مقاله چگونه معلمي حرفه اي باشيم ؟ر

[morvaridtalaee 2591]

/ منبع : گروههای آموزشی عمومی

 

 

 

مقدمه

اغلب تصور مي كنيم كه معلمان باتجربه وبرخوردار از دانش واطلاعات سطح بالا لزوما معلمان حرفه اي نيزهستند . چه بسا معلماني راسراغ داريم كه دررشته اي كه تدريس مي كنند سوابقي بس طولاني دارند ، امانتوانسته اند همچون معلمي حرفه اي درجلب توجه وعلاقه ي دانش آموزان ومديريت كلاس عمل كنند . همچنين بامعلماني مواجه بوده ايم كه ازلحاظ ميزان دانش ومدرك تحصيلي دروضعيت مطلوبي قرارداشتند ، اما به هيچ وجه نتوانسته اند كلاس جذابي رابراي فراگيرندگان فراهم آورند . سئوالي كه دراينجا مطرح مي شود اين است كه چه عواملي سبب شده تااين گونه افراد نتوانند همچون معلمي حرفه اي عمل كنند ؟ ............ درباره روش هايي كه مي توان روش تدريس غيرفعال رافعال كرد به مطالبي ازحرفه ي معلمي اشاره مي كنيم .

 

بحث گروهي چيست ؟ چگونه آن را درست اجرا كنيم ؟

 

اين روش براي اغلب معلمان آشناست . اما اگرباقواعد خاص خوداجرانشود ، نتيجه ي مناسبي درپي نخواهد داشت . مراحل انجام دادن صحيح آن به اين شرح است :

 

گروه هارا باتوجه به دستورالعمل ازقبل تعيين شده تقسيم بندي كنيد .

 

به هرگروه يك موضوع مشخص بدهيد ( موضوع بحث هرگروه متفاوت باگروه هاي ديگرباشد . ) زمان معيني رابراي آن ها درنظربگيريد واين را به اطلاع دانش آموزان برسانيد .

 

بهتراست زماني راكه به دانش آموزان اختصاص مي دهيد ، باتوجه به موضوع موردبحث متفاوت باشد . اما بهترين زمان براي دانش آموزان دوره راهنمايي بين 10 تا 20 دقيقه است . درمرحله آخر ازنماينده وياسخنگوي گروه ها بخواهيد تابه نوبت نتيجه ي بحث گروهي خودرا به تمام دانش آموزان كلاس ارائه كند .

 

يادآوري : معلم دراين روش نبايد منتظر نتايج شگرف وعلمي دانش آموزان باشد . بلكه هدف ازاجراي اين روش ، به چالش كشيدن ذهن دانش آموزان وافزايش همكاري درون گروهي وبرون گروهي آن هااست .

 

 

 

[morvaridtalaee 2591]

وظيفه ي اصلي معلم ايجاد زمينه ي مشاركت ، همكاري و همياري گروهي ميان دانش آموزان است . كاراوايجاد رقابت نيست ، بلكه ايجاد رفاقت وهمكاري وصميميت ميان آن هاست . فلسفه ي وجودي تدريس مشاركتي دقيقا متكي بر همين اصل است . اگرچه به سبب وجود برخي تفاوت هاي فردي دانش آموزان همچون ، ويژگي هاي هوشي ، شخصيتي ، زمينه ي خانوادگي و..... رقابت ميان آنان ايجاد خواهدشد . اما وظيفه ي مامعلمان حرفه اي ، اين نيست كه به آن دامن بزنيم . بلكه معلم بايد تمام تلاش خودرا به اين هدف معطوف كند كه دانش آموزان موفقيت خودرا منوط به موفقيت ديگران بدانند .

 

درواقع به اين شعار اعتقاد پيداكنند كه يا " همگي غرق مي شويم وياهمگي باهم شنامي كنيم ونجات پيدا مي كنيم . " دراين صورت است كه دانش آموزان قوي تر ، دست ساير دانش آموزان راخواهند گرفت .تعاريف متعددي ازروش هاي تدريس مشاركتي ارائه شده است . امادراينجا به دوتعريف مهم ، بسنده مي كنيم :تدريس مشاركتي " نوعي رابطه ي بين فردي است كه نه تنها باهمكاري ،بلكه باحساسيت به نيازهاي ديگران مشخص است .

