Iman-Emperatour 4937 اشتراک گذاری ارسال شده در 15 اسفند، ۱۳۸۸ قديمي‌ترين مطالعات انجام شده در مورد جوندگان ايران مربوط به بلانفورد (Blanford, 1876) است كه در كتابي تحت عنوان Eastern Persia(1876)شرق ايران به چاپ رسيده است. در اين کتاب به وجود رت سياه در بنادر جنوبي و رت قهوه اي در رشت اشاره شده است. اين دانشمند يادآوري مي کند که رت سياه و رت قهوه اي در داخل فلات ايران وجود ندارد. از نظر اين دانشمند رت سياه بوسيله کشتي به سواحل خليج فارس منتقل شده است (Blanford 1876).دو فيليپني نيز به فقدان رت قهوه اي در ايران اشاره کرده است. پس از جنگ جهاني دوم انستيتو پاستور ايران تلاش‌جديدي را زير نظر پروفسور بالتازار آغاز كرد. يكي از مطالعات انجام شده بررسي شرايط انتقال طاعون در كردستان است که در کتاب جغرافياي جانوري پستانداران نوشته پروفسور گزاويه ميزون( (Xavier Misonne 1959 از انستيتو سلطنتي علوم طبيعي به آن اشاره شده است. اين کتاب توسط مجري اين طرح به مناسبت نخستين همايش‌مطالعات كاربردي بيوسيستماتيك جوندگان ايران در آبانماه 1380 به فارسي انتشاريافت. نخستين كتاب فارسي در سال 1343 توسط مهندس فيروز تقي زاده در مورد جوندگان ايران است تأليف شده. اين كتاب با همكاري مؤسسه تحقيقات آفات و بيماريهاي گياهي به چاپ رسيده و در سال 1366 تجديد چاپ شد. در سال 1369 كتاب موشها گردآوري علي اكبر سپيدار توسط شركت سميران انتشار يافت، در اين كتاب به ويژگيهاي زيستي جوندگان، خسارت، تنوع بيماريها پرداخته شده است. در سال 1380 نخستين همايش پژوهشي كاربرد مطالعات بيوسيستماتيك جوندگان در دانشكده علوم دانشگاه فردوسي مشهد برگزار گرديد و روشهاي شناسايي و مطالعه جوندگان و انگلهاي آنها به صورت عملي آموزش داده شد. مجموعه مقالات اين همايش درسال 1383 توسط گروه پژوهشي جونده شناسي دانشگاه فردوسي مشهد به چاپ رسيد. طي 3 دهه گذشته مقالات متعددي در مورد معرفي گونه هاي جديد جوندگان ايران در سطح جهان منتشر شده و طرح هاي اجرايي، پايان نامه ها و مقالات متعددي نيز توسط محققان داخلي منتشر شده است .گونه هاي شناسايي شده جوندگان ايران Wilson and Reeder 2005) ) عبارتند از : خانواده سنجابSciuridae 1- سنجاب ايراني،زيرگونه Sciurus anomalus pal***cens 2- سنجاب نخلي Funambulus pennanti 3- سنجاب ناخن درازSpermophilopsis leptodactylus 4- سنجاب زميني، Spermophilus xanthoprymnum 5- سنجاب زميني Spermophilus fulvus خانواده بيدستر ( Castoridae ) 6- بيدستر اروپاييCastor fiber خانواده تشي (Hystricidae) 7- تشي Hystrix indica خانواده موش دوپا (Dipodidae) 8- دوپاي‌پنج‌انگشتي‌كوچك، Allactaga elater 9- موش دوپاي ويليامزيAllactaga williamsi 10-موش دوپاي پنج انگشتي بزرگ Allactaga euphratica 11- موش دوپاي بلوچيAllectaga hotsoni 12- موش دوپاي فيروزAllactaga firouzi 13- موش دوپاي كوچك Pygeretmus pumilio 14- موش دوپاي خراساني Dipus sagitta 15- موش دوپاي سه انگشتي كوچكJaculus jaculus 16- موش دوپاي سه انگشتيJaculus blanfordi 17- موش دوپاي سه انگشتي تالر thaleri Jaculus خانواده