خسروی سینمای ایران جایگزین نداشت

[Ssara 14,641]

فردا هفتم فروردین ماه سالروز تولد زنده یاد خسرو شکیبایی بازیگر برجسته سینمای ایران است که حضور او در نقش حمید هامون هرگز از یادها فراموش نمی شود.به گزارش خبرنگار مهر، نزدیک به چهار سال است که درگذشت بازیگر محبوب سینمای ایران خسرو شکیبایی می گذرد و هفتم فرودین ماه سالروز تولد وی است که سینمای ایران هنوز نتوانسته است جایگزینی برای او پیدا کند.این بازیگر توانا سال ۱۳۲۳ در تهران به دنیا آمد و تحصیلاتش را در رشته بازیگری در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران به پایان برد. او تا پیش از انقلاب فقط در عرصه تئاتر فعالیت داشت و فعالیت حرفه ای در عرصه سینما را با بازی در فیلم "خط قرمز"مسعود کیمیایی آغاز کرد.مرحوم شکیبایی در کنار بازی در سینما، کار در مجموعه های تلویزیونی متعددی را در کارنامه خود دارد. وی ۲۸ تیر ۱۳۸۷ دار فانی را وداع گفت، و اهالی هنر را داغدار کرد.وی بازیگری بود که کارنامه همکاری او با فیلمسازان برجسته سینمای ایران ترکیبی است از یک تکرار جذاب در کنار نقش آفرینی های مستقل و منحصر به فرد. خسرو شکیبایی فرصت پیدا کرد تا سینمای ایران و علاقمندان به هنر بازیگری اش را مهمان ۴۹ فیلم سینمایی کند. کارنامه ای برجسته از همکاری با فیلمسازان حرفه ای که شاید امروز کار کردن با یکی از آنها آرزوی بسیاری از بازیگران باشد.در این میان پرداختن به برجسته ترین این فیلمسازان که منجر به تجربه ای ویژه هم در بازیگری وی و هم در سینمای ایران شده، به نظر معقولانه تر می آید. فیلمسازانی که ادامه و تکرار همکاری آنها با شکیبایی نشان دهنده تعیین کنندگی این بازیگر در جان دادن به شخصیت ها و به نوعی مال خود کردن کاراکترهایی است که نمی توان آنها را با حضور بازیگری دیگر تصور کرد.داریوش مهرجویی، احمدرضا درویش و کیومرث پوراحمد از جمله فیلمسازان برجسته ای هستند که همکاری مستمر با شکیبایی داشتند و حاصل این همکاری در فیلم هایشان آنها را بدل به آثاری شاخص در سینمای ایران و کارنامه کارگردانی و بازیگری طرفین کرده است.مهمترین همکاری های زنده یاد شکیبایی با داریوش مهرجویی بوده است: "هامون" درسال ۱۳۶۸ هشتمین حضور خسرو شکیبایی و برجسته ترین حضور سینمایی او را ثبت کرد. فیلمی که به مدد پرداخت خاص مهرجویی از شخصیت حمید هامون و انتخاب درست او، به نوعی با شکیبایی عجین شد و حضوری تازه را از این بازیگر ثبت کرد. نقشی که برای همیشه روزگار او را در ذهن مخاطبان سینما تکثیر کرد و سیمرغ بلورین بهترین بازیگر مرد را از هشتمین جشنواره فجر برایش به ارمغان آورد."بانو" درسال ۱۳۷۰ سیزدهمین حضور شکیبایی و دومین همکاری او را با مهرجویی رقم زد. فیلمی که از معدود نقش آفرینی های وی فارغ از نقش حمید هامون است. پذیرش این نقش در موقعیتی رو به اوج که این بازیگر در پیش داشت، ثابت می کند که خودش نیز به دنبال شکستن کلیشه وسوسه گر هامون بود. نقشی که با همه مولفه های موجود از زوج شکیبایی و بیتا فرهی در "هامون" آشنایی زدایی کرد."سارا" سال ۱۳۷۱ به فاصله یکسال بعد از "بانو" سومین همکاری این بازیگر و مهرجویی را شکل داد. شکیبایی در این فیلم هم یک نقش منفی مکمل را جان بخشید که با عبور از ***** وی بدل به شخصیت یک قربانی عاشق شد."پری" سال ۱۳۷۳ نوزدهمین بازی شکیبایی و چهارمین همکاری او با مهرجویی بود که در این فیلم با حضور در قالب کاراکتر خاص اسد یکی از نقش های متفاوت خود را به مدد چهره پردازی خاص ثبت کرد."دختر دایی گمشده" سال ۱۳۷۷ بیست و هفتمین حضور سینمایی شکیبایی و پنجمین قاب مشترک او با این فیلمساز را بست. او در این فیلم که اپیزودی از یک سه گانه درباره جزیره کیش بود در نقش کارگردانی ظاهر شد که برای گرفتن یک نمای خاص از بازیگرش دچار دردسرهایی می شود."