مهندسی ابرپل ها

[h.h 577]

نگاهی به ساخت و سازهایی که در زمینه حمل و نقل ریلی و جاده ای در چین صورت گرفته یا در حال انجام است همگی نشان از آن دارند که این کشور به دنبال آن است تا خود را به عنوان قطب برجسته حمل و نقل بر مبنای فناوری های روز دنیا معرفی کند.

 

همین چند روز پیش بود که تلاش خبرساز مهندسان چینی درخصوص طراحی و ساخت سیستم حمل و نقل ریلی فوق سریع به تیتر نخست روزنامه های سراسر جهان تبدیل شد: از پکن تا قلب اروپا تنها در عرض چند ساعت! گرچه شاید به این زودی ها شاهد تحقق این پروژه نباشیم، اما اتفاق دیگری روی داده است که حتی شاید هیجان انگیزتر از آن باشد: ساخت طولانی ترین پل جهان! پلی که اگر در یک سر آن قرار بگیریم تنها با کمک یک دوربین می توان سر دیگر آن را دید! ساخت این پل در نوع خود یک رویداد تاریخی و هیجان انگیز محسوب می شود که چالش های مهندسی خاص خود را داشته است.

 

برای آنهایی که چین را با طولانی ترین دیوار جهان می شناسند شنیدن این خبر که طولانی ترین پل جهان بر فراز یک دریا نیز در این کشور پهناور ساخته شده است، می تواند هیجان انگیز باشد. پل ژائوژو به طول ۴۲ کیلومتر که با هزینه نجومی ۵/۱ میلیارد دلار ساخته شده، شهر بندری کینگدو در شرق چین را به جزیره هانگدو متصل می کند. البته این رقمی است که تلویزیون دولتی چین اعلام کرده است. خبرگزاری شینهوا که به عنوان شناخته شده ترین خبرگزاری چین محسوب می شود رقم هزینه ساخت این پل را بالغ بر ۳/۲ میلیارد دلار و روزنامه تلگراف چاپ انگلیس از دیگر سو آن را فراتر از ۸ میلیارد دلار تخمین زده اند. با راه اندازی این پل فاصله میان شهر بندری کینگدو در شرق چین و جزیره هانگدو ۲۹ کیلومتر کوتاه تر و صرفه جویی زمانی در حدود نیم ساعت نیز صورت می گیرد. ساخت این پل برای چین به عنوان یک موفقیت بزرگ در زمینه های گوناگون بویژه عرصه های تکنولوژیکی و سیاسی محسوب می شود. چین به عنوان کشوری که در آستانه تبدیل شدن به بزرگ ترین اقتصاد جهان است و بتدریج رقیب سنتی خود یعنی آمریکا را به کنار می زند در حالی عنوان سازنده طولانی ترین پل جهان را به خود اختصاص داده است که این عنوان تا پیش از این در اختیار آمریکا بوده است. پل دریاچه Pontchartrain Causeway که در لوئیزیانا قرار دارد اکنون در رتبه دوم قرار دارد چون ۴ کیلومتر از پل تازه تاسیس ژائوژو کوتاه تر است.

 

دانش مهندسی که در ساخت این پل به کار گرفته شده در برگیرنده چالش ها و آمار و ارقام تکان دهنده ای است. به عنوان مثال کل این سازه عظیم با استفاده از حدود ۵ هزار پایه در هوا معلق مانده است و پیش بینی می شود روزانه تا بیش از ۳۰ هزار خودرو از روی این پل عبور کنند. چین هم اکنون دارای ۷ پل از ۱۰ پل طولانی جهان است، اما نکته جالب ماجرا این است که این کشور همچنان به ساخت این دسته از پل ها ادامه می دهد به طوری که گفته می شود تا سال ۲۰۱۶ استان جنوبی گوانگجو به هنگ کنگ و ماکائو متصل می شود آن هم از طریق یک پل آبی غول پیکر دیگر که هنوز جزئیاتی از آن اعلام نشده است. به نظر می رسد افسانه ساخت پل های عظیم و طویل در چین تازه آغاز شده است. برخی کارشناسان معتقدند در چند دهه آینده بسیاری از مناطق ساحلی چین با استفاده از انبوهی از پل های عظیم و طویل به جزایر ریز و درشت اطراف این کشور پهناور متصل خواهند شد.

 

مقامات کتاب رکوردهای جهانی گینس پس از انجام اندازه گیری های مختلف و البته دقیق، عنوان طولانی ترین پل آبی جهان را به پل ژائوژو داده اند. یکی از نکات جالب توجه درخصوص این پل قسمت زیر آبی آن است. در حقیقت تنها این پل نیست که توجه کارشناسان سراسر جهان را به خود جلب کرده است بلکه تونل زیر آبی آن نیز که با استفاده از پیشرفته ترین تکنیک های مهندسی ساخت و ساز در دنیا ساخته شده است یکی از جاذبه های اصلی این اثر تکنولوژیکی محسوب می شود.