سنجابك درختي Myoxidae 18- سنجابك درختي Dryomys nitedula 19-اشكول Glis glis 20- سنجابك دم موشي Myomimus personatus 21- سنجابك دم موشي ايراني Myomimus setzeri خانواده Spalasidae 22- موش کور Spalax leucodon خانواده موش Muridae زيرخانوادهMurinae 21- موش كشتزار دم درازApodemus witherbeyi 22- موش كشتزار سينه‌زرد Apodemus flavicolis 23- رت قهوه‌اي Rattus norvegicus بر اساس مطالعات ميزون اين رت در فلات ايران وجود نداشته است؛ بلکه فقط در سراسر كناره درياي خزر و بنادر جنوبي بوشهر و گوادر زندگي مي‌کرده است. R.norvegicus در دهه 1340-1330 به صورت دسته‌هاي كوچكي در تهران وجود داشته و به صورت دسته‌هاي كوچكي از كناره درياي خزر از رشت با كاميون و از طريق بندر شاه سابق، بندرگز، بهشهر يا ساري با قطار به تهران منتقل شده اند. رت نروژي همچنين با كشتي به بنادر ايران وارد شده و در سواحل جنوبي ايران منتشر شده است. عدم دخالت رت نروژي در بيماري طاعون در ايران حائز اهميت به شمار مي‌رود و همه پيش بيني هاي راجع به منشأ آن را در ايران از بين مي برد و مطالعات انستيتو پاستور ايران نيز مبين اين نكته مي باشد (بالتازار و همكاران ،1947 و 1959 ).در حال حاضر رت نروژي در شمال ايران تهران، مشهد، تبريز و احتمالاً شيراز و سواحل جنوبي ايران يافت مي شود. 24- رت سياه Rattus rattus ميزون وضعيت رت سياه را تقريباً مشابه رت قهوه‌اي ميداند. در ده 1340-1330اين رت در هيچ جاي فلات ايران وجود نداشته است. در حال حاضر اين رت در سرتاسر سواحل جنوبي ايران و شهرهاي جنوبي ايران مانند شيراز و همچنين تهران وجود دارد. بنابراين احتمالاً رت پس از ايجاد راه آهن جنوب به شمال در دهه1320به شهرهاي مسير راه از جمله تهران وارد شده است. 25- رت تركستاني Rattus pyctoris 26- موش خانگي Mus musculus بر خلاف رت، موش خانگي در تمام ايران يافت مي‌شود حتي در دهكده‌هاي بسيار دورافتاده. وانگهي توانايي اين موش در تطابق خود با محيط در مدت چند هفته، امري كاملاً شناخته شده است . 27- موش استپي يا موش گنبد ساز Mus spicilegus 28- موش مقدونيه Mus macedonicus 29- موش‌خاردار Acomys cahirinus 30- رت بوته‌زارهنديGolunda eliotti 31-موش بزرگ Nesokia indica زيرخانواده جربيل‌ها Gerbillinae 38- جربيل‌بلوچي Gergilluse nanus 39- جربيل پا سفيد Gerbillus cheesmani 40- جربيل عربي Gerbillus dasyurus 41- جربيل بين‌النهرينGerbillus mesopotamiae 42- جربيل‌كرماني Gerbillus aquilus Schlitter 43- جربيل‌هندي Tetra indica 44- جرد ايرانيMeriones persicus 45- جرد هندي Meriones hurrianae 46- جرد پاسرخMeriones vinogradovi 47- جردتريست‌رامMeriones tristrami 48- جرد نيمروزMeriones meridianus 49- جرد ليبيMeriones libycus 50- جرد ناخن زرد Meriones crassus 51- جرد زارودنيMeriones zarodnyi 52- جرد بزرگ Rhombomys opimus خانواده همستر دم دراز Calomyscidae 32- همستر دم دراز Calomyscus bailwardi 33- همستر دم دراز هزار مسجد Calomyscus mystax 35-همستر دم دراز البرز elborzensis Calomyscus 34-همستر دم دراز ايرانيCalomyscus