رفتن به مطلب

ارسال های توصیه شده

آرایش فضایی کلاس ها به صورت های مختلفی تجربه شده است . برخی از این آرایش ها عبارتند از :

 

آرایش خطی

 

آرایش خطی – مجموعه ای

 

آرایش مرکزی

 

آرایش حیاط مرکزی

 

آرایش دسته ای

 

آرایش آزاد

 

 

آرایش خطی : در این نوع آرایش ، کلاس ها به صورت خطی و در امتداد یکدیگر قرار می گیرند .

 

آرایش خطی مجموعه ای : در این نوع آرایش ، کلاس ها علاوه بر این که در مجاورت یکدیگر و به صورت خطی قرار دارند ، به دسته های مختلفی نیز تقسیم می شوند .

آرایش مرکزی : در این آرایش ، کلاس ها حول یک فضای مرکزی سازمان پیدا می نمایند .

 

آرایش حیاط مرکزی : کلاس حول یک حیاط مرکزی قرار می گیرند .

 

آرایش دسته ای : در این نوع آرایش ، یک دسته کلاس ، تشکیل یک کلاس بزرگتر را می دهد .

 

آرایش آزاد : ساختار عمومی کلاس بصورت پلان یونیور سال و قابل تبدیل به فضاهای مختلف است .

 

گرد هم آوردن همه :یکی از فایده های روش طراحی الگویی آموزشکده ، اجازه دادن به گروه های مختلف طراحی برای ابراز ایده های طراحی در مقیاس های مختلف است . این روش به آنها اجازه می دهد در حالی که مشغول طراحی یک جزء کوچک هستند به ارتباط آن با دیگر اجزاء کل فضا و اجتماع بزرگتر اطراف آن توجه کنند .

 

33 اصل طراحی آموزشی برای مراکز یادگیری :

33 design principles for design learning environments

 

موسسه NCEF در یک تحقیق ، اصول کلی را برای طراحی فضاهای آموزشی و محیط های یادگیری ارائه نموده است . این تحقیق توسط NCEF در سال 1997 به انجام رسید و یک چارچوب کلی از اصول طراحی برای متخصصان و دست اندرکاران فراهم می سازد . این چارچوب شامل استراتژی های کلی و اولیه طراحی تا پرداختن به جزء طراحی را شامل می شود . این اصول از منابع مختلفی جمع آوری شده اند : مطالعات متخصصان ، تحقیقات محیطی ، روانشناسی ، آموزشی و ...

این موضوع مهم است که بدانیم لازم نیست که محیط آموزش تمام این خصوصیات را داشته باشد بلکه برخی از آنها تحت شرایط خاص ممکن است مورد نیاز نباشند . این اصول تنها کمک کننده و اشاره ای به شرایط مطلوب :

 

1- زیاد کردن همکاری و مشارکت در زمینه طراحی و برنامه ریزی محیط یادگیری

 

2- ساختن یک برنامه مدیریت امکانات فعال و پویا

 

3- طرح برای یادگیری که مستقیماً در جامعه به کار برده شود

 

4- به وجود آوردن محیط های کوچکتر

 

5- جایگزین کردن سازگاری زمینه در حالی که تنوع طرحی فراهم می شود .

 

6-طراحی مسیرهای غیر یکنواخت و در عین حال نظارت شده ( پرهیز از راهروهای مستقیم )

 

7- طراحی برای فضاهای سالم

 

8- دسته کردن محدودهای آموزش

 

9- فراهم آوردن فضاهائی برای استفاده مشترک از منابع

 

10- طراحی برای فضاها و گروه های مختلف یادگیری

 

11- کوچک در نظر گرفتن اندازه کلاس

 

12- فراهم کردن بخش های فعالیتی کاملاً تعریف شده و غنی از منابع

 

13- فراهم آوردن فضائی مانند خانه برای هر یادگیرنده

 

14- توجه کردن به معلمان به عنوان متخصصان

 

15- فراهم آوردن آتلیه هائی برای یادگیری های پروژه ای

 

16- تشویق هدایت مدیریتی با مرکز زدائی از فضاهای مدیران

 

17- بوجود آوردن میدانگاه اجتماعی

 

18- فراهم آوردن فضاهائی برای کنفرانس های جامعه

 

19- بوجود آوردن فضاهای خلوت

 

20- به هم پیوند دادن فضاهای یادگیری ذهنی و فیزیکی

 

21- فراهم آوردن فرصت هائی برای فعالیتهای شغلی

 

22- فراهم آوردن مراکز اطلاعاتی خانواده ها

 

23- فراهم آوردن مراکز خدمات بهداشتی

 

24- طراحی فضاها با احترام و در نظر گرفتن نیازهای رشد

 

25- زیاد کردن نورپردازی طبیعی در کلاس و مدرسه

 

26- طراح ساختمان سالم

 

27- طراحی برای سطوح صوتی مناسب

 

28- طراحی فضاهای عبوری میان فضاهای داخلی و خارجی

 

29- فراهم کردن محیطهای یادگیری متنوع برای یادگیری

 

30- این اصل ، یک نگاه کلی به مواردی است که قبلاً نیز بطور پراکنده در موضوعات مختلف به آنها اشاره شد و تنها یک دسته بندی براساس یک دیدگاه است و می توان از دیدگاههای مختلف اصول مطرح شده را بیان نمود و به برخی از مسائل دیگر اشاره کرد و یا نوع این دسته بندی را تغییر داد ولی آنچه به نظر می رسد این است که به آن اشاره شد ، در نظر گرفته شود .

