طلا: از کانسنگ تا تولید، از کنترل ضایعات تا مشکلات ناشی از آلودگی زیست محیطی استخراج آن

[Peyman 16150]

توجه : برداشت از مطالب این تاپیک تنها با ذکر منبع آن مجاز می باشد. ( http://www.noandishaan.com )

 

 

تاريخچه‌

 

به‌ گفته‌ بعضي‌ها طلا اولين‌ فلزيست‌ كه‌ بشر كشف‌ كرده‌ است‌. در حقيقت‌ اينطور هم‌ است‌. باستان‌ شناسان‌ در حفاري ها به‌ اشيايي‌ از طلا به‌ همراه‌ ادوات‌ سنگين‌ دست‌ يافته‌اند كه‌ قدمت‌ آنها به‌ آخرين‌ دوران‌ عصر حجر مي‌رسد. اما در آن‌ دوران‌ دسترسي‌ بشر به‌ اين‌ فلز تصادفي‌ بوده‌ و فقط بعد از بوجود آمدن‌ طبقات‌ مختلف‌ در مردم‌ و شهرنشيني‌، بشر اقدام‌ به‌ كشف‌ طلا از معادن‌ ورزيد. توجيه‌ اين‌ ادعا ساده‌ است‌. در آن زمان‌ اين‌ فلز مي‌توانست‌ نقش‌ پول‌ را ايفا كند، زيرا كه‌ از خصوصيات‌ بارزي‌ مثل‌ پايداري‌ زياد، قابليت‌ بريده‌ و تقسيم‌ شدن‌ راحت‌ و ارزش‌ زيادي‌ برخوردار مي‌باشد. همچنين‌ از اين‌ فلز از دير زمان‌ بعنوان‌ يك‌ فلز زينتي‌ استفاده‌ مي‌شده‌ است‌. باستان‌ شناسان‌ توانسته‌اند در حفاريهاي‌ اهرام‌ ثلاثه‌ مصر، به‌ مقدار زيادي‌ زيور آلات‌ و نيز لوازم‌ منزلي‌ كه‌ از طلا ساخته‌ شده‌ بودند دست‌ يابند. اما تنها در كشور مصر نبوده‌ كه‌ طلا وجود داشته‌ است‌. مشخص‌ شده‌ است‌ كه‌ حتي‌ در قرن‌ دهم‌ پيش‌ از ميلاد مسيح‌ از اين‌ فلز در چين‌، هند و بين‌النهرين‌ استفاده‌ زيادي‌ مي‌شده‌ است‌. باستان‌ شناسان‌ در بررسي هاي‌ خود دريافته‌اند كه‌ يوناني ها از سكه‌هاي‌ طلا حتي‌ در قرن‌هاي‌ 7-8 پيش‌ از ميلاد مسيح‌ استفاده‌ مي‌ کردند. تخمين‌ زده‌ شده‌است‌ كه‌ در ارمنستان‌ شوروي‌، سكه‌هاي‌ طلا در اولين‌ قرن‌ پيش‌ از ميلاد مسيح‌ رايج‌ بوده‌است‌. لذا مي‌توان‌ گفت‌ كه‌ طلا براي‌ مردم‌ اروپا و آسياي‌ قديم‌ نيز شناخته‌ شده‌ بوده‌ است‌.

 

 

 

 

قديمي‌ترين‌ معادن‌ طلا، متعلق‌ به‌ كشورهاي‌ هندوستان‌ و بونيا در آفريقاي‌ شمال‌ شرقي‌ است‌. در زمانهاي‌ قديم‌ نمي‌ توانستند از فرآيندهاي‌ رايج‌ در آن‌ زمان‌ طلاي‌ خالص‌ بi دست‌ آورند و معمولا آلياژهايي‌ بدست‌ مي‌ آمد كه‌ شامل‌ طلا و نقره‌ و به‌ نام‌ "آزم‌" (Azem) معروف‌ بوده‌ و در آن‌ زمان‌ يكي‌ از آلياژهاي‌ طبيعي‌ طلا - نقره‌ بنام‌ “الكتروم“ (ELECTRUM) نيز شناخته‌ شده‌ بود.

