آمالگام چیست؟

[azarafrooz 14221]

هنگامی كه حفره‌ای چه به دلیل پوسیدگی و چه به دلیل شكستگی دردندان‌ها ایجاد می‌شود،‌باید توسط ماده‌ای به نام آمالگام ترمیم شود.

 

مینایدندان یكی از سخت‌ترین مواد موجود در این كره خاكی است. دندان‌های ما به كمك مامی‌آیند كه انواع و اقسام خوراكی‌ها از سخت‌ تا نرم را بجویم و له كنیم و تحویلدستگاه گوارشمان بدهیم. بجز موارد بسیار محدودی كه به‌عنوان نواقص مادرزادی محسوبمی‌شوند، دندان‌های ما در بدو رویش،‌سفید،‌محكم و سالم هستند و به خوبی برای انجاموظایف خود آماده‌اند. اگر از دندان‌هایمان به خوبی مراقبت‌ كنیم، همراهان خوبی برایما خواهند بود اما با كم‌لطفی‌های ما، نظیر عدم رعایت بهداشت و تغذیه نامناسب،باكتری‌های دهانی ایجادكننده پوسیدگی دندان، فرصت خوبی پیدا خواهند كرد كه موادغذایی مناسب را تخمیر كرده، اسیدی تولید كنند كه این اسید می‌تواند مینای سخت دندانرا حل كرده و پوسیدگی ایجاد كند. پوسیدگی‌های دندانی از نقاط بسیار كوچك و معمولابه‌صورت لكه‌های سفید رنگی بر روی دندان‌ها آغاز می‌شود كه در این مرحله، اگر بهخوبی از دندان‌ها مراقبت شده و فلوراید از طرق مختلف از جمله دهانشویه‌ها و خمیردندان‌ها به این لكه سفید برسد،‌پوسیدگی ممكن است متوقف شود. اما اگر روند پوسیدگیمتوقف نشود، با ادامه فعالیت باكتری‌ها، ناحیه پوسیدگی وسیع‌تر می‌شود. از طرفیبافت سخت مینا و عاج دندان‌، توسط اسیدها حل شده، ماده نرم پنیرمانندی بجای دندانبرجا می‌ماند كه قادر به تحمل فشارهای جویدن نخواهد بود و در نتیجه حفره‌هایپوسیدگی ایجاد می‌شود. در این مرحله است كه دیگر پوسیدگی‌های دندان قابل برگشت نیستو باید ترمیم شود. اگر پوسیدگی دندانی در حد عاج و مینای دندان باقی مانده باشد، ‌وبه ناحیه مركزی دندان (پالپ یا عصب دندان) دست‌اندازی نكرده باشد، حفره ایجاد شدهتوسط مواد ترمیمی دندان‌پزشكی قابل ترمیم است كه به اصطلاح عام به آن گفته می‌شود.

آمالگام و تركیباتش

هنگامی كه حفره‌ای چه به دلیلپوسیدگی و چه به دلیل شكستگی در دندان‌ها ایجاد می‌شود،‌باید توسط ماده‌ای ترمیمشود. ماده ترمیمی باید تا حد امكان خواص مشابهی با دندان داشته باشد و با محیط بدنانسان نیز سازگار باشد. قدیمی‌ترین ماده ترمیمی در حدود دو هزار سال پیش در مصراستفاده شد. در این كشور شخصی برای ترمیم دندان خود از قطعه‌ای فلز برنز استفادهكرد اما بعد از مدتی این فلز اكسیده شد و دندان او به رنگ سبز درآمد. از حدود ۰۵۱سال پیش ماده ترمیمی به ‌نام آمالگام وارد عرصه دندان‌پزشكی ترمیمی شد. آمالگامهمان تركیب فلزیی نقره‌ای رنگ آشنایی است كه در دندان‌های بسیاری از ما به‌عنوان پركردگی قرار دارد‌.

