مديريت تغذيه گوسفند ...

پسری از بابلسر · 5 خرداد، ۱۳۹۱

مراتع و علوفه جزء ارزانترين منابع خوراكي براي تغذيه گوسفندان محسوب مي شوند . در سيستم چرا ذخيره علوفه گونه هايي مانند : مخلوط علوفه شبدر و علوفه غلات مانند : علوفه چاودار ، يولاف و جو به منظور رفع نياز مواد خوراكي در زمستان كاهش مي يابد . در سيستم چراي گياهان فرصت بيشتري براي تغذيه گوسفند وجود دارد . چراي بيش از حد مي تواند بيشتر احتياجات انرژي و پروتئين ميش ها را فراهم كند و به عنوان تامين كننده انرژي براي توليد ، نگهداري و رشد جايگزين غلات شود . در بسياري از سيستم هاي مرسوم چرا ، حيوانات در تمام سال در منطقه اي خاص از مراتع نگهداري مي شوند . در چنين سيستم هايي بايد تعادل صحيح بين دام و مرتع حفظ شود . در فصل زمستان بايد علوفه خشك با كيفيت بالا و كنسانتره مناسب در جيره غذايي ميش ها منظور شود . ميش هاي خشك مي توانند در مرتع به تنهايي نگهداري شده و هنگامي كه با علوفه خشك تغذيه مي شوند ممكن است طي 4 هفته آخر از بره زايي به مكمل هاي افزودني احتياج پيدا كنند . اگر ميش ها به منظور حداكثر شير و افزايش سرعت بره زايي پرورش داده مي شوند لازم است در تغذيه آنها علوفه خشك همراه با يك برنامه غذايي مناسب با توجه به وضعيت بدني آنها منظور شود . رابطه مثبتي بين قابليت هضم و خوراك و ميزان مصرف آن در نيز افزايش مي يابد. در واقع خوراك هايي كه قابليت هضم بالايي دارند ، منجر به تحريك مصرف در دام مي شوند . نمك يد دار بايد در طول پرورش به صورت قابل دسترس در اختيار ميش ها قرار گيرد . در سيستم پرورش ميش ها به منظور سهولت و صرفه اقتصادي در امر شير دوشي ، بايد دستگاههاي شير دوشي در سالن هاي شير دوشي وجود داشته باشد . اهميت تاثير جيره متعادل در تغذيه گوسفند : ميش هايي كه به خوبي رشد كرده و از بره هاي خود تا پايان مرحله از شير گيري پرستاري مي كنند به يك جيره متعادل براي نگهداري نياز دارند . علوفه به تنهايي نمي تواند تمام مواد مغذي ضروري را براي عملكرد مطلوب تامين نمايد . لذا به منظور افزايش كيفيت در امر توليد ، مواد مغذي ضروري مورد نياز است. مطالعه اي به منظور تعيين تاثير جيره متعادل بر رشد وكيفيت پشم ميش ها بعد از سن 365 روزگي انجام شده است . در اين تحقيق از 46 ميش در مناطق مختلف نژاد گوسفند سر سياه ليتوان در يك مزرعه واقع در ليتوا استفاده شده است. طي اين مطالعه گوسفندان شاهد با يك غذاي استاندارد حاوي افزودني هاي معدني تغذيه شدند و خوراك گوسفندان ساير گروههاي آزمايشي مشابه گروه شاهد بوده است اما در جيره آنها خوراك جو با مقدار مشابه آن بدون پوشينه جايگزين شده است . نتيجه آزمايش نشان داد كه وزن در هر 24 ساعت به طور معني داري افزايش داشته و تركيب جيره در اين آزمايش بر جعد تار پشم و كيفيت آن بي تاثير ولي وزن زنده ميشها ، جعد تار پشم را تحت تاثير قرار داده است . نتايج حاصل از اين آزمايش نشان مي دهد كه جو بدون پوشينه به دليل بالا بودن ارزش غذايي آن مي تواند به عنوان منبع مناسب پروتئين در جيره غذايي گوشفند و ديگر نشخواركنندگان استفاده شود . توصيه هاي عمومي براي تغذيه ميش ها : 1- ميشهاي خشك و ميشهاي در آغاز آبستني : - علوفه لگومينه يا علوفه مرتع با كيفيت بالا و به مقدار جزيي غلات . - علوفه خشك لگومينه با كيفيت مناسب به ميزان 1/6 تا 2 كيلوگرم در روز . - يونجه و علوفه خشك شبدر به ميزان 6/1 كيلوگرم در روز . سيلوي ذرت به ميزان 7/2 تا 1/3 كيلوگرم ، مكمل پروتئيني 9./. تا 13/. كيلوگرم سنگ آهك 18./. كيلوگرم . علوفه خشك لگومينه با كيفيت بالا به ميزان 9/. تا 1/1 كيلوگرم و سيلوي ذرت به ميزان 3/1 تا 8/1 كيلوگرم . 