  • Like 5
لینک به دیدگاه

معماری فضاهای آموزشی و مفهوم طراحی اجتماعی

مشارکت در طراحی محیط های یادگیری

محیط های آموزشی سالم

 

معماری و مفهوم طراحی اجتماعی :

( مشارکت در طراحی محیط های یادگیری )

Architecture of Concept of Community Design

 

« Bruce A.Jilk » در مقاله ای تحت عنوان « آزادی و خلاقیت » بر این اعتقاد است که : محیط فیزیکی رفتار را دگرگون نمی سازد اما می تواند در فرایند یادگیری موثر باشد بنابراین ما به دنبال طراحی محیطی هستیم که به سمت آزادی و خلاقیت باشد تا اینکه آموزش کنترل شده و متمرکز و نیز بدنبال کوششی در جهت توسعه طراحی دانشگاه برای قابلیت های بیشتر هستیم ؛ نه به این معنی که پاسخ این است ، بلکه وابسته به این است که ما چقدر از آن یاد گرفتیم .

 

 

الگوهای طراحی فضاهای آموزشی اجتماعی و مدرسه بدون دیوار و نمونه های دیگر ، براساس توجه به اجتماع بیرون و بعضا با مشارکت افراد مختلف اجتماع صورت می گیرد چنانکه ایده مدرسه بدون دیوار تنها الگوهای پلان باز نمونه های مشابه را معرفی نمی کند ؛ این ایده در واقع تاکید بر این مطلب دارد که محیط یادگیری باید برای رسیدن به حیات واقعی خود ، تبدیل به محیط هایی برای زندگی افراد جامعه باشند و به دنبال بهره گرفتن از خصوصیات و نیازهای فرهنگی – اجتماعی جوامع مختلف است و کارکرد اجتماعی از مهمترین موضوعات مورد تاکید است مطمئناً در این صورت احساسا تعلق آنها به محیط بیشتر خواهد گردید و فضا می تواند نقش اجتماعی خود را باز یابد . این مهم ، نیازمند فراهم آوردن مدل مشارکت اجتماعی در طراحی است تا نقش افراد را شخص نماید و بتواند از آنها در طرح بهره جوید . در واقع در طرح نمونه های یاد شده ، به تعبیری معماری در خدمت دموکراسی در می آید تا بتوانند در طرح این الگوها از افراد مختلفی که از آن استفاده می کنند بهره جست . در نمونه های تجربه شده از مشارکت در طراحی ، با استفاده از آِمونها و جلسات مختلف ، استفاده کنندگان از فضا در طرح آن شرکت می دهند و یا ارزیابی و جمع بندی نظرات ، به مدل مورد نظر می رسند . این یک فرایند پیچیده است که تحقق آن به آسانی میسر نیست .

 

 

در راه رسیدن به این الگوها ( اگر آنها و اهداف یادگیری آنها را باور داشته باشیم ) به طور یقین به مشکلاتی از سوی معلمان ، مدیران ، خانواده ها و حتی شاگردان برخورد خواهیم کرد .

 

مدارس سنتی را برای تکرار وظایف عادی خود مناسبتر می بینند و از این تغییرات عصبانی می شوند . برخی مسائل مالی را مطرح می کنند ، برخی مشکلات فرهنگی ، برخی مساله هرج و مرج و ... اما اگر این اندیشه به تغییر در محیطهای یادگیری را باور داشته باشیم ، شاید بتوان برای بسیاری از مسائل و مشکلات راه حلهایی را پیشنهاد کرد . ممکن است در این راه به این نتیجه برسم که ما نه توانایی انجام آن ، و نه علاقه انجام آنرا داریم ولی باید بدانیم که امری محقق است که فضاهای سنتی نمی توانند توانایی های شاگردان را رشد دهند و در این راه شکست خورده اند . ما نیازمند زمان هستیم ، ممکن است برخی از افراد زود بتوانند خود را تطبیق دهند و بقیه نتوانند ولی ما بایست تلاش کنیم تا افراد به نقش خود در مشارکت پی ببرند . در یک تحقیق صورت گرفته در حوزه طراحی مشارکتی این فضاها ، دستورالعملی به صورت پیشنهادی ارائه شده که عنوان می دارد :

 

روش مشورتی نیازمند تهیه پرسشنامه و تعدادی ماکت با مقیاسهای مختلف است و می توان توسط معمار یا دانشجویان معماری برگزار شود . سه مرحله آن عبارتست از :

 

مرحله اول :

1- ارائه خلاصه ای از تاریخچه دانشگاه با نشان دادن ارتباط های متداول آن و نوع استفاده امروز آن که باید برای همه اعضای مدرسه و به صورت ارائه صوتی – تصویری 50 دقیقه ای باشد .