میکس" به فاصله یک سال بعد ششمین همکاری شکیبایی و مهرجویی را در کارنامه شان دو ثبت کرد. این فیلم از معدود آثاری است که درباره پشت صحنه سینمای ایران و مسائل خاص آن ساخته شده و این بازیگر نقش خسرو، کارگردانی را ایفا می کند که باید فیلم خود را به نمایش جشنواره فجر برساند.ازدیگر همکاری های این بازیگر با کارگردانان شاخص سینمای ایران می توان به احمدرضا درویش اشاره کرد. "ابلیس" در سال ۱۳۶۹ یازدهمین حضور سینمایی شکیبایی و اولین همکاری او را با درویش ثبت کرد. فیلمی که یک سال پس از "هامون" ساخته شد و به گونه ای اجتناب ناپذیر تأثیر این حضور را به همراه داشت."کیمیا" در سال ۱۳۷۳ هفدهمین نقش آفرینی این بازیگر سینما و دومین قاب مشترک او را با درویش بست. او این بار نیز یک حضور متفاوت را از خود ثبت کرد که برایش سیمرغ بلورین سیزدهمین جشنواره فجر را به ارمغان آورد. فیلمی که باز هم خوانشی جدید از حضور زوج شکیبایی / فرهی را رقم زد."سرزمین خورشید" در سال ۱۳۷۵ بیست و سومین حضور سینمایی شکیبایی و سومین همکاری او را با درویش شکل داد. فیلمی که روزهای بحرانی درگیری ها در خرمشهر را محور قرار داد که همراهی چند شخصیت نمادین که نمایندگانی از تفکرات و دغدغه های مختلف بودند، .یکی دیگر از بازی های به یادماندنی مرحوم شکیبایی در همکاری با کیومرث پور احمد شکل گرفت. "خواهران غریب" در سال ۱۳۷۴ به عنوان بیست و دومین و اولین همکاری شکیبایی را با پوراحمد ثبت کرد. فیلمی موزیکال با جذابیت های فاخر گیشه ای با حضور پر انرژی این بازیگر در نقش پدر دوقلوها و یک هنرمند آهنگساز که میان انتخاب یک زندگی جدید و مرفه یا بازگشت به گذشته و سازگاری با همسر سابقش سرگردان است.این فیلم جایزه بهترین بازیگر مرد را از جشنواره بین المللی کشورهای غیرمتعهد پیونگ یانگ در سال ۱۳۷۷ برای شکیبایی به ارمغان آورد."اتوبوس شب" در سال ۱۳۸۵ یکی از آخرین فیلم های شکیبایی بود که در بیست و پنجمین جشنواره فجر به نمایش درآمد و سال گذشته اکران عمومی شد. این فیلم دیپلم افتخار بهترین بازیگر نقش اول مرد از جشنواره فجر و تندیس بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد از یازدهمین جشن خانه سینما را از آن وی کرد.در واقع او تصویری از خود را در دوران میانسالی ثبت کرد که می تواند بهترین و برجسته ترین حسن ختام برای کارنامه پربار بازیگری اش محسوب شود.همکاری با مسعود کیمیایی یکی دیگر از شاهکارهای سینمایی این بازیگر محسوب می شود. "خط قرمز" در سال ۱۳۶۰ اولین حضور سینمایی شکیبایی و نخستین همکاری او را با کیمیایی رقم زد. فیلمی برگرفته از نمایشنامه "شب سمور" بهرام بیضایی که البته شکیبایی در کنار سعید راد و فریماه فرجامی در آن نقش آفرینی کرد و اولین تجربه خود را از نقطه ای برجسته در سینمای ایران آغاز کرد."حکم" در سال ۱۳۸۴ سی و هشتمین نقش آفرینی وی و دومین قاب مشترک او و کیمیایی را بست. فیلمی که تلاقی دوباره این دو نام را در موقعیتی متفاوت ثبت کرد. این بار خسرو شکیبایی بازیگری برجسته و تعیین کننده در سینمای ایران بود که بسیاری از نقش ها پیشاپیش برای حضور او نوشته می شد. کیمیایی توانست این بار حضوری خاص و تازه را از وی طلب کند و جوابی درخور هم بگیرد."رئیس" به فاصله یک سال بعد چهل و سومین نقش آفرینی این بازیگر و آخرین همکاری اش با کیمیایی را ثبت کرد. شکیبایی در این فیلم با حضور در یک نقش فرعی که حضور و تأثیرگذاری محدود در فیلم دارد، که یکی از انتخاب های عجیب خود را انجام داد.