رفتن به مطلب

مسجد قرطبه‌


* v e n o o s * مهمان

ارسال های توصیه شده

* v e n o o s * مهمان

معرفى‌:

مسجد قرطبه از عظيم‌ترين‌ و با شكوه‌ترين‌ مساجد اسپانياست‌. از لحاظ‌ تزئينات‌ بى‌ نظير و هنر معمارى‌ به‌ كاررفته‌ در آن‌ تحفه‌اى‌ بى‌ همتا به‌ شمار مى‌آيد.

موقعيت‌ جغرافيايى‌:

اين‌ مسجد در بخش‌ جنوب‌ غربى‌ شهر قرطبه‌ (كوردوبا) و در نزديكى‌ رودخانه‌ قرار دارد. از چهارطرف‌ چهار كوچه‌ى‌ تنگ‌ پيرامون‌ آن‌ را احاطه‌ كرده‌ است‌.

 

بناى‌ آن‌:

بناى‌ مسجد به‌ سال‌ 92 هجرى‌ باز مى‌گردد ؛ يعنى‌ زمانى‌ كه‌ در آن‌ بنى‌ اميه‌ شهر قرطبه‌ را به‌ عنوان‌پايگاه‌ خلافت‌ خود در آن‌ سرزمين‌ قرار دادند. در آن‌ دوره‌ مسلمانان‌ در كليساى‌ اعظم‌ قرطبه‌ بامسيحيان‌ آن‌ شهر شراكت‌ كردند. آنان‌ در قسمت‌ خود مسجدى‌ ساختند و بخش‌ ديگر براى‌روميان‌ باقى‌ ماند. هنگامى‌ كه‌ تعداد مسلمانان‌ و سپاهيان‌شان‌ فزونى‌ يافت‌ عبدالرحمن‌ بن‌ معاويه‌بخش‌ كليساى‌ متعلق‌ به‌ روميان‌ را از آنان‌ خريدارى‌ كرد و در مقابل‌ مقرر شد تا به‌ بازسازى‌ بخش‌هاى‌ ويران‌ شده‌ى‌ كليساهاى‌ آنان‌ در هنگام‌ فتوحات‌ بپردازد. در سال‌ 170 هجرى‌ عبدالرحمن‌الداخل‌ دستور بازسازى‌ مسجد جامع‌ را طبق‌ تأسيسات‌ و شكلى‌ جديد داد ؛ كه‌ پس‌ از آن‌مساحت‌ مسجد به‌ 4875 متر مربع‌ بالغ‌ گرديد. اين‌ مسجد در قديم‌ «مسجد جامع‌ الحضرة‌» (به‌ معناى‌ «مسجد جامع‌ خليفه‌» ) نام‌ داشت‌. اما امروزه‌ و پس‌ از آن‌ كه‌ اسپانيايى‌ ها آن‌ را به‌ يك‌كليساى‌ جامع‌ مسيحى‌ تبديل‌ كرده‌اند، مسجد «كاتدرال‌» (كليساى‌ جامع‌) نام‌ گرفت‌.

 

توسعه‌ و بازسازى‌:

بازسازى‌ و تعديلات‌ انجام‌ يافته‌ در اين‌ مسجد مراحل‌ متعددى‌ داشته‌ است‌ ؛ از جمله‌:

در سال‌ 139 هجرى‌ امير هشام‌ بن‌ عبدالرحمن‌ آن‌ را تجديد بنا نمود.

در سال‌ 176 هجرى‌ امير عبدالرحمن‌ بن‌ الحاكم‌ گنبد آن‌ را كه‌ جدّ وى‌ عبدالرحمن‌ بن‌ معاويه‌ساخته‌ بود بازسازى‌ كرد. امير محمد بن‌ عبدالرحمن‌ نيز مسجد را در سال‌ 207 هجرى‌ بازسازى ‌نمود.

