کانال خشایار شاه

[ماتینا 4,434]

محققان باستانشناس انگليسي پس از ده سال كار و تحقيق مداوم ، سر انجام كانال خشايارشاه پادشاه ايران را در يكي از شبه جزاير درياي ا‍ه كشف كردند. خشايار شا پادشاه سلسله ي ايراني هخامنشي در سال 480 قبا از ميلاد در جريان تلاش ايرانيان براي فتح يونان دستور حفر اين كانال شگفت انگيز را كه داستان آن جنبه ي افسانه اي پيدا كرده بود ، صادر كرد. كشف اين كانال حيرت انگيز محصول تلاش بي امان تيمهاي باستانشناسي دانشگاه هاي گلاسكو و ليدز بود.

طبق تحقيقات اين پروژه اعلام شد اين كانال در سطح زمين 100 فوت(30 متر) عرض داشته و براي عبور دو كشتي بادباني جنگي مناسب بود. كانال به گونه اي حفر شد كه از هر دو طرف به سطح پايين شيب داشت و عرض كانال در عمق به 15 متر ميرسيد . طول اين كتال كه در وسط شبه جزيره اي در درياي اژه حفر شده بود ، حدود 1/4مايل (2253 مت ، كمتر از 2/5 كيلومتر بوده است).

 

خشايارشا پادشاه ايران در سال 480 ق م دستور حفر اين كانال را به مهندسان نظامي ارتش ايران داد كه خود يكي از بزرگترين و شگفت انگيزترين عمليات مهندسي زمان بوده است . ترعه=كانال حفر شده توسط خشايار شا در شبه جزيره ي آتس شرقي ترين نقطه شبه جزيره ي كالسيدس قرار داشته كه در راس آن واقع شده و از شمال به جنوب قرار گرفته است.

 

حفر اين كانال براي خشايارشا جنبه ي حياتي داشت ، چرا كه در غير اينصورت ايرانيان ميبايست كيلومترها در امتداد اين شبه جزيره به سوي جنوب درياي اژه كشتيراني كنند و دوباره همان مسير را پس از رسيدن به دماغه جنوبي شبه جزيره به سوي شمال طي كند. اما خشايارشا از اين كار خودداري كرد ، چرا كه ژنرال "اوماردوينوس"، 12 سال قبل در جريان حمله به يونان ناوگان ايران را به سوي دماغه شبه جزيره هدايت كرد ، اما هنگامي كه ناوگان ايراني در جنوب دماغه در حال دور زدن به سوي شمال بود ، دچار يك طوفان سخت شد و اكثر كشتيهاي ايراني غرق شدند.

 

خشايارشا براي پرهيز از اين خطر ، به مهندسان ارتش ايران دستور داد كانالي را از ساحل شرقي شبه جزيره به ساحل غربي آن حفر كنند . پس از حفر كانال ، ناوگان ايران يونان را فتح كرد ، اما موفق به حفظ آن كشور نشد و ناچار شد دربرابر مقاومت سخت سربازان يوناني دست به عقب نشيني بزند و ناوگان ايران از همان كانال به سوي ايران بازگشت . بنابر گزارش مورخان حفر اين كانال سه سال به طئل انجاميد . به طوري كه نوشته اند آثار آن تا چندي پيش به طور كامل مشهود بوده است و بازمانده ي آن را پرواكا مينامند.

 

طبق گزارش پروژه كشف كانال ، احتمالا ايرانيان فكر نميكردند اين كانال به اثري تبديل شود كه از آنها باقي بماند ، به همين خاطر همينكه كشتيهاي آنها در بازگشت از كانال عبور كرد ، پايان استفاده از كانال فرا رسيد . در طول قرون متمادي اين واقعه تاريخي بتدريج به صورت يك افسانه درآمد و كسي گمان نميكرد اين اقدام بزرگ مهندسي جهان باستان ، واقعيت تاريخي داشته باشد.

 

 

 

اما اكنون پس از تحقيق ده ساله ي باستانشناسي نشان داده شده است كه اين كانال واقا حفر شده و مدارك لازم براي اثبات اين ادعا درست است . هرودوت حفر اين كانال را در كتاب خود ذكر كرده بود ، اما كسي اين داستان شگفت انگيز را باور نميكرد . ولي يافته هاي علمي باستانشناسان اين روايت تاريخي را تاييد كرد.

 

ساختن اين كانال كه زير رسوبات دريايي و لاي و لجن 25 قرن گذشته دفن شده است به استراتژي نظامي درخشان ايرانيها و مديريت كار انساني و مهندسي راه و ساختمان آنها گواهي ميدهد . كانال همچنان گوياي كوته بيني و شتاب و نيز سرگذشت پادشاهي است كه در جريان شتاب خود براي فتح يونان هرگز به فكر محافظت از كانال به عنوان يك آبراه هميشگي نيفتاد. بر اساس مطالعات زمين شناسي گويا كانال عمر كوتاهي داشته است و ايرانيها فكر نميكردند كه اين اثر باقي بماند و همين كه كشتيهاي آنها از آن عبور كرد ديگر از آن بهره برداري نكردند.

 

دكتر بن ايزارلين باستانشناس دانشگاه ليدز ميگويد : اين يك اثر عظيم و غول پيكر و كاري شگفت انگيز بود . در جريان حفر كانال ، كارگران ميبايست زمين را بيل زده و خاك را داخل كيسه كرده ، از پايين به يالا دست به دست كنند.

 

 

 

دكتر ماريا بروسيوس دانشمند تاريخ باستان گفت كه مهارت هاي مهندسي موجود در كانال احتمالا قبل از خشايار شاه نيز وجود داشته است . به گفته ي او توان ايجاد ساختاري نظير آن را ميتوان در امپزاتوري بابل و آشور رديابي كرد.

 

ساختن كانال خشايار شا علاوه بر مهندسي ، ناشي از مهارت مديريت نيز بود . دو نفر مهندس ايراني به نام "بوبارس" پسر مكابازوس ، و "ارتاخيس"پسر ارتايوس مامور انجام اين كار شدند. مهندس "آرتاخه" و "ارتاخيس" از نجباي هخامنشي بوده و به گفته ي هرودوت اين سردار نامي پارس از حيث اندام از تمام پارسي ها بلندتر و اندازه قد او به (هشت پا) پنج زراع ، چهار انگشت كم ميرسيده و صداي بسيار رسايي داشته و مرگ او بر خشايارشا بسيار گران آمده و امر كرد جنازه ي او را با شكوه فراوان دفن كنند . نزديك اين كانال برجستگي قبر مانندي است كه تصور كرده اند بقاياي قبر "ارتاخه"باشد كه به امر خشايارشا همان جا به خاك سپرده شده است.

 

گمان ميرود خشايارشاه براي حفر كانال از مهندسان فينيقي نيز استفاده كرده است و تيمهايي از كارگران را در قسمتهاي گوناگون كانال گماشته باشد .

 

 

 

با شكست سه سربازان خشايار شا در جنگ سخت با يونايان ، به حظور ناوگان شاهنشاهي ايران در اروپاييان داده شد و پس از اين حادثه كانال به طور كلي فراموش شد و به افسانه ها سپرده شد.