 

2 پرسشنامه ای مبنی بر اینکه تشرح کننده سازمان دهی کلاسبرای یک هفته آموزشی باشد . در حال حاضر کلاس چگونه است ؟ چه امکاناتی مورد نیاز است ؟ پرسشنامه باید مختصر و مشوق معلمان برای کشیدن طرح باشد .

 

3- آنالیز پرسشنامه ، ارتباط با معلمان ، تعیین مسائل و راه حلهای مشترک ، تعریف پلان نمونه برای مطالعه در بخش کارگاه ، مشخص کردن مسائل محیطی ، ساختن مدل های مختلف در مقیاس 200/1 .

 

 

مرحله دوم :

1- استفاده از ماکت های اولیه ، برگزاری کارگاه ، تطبیق دادن موضعاتی مانند دیوار ، در و .. از سوی گروه ( حدود 6 ساعت ) بحث برای رنگ ) مصالح و مبلمان .

 

2- بازنگری کارگاه اول و ساختن یک مدل 100/1 براساس بحث ها ، برگزاری کارگاه دوم ، پیشنهاد مبلمان و رنگ ، استفاده از تصاویر مجله ها و ...

 

3- شبیه سازی کامپیوتری و چاپ تصاویر ، بحث شفاهی در کارگاه 3 .

 

 

مرحله آخر :

ارزیابی تصمیم ها و ارائه طرح مورد نظر .

( این تحقیق حدود 6 ماه به طول انجامید )

 

تغییر از یک فضاهای آموزشی سنتی معلم محور به یک مکان یادگیرنده محور ، نیاز به کار و زمان دارد و البته نباید توقع تغییر ناگهانی داشته باشیم . حتی ممکن است در برخی ایده ها شکست بخوریم و به این نتیجه برسیم که در شرایط موجود نمی توان این ایده را پیاده کرد و از آن نتیجه مطلوب گرفت ، اما آنچه مهم است ، پذیرفتن نیاز به تغییر و آمادگی تطبیق با نیازهای است که ما را به سمت الگوی مشارکت در طرح و آزمان های آن پیش می برد .

  • Like 5
لینک به دیدگاه

محیط های سالم

Healthy

 

اصطلاح محیط سالم ، بسیار فراگیر و به جنبه های مختلف طراحی و ساخت محیط های یادگیری وابسته است . بخشهای مختلف این مقوله متوجه موضوعاتی است مانند : کیفیت محیط فیزیکی ساختمان در نورد ، دید ، هوا ، رطوبت و ... و یا به مباحث ایمنی در طرح فضا برای کاستن ناهنجاری های رفتاری ، ارتباط با فضاهای همجوار ، کنترل شاگردان و .. وابسته است . تحقیقات روانشناسی محیط در دهه های 70 و 80 قرن بیستم بیشتر متوجه رفتارهای متاثر از کیفیت های فیزیکی محیط است . در فضاهای آموزشی این عوامل مشتمل بر : حرارات ، برودت ، نور و صدا می باشد . تحقیقات در این بخش نیز به طور کلی معطوف به اجزا خرد محیطی است .

 

 

همفربز در تحقیقات خود اشاره می کند که کوشش و مشارکت و تحرک با توجه به ویژگی های فیزیکی محیط تغییر می کند ، حرارات بیش از 21 درجه باعث افزایش رخوت و بی حالی عمومی می شود .

 

آلودگی های صورتی در محیط نیز بر رفتار یادگیری شاگردان موثر است . در یک تحقیق برای جل جداول ، نتیجه نشان از این مطلب داشت که در کلاس های پر صدا ، پسران بیشتر از دختران جداول را حل می نمایند .

 

نور کلاس درس نیز از زمره مسائلی است که تحقیقات بسیاری را به خود اختصاص داده است . در مکان های آموزشی معمول استفاده از لامپ های فلئورسنت متداول است .

 

 

مقایسه این کلاس ها با کلاس هایی که از نور طبیعی برخوردارند یا از لامپ هایی نزدیک با طیف خورشید استفاده می کنند نشان می دهد در کلاس هایی که از نور خورشید استفاده می شود توجه شاگردان بیشتر ، بیقراری آنها کمتر و مهارت های خواندنی آنها بهتر صورت می گیرد ؛ تصمیم گیری شاگردان در محیط ها نیز بهتر است .

 

نمونه ای از تحقیقات درباره رنگ کلاسها نشان می دهد در کلاسی به رنگ نارنجی نسبت به رنگ سفید ، رفتار دوستانه به میزان 53٪ افزایش یافته است . رنگهای خنثی ( مانند آبی ، سفید ، خاکستری ) معمولاً برای شاگردان بدون جاذبه هستند لذا میزان تحرک و مشارکت را کم می کنند .

 

آزمونهایی که در خصوص میزان حرارت و رطوبت نشانگر این نتایج هستند که کارهای زبانی و گفتاری در هوای گرم افت می کند و برای خواندن ، دمای 20 تا 30 درجه کنترل شده و قابل قبول است و یا در آزمونی دیگر ، حرارت 18 تا 21 درجه و رطوبت 30٪ برای کلاس های درس پیشنهاد شده است .

