رفتن به مطلب

شانه دارمهاجم دریای خزر(Mnemiopsis leidyi) ...


ارسال های توصیه شده

[h=2][/h]

مقدمه

شانه‌دار ژله‌ای زگیل ‌مانند (Mnemiopsis leidyi) معروف به شانه‌دار دریایی مهاجم گونه‌ای
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
بومی سواحل غربی
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
است. انواع مختلف این شانه‌دار در گذشته گونه های مختلف یک
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
پنداشته می‌شدند اما امروزه بیشتر جانورشناسان بر این باورند که آنان همگی شکل‌های متفاوت
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
یک گونهٔ واحد می‌باشند .

شانه داران تقريباً دارای 100 گونه اند، و دارای بدن های شفاف ژلاتینی هستند . اين آبزيان موجوداتی بسيار لطيف و شكننده هستند و اغلب در موقع نمونه برداری آسيب می بينند لذا اطلاعات نسبتاً كمی در مورد آنها وجود دارد . بعضی از گونه ها شنای موجی شكل دارند و برخی ديگر دارای حركت نسبتاً بطنی و خزنده هستند.

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

تعریف

Mnemiopsis leidyi جانور مهاجمی است که با بر هم زدن تعادل چرخه حیات دریایی در دریای خزر باعث کاهش شدید جمعیت ماهی کیلکا در این دریا شده و حیات ماهیان خاویاری را نیز به خطر انداخته است. این جانور ژله مانند و شفاف، که به شانه‌دار مهاجم معروف شده است همانگونه که از نامش پیداست، ژله مانند و شفاف است و طول آن تنها به حدود 5 میلی متر و حداکثر 6 سانتی متر می رسد . این جانور دو جنسی است و دارای قدرت تولید مثلی بالایی است و می تواند هر هفته ۶۰۰۰ تخم بگذارد که این تخم ها در عرض دو هفته به شانه دار بالغ تبدیل می شوند و آنها نیز به نوبه خود تولید مثل می کنند.

کارشناسان معتقدند که Beroe Ovata تنها شانه داری است که می تواند با این شانه دار مهاجم مقابله کند . رودخانه ولگا، که بخش عمده آب خزر را تامین می کند، شیرین است و B.Ovata که نسبت به آب شیرین حساس است، نمی تواند در آن زندگی کند در حالی که M.leidyi قادر به زندگی در آب شیرین بوده و بنابر این در بخش های شمالی دریای خزر بدون رقیب به تکثیر می پردازد. البته این جانور در سواحل جنوبی دریای خزر که عمق بیشتری داشته و شوری و دمای مناسب تری برای تکثیر دارد، دارای تراکم بالاتری است.

 

بر اساس گزارش موسسه تحقیقات شیلات ایران تولید ماهیان کیلکا که در سال ۱۳۷۸ به ۹۵ هزارتن در

سال رسیده بود در سال۱۳۸۱ به کمتر از ۲۷ هزار تن تقلیل یافته است. شانه دار مهاجم با تغذیه از

پلانکتون ها - که خوراک اصلی ماهیان کیلکا را تشکیل می دهد - جمعیت این ماهیان را به شدت کاهش

داده است.

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

شانه دار خزر:

این موجود با نام علمی منمیوپسیس لیدی (Mnemeiopsis leidyi) از آبزیان بومی اقیانوس اطلس در سواحل قاره ی آمریکاست که تاکنون به هر نقطه ای که پایش رسیده ، صدمه های سنگینی به اکوسیستم و جانداران آن منطقه وارد کرده است. دریای سیاه ، دریای مدیترانه ، دریای آزوف از نقاطی هستند که پیش از دریای خزر شاهد غارتگری های این آبزی بودند ، جانداری که اشتهای سیری ناپذیری در تغذیه از فیتو پلانگتون ها خوراک اصلی ماهی کیلکا دارد. این جاندار همچنین تخم و لارو کیلکا را هم می خورد. كيلكا ماهی ريزی است كه بدنی پهن داشته و دو زيرگونه دارد: يكی از آنها در دريای سياه و ديگری در دريای خزر زندگی می كند. این ماهی ها غذای اصلی ماهیان خاویاری و فک خزر می باشند.

