منو کتک نزن

[سیندخت 18786]

50 درصد والدين تنبيه بدني كودك را حق خود و يكي از روش‌هاي تربيت فرزند مي‌دانند و 40 درصد به اين كار اقدام مي‌كنند. اين نتيجه يك نظرسنجي طي سال گذشته در ايران است. چنين ديدگاهي كه متاسفانه فراگير هم هست پايه خشونت خانگي عليه كودكان محسوب مي‌شود و حدود 10 درصد تماس‌هاي اورژانس اجتماعي سازمان بهزيستي به كودك‌آزاري اختصاص دارد. باز هم متاسفانه 90 درصد خشونت خانگي عليه كودكان توسط والدين و در محيط خانه صورت مي‌گيرد.

اغلب والدين براي تنبيه بدني كودك توجيهات مشترك و متنوعي مي‌آورند كه از لبريز شدن كاسه صبر گرفته تا ناگهان از کوره دررفتن و سزاوار بودن كودك براي كتك‌خوردن را در برمي‌گيرد؛ در حالي كه علوم تربيتي و روان‌شناسي، تنبيه بدني كودك را امري مردود و نشانه‌ ضعف‌هاي اخلاقي و رواني والدين معرفي مي‌كند.

 

از اين منظر والديني كه در كودكي كتك‌خورده يا به هر طريق تنبيه شده‌اند فرزندانشان را كتك مي‌زنند و بي‌اخلاقي و تحقير ناشي از اين رفتار را ناديده مي‌گيرند. برخي والدين نيز تنبيه بدني را با يك مراسم مفصل كتك‌زني! اشتباه مي‌گيرند و برخي رفتارهاي خشونت‌آميز نظير سيلي‌زدن و نيشگون گرفتن را تنبيه بدني تلقي نمي‌كنند. در اين باره نيز هر رفتاري كه مشخصا به جسم كودك آسيب بزند و باعث درد و رنجش وي شود، تنبيه بدني محسوب مي‌شود و نادرست بودن تنبيه بدني همه انواع آزار جسمي با هر شدت و ضعفي را در بر مي‌گيرد.

 

چرا تنبيه بدني ممنوع است؟

 

نحوه تنبيه، رفتاري كه كودك به دليل آن تنبيه مي‌شود، شدت و تكرار تنبيه بدني به همراه ويژگي‌هاي شخصيتي و رواني كودك آثار منفي تنبيه بدني بر وي را تعيين مي‌كند. با اين حال بروز عوارض زير در اثر تنبيه بدني كودك از نظر علم رفتارشناسي اثبات شده است.

 

لجبازي: تنبيه بدني نظام تشخيص خوب و بد يا صحيح و غلط را در كودك به چارچوب لجبازي مي‌كشد و بي‌اثر مي‌كند. در حقيقت كودك لجبازي را به نتيجه تنبيه بدني و بلكه روشي براي مقابله با‌ آن تبديل مي‌كند.

 

پرخاشگري: تنبيه بدني، پرخاشگري را براي كودك به نوعي واكنش هيجاني بي‌هدف و بي‌دليل در اعتراض به‌ آزار جسمي‌اش تبديل مي‌كند. علاوه بر آن تنبيه بدني بيش از جسم كودك بر روان وي تاثير عميق مي‌گذارد و ديدگاه مبتني بر آرامش، احترام و تحمل‌پذيري را در ذهن وي مخدوش و بدون پشتوانه مي‌كند.

 

​ عادت به تنبيه: والديني كه فرزند خود را مكررا تنبيه بدني مي‌كنند اغلب از ادب نشدن يا به اصطلاح حيا نكردن و ضدضربه شدن وي گله دارند. تنبيه بدني هرگز از ذهن كودك پاك نمي‌شود و در وي نوعي مصونيت اخلاقي و بدني در برابر ترس از تنبيه شدن به وجود مي‌آورد.

 

عقده‌هاي رواني: كتك خوردن طيفي از عقده‌هاي روحي و رواني را در وجود كودك شكل مي‌دهد و تقويت مي‌كند كه تا آخر عمر از بين نمي‌روند. اغلب بزهكاران و معتادان به مواد مخدر كساني هستند كه در سن ميانسالي هم هنگامي كه از عقده‌هاي رواني خود صحبت مي‌كنند به كتك خوردن در كودكي اشاره دارند.

 

از بين رفتن قبح خشونت: هنگامي كه كودكي كتك مي‌خورد آشكارا درمي‌يابد​ خشونت ورزيدن حتي نسبت به نزديك‌ترين افراد امكان‌پذير است. ضمير پاك كودكان پس از اولين تنبيه بدني وارد مرحله جديدي مي‌شود كه در آن خشونت‌ بخشي از زندگي و​ضرورتي اجتناب‌ناپذير است.

 

بيماري والدين

 

تنبيه بدني فقط بر كودك تاثير منفي نمي‌گذارد. مطالعات نشان مي‌دهد والديني كه به صورت مكرر و با شدت فرزندشان را تنبيه بدني مي‌كنند پس از مدتي به بيماري‌هاي حاد رواني دچار مي‌شوند. اين بيماري‌ها افسردگي، ديگر آزاري، خودآزاري، تشويش فكري، وسواس، احساس گناه شديد، تيك‌هاي عصبي، انزوا و... را دربرمي‌گيرد. در حقيقت هر بار تنبيه بدني كودك تاثير منفي بر لايه‌هاي دروني روان والدين مي‌گذارد كه مي‌تواند با تنبيه‌هاي بعدي تقويت و تثبيت شود و آخر سر به صورت يك بيماري رواني آشكار گردد.

 

چه بايد كرد؟

 

بهترين روش براي تنبيه كودك از نظر روانشناسان به كارگيري نظام برخورداري و محروميت است. در اين روش كودك به خاطر كار خوبي كه انجام مي‌دهد از آنچه مي‌خواهد برخوردار مي‌شود و كار كمي ناپسند، محروميت را در پي دارد. تنبيه كودك نبايد با هيچ نوع آزار شديد يا مستقيمي همراه باشد و نظام برخورداري و محروميت نيز بايد با دقت و آگاهي كافي اعمال شود. قرار نيست هر كار كوچكي به محروميت يا پاداش منجر شود. افراط در پاداش و محروميت كودك وي را شرطي مي‌سازد و از تاثير اين روش نيز مي‌كاهد. كودك بايد كارهاي خوب را بشناسد، ياد بگيرد و در مقابل انجام آن انتظار پاداش نداشته باشد. اين روش چارچوبي ايجاد مي‌كند تا كودك ارزش كار خوب و قبح كارهاي بد را درك كند و تمايل به انجام كار خوب و اجتناب از رفتار ناشايست در وي نهادينه شود.