 

توجه به برخی شاخصه های فیزیکی نیز بر لامت و ایمنی فضا تاثیر گذار است .

 

 

برخی از راهکارهای اقلیمی مورد توجه در ساختمان آموزشی عبارتند از :

 

- استفاده از شیب در عین حفظ دید بنا

 

- استفاده از حیاط مرکزی در میان بخش های مختلف

 

- استفاده از درخت به عنوان عامل تعدیل اقلیمی در فصول مختلف

 

- ضریب U برای دیوارها 0.3W/m2k و برای سقف 0.25

 

- عایق mm50 برای کف ها

 

- درز بندیهای مناسب

 

- پرده های داخلی برای کنترل نور و حرارات در روز و شب

 

- پنجره های بالا و پایین برای تهویه

 

- استفاده از روشنایی خورشید برای کلاسها حداقل از دو سمت

 

- استفاده از سیستم های کنترل مرکزی در حد امکان

 

- استفاده از گاز برای گرما دی اکسید کربن کمتری را در محیط پخش می نماید

  • Like 5
لینک به دیدگاه

خدمات فرهنگی و هنری :

در هر آموزشگاه به منظور فراهم نمودن امکاناتی که شرایط لازم را برای رشد فکری دانشجویان و کار در زمینه های غیر تخحصصی آن ها فراهم می آورد ضروری می باشد . این فعالیتها متناسب با زمینه های فرهنگی و علایق دانشجویان در آموزشگاه های مختلف می توانند متفاوت باشد ولی بطور کلی انواع فعالیت های هنری اعم از نمایش و موسقی را در بر می گیرد .

 

 

خدمات کامپیوتری :

این خدمات با توجه به نیاز روز افزون و دامنه عملکردی سریع کامپیوتر چه در زمینه سخت افزا و یا نرم افزار جزء لاینفک خدمات در یک آموزشگاه هستند ، ارائه اصولی این خدمات با توجه به کاربرد وسیع آن در بخش های اداری و آموزشی و پژوهشی با توجه به اهداف بلند مدت آموزشگاه بویژه زمینه های آموزشی و پژوهشی بسیار ضروری خواهد بود .

 

 

خدمات ورزشی :

در آموزشگاه فراهم نمودن امکانات و تسهیلات لازم برای انجام فعالیت های ورزشی بصورت آموزشی ، تفریحی و اجرای مسابقات ، تربیت ورزشکاران ضروری

می باشد .

 

این خدمات بطور مختلف متناسب با ویژگی های آموزشگاه در سالن های ورزشی سر پوشیده ، مجموعه زمین های ورزشی ، زمین های ورزشی تمرینی فضای باز و استادیوم قابل ارائه خواهد بود .

 

 

فعالیت های رفاهی :

عبارتست از مجموعه فعالیت هایی که به منظور تامین و ارائه خدمات رفاهی و برآورده نمودن نیازهای روزمره ، فرهنگی ، مذهبی ، درمانی و ... اعضاء جامعه دانشگاهی انجام می شود . اهم این فعالیت ها عبارتند از :

 

- خدمات غذایی :

این خدمات در برگیرنده کلیه فعالیتهایی است که جهت ارائه انواع غذاهای مختلف به دانشجویان انجام می گیرد . ارائه این خدمات از لحاظ کمی و کیفی طیف وسیعی را در بر می گیرد . چه از لحاظ نوع غذا ( ارائه انواع غذاهای مختلف اعم از غذاهای سبک ، آشامیدنی ها ، غذاهای اصلی ) و چه از لحاظ نوع افرادی که از این خدمات استفاده می نمایند ( کلیه افراد اعم از دانشجویان مقیم یا غیر مقیم ، کادر علمی ، کادر اداری ، فنی و خدماتی و مهمانان دانشگاه را در برخواهد گرفت ) ، لذا در ارائه این خدمات عوامل مختلفی باید در نظر گرفته شود ، تا افراد در هر زمان و مکان آموزشگاه امکان استفاده از این خدمات را داشته باشند .

 

 

- فعالیت های فوق برنامه دانشجویان

برای ایجاد یک رویه سالم در محیط زندگی آموزشگاه علاوه بر ایجاد امکانات آموزشی و پژوهشی باید خدماتی نیز جهت ایجاد انواع فعالیت های فرهنگی و مذهبی ، تفریحی ، ورزشی دانشجویان در اوقات فراغت آنها ارائه شود . ارائه این قبیل خدمات در آموزشگاهها کلا تحت تاثیر عوامل نظیر نوع فعالیت های دانشجویان در اوقات فراغت ، میزان علاقه دانشجویان به مشارکت در انواع فعالیت های فرهنگی ، هنری و ورزشی ، زمینه های فرهنگی – هنری دانشجویان و امکانات شهری برای انجام این قبیل فعالیت ها و سیاست آموزشگاه جهت سرمایه گذاری برای احداث چنین تسهیلاتی می باشد .