 

اطلاعات دقیقی از زمان ورود اولین شانه دارها به دریای خزر در دست نیست، ولی نخستین بار در اواخر سال 1378 موسسه ی تحقیقات شیلات ایران و دانشگاه تربیت مدرس در یک پروژه ی تحقیقاتی مشترک این آبزی را مشاهده کردند.

احتمالا شانه دارها از طریق مخزن آب توازن کشتی هایی که از کانال ولگا- دن وارد دریای خزر می شوند به این دریا راه یافته اند.کشتی های باربری برای این که بر روی دریا تعادل داشته باشند آب فراوانی را درون مخزن توازن کشتی ها وارد می کنند و زمانی که بار کشتی ها خالی می شود این آب ها با تمام محتویاتش را به دریا می ریزند.

شانه دار یک جانور غوطه ور در دریاست که حالت ژله ای دارد و به وسیله ی موهای زبر شانه ای شکل خود در آب حرکت می کند و از این رو به شانه داران معروف است.این آبزی تولید مثل زیادی دارد و با توجه به این که هرمافرودیت (دو جنسی) است و قابلیت نر و مادگی را توأم دارد ، پس از تولد در دو هفته بالغ شده و هر یک از آن ها می تواند تا 6 هزار تخم هم بریزد. نکته ی جالب در مورد این آبزی این است که لارو شانه دار نیز قادر به تخم ریزی است!!

 

شانه دارها در مدت کمی زیاد شدند و از سال 1379 تاثیر خودشان را نشان دادند به طوری که میزان صید ماهی کیلکا از 95 هزار تن در سال 1378 به 78 هزار تن در سال 1379 رسید و این روند ادامه پیدا کرد تا این که در سال 1382 به 15 هزار تن رسید ، میزان صید کیلکا از سال 83 دوباره افزایش یافت یعنی صید کیلکا در 1383 به 19 هزار تن رسید و سال 1384 به 21 هزار تن بالغ شد و در سال 1385 به 15 هزار تن و در سال 1386 به 12 هزار تن و در سال 1387 به پایین ترین حد خود یعنی 9 هزار تن رسید

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

گونه مهاجم

شانه‌دار ژله‌ای مهاجم بر اثر فعالیت‌های انسانی (مشخصاً از طریق مخزن ِ آب ِ توازن ِ کشتی‌ها) به بسیاری از دریاهای دنیا راه یافته، با توجه به انطباق‌پذیری بالای خود تکثیر شده و در برخی نقاط از جمله
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
،
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
،
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
و
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
به عنوان یک
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
آسیب شدیدی به محیط زیست بومی این نواحی وارد آورده‌است.

در دریای خزر از زمان ورود این جانور میزان پلانکتون‌های جانوری ۷۵٪ کاهش یافته، از آن جا که پلانکتون‌های جانوری غذای اصلی ماهی
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
و تمامی بچه ماهی‌ها است، شمار کیلکاها کاهش چشمگیری داشته به طوری که مقدار صید آن به کمتر از یک‌چهارم قبل از ورود شانه‌دار رسیده‌است. و از آن‌جا که کیلکا مهمترین غذای بسیاری از جانوران این دریا از جمله ماهیان خاویاری، ماهی آزاد و فک دریای خزر است، به جمعیت این گونه‌ها هم آسیب رسیده‌است. به این ترتیب کل زنجیره غذایی دریا با اختلال مواجه شده‌ است.

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

ويژگی مهم شانه داران

* حفره بدنی )سلوم) در آنها وجود ندارد .

* دستگاه عصبی پخش شده است و در آنها يک اندام حسی مقابل دهان وجود دارد .

* دستگاه گوارش دارای دهان ، حلق ، معده است و در برخی ، كانالهای منشعبی وجود دارد.

* این جانور هرمافرودیت (دو جنسی) است.

* دارای هشت رديف صفحه ی شانه ای هستند.

* برخی دارای دو عدد شاخک ( Tentacles ) می باشند.