 

درتعريف ديگري آمده است : مشاركت به معناي وسيع كلمه ،عبارت ازاتحاد وهماهنگي منابع وكوشش هاي هرفرد درتلاش مشترك براي نيل به نتايجي است كه توسط همگان جست وجو مي شود ".بااين مقدمه ، روش تدريس مشاركتي رابراي دودسته دروس علوم انساني وعلوم پايه به صورت كاربردي بيان مي كنيم :روش اجراي تدريس مشاركتي براي دروس علوم انساني :روش تدريس مشاركتي براي تدريس دروسي همچون فارسي ، ديني ،علوم اجتماعي وقسمت مربوط به متن زبان انگليسي وعربي كاربرددارد .

[morvaridtalaee 2591]

اين مراحل رابه ترتيب انجام دهيد :

 

الف ) دانش آموزان رابااستفاده ازفرمول ومعيارهاي گفته شده درگروه هاي نامتجانس تقسيم بندي كنيد .

 

ب ) محتواي درس جديد راباتوجه به تعداد گروه هاي كلاس تقسيم بندي كنيد . براي مثال ، اگر 5 گروه داريد ، محتواي درس راهم به 5 قسمت مساوي تقسيم كنيد .

 

پ ) مطالعه هرقسمت ازمحتواي درس رابه يك گروه اختصاص دهيد . براي مثال ، قسمت اول رابراي گروه 1 ، قسمت دوم رابراي گروه 2 والي آخر .

 

ت ) براي مطالعه ، زمان مشخص ويكساني رادراختيار گروه ها قراردهيد .

 

ث ) پس ازپايان وقت مطالعه ، ازدانش آموزان داخل گروه بخواهيد آنچه راكه يادگرفته اند براي دوستان هم گروه خود توضيح دهند . پس از اين كار ،اگر احيانا عضوي ازاعضاي گروه مطلب خودرا به درستي يادنگرفته بود ، اعضاي ديگر موظف اند ، آن را به اوياد دهند .

 

ج ) دراين مرحله ،ازدانش آموزان خواسته مي شود ، طوري درگروه هاي ديگر پخش شوند كه ازهربخش درس ، يك نماينده درآن گروه حضور داشته باشند . يعني هرگروه دربرگيرنده ي تمام محتواي درس باشد .

 

چ ) دراينجا ،ازدانش آموزان خواسته مي شود ، هرآنچه راكه يادگرفته اند دراختيار اعضاي ديگرگروه قراردهند .آنچه كه رعايت آن دراين مرحله مهم است ، اين است كه افراد يك به يك وبه ترتيب طبق محتواي درس توضيح مي دهند . يعني اول كسي توضيح مي دهد كه بخش اول درس رامطالعه كرده ، سپس فردي كه بخش دوم را و ...... تااينكه كل محتواي درس به اتمام برسد .

 

ح ) مرحله ي آخر ،نوبت توضيح يكي ازنمايندگان گروه هاست كه آنچه راكه يادگرفته اند درجلوي كلاس ، به تمام دانش آموزان ارائه كند .

 

يادآوري 1 : دراين روش تدريس ، معلم راهنماست وموظف است به گروه ها سركشي كند ودرصورت نياز ، به سئوالات احتمالي آن ها پاسخ گويد

 

.يادآوري 2 : پس ازارائه ي مطالب دانش آموزان ، اگرمعلم احساس كند كه آنان ، قسمتي ازمحتواي درس رابه خوبي ياد نگرفته اند ، خود به توضيح بيشتر آن اقدام مي كند .

[morvaridtalaee 2591]

اين روش براي تدريس دروسي همچون ، علوم ،رياضي ،وقسمت نمادين زبان وعربي كاربرددارد .

 

 

مراحل اجراي تدريس

مرحله ي اول : دراين مرحله ، معلم ابتدا درس جديد را به طوركامل به دانش آموزان تدريس مي كند . پس ازتشكيل گروه هاي نامتجانس ، به هرگروه يك تمرين ارائه مي شود تاآن راحل كنند . دانش آموزان داخل گروه موظف اند ابتدا خودبه تنهايي آن تمرين راحل كرده ، سپس آن راداخل گروه بياورند .

 

گروه ها موظف اند ، آنچه راكه به تنهايي انجام داده اند ، به اعضاي گروه خود توضيح بدهند . صرف ارائه ي جواب نبايد ملاك عمل قرارگيرد ، بلكه فرايند رسيدن به جواب مدنظر است .