2- ميشها در اواخر آبستني (4 تا 6 هفته آخر آبستني): اين مراحل جز مراحل حساس براي ميشها محسوب مي شود و تامين مواد مغذي در اين زمان امري حياتي به شمار مي آيد .بطوري كه اگر مواد مغذي مورد نياز تامين نشود ممكن است بيماري آبستني كه نوعي از بيماري كتوز است ايجاد شود كه در اين صورت مي توان به ميزان زيادي با بالا بردن مصرف انرژي به وسيله افزايش تدريجي مصرف كنسانتره در 6 هفته آخر آبستني از بروز اين بيماري پيشگيري كرد . جيره هاي غذايي در اين مرحله همانند جيره هاي اشاره شده در توصيه شماره 1- است كه بايد 2/. تا 3/. كيلوگرم غلات به جيره آنها افزوده شود . 3- ميشهايي كه از بره ها پرستاري مي كنند : مواد مغذي مورد نياز ميشها به طور قابل توجهي در دوره شير دهي به ويژه هنگامي كه از چند بره پرستاري مي كند افزايش مي يابد و نياز ميش به پروتئين ، انرژي و مواد معدني بالامي رود . موارد ذيل نمونه هايي از جيره ميش هايي است كه از بره هاي پرستاري مي كنند : - علوفه لگومينه با كيفيت بالا يا چرادر مراتع علوفه غلات به طور محدود و نيز تغذيه به ميزان 4/. كيلوگرم غلات در روز به ازاي هر رأس ميش. - علوفه لگومينه با كيفيت بالا يا علوفه خشك لگومينه به ميزان 4/. تا 6/. كيلوگرم در روزبه ازاي هر رأس ميش. - سيلوي ذرت به ميزان7/2 تا6/3 كيلوگرم ، مكمل پروتئيني 13/. تا 18/. كيلوگرم ، غلات 4/. تا 6/. كيلوگرم و غلات خرد شده 18./. كيلوگرم در روز به ازاي هر رأس ميش. - علوفه خشك لگومينه با كيفيت بالا به ميزان 9/. كيلوگرم ، سيلوي ذرت به ميزان 8/1 تا 2/2 كيلوگرم ، مكمل پروتئيني 9./. كيلوگرم و غلات 4/. كيلوگرم در روز به ازاي هر رأس ميش . 4- مديريت تغذيه در ميش ها: مشكلات تغذيه اي ميش ها در خيلي از موارد كمتر از ساير نشخواركنندگان است زيرا در مديريت تغذيه ميش ها در مقايشه با ساير نشخواركنندگان از علوفه خيلي بهتري استفاده مي شود . تغذيه قبل از فصل جفتگيري ممكن است تاثير قابل توجهي در تعداد بره هاي متولد شده داشته باشد . در اين خصوص استفاده از سيستم فلاشينگ با افزايش مواد كنسانتره اي در زمان جفتگيري مفيد است كه در اين صورت درصد دوقلو زايي در ميش ها افزايش مي يابد . مديريت تغذيه بره ها: مواد ذيل نمونه اي از جيره بره ها است : - غلات يا علوفه غير لگومينه . - ذرت زرد آسياب شده 76 يا 83 درصد . - كنجاله سويا (با 50 درصد پروتئين ) 12 يا 15 درصد . - نمك يك درصد و پودر يونجه 10 درصد - سنگ آهك آسياب شده يك درصد . - پروتئين خام 10/15 تا 56/15 درصد . - مخلوط ويتامين (IU000/000/2 از ويتامين Aو 500/000 IU از ويتامين D وIU 000/35 از ويتامين E در هر تن غذا ) كه به مشكلات بره ها كه گاهي اوقات با شروع از شير گيري با آن مواجه مي شوند ، كمك مي كند . - در تنطيم دقيق جيره بره 15 درصد پروتئين كافي است . بنابراين بره ها جيره مشابهي در هنگام از شير گيري دارند و جيره آن ها در اين مدت نبايد تغيير پيدا كند . هزينه تغذيه به ازاي هر 45 كيلوگرم خوراك به ميزان 12/8 تا 96/8 دلار است . فروش بره ها هنگامي كه وزن آن به 54 تا 59 كيلوگرم مي رسد بايد صورت گيرد .