در سال‌ 340 هجرى‌ امير عبدالرحمن‌ الناصر (المستنصر بالله) دستور داد تا گلدسته‌ى‌ قديمى‌ آن‌را تخريب‌ و به‌ جاى‌ آن گلدسته‌ى‌ جديد و خوش‌ ساخت‌ و زيبايى‌ بنا نمايند. هم‌ چنان‌ كه‌ دستور داد منبرى‌ بديع‌ و نيز سه‌ كوشك‌ در آن‌ بسازند، كه‌ اين‌ سه‌ كوشك‌ عبارتند از از: كوشك‌ «دار الصدقة‌»،كوشك‌ «الوعاظ‌» و كوشك‌ «البائسين‌». او هم‌ چنان‌ در امتداد مسجد پياده‌ رويى‌ ساخت‌ تاگردشگاهى‌ براى‌ اهالى‌ قرطبه‌ باشد، كه‌ اين‌ پياده‌ رو «پياده‌رو المستنصرى‌» نام‌ دارد.

در سال‌ 355 هجرى‌ امير هشام‌ بن‌ الحكم‌ (المؤيد بالله) نيز به‌ مسجد اهتمام‌ ورزيد و آن‌ را بازسازى‌ نمود.

لینک به دیدگاه
* v e n o o s * مهمان

[h=3]جزئيات‌ بنا:[/h]مسجد قرطبه‌ مستطيل‌ شكل‌ است‌ و صحن‌ وسيعى‌ دارد. اين‌ مسجد داراى‌ رواق‌ هاى‌ متعددى ‌است‌ ؛ كه‌ بزرگ‌ترين‌ آنها رواق‌ ميانى‌ يعنى‌ رواقى‌ است‌ كه‌ به‌ محراب‌ مسجد منتهى‌ مى‌گردد. از جمله‌ بخش‌ هاى‌ متمايز مسجد محراب‌ بديع‌ و خوش‌ ساخت‌ آن‌ است‌. بالاى‌ اين‌ محراب‌ هفت‌ طاق‌ قرار دارند كه‌ بر ستون‌هايى‌ استوار گشته‌اند. در اين‌ محراب‌ هم‌ چنين‌ يك‌ منبر نفيس‌ ساخته ‌شده‌ از بهترين‌ چوب‌ ساج‌ قرار دارد. گلدسته‌ى‌ اين‌ مسجد (كه‌ به‌ «گلدسته‌ى‌ عبدالرحمن‌ الناصر» معروف‌ است‌) مناره‌اى‌ بديع‌ ودرخشان‌ است‌ كه‌ دو پلكان‌ و در مجموع‌ 107 پله‌ دارد. بالاى‌ اين‌ گلدسته‌ سه‌ چترى‌ قرار دارد كه ‌دو عدد از آن‌ ها طلايى‌ و سومى‌ نقره‌اى‌ است‌. اسپانيايى‌ ها اين‌ گلدسته‌ را به‌ برجى‌ براى‌ ناقوس‌هاى‌ كليسا تبديل‌ كرده‌اند. طول‌ دريچه‌ى‌ مسين‌ گلدسته‌ و ارتفاع‌ آن‌ 20 متر است‌. نماى‌ ساختمان ‌از مرمر است‌ و تزيينات‌ عربى‌ برجسته‌اى‌ بر آن‌ وجود دارد. در زاويه‌‌ى‌ جنوبى‌ مسجد مناره‌ى‌ ديگرى‌ به‌ شكل‌ مربع‌ وجود دارد كه‌ طول‌ ضلع‌ آن‌ 12 و ارتفاع‌ آن‌ 93 متر است‌. اين‌ مناره‌ داراى‌ 19 در است‌ كه‌ همگى‌ از ورقه‌ هاى‌ مس‌ مقاوم‌ ساخته‌ شده‌ است‌. گنبد مسجد قرطبه‌ بر 365 ستون‌ مرمرين‌ استوار است‌. چراغ‌دان‌‌هاى‌ آن‌ در حدود 4700 عدد است‌. مسجد داراى‌ 1293 ستون‌ بوده كه‌ هم‌ اكنون‌ از آن‌ تعداد 1093 ستون‌ برجاى‌ مانده‌ است‌.