 

 

- فعالیت های فوق برنامه کادر :

کار آموزشگاه ( ویژه کادر علمی ) بر آن که نیاز به تسهیلاتی نظیر دفاتر کار و مطالعه دارند ، نیاز به امکاناتی دارند که با استفاده از آنها بتوانند تجدید نظر ( از لحاظ روانی و جسمانی ) نمایند . این امکانات با توجه به شرایط دانشگاه و علائق و زمینه های فرهنگی کادر و سایت های آموزشگاه برای ارائه این خدمات و موقعیت شهری آموزشگاه تعیین می شود .

 

 

- خدمات مذهبی :

با توجه به روحیات و عقاید مذهبی افراد در جوامع آموزشگاهی ضرورت ارائه خدماتی در این زمینه وجود دارد . این خدمات در مقایس کلان در آموزشگاه برای برگزاری انواع مراسم مذهبی تا مقیاس خرد جهت انجام فرایض مذهبی فردی ارائه می شود .

 

 

فعالیت های خوابگاهی

کلیه خدماتی که برای اسکان دانشجویان در دانشگاه ایجاد می گردد . در این گروه طبقه بندی می گردد . این خدمات باید برای گروه های مختلف دانشجویان بر حسب مقاطع تحصیلی کارشناسی ، کارشناسی ارشد ، دکترای حرفه ای و تخصصی ، با توجه به وضعیت تاعل آنان به طور متفاوتی ارائه شود .

 

 

فعالیت های پشتیبانی

مجموعه فعالیت ها و خدماتی که به منظور مداوم و استمرار سایر فعالیت های آموزشگاهی انجام می شود در این گروه طبقه بندی می گردند . ارائه اصولی منظم و اتخاذ سیستم های پیشرفته برای ارائه این خدمات از اهمیت زیادی برخوردار است . این فعالیت حوزه خدماتی وسیعی را در بر می گیرند که عبارتند از :

 

- نگهداری محوطه و فضای سبز

 

- خدمات حفاظت و حراست

 

- خدمات تعمیرات و نگهداری ساختمان و تاسیسات

  • Like 5
لینک به دیدگاه
  • 3 هفته بعد...

آشنایی با نحوه سازماندهی فضایی آموزشگاهی

برای شروع کار سازماندهی فضاهای آموزشگاهی ، بهتر است با چگونگی جا نمایی فضاهای مختلف در آموزشگاه ها و چگونگی توسعه و نیز با جا نمایی نمونه ای از سایت های دانشگاهی آشنا شویم تا راه برای طراحی مناسب هموار شود .

 

 

بررسی آموزشگاهها در مقیاس کلان

بطور کلی ارزیابی از زوایای مختلفی صورت می گیرد که عبارتند از :

 

الف) موقعیت نسبت به شهر :

برای آموزشگاه سه نوع استقرار امکان دارد : استقرار درون شهر ، حاشیه شهر و خارج شهر .

 

استقرار در درون بافت شهری علاوه بر مشکلات خرید زمین مناسب ، مسئله انطباق با زندگی پیرامون خود را در بردارد زیرا در این حالت اراضی وسیع آموزشکده با عملکردهای مختلف شهری و سطح وسیعی از بافت مسکونی و تجاری همسایه می شوند و ایجاد هماهنگی ما بین این مجموعه شهری تا حد زیادی دشوارتر است . از طرف دیگر استقرار در خارج شهری موضوع حمل و نقل ، ارتباط با شهر و برخورداری از خدمات شهری را با مشکل مواجه می سازد . در نتیجه استقرار نوع دوم یعنی در حاشیه شهر در مجموعه حاوی مسائل کمتری نسبت به دو نوع دیگر می باشد .

 

ب) رابطه با محیط اطراف :

 

این رابطه شامل نحوه اتصال آموزشکده به شبکه اطراف ، محل ورودی و ارتباط با عملکردهای مجاور می باشد .

 

ج) در برنامه ریزی فیزیکی یک آموزشکده فعالیتها بصورت عام و برای گروه های بزرگ جمعیتی شناسائی می شوند و پس از شناخت و بررسی امکانات تفکیک و تجمیع این فعالیتها ، تسهیلات مورد نیاز آنها پیش بینی می شود .

 

فعالیتهایی که دارای قرابت های عملکردی باشند و یا هدف مشترکی را دنبال نمایند در یک گروه جای می گیرند . نحوه توزیع این گروه های فعالیتی نقطه آغازین سازماندهی فضای آموزشگاه می باشد .

 

د) زیر ساخت ها :

 

چهارمین زاویه ارزیابی شامل شبکه دسترسی پیاده و سواره ، حمل و نقل عمومی و توقف وسایل نقلیه یکطرف و سیستم تاسیسات مکانیکی و الکتریکی از طرف دیگر می باشد .

 

شبکه دسترسی پیاده و سواره در آموزشکده به سه گونه طرح شده است : گونه اول ، جدایی کامل سواره از پیاده ، گونه دوم ، آمیختگی کامل سواره و پیاده و گونه سوم ، راه حل میانی ، هر یک از راه حلها از یک طرف و انتخاب سیستم های تاسیسات زیر بنائی از طرف دیگر ، ساخت مجموعه را تعیین می کنند .

