقر بودند كه مهم‏ترين آن، بالابر حمل سنگ‌آهن و نفرات بود.

 

 

ورود به معدن رودينا

 

به همراه مدير معدن با آسانسور وارد طبقه فوقاني ساختمان شديم كه موتور اصلي بالابر سنگ‌آهن در آن قرار داشت. ابعاد محل موتور شامل 2 الكترو موتور و طبلك سيم بكسل‏ها 8×16 با ارتفاع 6 متر بود درباره مشخصات موتور و تجهيزات بالابرها پرسش‏ شد كه مسئولان بخش پاسخ دادند كه اين تجهيزات از حدود 35 سال پيش تاکنون كار مي‌كنند و ساخت كشور اوكراين بوده و تكنولوژي مخصوص خود را دارند.

 

پس از بازديد از ساختمان روي چاه معدن، جهت عزيمت به عمق 1315 متري وارد آسانسور آدم‏رو شديم.

آسانسور 2 طبقه داشت و در هر مرحله 40 نفر را جابه‌جا مي‌کرد. سرعت آسانسور 4 متر بر ثانيه بود و براي رسيدن به افق مورد بازديد 6 دقيقه زمان برد. سرعت آسانسور و تغييرات فشار در طول حركت آسانسور گوش‏هايمان را كمي آزار مي‌داد. به ويژه تغييرات فشار خيلي محسوس بود. پس از رسيدن به اين افق از آسانسور پياده شديم.

 

تونل‏هاي اصلي معدن مقطع 22 مترمربع را داشتند و مقاطع تونل‏ها ميان 15 تا 22 مترمربع متغير بود. با توجه به شرايط خوب پايداري سنگ‏ها، بيشتر تونل‏ها نگهداري آرك نداشتند بلکه به صورت شات كليد و در پاره‏اي از تونل‏هاي اصلي تونل به با راک برد نگهداري مي‌شود. در برخي تونل‏ها تابلوي اعلان خطرريزشي بودن آرك نصب شده بود. فاصله آرك‏ها نيز نيم متر بود و در بالا، رده بتوني ديواره تونل پوشيده شده بود.اما در مجموع بيشتر تونل‏ها ارک نداشتند و از شيوه‌هاي طبيعي و کم هزينه جهت نگهداري استفاده مي‏شد.

 

براي حمل نفرات و تجهيزات در محدوده هر افق، از لوكوموتيو برقي استفاده مي‌شد و برق مورد نياز آن هم به طور مستقيم از طريق كابل‏هاي نصب شده در سقف تأمين مي‌شد و به دليل اين كه معدن گازدار نبود، هيچ گونه مشكلي در زمينه تجهيزات برقي و زدن جرقه وجود نداشت و حتي در اين معدن، استعمال دخانيات نيز آزاد بود.

 

در تونل‏ها 2 خط ريل وجود داشت و با توجه به ظرفيت 10 تني واگن‌هاي حمل سنگ‌آهن، اندازه ريل‏ها 32 به بالا بود. با وجود عمق معدن و آب بسيار زياد زمين، آبكشي در آن عمق به خوبي انجام مي‌شد و كانال‏هاي هدايت آب در كنار تونل‏ها به طور دقيق شيب‌بندي شده و عموماً هيچگونه مشكلي در زمينه آب كف تونل وجود نداشت. پس از ورود به افق 1315، رئيس معدن وارد اطاق ديس پيچ شد كه وظيفه هدايت لوكوموتيوها و بخش‌هاي اساسي معدن را داشت.

 

هماهنگي‌هاي لازم را با ديس پيچ آن افق انجام داده و سپس سوار واگن آدم‏رو كه هر واگن 8 نفر ظرفيت داشت شديم و به سمت ظلع غرب معدن كه حدود 3 كيلومتر فاصله داشت حركت كرديم. پس از رسيدن به منتهي‌ اليه غرب معدن، از قطار پياده شده و وارد اين بخش شديم و پس از پيمودن حدود يك كيلومتر از تونل شيپ‌دار«اکلن» به طول 400 متر با شيپي حدود 13 درجه، به افق 1345 متر قدم گذاشتيم. در اين افق، عمليات پيشروي و آماده‌سازي جريان داشت. تونل‏هاي اين منطقه مقطع 15 متر داشتند و ديواره آن هم بسيار محكم بود. با اينكه تقريباً چند ماه از حفر آن گذشته بود اما هنوز نگهداري خاصي نداشت. عمليات پيشروي به وسيله حفاري و آتشباري انجام مي‌شد و براي حفاري يك دستگاه جامبو دريل ساخت شركت اطلس كوپكو وجود داشت كه مشغول حفاري بود و يك دستگاه لودر برقي نيز سنگ خاك حاصل از آتشباري را برمي‏داشت.