[h=3][/h][h=3]نيم‌ نگاهى‌ به‌ تاريخ‌:[/h]در نتيجه‌ ى‌ نبرد پيش‌ آمده‌ ميان‌ المهدى‌ و سليمان‌ بن‌ الحكم‌ كه‌ در سال‌ 400 هجرى‌ رخ‌ داد و بر اثر آن‌ اهالى‌ قرطبه‌ شهر را ترك‌ گفتند مسجد مورد تاراج‌ قرار گرفت‌. هم‌ چنان‌ كه‌ در سال‌ 633هجرى‌ (1236 ميلادى‌) كشيش‌ هاى‌ قرطبه‌ مساجد و كاخ‌ هاى‌ اين‌ شهر را در هم‌ كوبيدند ومسجد را نيز تخريب‌ نمودند ؛ كه‌ مدتى‌ بعد خود آن‌ را تجديد بنا و بازسازى‌ كردند.

 

 

 

معمار ي اسلامي اسپانيا مظهر ي از اصالت و زيبايي است. مساجد و كاخ ها ي با شكوه ، باغ ها و ارگ ها، سنگاب ها و آبگذرها، حمام ها ي عمومي و منازل در تمامي جهان متمدن آن روز نظيري نداشت . سوري ها بودند كه در كار احداث ساختمان هاي جديد به عنوان معمار و صنعتگر به استخدام حكام قرطبه در آمدند و بدين ترتيب چهره ي شهرها به عمارات بسیار زیبایی آراسته شد. بنابراين طبيعي ست كه معماري اسلامي اسپانيا عمدتاً مبين تجلياتي از هنر سوري باشد .

71565-300x225.jpg

مسجد قرطبه

 

مسجد قرطبه از عظيم‌ترين‌ و با شكوه‌ترين‌ مساجد اسپانياست‌. از لحاظ‌ تزئينات‌ بى‌ نظير و هنر معمارى‌ به‌ كاررفته‌ در آن‌ تحفه‌اى‌ بى‌ همتا به‌ شمار مى‌آيد. اين‌ مسجد در بخش‌ جنوب‌ غربى‌ شهر قرطبه‌ (كوردوبا) و در نزديكى‌ رودخانه‌ قرار دارد .

يكي از اولين طرح هاي عبدالرحمن اول، احداث آبگذاري براي تأمين آب آشاميدني پايتخت بود. او هم چنين ديواري به دور شهر كشيد و به تقليد از كاخي كه پدر بزرگش خليفه هشام در شمال سوريه ساخته بود، براي خود در خارج قرطبه ، قصري به نام مُني ة الرُصافه بنا كرد. در آن زمان در قرطبه كليسايي بود كه مسيحيان قبلاً آن را از بت پرست ها گرفته بودند. عبد الرحمان آن كليسا را از مسيحيان خريد و كار احداث مسجد جامع قرطبه را در سال یکصد و هفتاد اغاز کرد

 

.

59301-225x300.jpg

ساختمان اين مسجد ظرف مدت يكسال و با هزينه ي ۸۰۰۰۰ دينار ( ۴۰۰۰۰ پوند) به پايان رسيد. عرض آن حدود صد وپنجاه وطول آن حدود دويست و بيست متر است. اين مسجد بيش از هزار و سيصد ستون داشت؛ به طورى كه اگر كسى از دور به آن نگاه مىكرد، نمى توانست انتهاى مسجد را ببيند. هم چنين براى نظافت مسجد به افراد زيادى نياز بود. به همين دليل مسجد قرطبه سيصد خادم داشت. آب مسجد قرطبه لوله كشى شده بود. مهندسان آن زمان به كمك لوله هايى كه از سفال مى ساختند، آب چشمه ها را به داخل شهر انتقال مى دادند. در حياط مسجد فواره هاى زيبايى قرار داشت .

از جمله‌ بخش‌ هاى‌ متمايز مسجد محراب‌ بديع‌ و خوش‌ ساخت‌ آن‌ است‌. بالاى‌ اين‌ محراب‌ هفت‌ طاق‌ قرار دارند كه‌ بر ستون‌هايى‌ استوار گشته‌اند. در اين‌ محراب‌ هم‌ چنين‌ يك‌ منبر نفيس‌ ساخته ‌شده‌ از بهترين‌ چوب‌ ساج‌ قرار دارد. گلدسته‌ى‌ اين‌ مسجد (كه‌ به‌ «گلدسته‌ى‌ عبدالرحمن‌ الناصر» معروف‌ است‌) مناره‌اى‌ بديع‌ ودرخشان‌ است‌ .