خوراک دهی گله میش

مدیریت تغذیه یکی از مهمترین کارهای مدیریتی است که باید مورد توجه دامداران قرار گیرد . میشهایی که با رژیم مناسب تغذیه میشوند ٬ دارای باروری بیشتر و شیر بهتری بوده ٬ تعداد بره های بیشتری را شیر میدهند که سریعتر رشد میکنند . میشهایی که خوب تغذیه شده باشند نه تنها هرسال بره های زیادی تولید میکنند بلکه نسبت به میشهایی که تحت استرس تغذیه ای نبوده اند ٬ سالمتر و در برابر عفونتها و بیماریها مقاومتر هستند . اگر شما در زمینه گوسفندداری تجارت میکنید ٬ مدیریت تغذیه را باید مورد توجه قرار دهید. بیشترین هزینه در دامداریهای پرورش گوسفند مربوط به غذا است. بنابراین ضروری است که دامدار منابع غذایی در دسترس را ارزیابی کرده و آنها را طوری تنظیم کند که جیره مناسبی در اختیار میشها قرار گرفته و به ازای هر میش درآمد خوبی کسب نماید. پنج ماده مغذی که برای دامها فراهم میسازیم عبارتند از : آب٬ انرژی ٬پروتئین٬ ویتامینهاو مواد معدنی . معملاًعامل محدود کننده در دامداریها ٬انرژی است. انرژی در جیره ی روزانه مخلوط دانه غلات و علوفه بدست میآید . معمولاًهر گاه به گله ای کنسانتره کافی داده نشود٬ کم بودن جذب مواد مغذی بصورت بیماری بروز میکند . این مورد در نتیجه عدم ارزیابی کافی منابع غذایی و عدم محاسبه ی وضعیت بدن دام روی میدهد. در گوسفند داری ٬ این بیمار گونی عامل اصلی کاهش سوددهی است . چگونه دامدار میتواند از تامین شدن مواد غذایی مورد نیاز دامهای خود آگاه گردد ؟ 1- آزمایش کیفی خوراکی 2- اطلاع از تغییر نیازهای غذایی در طول چرخه ی تولید 3- محاسبه جیره روزانه 4- اندازه گیری وضعیت بدن دام 5- کافی بودن فضای آخور 6- مطمئن بودن از منابع آب پاکیزه آزمایش کیفی خوراکها : دامدار باید منابع غذایی در دسترس را شناسایی کند. علوفه :علوفه خشک ٬تغییر پذیر ترین منبع غذایی در دامداری است . بدون انجام آزمایشهای دقیق٬ پی بردن از کیفیت علوفه مشکل است . کیفیت علوفه های خشک به ترکیب گونه ها (درصد لو گوم ٬درصد گراس)٬زمان برداشت(اواخر بهاریا اوایل تابستان)و حاصلخیزی خاک بستگی دارد . به عنوان مثال در گیاه Timothy ٬دامنه پروتئین خام از 17% تا 8/7%و مجموع مواد غذایی گوارش پذیر (TDN) از 65%تا 50% ٬بسته به زمان برداشت ٬تغییر میکند . در مورد یونجه ٬پروتئین خام از 20%تا12%TDNاز 66%تا59%از اواخر مرحله ی رشد تا رشد کامل ٬متفاوت است . در علوفه ٬مرحله رشد بر درصد پروتئین خام و کمتر شدن مقدار درصد TDN گیاه ٬ اثر زیادی دارد. گونه گیاهی هم مقداری در این زمینه موثر است