 

برابر اعلام تيم پيشروي، به طور متوسط روزانه 8 متر در اين منطقه پيشروي داشتند. كارشناسان و تكنسين‌هاي پيشروي، در خصوص نحوه انجام عمليات توضيحاتي دادند و سپس دوباره از همان تونل شيب‌دار به افق 1315 متر برگشتيم. با وجود عمق زمين، تجهيزات تهويه شرايط كاري مناسبي را آماده كرده بود. البته نبود گاز - كه وجه تمايز مهم ميان اين معادن و معادن زغال‏سنگ است- آن شرايط را بسيار آسان کرده بود و در اين عمق پر پيچ و خم زمين، گرماي آزاردهنده‏اي نيز وجود نداشت.

[XMEHRDADX 7514]

اتاق‌هاي نجات همراه با خط تلفن و لوله‌هاي اكسيژن

 

پس از رسيدن به افق 1315، درون اتاقكي كه عمود بر تونل ساخته و به وسيله چوب كاملاً پوشيده شده بود، رفتيم و استراحت كوتاهي كرديم. اين اتاقك هيچ‌گونه شباهتي به سازه‌اي در عمق 1315 متري زمين نداشت. از اين‏ها كه اتاقك‌هاي نجات هستند هر 1000 متر يك باب ساخته شده است. اين اتاقك‌ها به وسيله گمانه حفاري با سطح زمين نيز ارتباط دارند. از همين لوله‌ها اكسيژن‏ رساني مي‏شد. همچنين خط تلفني بود كه با استفاده از فيبر نوري امکان ارتباط با سطح زمين را برقرار مي‏کرد. مقداري اغذيه و آشاميدني وجود داشت تا در صورت بروز خطر، افراد پيش از رسيدن نيروي كمكي بتوانند خود را از گرسنگي برهانند.

 

پس از استراحتي كوتاه، با پاي پياده حدود يك كيلومتر پيش رفتيم تا به يك كارگاه استخراج سنگ‌آهن رسيديم. شيوه استخراج در اين معدن، روش Sub Lovel Stoping است كه در آن، تغييرات ناشي از ذخاير معدن مورد توجه است.

 

براي احداث كارگاه استخراج، ابتدا زير ذخيره سنگ‌آهن با ضخامت متوسط 70 متر تونل حفر مي‌كنند و حال اگر ضخامت توده سنگ‌آهن 700 متر باشد، بدون ترديد براي هر 70 متر يك تونل دسترسي زير ذخيره حفر مي‌كنند. مقطع تونل هم متفاوت است و با توجه به واگن‌هاي 10 تني و خطوط انتقال برق عبوري از سقف تونل، اين مقطع نمي‌تواند كمتر از 14 متر مربع باشد. پس از حفر تونل در فواصل 30 متري، كارگاه استخراج ايجاد مي‌كنند البته اين فواصل با توجه به شرايط کارگاه متغير است.

 

براي ساخت كارگاه استخراج، از ديواره تونل با يك دويل حدود 3 متر بالا مي‌روند و با يك چرخش به بالاي افق تونل مي‏رسند. در سقف تونل از بالا يك قيف ايجاد مي‌كنند و يك فيدر معمولي هم نصب مي‌كنند. در اين حالت، يك كارگاه كوچك ايجاد شده است. بعد از اين مرحله، با چال‏هاي سربالا، حفاري و آتشباري مي‌كنند. البته عمق چال‏ها متفاوت است. چال‏هاي اوليه عمق كمتر از 6 متر را دارد. اما هر چه آن محيط پيشرو باز شود، كارگاه بزرگ‌تر شده و عمق چال‏ها بيشتر خواهد شد.

 

در اين مرحله، يك وپنچ L.V.D در ابتداي کارگاه نصب كرده و با يك اسکيپ، سنگ‏هاي حاصل از آتشباري ايجاد شده در بالاي تونل را به محل قيف هدايت مي‌كنند. زير قيف داخل تونل نيز لوكوموتيو و واگن قرار دارد و از همين محل بارگيري انجام مي‌شود. كنترل حجم بارگيري توسط متصدي اين امر كه در داخل تونل مستقر است، انجام مي‌شود. در اين مرحله ممكن است سنگ‏ها سايز‌هاي مختلفي داشته باشند اما سايز آن با توجه به دهنه فيدر كه حدود 40 سانتيمتر مترمربع است، بزرگ‌تر نيست. هر لوكوموتيو به طور متوسط 15 واگن 10 تني را جابه‌جا مي‌کند. لوكوموتيو، واگن‏هاي حامل سنگ را به محل واگن‌برگردان در 70 متري بالا بر خروجي سنگ‌آهن معدن حمل كرده و واگن‌برگردان كه بسيار قديمي به نظر مي‌رسيد در هر مرحله 2 واگن را تخليه مي‌کرد.

