مديريت تغذيه گاوهاي شيري

[Maryam.Silent 1137]

مقدمه:

شناخت وارزشیابی مواد غذای وهمچنین تشخیص نیازمندیهای دام دو عامل مهم درجهت تامین حداکثر تولید با هزینه کم بوده ودر مدیریت صحیح یک واحد دامداری از اولویت خاصی برخودار است .مهمترین عامل در کاهش بهره دهی اغلب واحدهای دامداری ،عدم آشنایی و نبودن منابع اطلاعاتی کافی درزمینه روش صحیح تغذیه دام است .نگهداری دام با بالاترین قدرت تولید ،وظیفه دامپرور است ولی تداوم بخشیدن به قدرت تولید ، وظیفه علم تغذیه است نیاز غذایی گاوهای شیری معمولا متناسب با مرحله تولید ،میزان تولید و سن دام متغیر است بنابرین جیره های غذای لازم است به گونه ای تنظیم شوند که مناسب هر مرحله باشد به این روش ،روش تغذیه ی مرحله به مرحله میگویند که شامل 5 مرحله بوده وهدف این روش تنظیم جیره متناسب با تولید شیر وتوانایی مصرف جیره غذایی گاوهای شیری می باشد.

مرحله 1:

تغذیه گاوهای شیری در اوج شیردهی این مرحله، بحرانی ترین مرحله تغذیه درگاوهای شیری است چون تولید شیر به اوج خود رسیده ولی مصرف مواد غذایی بسیار کم می باشد . مقدار مواد مغذی که از طریق شیر تولیدی از بدن گاو خارج می شود بیشتر از مواد مغذی که از طریق جیره غذایی به بدن دام می رسد، این امر سبب تعادل منفی انرژی وکاهش وزن دام می شود . هدف مهم در این مرحله افزایش سریع مصرف جیره غذایی برای به حداقل رساندن کمبودهای تغذیه ای می باشد .البته افزایش غذا باید تدریجی باشد در این دوره بهتر است از جیره کامل علوفه وکنسانتره استفاده گردد وبهتر است نسبت کنسانتره دامی به علوفه 60به 40 باشد .اگرچه گاوهای شیری در این مرحله بیشترین نیاز انرژی جهت تولید شیر را با استفاده از ذخیره های چربی بدن تامین می کنند ولی نیاز پروتئین دام باید از طریق جیره غذایی تامین گردد.

مرحله 2:

تغذیه گاو شیری در مرحله حداکثر مصرف مواد غذایی این مرحله 10هفته پس از زایمان گاو شیری آغاز می شود و در بیشتر گاوهای شیری 10 تا 20 هفته ادامه دارد .دراین مرحله مصرف ماده غذایی بویژه علوفه توسط دام زیاد بوده و نیاز غذایی با جیره مصرف شده مساوی می باشد.

مرحله 3:

تغذیه گاوهای شیری برای جبران وزن از دست داده این مرحله زمانی آغاز میگردد که غذای مصرف شده توسط گاو شیری بیشتر از نیاز آن بوده و زمان مناسب برای جبران وزن ازدست رفته ورسیدن گاو به وضعیت بدنی مطلوب می باشد . مدیریت تغذیه ای در این دوره آسان است زیرا تولید شیر روبه کاهش است دراین دوره کاهش وزن ایجاد شده در آغاز شیر دهی باید به گونه ای جبران شود که گاو در آغاز دوره خشکی از وزن مناسب برخوردار گردد. با افزایش نسبت علوفه به کنسانتره دامی میتوان هزینه تغذیه ای در این مرحله را کاهش داد.

مرحله 4:

تغذیه گاو شیری در شروع دوره خشکی در این مرحله جیره گاو باید کاملاساده وبه شیوه ای باشد که دام بیش از حد معمول چاق نگردد. تغذیه گاو با غلات ویا ذرت سیلو باعث ایجادنوعی بیماری به نام سندرم گاو چاق یا سندرم کبد چرب می شود. در گاوهای مبتلا، چربی خون افزایش یافته ودر داخل کبد جمع می شود و باعث مشکلات زایمان، جابجایی شیردان وکتوز می شود در صورتی که تغذیه گاو با علوفه خشک چنین مشکلاتی به وجود نمی آید. نکات مهمی که در جیره گاو خشک بایستی در نظر گرفته شود عبارت است از: - حداقل 1% وزن بدن دام از علوفه خشک ساقه بلند، مانند کاه و سبوس استفاده گردد. - علوفه های مانند یونجه به خاطر داشتن کلسیم زیاد و فسفر کم باعث بروز بیماری تب شیر می شوند پس میزان کلسیم مصرفی باید به کمتر از 100 گرم در روز محدود گرد و همزمان با آن میزان مصرف فسفر به 35 تا 40 گرم در روز برسد. - تجویز ویتامین a و d جهت پیشگیری از سقط و جفت ماندگی - جهت پیشگیری از خیز یا تورم پستان در گاوهای خشک از مصرف زیاد مکمل های مغذی بویژه نمک سدیم باید خودداری شود.

مرحله 5:

تغذیه گاوهای خشک در 2 تا 3 هفته پایانی آبستنی در این مرحله به منظور آماده کردن گاو برای زایش ودوره شیر دهی بعدی در شیوه تغذیه بایستی تغیراتی اعمال گردد البته این تغییرات تغذیه ای عبارتند از: - سه هفته مانده به زایمان ،روزانه یک کیلوگرم کنسانتره در نظر گرفته شود وبا نزدیک شدن به زمان زایمان میزان کنسانتره مصرفی به حدود نیم تا یک درصد وزن بدن دام برسد تا گاو شیری جهت مصرف زیاد کنسانتره برای دوره شیر دهی عادت کند. - به خاطر حساسیت گاو به تب شیر بایستی مصرف کلسیم درچند روز آخر آبستنی کاهش یافته و به 13 تا 18 گرم در روز برسد. - در گاوهای حساس به تب شیر تغذیه با مکمل نیاسین به میزان 6 گرم در روز از 2 هفته پیش از زایش تا 8 هفته بعداز زایش سفارش می گردد. - تجویز ویتامین e جهت رفع کمبود سلنیوم بویژه در مناطقی که خاک کمبود سلنیوم دارد بصورت تزریقی یا خوارکی در 2 تا 3 هفته آخر آبستنی سفارش می گردد. در این مورد می توان از مکمل سلنیوم نیز استفاده کرد . ویتامین e و مکمل سلنیوم از عارضه جفت ماندگی در گاو جلوگیری میکند. تغذیه مناسب ،عامل اساسی در افزایش بهره وری مدیریت گاوهای شیری می باشد تغذیه مناسب اولین گام در مدیریت صحیح پرورش شیری می باشد .