 

 

ه) سیستم ساختمانی :

 

پنجمین زاویه ارزیابی شامل سیستم فنی ساختمان ( پیش ساختگی یا اجرا در محل ) ، شبکه مدولاسیون و مصالح ساختمانی می باشد .

 

نو و روشنایی در فضاهای داخلی

میزان شدت روشنایی مورد نیاز

مقادیر شدت روشنایی مطلوب نسبت به روشنایی طبیعی که چشم انسان به آن عادت نموده ، با قضاوت تجربی می تواند به صورت فرمها یا نیازهای روزمره طبقه بندی گردد . از این رو میزان پیشنهاد شدت روشنایی برای عملکردهای مختلف در محیط های آموزشی کشورهای مختلف متفاوت می باشد . براساس آیین نامه 1848 موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران شدت روشنایی مورد نیاز در فضاهای تئوری و آزمایشگاهی بین 500-400 لوکس می باشد .

 

 

- مقدار انعکاس سطوح

میزان اانعکاس مواد مختلف به جنس و رنگ و کیفیت سطح آنها بستگی دارد . این عوامل بخصوص رنگ در فضاهای آموزشی دارای اهمیت خاصی می باشد . با دانستن مقادیر انعکاس مواد و رنگهای مختلف و انعکاس مطلوب سطوح یک فضا می توان در انتخاب این سطوح تصمیم گرفت . عامل رنگ در فضاها از چندنطر دارای اهمیت است :

 

* دانشجویان از نظر روانی بطور شهودی به صورتهای گوناگون عکس العکل نشان می دهند ، مثل هیجان ، آرامش ، خستگی

 

* در تعریف فضاها از نظر فرم و تفکیک آنها از یکدیگر نقش بسرایی دارد . مقدار روشنایی داخلی فضا قابل کنترل می گردد و ناراحتیهای ناشی از خیرگی نور را کاهش می دهد .

باید توجه داشت در فضایی با ارتفاع زیاد اعنکاس دیوارها دارای تاثیر بیشتری بوده و در فضایی با ارتفاع کم و طول و عرض زیاد انعکاس سقف نقش اصلی را ایفا می کند .

  • Like 5
لینک به دیدگاه

کنتراست سطوح

جهت تامین دید عادی و مناسب ، باید اختلاف درخشندگی سطوح یک فضا مورد کنترل قرارگیرد . از آنجایی که چشم دانشجویان در فضای تدریس دائما مختلف در حرکت است تا جایی که ممکن است باید سعی نمود اختلاف درخشنگدی سطوح مختلف را در حد نسبتاً پایین و ثابتی حفظ کرد . در این زمینه آیین نامه های مختلف موارد زیر توصیه شده است :

 

- اختلاف درخشنگدی سطح مطالعه نباید بیش از سه برابر میز ، حوزه آن و تخته کلاس باشد .

 

- اختلاف درخشندگی نور طبیعی سطح میزها نباید بیش از 10 برابر سطح مطالعه باشد .

 

- در حوزه دید از سطوح و رنگهای براق که سبب انعکاس منابع نوری و خیرگی چشم می شوند استفاده نشود .

 

اگر تخته تدریس سیاه از گچ سفید هرگاه آبی باشد از گچ زرد و اگر آبی مایل به سبز باشد از گچ زرد یا سفید استفاده شود .

 

 

فرم و اندازه پنجره

تامین روشنایی طبیعی در فضاهای داخلی بخصوص فضاهای آموزشی یکی از اهداف عمده و از اصول اولیه معماری است تامین روشنایی طبیعی در فضاهای آموزشی هم از نظر روانی و هم از نظر سرفه جویی در مصرف انرژی حائز اهمیت است اما بدلیل توام بودن نور مخصوصاً نور مستقیم با حرارت نمی توان در کلیه مناطق و به هر میزان نور طبیعی را به فضاهای داخلی هدایت نمود از طرف دیگر برای افزایش میزان نور طبیعی در فضاهای داخلی لازم است مساحت بیشتری برای طرح شفاف پیش بینی می شود اما پنجره ها در مواقع سرد باعث اتلاف حرارت داخلی می شود . بعلاوه در مناطق گرم هر چه پنجره ها بزرگتر باشند میزان اشعه خورشیدی ( مستقیم و غیر مستقیم ) وارد شده به فضا بیشتر و تاثیر آن در گرم کردن فضاهای داخلی نیز بیشتر خواهد بود بنابراین اندازه پنجره باید در حدی انتخاب شود که در مجموع میزان حرارت مبادله شده بین فضای داخلی و محیط اطراف بهینه باشد .

 

نورپردازی طبیعی و کنترل نور یکی از مهمترین مسایل در ساختمان های آموزشی است و تامین روشنایی طبیعی در فضاهای آموزشی هم از نظر روانی و هم از نظر صرفه جویی در مصرف انرژی حائز اهمیت است ، اما گذشته از مسایل حرارتی ناشی از ورود مستقیم آفتاب داخلی نفوذ مستقیم نور خورشید به این فضاها و انعکاس آن در سطح کار یا لوی کلاس موجب درخشش نور و یاعث ناراحتی می شود .