 

 

حمل سنگ‌آهن با مخزن 75 تني

سنگ‌آهن از محل واگن‌برگردان به بونكر نصب شده در زير واگن‌برگردان، هدايت شده و از آن جا به طورمستقيم به وسيله يك سنگ‌شكن فكي تا ابعاد حدود 10 سانتيمتر خرد مي‌شد. تمام اين تأسيسات در افق 1315 قرار داشت. پس از خردايش، سنگ‏ها به وسيله يك نوار نقاله به طول 80 متر، به داخل مخزن بالابر سنگ‌آهن با ظرفيت حدود 75 تن حمل مي‌شد. به عبارتي ديگر، اين بالابر در هر مرحله 75 تن سنگ را به بالا انتقال مي‌داد. به منظور صرفه‌جويي در انرژي، 2 مخزن در چاه نصب شده بود كه اين مخازن به صورت رفت و برگشت عمل مي‌كردند. زماني كه يك مخزن بالا در حال تخليه بود، مخزن دومي در پايين در حال بارگيري بود و بخشي از انرژي مورد نياز جهت كشيدن مخزن به بالا از محل انرژي حاصل از پايين رفتن مخزن خالي تأمين مي‌شد جهت حمل بار ثابت شامل سيم بكسل‌ها و اطاقك‏هاي مخزن، انرژي صرف نشده و انرژي آن از محل سقوط مخزن دومي به پايين تأمين مي‌شد. شكل مخزن حمل سنگ‌آهن به صورت مكعب مستطيل با عرض كم و ارتفاع زياد است به نحوي كه از هر چاه در آن واحد 2 مخزن توان عبور داشتند و تخليه آن هم به شيوه باز شدن يكي از اضلاع اين مكعب مستطيل، سنگ‌آهن تخليه مي‌شد.

 

پس از توضيحات مسير استخراج و باربري سنگ‌آهن، وارد ساير بخش‏ها شديم. در هر افق يك مجموعه 2 اتاق با ابعاد 25 مترمربع وجود داشت كه تجهيزات كمك‌هاي اوليه و يك اتاق عمليات نجات مصدومان حوادث در آن وجود داشت.

 

 

واگني مخصوص براي حمل مصدوم

 

پزشك مربوطه توضيح داد كه هنگام بروز حوادث، نخستين گام كمك‏رساني به مصدوم، بيشترين تأثير را در آينده زندگي آن فرد دارد. اولين کساني که به كمك مصدوم مي‏شتابند، تكنسين‌هاي پزشكي‏اند كه با واگن مخصوص حمل مصدوم به محل مي‏روند. ما خواهان دريافت عكس يا اطلاعاتي از حوادث پيشين بوديم که گفتند اين معدن در 12سال اخير هيچ گونه حادثه شديد نداشته است. پس از چند ساعت بازديد از داخل تونل كه زمان آن خيلي زود گذشت، كم‏كم به منطقه بالابر حمل نفرات رفتيم تا از تونل خارج شويم.

 

در مجموع، اگر ما بخواهيم يك معدن سنگ‌آهن زيرزميني را به صورت خلاصه تشريح کنيم بايد بگويم مجموعه معدني و حفريات بزرگ، عميق و گسترده اما ساده و با پيچيدگي بسيار کم نسبت به معادن زغال سنگ است.

 

با توجه به تجربه ده ساله‏ام در معادن زغال‏سنگ به جرات مي‌گويم از نظر سادگي و مكانيسم كار، معدن سنگ‌آهن 2 برابر ساده‌تر از معدن زغال‏سنگ است و پيچيدگي ندارد اما حجم آن 10 برابر بزرگ‌تر است. اين بزرگي، مقداري كار ما را ساده مي‌كند چون فعاليت در آن با فراغ بال بيشتري انجام مي‌شود و سخت مي‌كند. چون احجام بزرگ مطالعات و محاسبات دقيق‌تري نياز دارند.

 

 

عمده تجهيزات موجود در يك معدن سنگ‌آهن

 

مهم‌ترين تجهيزات موجود در يك معدن سنگ‌آهن شامل موارد زير است:

 

1- آسانسورهاي حمل بار و نفرات با سيستم‌هاي قوي و منحصر به فرد، با توجه به حجم بالاي حجم بار و ارتفاع آن.