* این موجودات دارای 1 تا 10 سانتی متر طول و 3 تا 10 گرم وزن دارند.

 

اثرات مخرب شانه دار بر موجودات خزر:

1. كيلكاها: اولين قرباني هستند، از سالهاي 1379 تا 1381 ميزان صيد به ترتيب به 78، 45 و 27 هزار تن (يعني تقريباً يك‌ چهارم) رسيد و در سال 83 میزان صید تا 16هزار تن نیز کاهش یافت. این میزان ماهی تنها برای 4 کارخانه تولید پودر ماهی کافی است در حالیکه در مازندران 36 کارخانه تولید پودرماهی وجود داشت. ازعلل کاهش صید کیلکا می توان به رقابت غذایی بین کیلکا و شانه دار و هم چنین تغذیه شانه دار از تخم و لارو ماهی کیلکا با اهمیت کمتر نام برد.

 

2- ماهیان خاویاری: برخي از گونه‌هاي ماهيان خاوياري كه غذاي اصلي‌شان كيلكا ماهيان است، آسيب ديده‌اند. ماهیان خاویاری در دوران بلوغ، ماهیخوار هستند. از طرف دیگر غذای عمده ماهیان خاویاری را گاوماهیان تشکیل می دهند که میزان آن ها کم شده است جون آن ها هم کفزی خوار هستند. ابتدا فکر می کردند که ماهیان کفال هم در معرض خطرند ولی در فصل پاییز با کاهش دما از میزان شانه داران کم شده و میزان پلانکتون ها افزایش می یابد و ماهی کفال نیز زیاد شد.

 

3- فوک : در گذشته تعداد فوك هاى درياى خزر كه گونه اى منحصر به فرد به شمار مى رود، حدود يك ميليون عدد بوده كه در اين چند دهه اخير به حدود ۳۵۰ هزار كاهش يافته است. وى از آلودگى آب خزر به برخى تركيبات آلى خطرناك، شيوع برخى بيمارى هاى ويروسى، صيد بى رويه فوك ها و ورود گونه شانه دار مهاجم به عنوان مهمترين علل كاهش جمعيت فوك هاى خزر هستند.

 

4. تجربة تلخ درياي آزوف (Azov) نشان داده است كه با افزايش و تراكم شانه‌دار مهاجم، نسل ماهي «آنچووي» (anchovy) نيز به خطر مي‌افتد

 

مبارزه با شانه داران

ايران در سال 1380 برای مبارزه با اين جانور کميته ملی نظارت بر مبارزه با شانه دار دريای خزر را تشکيل داد و گزارشی از پژوهش های انجام شده را به اجلاس برنامه محيط زيست دريای خزر ارائه کرد که با حضور کشورهای حاشيه دريای خزر در باکو پايتخت آذربايجان تشکيل شده بود.دراين گزارش پژوهشگران ايرانی به اين نتيجه رسيده بودند که بروئه اواتا (Beroe Ovata) تنها شانه داری است که می تواند با شانه دار مهاجم (M.leidyi) مبارزه کند زيرا قبلا در دريای سياه و آزوف امتحان خود را پس داده بود .

بروئه اواتا (Beroe ovata) به ‌دلیل داشتن 2 خصوصیت منحصربه فرد ازعلل انتخاب راه حل کنترل بیولوژیک بوده است. اول اینکه این گونه شکارچی تخصص بالایی در نحوه تغذیه خود دارد که از این رو در مراحل لاروی نیز فقط منحصرأ از منیوپسیس تغذیه می‌كند و دوم اینکه سرعت تولید مثل و باروری آن تقریبا مانند منیوپسیس است، بنابراین جمعیت آن همانند شكارش رشد می‌کند

 