 

در مقابل‌ محسنات‌ اين‌ فلز مي‌ بايستي‌ گفت‌ كه‌ هيچ‌ فلزي‌ هم‌ به‌ اندازه‌ طلا در تاريخ‌ بشر براي‌ انسان‌ مضر و خطرناك‌ نبوده‌ است‌. چه‌ جنگها كه‌ به‌ خاطر دستيابي‌ به‌ ذخاير طلاي‌ سرزميني‌ ديگر آغاز نشده‌ و چه‌ ملتهايي‌ كه‌ به‌ جان‌ همديگر نيفتاده‌ اند. و البته‌ ناگفته‌ نماند كه‌ چه‌ گناهاني‌ كه‌ بشر به‌ خاطر رسيدن‌ به‌ طلا مرتكب‌ نشده‌ است‌. به‌ جرأت‌ مي‌ توان‌ گفت‌ كه‌ دستيابي‌ به‌ طلا براي‌ بشر صلحي‌ را به‌ ارمغان‌ نياورده‌ و بالعكس‌ غم‌ و اندوه‌ و اضطراب‌ از دست‌ دادن‌ اين‌ گنجينه‌ هميشه‌ تمام‌ وجود او را فراگرفته‌ بوده‌است‌.

 

 

 

 

دوران‌ كيمياگري‌ پيش‌ از قرنهاي‌ 14 و 16 زمان‌ جالب‌ و فراموش‌ نشدني‌ در دستيابي‌ به‌ اين‌ فلز گرانبها بوده‌ است‌. تمام‌ هم‌ و غم‌ كيمياگران‌ معطوف‌ به‌ تعبيه‌ شيئي‌ به‌ اصطلاح‌ بنام‌ “سنگ‌ فيلسوفها” بوده‌ كه‌ به وسيله‌ آن‌ بتوانند فلزات‌ معمولي‌ را به‌ طلا تبديل‌ كنند. البته‌ در آن‌ زمان‌ دانش‌ كيمياگران‌ در زمينه‌ طلا زياد هم‌ ابتدايي‌ نبوده‌ و براي‌ دستيابي‌ به‌ اين‌ سنگ‌ از بدو امر قدم‌ بر نداشتند و زمينه‌ خوبي‌ را در اين‌ راه‌ دارا بوده‌اند. در اين‌ زمينه‌ مصريان‌ قدمهاي‌ بسيار سريعي‌ برداشتند و اين‌ پيشرفت‌ به‌ اين‌ علت‌ بود كه‌ رمزي‌ را براي‌ استخراج‌ طلا مي‌دانستند كه‌ ساير ملل‌ از آن‌ آگاهي‌ نداشتند. همچنين‌ متوجه‌ اين‌ موضوع‌ شده‌ بودند كه‌ بعضي‌ از ابزارآلات‌ آهن‌ كه‌ در معادن‌ مس‌ به‌ مدت‌ طولاني‌ مانده‌اند از ورقه‌اي‌ از مس‌ پوشيده‌ شده‌ و فكر مي‌كردند كه‌ آهن‌ مي‌تواند به‌ مس‌ تبديل‌ شود. اينگونه‌ شواهد، موضوعي‌ را مورد سؤال‌ قرار داده‌ بود، كه‌ اگر آهن‌ به‌ مس‌ تبديل‌ مي‌شود پس‌ آيا فلزات‌ ديگر هم‌ مي‌بايستي‌ به‌ طلا تبديل‌ شوند يا خير. كاني‌ سولفيد سرب‌ تقريباً هميشه‌ مقداري‌ نقره‌ در بردارد و با استفاده‌ از اين‌ كاني‌ بعضي‌ مواقع‌ مي‌توانستند نقره‌ را از آن‌ استخراج‌ نمايند. از آن‌ زمان‌ اين‌ سؤال‌ مطرح‌ بود كه‌ آيا نقره‌ موجود در اين‌ كاني‌ از سرب‌ بوجود آمده‌است‌.

 

 

 

 