 

 

71565-150x150.jpgمسجد قرطبه59301-150x150.jpg30043661-150x150.jpg

 

لینک به دیدگاه
* v e n o o s * مهمان

مسجد قرطبه

اسپانیا با هفتصد سال شکوفایى‌، چهارصد سال‌ تبعید و تقریباً سه‌ دهه‌ تجدید حیات‌، تنها کشور اروپاى‌ غربى‌ است‌ که‌ اسلام‌ بخش‌ مهمى‌ از تاریخش‌ را تشکیل‌ مى‌دهد.

 

مسجد در اسپانیا،مفهومى‌ فراى‌ یک‌ فضا و مکان‌

 

در سراسر این کشور، 200 انجمن‌ مسلمان‌ وجود دارد که‌ هر کدام‌ براى‌ خود نمازخانه‌اى‌ دارند. البته‌ مساجد متعددى‌ ـ اگر چه‌ کوچک‌ ـ نیز وجود دارد که کسى‌ تعداد این‌ مراکز را نمى‌داند. بین‌ 200 تا 400 مکان‌ دعا و نماز در نقاط‌ مختلف‌ اسپانیا وجود دارد که‌ اغلب‌ کوچک‌، محقر و یا حتى‌ پنهانى‌ هستند که‌ با مراکز فرهنگى‌ اسلامى‌ و مساجد بزرگ‌ شهرهایى‌نظیر مادرید، والنسیا، فوئنخیرولا، ماربیا، جزایر قنارى‌، سئوتا و ملیله‌ متفاوت‌ هستند. ولى‌ بهتر است‌ در این‌ رابطه‌ مسئله‌ معمارى‌ و ظاهرساختمان‌ها را فراموش‌ کرد. زیرا مسجد براى‌ مسلمانان‌ مفهومى‌ فراى‌ یک‌ فضا و مکان‌ است‌.

 

اگرچه اسپانیا مملو از مساجد قدیمی است اکثر مسلمانان ناچارند برای نماز گزاردن در آپارتمان‌های کوچک، انبارهای رها شده و حتی گاراژ‌ها تجمع کنند. یکی از دلایل کمبود مسجد برای جمعیت در حال افزایش مسلمانان اسپانیا، فقدان منابع مالی کافی برای خرید زمین و ساختن مسجد است اما در برخی موارد هم که مسلمانان درصدد احداث مسجد برآمده‌اند با کارشکنی‌ها و اعتراض‌های گروه‌های تندروی محلی روبه‌رو شده‌اند که از پا گرفتن فرهنگی متفاوت در همسایگی خود نگران هستند.بی‌اعتمادی به مسلمانان پس از بمب گذاری‌های مارس 2004 در قطار شهری مادرید، پایتخت که مرگ 191 تن را به همراه داشت رو به افزایش گذاشته است. این معضل تا بدان جا گسترش یافته است که مسلمانان در اکثر مناطق با مقاومت مقامات برای تامین زمین و اخذ مجوز ساخت مسجد مواجه می‌شوند. در نتیجه این رویکرد، مسلمانان اسپانیا همیشه با نوعی احساس تبعیض و رانده شدن به حاشیه جامعه دست و پنجه نرم می‌کنند.

 

مسلمانان برای سده‌ها بر اسپانیا حکم راندند اما وقتی عاقبت در سده 14 میلادی سلطه مسلمانان بر این کشور پایان یافت مساجد به حال خود رها شده و برخی از آنها به کلیسا تبدیل شدند. از آن زمان تاکنون تنها تعداد انگشت‌شماری مسجد توسط جامعه مسلمانان اسپانیا که تعدادشان طی یک دهه گذشته به واسطه هجوم مهاجران از 50 هزار به یک میلیون تن افزایش یافته، احداث شده ‌است.

 

افزایش تعداد مساجد و رشد جمعیت مسلمانان با کاهش حضور اسپانیایی‌های اکثرا کاتولیک در کلیساها مقارن شده و همین مسئله به تضادهای دیرینه مسلمانان و مسیحیان دامن زده است. فردیناند و ایزابلا، پادشاه و ملکه کاتولیک اسپانیا بودند که در سال 1492 میلادی بر آخرین حکمران مسلمان اسپانیا غلبه کردند و طرح اخراج مسلمانان و یهودیان از این کشور را به مرحله اجرا درآوردند. امروز در حالی که کلیساها در تلاش هستند تا مانع از تشدید بی‌توجهی کاتولیک‌ها به مناسک مذهبی شوند مساجد اسلامی با هجوم بی‌سابقه نمازگزاران روبه‌رو هستند.