بعد از ارائه ی نتايج پژوهش ها درباره ی نحوه ی مبارزه با اين جانور مهاجم و توافق کشورهای ساحلی در زمينه پيوند زدن شانه دار B.Ovata، ايران ماموريت يافت تا اثرات احتمالی اين کار را مورد بررسی قرار دهد. با اين هدف يک تيم پژوهشی بين المللی مرکب از شش نفر از دانشمندان و کارشناسان ترکيه، روسيه، اکراين و بیست نفر از کارشناسان ايرانی به مطالعات مشترک پرداختند. درهمين زمينه آزمايشگاهی نيز در ترکيه که در مبارزه با شانه دار مهاجم تجربياتی داشت تجهيز و مقداری از آب خزر به آنجا منتقل شد تا دانشمندان در مورد تکثير B.Ovata تحقيق کنند.اين تيم پژوهشی سرانجام به اين نتيجه رسيد که برای نجات آبزيان خزر بايد از B.Ovata کمک گرفت و با انتقال آن به دريای خزر مشکل را حل کرد.در مطالعات انجام شده مشاهده شد که Beroe Ovata) ) طعمه ی خود (منمیوپسیس لیدی) را می بلعد و کاملأ آن را در داخل بدن کیسه ای خود قرار می دهد و سپس با فشار و تولید آنزیم نسبت به تجزیه و مصرف آن اقدام می کند.

شانه دار مهاجم در قسمت هاي شورتر و گرمتر دريا بهتر رشد ميكند و از آنجا كه آبهاي ايران داراي چنين شرايطي است زيان ايران از اين حيث بيشتر است. پروژه اي در سطح ملي تصويب شد كه از سال 86 مقدمات اجراي طرح آغاز ميشود چنانچه پروژه اجرا شود در مدت 3 تا 5 سال صيد كيلكا به ميزان قبل از هجوم شانه دار ميرسد واين مستلزم سه مرحله است :

1- افزايش تعداد شانه دار خوار محله

2- كاهش ميزان شانه دار مهاجم

3- افزايش ميزان كيلكا

 

نتايج:

داده های جمع آوری شده از شانه دار نشان داد که بیشترین فراوانی شانه دار در فصل تابستان و کمترین میزان فراوانی دراردیبهشت واسفندماه مشاهده گردید. حداکثر میزان متوسط فراوانی و زیتوده شانه دار بترتیب با1202 عدد در متر مربع 5/139 گرم در متر مربع در لایه 20-0 متري مشاهده شد. فراوانی طولی شانه دار طی سالهای 85-1384 نشان داد که حداکثر اندازه شانه دار در سالهای 1384 و 1385 بترتیب 55 و 60 میلیمتر بوده است. شانه دار با اندازه کوچکتر از 10 میلیمتر در طی سال های 1384 و 1385 بترتیب 16/83 و 88/82 درصد از جمعیت را تشکیل داده اند.منابع از سایتhttp://www.iran-eng.com/showthread.php/341776-

  • Like 1
لینک به دیدگاه

‪ Mnemiopsis Leidyi

بومی مناطق مصبی سواحل غربی شمال و جنوب آمریکاست که به وسیله ی آب توازن کشتی ها اول به دریای سیاه و سال 87 هم به دریای خزر خودمون اومده . از زئوپلانکتون ها و تخم و لارو کلیکا ماهیان تغذیه میکنه . افزایش شانه داران هاجم برای ماهی کفال هم خطرناک هستش .

 

برای مبارزه با این گونه همون طور که توی مطلب گفتی از Beroe ovata استفاده میکنند .

 

بروئه اواتا (Beroe ovata) به ‌دلیل داشتن 2 خصوصیت منحصربه فرد ازعلل انتخاب راه حل کنترل بیولوژیک بوده است. اول اینکه این گونه شکارچی تخصص بالایی در نحوه تغذیه خود دارد که از این رو در مراحل لاروی نیز فقط منحصرأ از منیوپسیس تغذیه می‌كند و دوم اینکه سرعت تولید مثل و باروری آن تقریبا مانند منیوپسیس است، بنابراین جمعیت آن همانند شكارش رشد می‌کند .

 

مرسی از مطلب
icon_gol.gif

 

medium.jpg

 

Beroe%20eating%20Mnemiopsis.jpg

منابع ازhttp://www.iran-eng.com/showthread.php/341776-

  • Like 1
لینک به دیدگاه
×
×
  • اضافه کردن...