 

درمرحله ي آخر ، ازنمايندگان گروه ها درخواست مي شود تاتمرين خودرا روي تابلو بنويسند ومراحل انجام دادن آن را براي كل كلاس توضيح دهند .

 

مزاياي استفاده ازروش تدريس مشاركتي :

• عزت نفس دانش آموزان تقويت مي شود .

 

• تمايل دانش آموزان به مدرسه ، بيشتر مي شود .

 

• دانش آموزخودرا درسرنوشت خويش وديگران سهيم مي داند .

 

• استفاده ي بجاوصحيح ازاين روش ، دردرازمدت تاثير بسيارمثبت وشگرفي درزندگي جمعي دانش آموزان خواهدداشت .

 

• ضمن اينكه روابط درون گروهي وبرون گروهي دانش آموزان افزايش مي يابد ، آنان مهارت هاي تحمل يكديگر وباهم زيستن را ، عملا تجربه مي كنند .

 

مهارت پايان دادن مناسب درس

شايد به جرئت بتوان گفت كه پايان دادن مناسب تدريس ، حتي ازشروع آن نيز مهم تراست . همانطوركه شروع دلچسب كلاس موجب افزايش يادگيري دانش آموزان مي شود ، به همان نسبت پايان دادن مناسب تدريس نيز ، ميزان يادگيري دانش آموزان راافزايش مي دهد وآن هارابراي جلسه ي بعد آماده مي كند . دراين جا روش هايي پيشنهاد مي شود كه بااجراي آن مي توانيد پايان لذت بخشي رابراي تدريس خودفراهم آوريد :

 

الف ) پس ازپايان هرجلسه ي تدريس ، جمع بندي مناسبي ازتدريس به عمل آوريد ، به طوري كه ابتدا ازعده اي از دانش آموزان بخواهيد تاخلاصه اي ازدرس تدريس شده رابه زبان خود بيان كنند . اگر دانش آموزان نتوانستند به طورشايسته اين كارراانجام دهند ، سپس خوداين وظيفه رابه عهده بگيريد .

 

بهتراست براي خلاصه ي درس ، بيشتر ازروش انتقالي استفاده كنيد تاروش تلخيصي ( ملكي ،1382) . منظور ازروش انتقالي آن است كه آنچه راكه تدريس كرده ايد ازدانش آموزان بخواهيد درموقعيت هاي متعدد زندگي ، كاربردهايي براي آن پيداكنند . درواقع ،آنچه راكه يادگرفته اند ، به موقعيت هاي زندگي خودنزديك كنند . امادرروش تلخيصي ،ازدانش آموزان خواسته مي شود مطالب ارائه شده را به شكل خلاصه براي دانش آموزان ديگر بازگو كنند .به معلماني كه خواهان كلاس اثربخش هستند ، روش انتقالي پيشنهاد مي شود .

 

ب ) درپايان كلاس ازجملات عاطفي – احساسي استفاده كنيد ، ازجملاتي چون " كلاس خوبي داشتيم " ، " جلسه ي بعد هم منتظر شماهستم " ، " دوست دارم درجلسه ي بعدهم شماراآماده وسرحال ببينم " ، " تابعد " و..... استفاده كنيد .

 

فرض كنيد دريكي ازجلسات تدريس ، بنابه هردليلي كلاس خوبي نداشتيد . براي مثال ، دانش اموزان ،درس قبلي رابه خوبي مطالعه نكرده بودند ويابه سبب شلوغ كاري دانش آموزان مجبورشديد دركلاس سختگيري كنيد ، واين امرباعث شدجوكلاس ،وضعيت عادي خودراازدست بدهد . دراين حالت نمي توانيد ازجملات مذكوراستفاده كنيد . درچنين مواقعي ،بهتراست تدريس خودرا بااين گونه جملات تمام كنيد : " هرچند امروز نتوانستيم كلاس خوبي داشته باشيم ، اما من مطمئنم كه شما امروز را جبران خواهيد كرد وجلسه ي بعد ، كلاس خوبي خواهيم داشت " ، " دوست دارم جلسه ي بعد همه را آماده وسرحال ببينم ! و.......

 

 

 

کارشناسی تکنولوژی گروههای آموزشی دوره عمومی

 

گروه تلفیقی فرایند یاددهی و یادگیری