 

رهبران مسلمانان اعتقاد دارند محرومیت از داشتن مسجد یکی از موانع یکپارچگی جامعه اسلامی اسپانیا با مسیحیان این کشور است. علاوه بر آن به اعتقاد این رهبران و همچنین مقامات اسپانیایی، یافتن دسته‌های افراطی در مساجد رسمی، بزرگ و کم‌شمارتر در مقابل حدود 600 مکانی که اکنون به عنوان مسجد مورد استفاده قرار می‌گیرند به مراتب آسان‌تر خواهد بود.

 

معماری مساجد اسپانیا در دوران اسلامی با بهره‌گیری از پلان و نقشه مساجد سوریه از تفکر اولیه اسلام مبنی بر ساده‌گرایی و بی‌پیرایگی پیروی ننمود و یک معماری مجلل و تزئینی و نمایشی را به مرحله اجرا درآورد. یکی از این مساجد مشهور و زیبا مسجد قرطبه است که بنای آن به سال 92 هجری باز می گردد.

 

بناى‌ مسجد قرطبه تقریباً دو قرن و نیم طول کشید

 

ساخت مسجد قرطبه مربوط به سال 92 هجری و زمانى‌ است که‌ بنى‌ امیه‌ شهر قرطبه‌ را به‌ عنوان‌پایگاه‌ خلافت‌ خود در آن‌ سرزمین‌ قرار دادند. در آن‌ دوره‌ مسلمانان‌ در کلیساى‌ اعظم‌ قرطبه‌ با مسیحیان‌ آن‌ شهر شراکت‌ کردند. آنان‌ در قسمت‌ خود مسجدى‌ ساختند و بخش‌ دیگر براى ‌رومیان‌ باقى‌ ماند. هنگامى‌ که‌ تعداد مسلمانان‌ و سپاهیانشان‌ فزونى‌ یافت‌ عبدالرحمن‌ بن‌ معاویه‌ بخش‌ کلیساى‌ متعلق‌ به‌ رومیان‌ را از آنان‌ خریدارى‌ کرد و در مقابل‌ مقرر شد تا به‌ بازسازى‌ بخش‌هاى‌ ویران‌ شده‌ى‌ کلیساهاى‌ آنان‌ در هنگام‌ فتوحات‌ بپردازد. این‌ مسجد در قدیم‌ «مسجد جامع‌ الحضرة‌» (به‌ معناى‌ مسجد جامع‌ خلیفه‌) نام‌ داشت‌؛ اما امروزه‌ و پس‌ از آن‌ که‌ اسپانیایى‌ ها آن‌ را به‌ یک‌کلیساى‌ جامع‌ مسیحى‌ تبدیل‌ کردند، مسجد «کاتدرال‌» (کلیساى‌ جامع‌) نام‌ گرفت‌.

 

مسجد قرطبه ابتدا توسط امیر هشام‌ بن‌ عبدالرحمن‌ در سال‌ 139 هجرى‌ تجدید بنا شد و در سال‌ 176 هجرى‌ امیر عبدالرحمن‌ بن‌ الحاکم‌ دستور بازسازى‌ این مسجد را طبق‌ تأسیسات‌ و شکلی‌ جدید داد که‌ پس‌ از آن ‌مساحت‌ مسجد به‌ 4875 متر مربع‌ گسترش پیدا کرد. همچنین امیر محمد بن‌ عبدالرحمن‌ نیز در سال‌ 207 هجرى‌ در آن تغییراتی به وجود آورد.