مثال _ علوفه برداشت شده در میانه گلدهی :

[TABLE=class: MsoNormalTable]

[TR]

[TD=width: 197, bgcolor: transparent] نمونه 1[/TD]

[TD=width: 197, bgcolor: transparent] نمونه 2[/TD]

[/TR]

[TR]

[TD=width: 197, bgcolor: transparent] 75%یونجه + 25%تیموتی[/TD]

[TD=width: 197, bgcolor: transparent] 25%یونجه+75%تیموتی[/TD]

[/TR]

[TR]

[TD=width: 197, bgcolor: transparent] 15%=CP %[/TD]

[TD=width: 197, bgcolor: transparent] 11%=CP%[/TD]

[/TR]

[/TABLE]

با توجه به اینکه تغییر پذیری زیادی در کیفیت علوفه وجود دارد ٬ علوفه باید تحت آزمایش قرار گیرد. دست کم٬علوفه را باید برای سنجش این مواد آزمایش نمود :پروتئین خام٬ ADF ٬کلسیم ٬ فسفر ٬ منیزیم ٬ پتاسیم و عناصر کم نیاز (مس٬ منگنز٬روی). دانستن تغییر نیازهای غذایی در طول چرخه تولید : با توجه به اینکه نیازهای غذایی گوسفندان برای مدیریت بهتر آنها ٬لازم است با چرخه تولیدی آنها آشنا بوده ٬ بدانیم هر گروه از میشها در کدام بخش از این چرخه قرار می گیرند تا آنها را جداگانه اداره نماییم . بدون توجه به نوع سیستم تولیدی هر تولید کننده (2 بار یا یکبار در سال ) کلید بدست آوردن سود٬تغذیه برای تولید (و دانستن اینکه میشهایی که تغذیه میکنید در کدام بخش از تولید قرار دارند)٬ به کف رساندن هزینه های خوراکدهی با پرهیز از تغذیه بیش از اندازه میباشد . در چرخه تولیدی میش ٬میتوانیم 6 مرحله مهم را در نظر بگیریم :نگهداری ٬فلاشینگ٬جفتگیری٬اوایل بارداری ٬اواخر بارداری و اوایل شیردهی . اگر دامدار بخواهد محصول گله خوب بوده و بره هاای خوبی برای فروش داشته باشد٬ مدیریت عمومی وبویژه مدیریت تغذیه ای را در هر مرحله باید به نسبت تغییر دهد. احتیاجات تغذیه ای در دوره نگهداری و اوایل بارداری ٬ حداقل در اواخر بارداری و هنگام شیر دهی (بخصوص میشی که چند قلو حامله بوده و میشی که بره های دوقلو را شیر میدهد )حداکثر میباشد . نمودار زیر نمونه خوبی برای نشان دادن تغییرات احتیاجهای غذایی میش در مراحل مختلف تولید است . مرحله نگهداری (16-0هفتگی) در این مرحله تغذیه بصورتی است که وزن میش ثابت بماند . میش هیچ نوع تولیدی ندارد(شیر نمی دهد ٬باردار نیست )بنابر این در بقیه مراحل تولید ٬احتیاج باید بیشتر از مرحله نگهداری باشد .طول دوره نگهداری به سیستم تولید بستگی دارد . در سیستم هایی که تولید سریع در نظر گرفته باشد ٬طول این دوره کوتاه و به روز شروع نزدیک است ٬اما در سیستم یکبار زایش در سال٬ می تواند تا 16 هفته به طول انجامد . چون باید وزن میشها ثابت بماند ٬تغذیه با دانه غلات در این دوره لازم نیست. مرحله جفتگیری و فلاشینگ عمل افزایش جذب مواد مغذی قبل و در دورهءجفتگیری را فلاشینگ میگویند . هدف ازانجام آن٬ افزایش میزان تخمک اندازی و در نتیجه ٬افزایش میزان بره زایی است . واکنش به فلاشینگ به سن میش (میشهای بالغ نسبت به یکسالها جواب بهتری به فلاشینگ می دهند )٬نژاد ٬وضعیت بدن و مرحلهء جفتگیری بستگی دارد . بهترین نتیجه در اوایل و اواخر فصل جفتگیری بدست آمده است ٬در برابر فلاشینگ در اوج فصل جفتگیری که کمترین اثر را در افزایش درصد بره زایی دارد . فلاشینگ بویژه برای میشهای لاغری که از دسترس شیر دهی پیشین بهبود نیافته اند ٬بسیار سودمند است . فلاشینگ معمولاً با چرای علف تازه ٬علف های خشک مکمل٬ یا اضافه کردن روزانه حدکثر 450 گرم دانه غلات به ازاء هر میش است ٬که به عوامل محیطی (چه هنگامی از سال)موجود بودن علوفهء خشک و وضعیت بدن میشها بستگی دارد . این تغذیه ویژه 2 هفته قبل از جفتگیری شروع شده و دست کم 4-2 هفته در طول فصل جفتگیری ادامه می یابد اینکار باعث جایگزینی خوب رویان در دیواره رحم و کاهش مرگ زود هنگام رویانی می شود . فلاشینگ را نباید زیاد ادامه داد طولانی شدن این دوره باعث صرف هزینه غیر ضروری می شود و نیز باید از اضافه وزن در طول بارداری اجتناب کرد ٬ همانگونه که باید از کاهش شدید سطح تغذیه خودداری نمود. خوراکدهی باندازه 450-220 گرم با دانه غلات برای هر میش در هر روز خواهد بود . اوایل بارداری (15 هفته) در اوایل بارداری رشد رویانی بسیار کم است و کل احتیاجات میش در این دوره با احتیاجات آن در دوره نگهداری تفاوت چندانی ندارد . بنابراین جیره ی روزانه به جیره نگهداری شبیه است ٬تنها با اندکی افزایش . تغذیه با دانه غلات در این دوره معمول نیست مگر آنکه علوفه بطور استثنایی بی کیفیت بوده ٬میشها هنوز لاغر باشند . اواخر بارداری (4هفته آخر) نزدیک به شیر دهی ٬ این دوره بیشترین نیاز غذایی را برای رشد رویانی و افزایش پتانسیل برای تولید شیر زیاد ٬ دارد . بیش از 80%درصد رشد رویان در 6 هفته آخر بارداری روی میدهد . تغذیه نامناسب در این دوره (بویژه از نظر انرژی) اثرات مضری بر تولید شیر ٬وزن هنگام تولید و توانایی (زنده مانی )بره خواهد داشت . در صورتی که درصد بره زایی در حد متوسط تصور میشود٬ جیره روزانه هر میش باید دارای335گرم و در صورتی که درصد بره زایی بیش از 200 درصد پیش بینی شود٬جیره روزانه باید دارای 785-675 گرم مخلوط دانه غلات به ازاءهر میش باشد . دوره شیر دهی (12-6 هفته ) به طور معمول ٬پیک شیر دهی میش4-3 هفته بعداز زایمان است و 75%کل شیر دهی آن در 8 هفته اول شیر دهی تولید میشود . میشی که دوقلو زا زاییده٬ 40%_20% بیشتر از میش تک قلو زا تولید میکند . با توجه به اینکه نخست رشد بره بسیار مهم بوده و به تولید شیر میش بستگی دارد ٬ بهینه سازی تولید شیر بسیار حیاتی است . بسیار دیده شده که گله میش با توجه به تعداد بره هایی که تحت مراقبت قرار دهند از غذای کافی برخوردار نبوده اند . بیشتر این موارد شامل ناکافی بودن مقدار دانه غلات تغذیه شده و در 6-4 هفته اول شیر دهی است (کمبود انرژی جیره و بعضی موارد کمبود پروتئین ). تولید شیر در میش _ همانند گاو شیری واکنشی به جذب مواد غذایی است . همراه با علوفه خشکی که از نظر کیفی متوسط