تركیبات آمالگام

آمالگام آلیاژی است كه دو فلز اصلیتشكیل دهنده آن جیوه و نقره هستند. عناصر دیگر مانند قلع و مس هم برای ایجاد بعضیخواص به این تركیب اضافه شده‌اند. آمالگام قبل از تركیب شدن برای آلیاژ به صورت دوقسمت پودر و مایع وجود دارد. قسمت پودری آن شامل نقره، مس و مقداری قلع است و قسمتمایع نیز از فلز مایع جیوه تشكیل شده است. در مطب دندان‌پزشكی ابتدا دندان‌پزشك،قسمت‌های پوسیده دندان را تراش داده و دندان را به شكل مناسبی برای پذیرش مادهترمیمی آمالگام آماده می‌كند. سپس پودر و مایع آمالگام با هم مخلوط شده،‌تركیبی باقوام خمیری ایجاد می‌كند. كه این قوام خمیری حدود ۲ تا ۳ دقیقه به دندان‌پزشك فرصتمی‌دهد تا آمالگام را درون حفره دندان قرار داده و شكل مناسب را برای آن ایجاد كند. پس از این زمان،‌آمالگام شروع به سفت شدن می‌كند و آلیاژ بسیار مستحكمی از خود بهجای می‌گذارد. این ماده در برابر رطوبت محیط دهان و فشارهای ناشی از جویدن مقاومتخوبی دارد و عمر متوسطی بین ۵ تا ۰۱سال برای یك پركردگی آمالگام پیش‌بینی می‌شود. علاوه بر آمالگام مواد ترمیمی دیگری نیز به‌نام ترمیم‌های همرنگ دندان در بازاردندان‌پزشكی وجود دارد. این مواد برای ترمیم‌های دندان‌های جلویی كه در معرض دیدهستند، انتخاب‌های مناسبی است اما از نظر تحمل فشارهای جویدن و عمر برای ترمیم سطوحجونده دندان‌های عقبی، انتخاب‌های چندان مناسبی نیستند.

آیا آمالگام سمیاست؟

جیوه فلزی است كه به خاطر ایجاد بخارهای سمی،‌برای بدن انسان مضر محسوبمی‌شود. اما جیوه‌ای كه در آلیاژ آمالگام وجود دارد، از حالت آزاد خارج شده و به‌صورت یك تركیب فلزی در آمده است و خواص اولیه خود را از دست می‌دهد. چند سالی استكه در مجامع پزشكی و دندان‌پزشكی از سمی بودن آمالگام و ایجاد بیماری‌های عمومیگوناگون وابسته به آمالگام صحبت می‌شود اما انجمن دندان‌پزشكی آمریكا هنوز آمالگامرا به عنوان یك ماده ترمیمی مطمئن و مناسب می‌شناسد و اعلام می‌كند كه ارتباط اثباتشده و معنی‌داری بین بیماری‌های عمومی بدن و ترمیم‌های آمالگام موجود در دهان افرادوجود ندارد‌.

 

حساسیت آمالگام

تعداد بسیار كمی از افراد جامعه ممكن است بهترمیم‌های آمالگامی حساسیت داشته باشند. این افراد انگشت شمارند و تاكنون تنها حدود۰۰۱مورد حساسیت به آمالگام گزارش شده است. واكنش‌های آلرژیك به آمالگام معمولامشابه سایر حساسیت‌های پوستی است و ممكن است ضایعات كهیر مانندی در پوست و یاضایعات قرمزی در دهان در مجاورت ترمیم‌های آمالگام ایجاد شود. در افرادی كه بهآمالگام حساسیت دارند، ترمیم‌های آمالگام باید توسط مواد ترمیمی دیگری جایگزینشوند.

 

ترمیم‌های قدیمی چه زمانی باید تعویض شود

هر از گاهی در آینه بهپركردگی‌های آمالگام خود نگاه كنید. اگر قسمتی از یك پركردگی‌تان شكسته، پركردگیدندانتان كاملا خارج شده و یا بین دندان و پركردگی‌تان فاصله افتاده است باید برایاصلاح آن به دندان پزشك مراجعه كنید.

 

توصیه‌های پایانی‌

اگر در دندانتانیك حفره كوچك پوسیدگی می‌بینید برای ترمیم آن هر چه سریع‌تر به دندا‌ن‌پزشك مراجعهكنید زیرا با گذشت زمان پوسیدگی بزرگ‌تر شده و ترمیم آن مشكل‌تر می‌شود‌.

اگردندانتان با آمالگام ترمیم شده، ۲ ساعت بعد از پرشدن دندانتان چیزی نخورید و تا ۴۲ساعت بعد از پر شدن دندانتان، با دندان تازه پر شده، خوراكی‌های سفتنخورید.