 

میزان روشنایی طبیعی در سطح میزها به اصطلاح در سطح کار به عوامل بسیاری از قبیل نوع اقلیم ، وضعیت آسمان ، موقعیت خورشید در آسمان ، کیفیت سطوح اطراف ساختمان ، کیفیت تمام شده خارجی ، کیفیت سطوح داخلی ، موقعیت سطح کار نسبت به پنجره و اندازه ، فرم و موقعیت پنجره بستگی دارد . با استفاده از روشهای پیچیده که در مورد نور طبیعی در نقاط مختلف فضاهای داخلی ارائه شده است و در صورت در اختیار داشتن اطلاعات یاد شده می توان مشخصات لازم برای 1نجره ها و سطوح داخلی را تعیین نمود در این قسمت با فرض ثابت بودن متغیرهایی از قبیل کیفیت سطوح اطراف ، به مواردی چون اندازه پنجره ، موقعیت و فرم پنجره و عمق فضای مورد نظر اشاره می شود .

 

میزان نور هدایت شده به فضای داخلی با نسبت به مساحت دیوار مربوطه رابطه مستقیم دارد اما کیفیت نور به جهت و نوع شیشه آن مربوط می شود همچنین وضعیت روشنایی طبیعی نقاط مختلف یک اتاق تحت تاثیر شکل پنجره و موقعیت آن در دیوار قرار دارد .

 

امروزه انواع مختلفی از شیشه های معمولی منکعس کننده ، جاذب حرارت و شیشه های رنگی مورد استفاده قرار می گیرند . رنگ و کیفیت نوری که از پنجره عبور می کند به ویژگی شیشه پنجره نیز بستگی دارد در این مطالعات منظور از شیشه ، شیشه ساده و معمولی است کیفیت نوری که از پنجره عبور می کند همچنین به جهت و موقعیت پنجره بستگی دارد . نور شمال یکنواخت و از نظر رنگ سرد است نور جنوب ، شرق یا غرب چه از نظر رنگ و چه از نظر تابش کاملاً متغییر است .

 

یکی از مهمترین عوامل در نورپردازی فضاهای آموزشی توزیع یکنواخت نور در سطح کلاس است . پنجره های باریک و بلند معمولاً بهتر از پنجره های طویل و کوتاه نور را به عمل اتاق هدایت می کنند اما وقتی پنجره های باریک و بلند از هم دور باشند توزیع نور در داخل یکنواخت نیست و سطوحی مانند کف اتاق و دیواری که بین این دو پنجره قرار گرفته است تاریک خواهند بود ، بنابراین پنجره های باریک و بلند برای فضاهای آموزشی مناسب نیستند . البته باید توجه داشت که پنجره های کم ارتفاع و طویل می توانند تنها سطوح نزدیک به خود را کاملاً روشن نمایند نه کلیه سطوح را . مگر آن که چنین پنجره هایی کاملاً در ارتفاع قرار داشته باشند .

 

درخشش نور را در داخل کاهش می دهند اما در کلاس های درس که میزها و تابلوی کلاس ثابت ورود نور از دو طرف می تواند برای افرادی که در انتهای کلاس هستند بیش از اندازه ناراحت کننده باشد مگر آنکه بطور مناسبی کنترل شود .

  • Like 5
لینک به دیدگاه

پنجره های واقع در دیوارهای مجاور اتاقی مربع شکل ، نور را به خوبی به فضای داخلی هدایت می کنند مگر آنکه این پنجره ها تقریباً باریک باشند و در گوشه های اتاق نصب شده باشند چنین پنجره هایی به دلیل روشن ساختن دیوارهایی که پنجره یا منبع نور در آن قرار دارد مانع از ایجاد درخشش ناراحت کننده نور در فضای داخل می شوند .

 

و بالاخره پنجره های بزرگی که تمام عرض دیوار را اشغال کرده اند نو را یکنواخت تر از پنجره هایی که بوسیله دیوار از هم جدا شده اند در داخل توزیع می کنند ، اما این پنجره ها همچنین در هوای صاف و آفتابی درخشش ناراحت کننده ای ایجاد می کنند مگر آنکه با کرکره یا سایه بان مجهز شده باشند .

 

 

باید اضافه کرد که در شرایط ثابت ، رنگ سقف اتاق بیشترین تاثیر را در میزان روشنایی ایجادشده در فضای داخلی دارد برای ایجاد شرایطی مناسب از نظر تمرکز حواس دانشجویان بهتر است کف پنجره کلاسهای واقع در طبقات همکف بالاتر از ارتفاع دید دانشجویان باشد از این نظر ارتفاع حدود 3/1 متر برای کف پنجره پیشنهاد شده است . از نظر جریان هوا نیز بهتر است برای جلوگیری از اختلاف در کار ارتفاع کف پنجره از سطح میزها باید در این ارتباط ارتفاع حدود 1/1 تا 2/1 متر مناسب تشخیص داده شده است بنابراین ارتفاع کف پنجره کلاس ها را می توان حدود 2/1 تا 3/1 متر در نظر گرفت . با انتخاب ارتفاع بالای پنجره می توان حداکثر عمق مجاز کلاس را از نظر تامین روشنایی طبیعی در قسمت های انتهای کلاس تعیین نمود .