تا خوب باشد ٬ میشهای تک زا به 675 گرم و میشهای دوقلو زا به 1300_900 گرم مخلوط دانه غلات در هر روز احتیاج دارند . سیستم افزایش بره زایی اطلاعات داده شده در بالا در مورد سیستم یکبار بره زایی در سال٬ چه وچرا و چه زمستانه ٬می باشد . تولید کنندگانی که سیستم دو بار زایش در سال را در گله خود دارند باید وزن میش را بیش از وضعیت متوسط نگه دارند . اگر دامدار قصد جفتگیری مجدد میش دارد ٬ وزن میش در طول دوره شیر دهی نباید کاهش یافته میشها باید در دوره زایش بره ها از شیر گیری و وزن از شیر گرفتن بره ها مورد توجه قرار گیرند . فرمول نویسی جیره : جیره روزانه باتوجه به منابع غذایی موجو در دامداری ٬ باقی نگاه داشتن وزن میش بالغ ٬میزان بره زایی مورد انتظار ٬مرحله تولید(نگهداری٬بارداری وغیره ) و محاسبه وضعیت بدن ٬تعیین میشود . جیره ها مقدار پیشنهادی خوراکدهی به گله در مراحل گوناگون تولید می باشد . محاسبه وضعیت بدنی : برای خوراکدهی خوب گله ٬باید وضعیت بدنی دامها را دانست . در این صورت دامدار در می یابد میشها چگونه به جیره غذایی عرضه شده به آنها٬ پاسخ می دهند. اگر اینکار انجام نگیرد ٬بررسی نمونه علوفه و فرمول نویسی جیره ٬بیهوده خواهد بود . دامدار باید تشخیص دهد گله چگونه به جیره خود واکنش نشان می دهد و گر نه خوراکدهی خوب گله انجام نخواهد شد . فضای آخور : فضای کافی آخور برای گله میش باید فراهم شود . اگر تمام میشها با هم تغذیه می کردند ٬ 46-40 سانتی متر طول آخور باید برای هر میش در نظر گرفته شود و گر نه میشهای کوچک و پر تولید ٬وضعیت بدنی خویش را از دست داده و از تولیدشان کاسته می شود . فضای کافی آخور دامدار را مطمئن می سازد که تمام میشها فرصتی برای مصرف جیره روزانه خود دارند . آب : در موارد بسیاری ٬آب ارزانترین ماده غذایی برای گله میش است . آب پاکیزه و تازه باید همیشه در دسترس میشها باشد . این مورد بویژه برای میشهای شیر ده و بره های جوان مهم است . میشهای شیر ده به مقدار زیادی آب برای شیر دهی مناسب نیاز دارند . میشهای خشک مقدار کمتری آب مصرف مینمایند . پیشنهاد میشود یک فوت مربع (093/0متر مربع )سطح آبخور برای هر میش در نظر گرفته میشود . مدیریت قوچ مورد مهم دیگری که پیش از مدیریت منابع غذایی موجود باید توسط دامدار تعیین شود٬ مرحله تولید مثلی گله است . اگر میشها در مرحله مشابهی از چرخه تولید مثلی نباشد ٬دامدار نمی تواند گله را بطور موثری با مواد خوراکی تغذیه نماید . برای مثال مشکل است بتوان نیاز های غذایی تمام میشها را برآورده ساخت وقتی قرار باشد تعدادی از میشها در اواسط دیماه زایمان کنند ٬در حالیکه دیگر میشها تا نیمه فروردین بره ای نخواهند زایید . بسته به مرحله تولیدی ٬نیازهای غذاییی متفاوت میباشد . برای اطمینان از اینکه تمام میشها در مرحله تولیدی مشابهی باشند ٬کنترل قوچها بسیار مهم است . برنامه آمیزشی گله ٬اینچنین پیشنهاد میشود :

[TABLE=class: MsoNormalTable]

[TR]