 

پل ژائوژو در مدت ۴ سال ساخته شده است. مهندسان چینی مدعی هستند این پل سرآمد تمام پل های جهان از حیث مقاومت در برابر زمین لرزه و توفان های شدید است. گذشته از آن ضریب مقاومت پل نیز به حدی بالاست که اگر یک کشتی اقیانوس پیمای ۳۰۰ هزار تنی نیز به آن برخورد کند هیچ اتفاقی برای پل نخواهد افتاد. معمولا برای درک بهتر چالش های موجود در فرآیند ساخت ابرسازه ها از آمار و ارقام زیادی استفاده می شود، اما آنچه درخصوص این پل وجود دارد حاکی از پیچیدگی شاخص آن است. بالغ بر ۱۰هزارنفر در ۳ شیفت مختلف کاری و به صورت شبانه روزی روی این پل کار کرده اند تا ساخت این غول را تنها در مدت ۴ سال به اتمام برسانند. در ساخت بخش های اصلی پل از ۴۵۰ هزار تن فولاد استفاده شده که با آن می توان ۶۵ برج ایفل ساخت. همچنین با تزریق بالغ بر ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار مترمکعب بتن مخصوص در بخش های مختلف این سازه عظیم، ضریب مقاومت آن در برابر زمین لرزه های مخرب و توفان های سهمگین به طرز چشمگیری افزایش یافته است. بررسی ها نشان می دهند تزریق این میزان بتن در یک سازه در تاریخ معماری و ساخت و ساز جهان بی سابقه بوده است.

 

● پل های آبی شاخص در گوشه و کنار جهان

 

این گونه به نظر می رسد که چین برای تحکیم جایگاه خود در جهان به عنوان یک قدرت بزرگ فنی و مهندسی در زمینه ساخت ابرسازه ها، سرمایه گذاری کلانی انجام می دهد. پل آبی ژائوژو در حالی در این کشور ساخته شده و عنوان طولانی ترین پل آبی جهان را یدک می کشد که طولانی ترین پل جهان برفراز خشکی نیز در همین کشور قرار دارد. پل دانیان کوشان که پکن و شانگهای را به وسیله خطوط ریلی به یکدیگر متصل می کند، ۱۶۴ کیلومتر طول دارد. با این حال سایر کشورهای جهان و بویژه کشورهای اروپایی و آمریکا پروژه های عظیمی در این عرصه داشته اند. پل آبی واسکودوگاما در لیسبون پرتغال گرچه در مقایسه با پل ژائوژو با تنها ۲/۱۷ کیلومتر طول، حرف چندانی برای گفتن ندارد، اما از حیث مهندسی به کار گرفته شده در ساخت آن یکی از شاهکارهای مهندسی ابرسازه ها در جهان به شمار می آید. پل هامبر در انگلیس نیز با طول ۲۲۰۰ متر به عنوان یکی از ۱۰ پل معلق طولانی در جهان به شمار می آید که روی آب ساخته شده است و جالب این که برای ۱۴ سال عنوان طولانی ترین پل آبی معلق جهان را به خود اختصاص داده بود. پل آبی و معلق ۳۳۰۰ متری مسینا در ایتالیا نیز در زمره یکی از طولانی ترین پل آبی جهان به شمار می آید که در برابر زمین لرزه های شدید و وزش تندبادهای مخرب ضریب مقاومت بسیار خوبی دارد.

 

در سراسر جهان پل های آبی زیادی ساخته شده اند که البته تنوع مهندسی در ساخت آنها چندان زیاد نیست. پل های ساخته شده روی مناطق آبی عمدتا از نوع معلق با کمک کابل های فولادی هستند. در مواردی هم که طول پل چندان زیاد نیست پل هایی ساخته می شوند که پایداری آنها صرفا با استفاده از ستون های قرار گرفته در آب تامین می شود. با این حال می توان از هم اکنون تصور کرد که در چند دهه آینده پل های طولانی و عظیمی ساخته خواهند شد که برخی از آنها چند طبقه بوده و ترافیک سنگین مناطق شلوغ شهری و توریستی را روان تر از هر زمان دیگری خواهند کرد.

 

پل دروازه طلایی در کالیفرنیا که ۲۷۲۷ متر طول دارد در حد فاصل سال های ۱۹۳۳ تا ۱۹۳۷ ساخته شده است. پل آبی واسکودوگاما در لیسبون پرتغال که در سال ۱۹۹۸ افتتاح شد ۲/۱۷ کیلومتر طول دارد. پل بروکلین در نیویورک این شهر را به منهتن متصل می کند. این پل که ۱۸۲۵ متر طول دارد سال ۱۸۸۳ ساخته شده است.

 

مهدی پیرگزی