 

 

به طور کلی هر چه ارتفاع بالای پنجره بیشتر و عمق کلاس هم کمتر باشد نور طبیعی بیشتری به عمق کلاس خواهد رسید در این مورد پیشنهاد شده است که عمق کلاس در مناطقی با شرایط غالباً ابری حداکثر 5/2 برابر ارتفاع بالای پنجره و در مناطقی با شرایط غالباً آفتابی حداکثر 5/3 برابر ارتفاع بالای پنجره در نظر گرفته شود . با توجه با آنچه گذشت نتیجه می شود که مناسب ترین نوع پنجره برای فضاهای آموزشی به طور کلی پنجره ای است که به منظور توزیع یکنواخت نور در فضای داخلی تقریبا تمام طول دیوار خارجی را شامل شده و ارتفاع آن تا زیر سقف ادامه داشته باشد . چون هر چه ارتفاع بالای پنجره بیشتر باشد نور بیشتری به عمق کلاس خواهد رسید .

 

لازم به توضیح است که در انتخاب فرم و اندازه های پنجره باید علاوه بر موارد یاد شده به جنبه های اقتصادی و همچنین به مسایل سازه و ضوابط و مقررات مربوطه نیز توجه داشت به طور مثال آیین نامه طرح ساختمان ها در برابر زلزله محدودیت هایی قایل شده است که رعایت آنها الزامی شده است .

 

 

جزئیات پنجره می تواند تاثیر خیلی زیادی در کمیت و کیفیت نوری که به اتاق وارد می شود داشته باشد ، بنابراین می توان با استفاده از جزئیات خارجی و سطوح داخلی نزدیک به پنجره نور بیشتری به فضاهای داخلی هدایت نمود یا بالعکس از ورود نور اضافی جلوگیری نمود بطور مثال یک جلو آمدگی ساده بام مثل سایه بان افقی یا منعکس کننده عمل می کند در این حالت میزان نفوذ به داخل کم است با پوشاندن سقف و کف مجاور پنجره از مصالحی با کیفیت منعکس کنندگی بالا یا با ایجاد انحنا در قسمتی از سقف داخلی که مجاور پنجره است می توان میزان نفوذ نور به داخل کلاس را افزایش داد .

 

ترکیب سطح منعکس کننده و سطح منحنی باعث افزایش نفوذ نور طبیعی به انتهای کلاس می شود همچنین در صورتی که سطوح منحنی و منعکس کننده ترکیب شده و در قسمت فوقانی دیوار خارجی قرار داده شوند می توان نور طبیعی را بدون آنکه به موقعیت خورشید بستگی داشته باشد به اعماق کلاس هم هدایت نمود . در مواردی که بنا به دلایلی مساحت پنجره نسبت به مساحت دیوار خارجی کم است یعنی پنجره ها تقریباً کوچک هستند احتمال تضاد نور در فضاهای داخلی وجود دارد در شرایطی که کنترل نور بوسیله جلو آمدگی بام یا سایه بان افقی مقدور نباشد می توان با استفاده از انواع جزئیات مختلف از ورود نور مطلوب به فضاهای داخلی جلوگیری نمود .

 

استفاده از نور مصنوعی

منابع نور مصنوعی که عمدتاً در فضاها بکار می روند ، از نظر سیستم کار و نوع نور دو دسته اند . منابع نوری با رشته ملتهب و منابع نوری فلورسنت . که هر یک از آنها نیز از جهت نوع انتشار نور به پنج گروه تقسیم می شوند : یعنی : منابع نوری با توزیع مستقیم ، غیر مستقیم ، مختلط با یکنواخت ، نیمه غیر مستقیم و غیر مستقیم .

چراغهای با نور مستقیم ، در مکانهایی بکار می روند که رنگ فضا روشن و انعکاس سطوح نسبتاً زیاد باشد . ( بطور متوسط بیش از 60-50 درصد ) باید توجه داشت که این نوع روشنایی توانایی پوشانندگی سایه کمی دارد . چراغهای با نور مستقیم را نیز باید در ارتفاعی نصب نمود که در حوزه دید مستقیم چشم قرار نگیرد ، از این رو بهتر است این نوع چراغها را با صفحات مشبک پوشاند .

 

از آنجا که در فضاهای آموزشی ، اغلب ترکیبی از نور طبیعی و مصنوعی استفاده می شود ، بهتر است از چراغهای فلورسنت با توزیع نوری مستقیم ( با صفحات مشبک ) تا یکنواخت یا مختلط استفاده نموده و در این روشنایی موضعی برای تخته تدریس الزامی به نظر می رسد .

 

در فضاهایی که درطول شب ممکن است مورد استفاده قرار گیرند ، از نظر روانی بهتر است از ترکیب هر دو سیستم روشنایی ملتهب و فلورسنت استفاده گردد .

  • Like 5
لینک به دیدگاه
  • 1 سال بعد...
×
×
  • اضافه کردن...