سیروس الوند نیز از جمله کارگردانانی است که در چند فیلم از حضور این بازیگر برجسته استفاده کرده است. "یکبار برای همیشه" در سال ۱۳۷۰ دوازدهمین حضور شکیبایی و نخستین همکاری او را با الوند رقم زد. فیلمی که می توان آن را دومین نقطه اوج بازیگری وی پس از "هامون" دانست که از جهت شخصیت پردازی، حضور و نقش آفرینی در مسیری مجزا از آن نقش حرکت کرد."مزاحم" در سال ۱۳۸۰ سی امین نقش آفرینی وی و آخرین همکاری اش را با این کارگردان سینمای بدنه ثبت کرد. شکیبایی دراین فیلم با حضور در نقشی مستندگون به نوعی بخشی از مسائل و مشکلات کاراکتر خود را به نمایش گذاشت.این بازیگر توانا سینمای ایران همچنین کار با فریدون جیرانی را نیز در کارنامه کاری خود دارد. "سالاد فصل" در سال ۱۳۸۳ سی و چهارمین حضور شکیبایی و اولین همکاری او را با جیرانی شکل داد. یکی از نقش های خاص و متفاوت وی که ظاهر تغییرناپذیرش را به هم ریخت. این نقش سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش دوم مرد را از بیست و سومین جشنواره فجر برایش به ارمغان آورد."ستاره بود" در سال ۱۳۸۴ سی و نهمین نقش آفرینی وی و آخرین همکاری با جیرانی را در کارنامه اش ثبت کرد. شکیبایی در این فیلم توانست در موقعیتی قرار بگیرد که به نوعی ایده آل بسیاری از بازیگران است. فیلمی با چند شخصیت محدود در لوکیشنی محدود که امکان مانور دادن بیشتر را بر توانایی های تئاتری وی ایجاد می کرد.همکاری با ناصر تقوایی کارگردان پیشکسوت سینمای ایران نیز از بازی های به یادماندنی این بازیگر محسوب می شود. "کاغذ بی خط" در سال ۱۳۸۰ به عنوان سی و یکمین فیلم شکیبایی و تنها همکاری وی با ناصر تقوایی ثبت شد. وی در این فیلم در نقش مردی عادی و امروزی به نام جهان قرار گرفت که در عین روشنفکرنمایی مرد ایرانی، تاب آزاداندیشی و حضوری متفاوت از همسرش را نمی آورد و به شیوه خاص خود شرایط را برایش بغرنج تر می کند.همکاری با رسول صدرعاملی از جمله آخرین نقش های سینمایی وی محسوب می شود. "شب" در سال ۱۳۸۶ یکی از آخرین نقش آفرینی های وی در سینما و تنها همکاری اش با صدرعاملی را به همراه داشت. این فیلم که در جشنواره بیست و ششم فجر به نمایش درآمد.همکاری با مهدی کرمپور در "چه کسی امیر را کشت؟" هم از جمله نقش های منحصربفرد وی است. این فیلم در سال ۱۳۸۴ ساخته شد که سی و نهمین نقش آفرینی وی و تنها همکاری اش را با این کارگردان جوان سینما ثبت کرد. فیلمی متفاوت که با ساختاری خاص حضوری شاخص و برجسته از بازیگران متعدد و حرفه ای را طلب می کرد که از مهمترین آنها شکیبایی بود."دست های خالی" نیز عنوان فیلمی است که وی در آن با ابوالقاسم طالبی همکاری کرد . او این بار با قرار گرفتن در نقش یک آزاده جانباز سومین تجربه خاص خود را در این گونه سینمایی پس از "کیمیا" و "اتوبوس شب" انجام داد که به حق هر سه فارغ از کلیشه های رایج در فیلم های دفاع مقدسی بودند.از دیگر بازی های وی در عرصه سینما می توان به فیلم هایی چون، "دادشاه"، "رابطه"، "شکار"، "عبور از غبار"، "بلوف"، "عاشقانه"، "سایه به سایه"، "صبحانه ای برای دو نفر"، دوشیزه باران"، "دلشکسته"، "حیران"، "نسکافه داغ داغ"، "دایناسور" و... اشاره کرد.همچنین وی در مجموعه های تلویزیونی پر مخاطبی چون "روزی روزگاری"، "خانه سبز" و... به ایفای نقش پرداخته است.فیلم "شب" از آخرین نقش آفرینهای وی پس از چند سال بهمن ماه سال ۹۰ اکران عمومی شد. همچنین کتاب مرحوم شکیبایی به تالیف الهام قره خانی همزمان با تولد وی در سال ۹۰ طی مراسمی که جمشید مشایخی حامی معنوی ان بود رونمایی شد. مستندی نیز با عنوان "ساکن سرزمین سکوت" ساخته امیرمهتاش مهدوی در اتباط با هنر بازیگری این هنرمند ساخته شده است.خسرو شکیبایی صبح روز جمعه ۲۸ تیرماه ۱۳۸۷بر اثر ایست قلبی در سن ۶۴ سالگی چشم از جهان فروبست. نام و یادش گرامی باد.

 

 

آفتاب

[Ha.Mi.D 8,376]

دلم براش تنگ شده