 

در سال‌ 340 هجرى‌ امیر عبدالرحمن‌ الناصر (المستنصر بالله) دستور داد تا گلدسته‌‌ قدیمى‌ آن‌را تخریب‌ و به‌ جاى‌ آن گلدسته‌‌ جدید و خوش‌ ساخت‌ و زیبایى‌ بنا کنند. همچنین دستور داد منبرى‌ بدیع‌ و نیز سه‌ کوشک‌ با نام های «دار الصدقة‌»، «الوعاظ‌» و«البائسین‌» در آن بسازند. او در امتداد مسجد پیاده‌ رویى‌ با نام «پیاده‌رو المستنصرى‌» ساخت‌ تاگردشگاهى‌ براى‌ اهالى‌ قرطبه‌ باشد. همچنین در سال‌ 355 هجرى‌ امیر هشام‌ بن‌ الحکم‌ (المؤید بالله) نیز به‌ مسجد اهتمام‌ ورزید و آن‌ را بازسازى‌ کرد.اما در سال 400 هجری در نتیجه‌ ى‌ نبرد پیش‌ آمده‌ میان‌ المهدى‌ و سلیمان‌ بن‌ الحکم‌ اهالى‌ قرطبه‌ شهر را ترک‌ گفتند و این مسجد نیز مورد تاراج‌ قرار گرفت‌. هم‌چنین در سال‌ 633 هجرى‌ (1236 میلادى‌) کشیش‌ هاى‌ قرطبه‌ مساجد و کاخ‌ هاى‌ این‌ شهر را در هم‌ کوبیدند ومسجد را نیز تخریب‌ کردند که‌ مدتى‌ بعد خود آن‌ را تجدید بنا و بازسازى‌ کردند.

 

معماری مسجد قرطبه

 

مسجد قرطبه‌ مستطیل‌ شکل‌ است‌ و صحن‌ وسیعى‌ دارد. همچنین رواق‌ هاى‌ متعددى ‌دارد که‌ بزرگ‌ترین‌ آن ها رواق‌ میانى‌ یعنى‌ رواقى‌ است‌ که‌ به‌ محراب‌ مسجد منتهى‌ مى‌شود. از جمله‌ بخش‌ هاى‌ متمایز مسجد، محراب‌ بدیع‌ و خوش‌ ساخت‌ آن‌ است‌. بالاى‌ این‌ محراب‌ هفت‌ طاق‌ قرار دارد که‌ بر ستون‌هایى‌ استوار شده است. در این‌ محراب‌ همچنین‌ یک‌ منبر نفیس‌ ساخته ‌شده‌ از بهترین‌ چوب‌ ساج‌ قرار دارد.گلدسته‌‌ این‌ مسجد که‌ به‌ «گلدسته‌ عبدالرحمن‌ الناصر» معروف‌ است‌ مناره‌اى‌ بدیع‌ و درخشان‌ است‌ که‌ دو پلکان‌ و در مجموع‌ 107 پله‌ دارد. بالاى‌ این‌ گلدسته‌، سه‌ چتر قرار دارد که ‌دو عدد از آن‌ ها طلایى‌ و سومى‌ نقره‌اى‌ ست‌. اسپانیایى‌ ها این‌ گلدسته‌ را به‌ برجى‌ براى‌ ناقوس‌هاى‌ کلیسا تبدیل‌ کرده‌اند. طول‌ دریچه‌‌ مسین‌ گلدسته‌ و ارتفاع‌ آن‌ 20 متر است‌.نماى‌ ساختمان ‌از مرمر است‌ و تزیینات‌ عربى‌ برجسته‌اى‌ بر آن‌ وجود دارد. در زاویه‌‌ جنوبى‌ مسجد مناره‌ دیگرى‌ به‌ شکل‌ مربع‌ وجود دارد که‌ طول‌ ضلع‌ آن‌ 12 و ارتفاع‌ آن‌ 93 متر است‌. این‌ مناره‌ داراى‌ 19 در است‌ که‌ همگى‌ از ورقه‌ هاى‌ مس‌ مقاوم‌ ساخته‌ شده‌ است‌. گنبد مسجد قرطبه‌ بر 365 ستون‌ مرمرین‌ استوار است‌ و4700 عدد چراغدان‌‌ دارد. این مسجد داراى‌ 1293 ستون‌ بوده که‌ هم‌ اکنون‌ از آن‌ تعداد 1093 ستون‌ برجاى‌ مانده‌ است‌.

 

منابع:1. معماری اسلامی/ پاپا دو پولو2. معماری ایران/ آرتور پوپ

لینک به دیدگاه
×
×
  • اضافه کردن...