urartensis خانواده همستر دم کوتاه Cricetidae 35- همستر مهاجر Cricetulus migratorius 36- همستر براندت Mesocricetus brandti 37- همستر طلاييMesocricetus auratus زيرخانواده ولهاArvicolinae= Microtinae 53- ول حفار شمالي، Ellobius talpinus 54- ول حفار جنوبي Ellobius fuscocapillus 55- ول حفار كردي Ellobius lutescens 56- ول آبزي، Arvicola amphibius 57- ول علفزار افغاني Blanfordimys afghanus 58- ول علفزارزيرزمينيMicrotus subterraneus 59-ول اجتماعي Microtus socialis 60- ول ايرانيMicrotus irani 61- ول معموليMicrotus arvalis 62- ول خراسانيMicrotus transcaspicus 63- ول كرماني Microtus kermanensis 64-ول آذريMicrotus schelkovinkovi ول برزگ Microtus majori ول گنتر Microtus guentheri 65- ول برفيChionomys nivalis اين گونه ها هر يک از ديدگاهي داراي اهميت اند. تعدادي از آنها از ديدگاه کشاورزي به عنوان آفت گياهان مورد توجه متخصصان دفع آفات گياهي هستند و تعدادي به عنوان موش هاي حاشيه شهري مورد توجه متخصصان بهداشت محيط از دير باز بوده اند و تعدادي نيز از نظر تنوع زيستي و ذخاير ژنتيکي ايران داراي اهميت اند. تشخيص مرز بين جوندگان شهري و وحشي مشکل است. در حاشيه شهرها تلفيقي از هر دو نوع جونده اعم از موشهاي شهري و وحشي ديده مي شوند. چالش ديگر در مطالعات کاربردي اکتفا به حداقل اطلاع از رده بندي جوندگان است. کشور ما داراي تنوع قابل توجهي از نظر جوندگان است و فقط بخشي از آن در مطالعات کاربردي مورد توجه اند. از بين گونه هاي زير که در فلات ايران يافت مي شوند تعدادي در محيط شهري و حاشيه شهري يافت مي شوند. اين گونه ها عبارت اند از: 1-رت قهوه‌اي Rattus norvegicus : عموماً در تهران، مشهد، سبزوار، شيراز، تبريز, سواحل درياي خزر و خليج فارس . 2-رت سياه Rattus rattus عموماً در تهران، شيراز، سواحل خليج فارس. 3-موش خانگي Mus musculus در تمام شهرها و روستاهاي ايران. 4-موش بزرگ Nesokia indica در حاشيه شهرها تهران، مشهد، گناباد، سراوان. 5- جربيل‌هنديTatera indica ايرانشهر، چاه بهار، زابل، تر بت جام، نهبندان، کرمان. 6- جرد ايرانMeriones persicus نواحي صخره اي حاشيه شهرها در تمام ايران ديده مي شود. ارجمله کردستان، آذربايجان، شيراز، بيرجند. 7- جرد ليبي Meriones libycus حاشيه اکثر شهرها: تهران، مشهد، يزد، اصفهان، شيراز، زاهدان، سرخس، گنبد کاووس، بجنورد و بيرجند. 8- جرد پاسرخ Meriones vinogradovi: حاشيه شهري کردستان , آذربايجان , قزوين. 9- جرد تريست‌رام Meriones tristrami حاشيه شهري تهران، همدان، کردستان، آذربايجان. 10- جرد بزرگ Rhombomys opimus حاشيه شهرها، مشهد، اصفهان، يزد، دشت ترکمن، بلوچستان شيراز. 11- همستر مهاجر Cricetulus migratorius: به جز کويرها و سواحل خليج فارس در همه جا حضور دارد. در حاشيه شهر ها، يا داخل شهر ( مشهد ) ديده مي شود. 12- ول آبزي،Arvicola amphibious دماوند، آستارا، قروه، مريوان، تويسرکان. 13- سنجاب زميني Spermophilus fulvus : به صورت داخل شهري ( مشهد) و حاشيه شهري مشهد، زنجان. لینک به دیدگاه
ارسال های توصیه شده