 

2- وجود 4 دستگاه «وينتلاتور» مكشي تهويه با توجه به عمق معدن تهويه از حساسيت خاصي برخوردارند. همواره 2 دستگاه آن فعال و 2 دستگاه به صورت ذخيره بود و در داخل تونل هم «وينتلاتور» كوچك جهت هدايت هوا وجود داشت. در مجموعه به دليل نبود گاز، تهويه با سهولت بيشتري انجام مي‌گرفت اما عمق معدن، بخشي از اين سهولت را تحت‌الشعاع خود قرار داده بود. مهندسين ايراني كه پيشتر در معادن زغال‏سنگ فعاليت کرده‌اند با سيستم‏هاي تهويه روسي آشنايي كامل دارند.

 

3- پمپ‌هاي مخصوص آب براي انتقال آن از افق 1400 متر

 

4- تجهيزات حفاري شامل حفاري پيشروي و حفاري كارگاه‌هاي استخراج

 

5- تجهيزات بارگيري در كارگاه‏هاي پيشروي و استخراج شامل لودر و اسكيپ

 

6- لوكوموتيو برقي با توان حمل حدود 15 واگن 10 تني كه برقشان از سقف تونل تأمين مي‌شد

 

7- سنگ¬شكن فكي جهت خردايش اوليه سنگ‌آهن در داخل تونل و نوارنقاله و ساير تجهيزات آماده‌سازي و انتقال سنگ‏آهن.

 

8- تجهيزات نگهداري تونل‏ها شامل آرك، لارده بتني و ....كه در پاره‌اي از تونل‏ها استفاده مي‌شود.

 

 

نتيجه‏گيري

 

1- با توجه به تحولات بازار جهاني فولاد و سنگ‌آهن، روند كلي قيمت جهاني سنگ‌آهن در بلند مدت افزايشي بوده و اين روند فرصت مناسبي را براي معدنكاران سنگ‌آهن ايجاد کرده كه در اين بازار پر رونق، استخراج ذخاير خود را افزايش داده و از حاشيه‌هاي سود منحصر به فردي برخوردار شوند.

 

2- كشور ما به صورت بالقوه از ذخاير سنگ‌آهن مساعدي برخوردار است و در 3 دهه گذشته كل فعاليت ما روي معادن سنگ‌آهن سطحي بوده و به صورت روباز استخراج شده است اما اگر بخواهيم جايگاه كشورمان را در توليد سنگ‌آهن با هدف تأمين سنگ‌آهن مورد نياز كارخانه‌هاي داخلي فولادسازي و همچنين صادرات مازاد آن حفظ كنيم، ناگزير هستيم بخشي از ذخاير سنگ‌آهن زيرزميني را تجهيز و آماده استخراج كنيم.

 

3- با وجود اينكه روي ذخاير زيرزميني مطالعات دقيق انجام نشده است اما همين مطالعات اندك نشان از استعداد اقتصادي و قابل قبول كشورمان در معادن سنگ‌آهن زيرزميني دارد لذا بايد با هدف راه‏اندازي اين معادن، با حداكثر سرعت برنامه مطالعات، طراحي و سپس خريد تجهيزات را آغاز کنيم.

 

4- با توجه به شرايط خاص نيروي انساني در كشور ما و نياز به ايجاد اشتغال پايدار، معادن زيرزميني سطح اشتغال گسترده‏اي را در كشور ايجاد خواهند کرد و وابستگي آن به تكنولوژي و ماشين‌آلات خارجي به مراتب كمتر از معادن روباز و اثرات سوء زيست محيطي آن نيز بسيار كمتر از معادن روباز است.

 

5- با توجه به اين كه تجربه تجهيز معدن سنگ‌آهن زيرزميني در كشور ما وجود ندارد، ناگزير هستيم در ساخت اولين معدن از تجربيات، دانش فني و تجهيزات خارجي استفاده کنيم و با عنايت به اين كه دانش فني معادن زيرزميني كشورهاي شوروي پيشين تا حدود زيادي با فرهنگ و سطح دانش مهندسين كشورمان همخواني دارد و از طرفي جلب نظر اين كشورها ساده و فاقد پيچيدگي كشورهاي اروپايي، كانادا و استرالياست. لذا ادامه همكاري با مجموعه‌هاي طراحي معادن كه در گزارش آمد، منطقي و به صلاح كشور ارزيابي مي‌شود.

 

6- با عنايت به موارد فوق پيشنهاد مي‌شود، در مرحله بعد جهت بررسي چارچوب همكاري و جزئيات آن و احتمالاً مذاكرات انعقاد قرارداد اوليه، هيأتي به كشور اكراين اعزام شود.

 

منبع :نشریه معدن و توسعه 475و476