اما تمام‌ اين‌ تلاشهاي‌ بشر براي‌ دستيابي‌ به‌”سنگ‌ فيلسوفها” ناكام‌ ماند و در اين‌ راه‌ كيمياگران‌ جانهاي‌ زيادي‌ را از دست‌ دادند و معلوم‌ شد كه‌ تمام‌ ادعاها در اين‌ مورد كذب‌ محض‌ بوده‌ است‌ و بس‌. علم‌ كيمياگري‌ حتي‌ در آن‌ زمان‌ كه‌ اولين‌ كاشفين‌ اسپانيايي‌ به‌ آمريكاي‌ جنوبي‌ و مركزي‌ دست‌ يافتند هنوز هم‌ به‌ قدرت‌ خود باقي‌ بوده‌ است‌. اين‌ كاشفين‌ موقعي‌ كه‌ به‌ قبيله‌ اينكاس‌ (INCAS) رسيدند، با ديدن‌ آنهمه‌ طلا به‌ حيرت‌ افتادند. در اين‌ قبيله‌ طلا بعنوان‌ يك‌ فلز مقدس‌ بشمار مي‌رفت‌ (خداي‌ خورشيد) و لذا مقادير بسيار زيادي‌ طلا را در محلي‌ ذخيره‌ كرده‌ بودند. وقتي‌ اسپانياييها بر زنداني‌ كه‌ آتاهولپا (ATAHULPA) رئيس‌ اين‌ قبيله‌ در آنجا زنداني‌ بود تسلط يافتند، وعده‌ آزادي‌ او را در قبال‌ دريافت‌ 50 متر مكعب‌ طلا دادند و اما فرانسيسكو پيزارو(FRANCISCO PIZARO) سردسته‌ كاشفين‌ اسپانيايي‌ به‌ اين‌ فكر افتاد كه‌ آزادي‌ اين‌ شخص‌ ممكن‌ است‌ براي‌ اسپانياييها خطراتي‌ را به‌ بار آورد و لذا تصميم‌ بر اين‌ گرفت‌ كه‌ بدون‌ دستيابي‌ به‌ طلاي‌ درخواست‌ شده‌ وي‌ را به‌ قتل‌ برساند. وقتي‌ قبيله‌ مزبور متوجه‌ مرگ‌ رئيس‌ خود شدند، كارواني‌ را كه‌ متشكل‌ از 1100 لاما بود و طلاها را حمل‌ مي‌كرد، در كوههاي‌ آزانگارو (AZANGARO) مخفي‌ كردند ولي‌ اسپانياييها به‌ قسمتي‌ از طلاي‌ موجود در اين‌ كاروان‌ بعداً دست‌ يافتند. همچنين‌ اسپانياييها بعد از تصرف‌ كازكو (KAZCO) كه‌ يكي‌ از ثروتمندترين‌ شهرهاي‌ كشور پرو بود تمام‌ اشياء ساخته‌ شده‌ از طلا را آب‌ كردند و بعد از به‌ شمش‌ درآوردن‌، آنها را به‌ كشور اصلي‌ خود يعني‌ اسپانيا فرستادند.

 

 

 

 

[Peyman 16150]

وجود طلا در طبيعت‌

 

طلا بصورت‌ پراكنده‌ در طبيعت‌ وجود دارد، ولي‌ بعلت‌ اينكه‌ مقدار آن‌ كم‌ مي‌باشد آنرا بصورت‌ يك‌ عنصر كاملا نايابي‌ تلقي‌ مي‌كنند. تخمين‌ زده‌ شده‌ است‌ كه‌ اگر تمام‌ طلاهايي‌ را كه‌ بشر به‌ صورت‌ خالص‌ به‌ دست‌ آورد روي‌ هم‌ انباشته‌ كنيم‌ فقط مكعبي‌ را به‌ ضلع‌ 50 فوت‌ در بر خواهد گرفت‌ و بس‌.

 

كف‌ دريا تا مقدار 1 تا 2 ميلي‌گرم‌ در تن‌ (ppt 10) از اين‌ فلز را در بر دارد ولي‌ غلظت‌ آن‌ در پلانگتون‌ يا كف‌ اقيانوس ها بيشتر است‌. اما در حال‌ حاضر فرآيند مقرون‌ به‌ صرفه‌اي‌ وجود ندارد تا بتوان‌ از طريق‌ آن‌ طلاي‌ آب‌ دريا را استخراج‌ نمود. از روي‌ خشكي ها طلا بصورت‌ آزاد، تلوريد (AUTe2) و نيز كمپلكسهاي‌ مختلف‌ تلوريد، مثل‌ AuAgTe4 يافت‌ مي‌شود. ناگفته‌ نماند كه‌ طلا به صورت‌ سولفيد، كاني هاي‌ ديگر فلزات‌، مخصوصاً كوارتز و پيريت‌ و يا اينكه‌ بصورت‌ پراكنده‌ در شن‌ و ماسه‌ وجود دارد. اصطلاح‌ “رگه‌ طلا” در معادن‌ بدين‌ معناست‌ كه‌ لايه‌اي‌ از اين‌ فلز در ميان‌ لايه‌هاي‌ كوارتز قرار گرفته‌ است‌. طلاي‌ معدني‌ تقريباً هميشه‌ همراه‌ با نقره‌ و يا فلزات‌ گروه‌ پلاتين‌ مي‌ باشد.

 

 

 

 

کليات‌ فلزي‌ طلا

 

وزن‌ اتمي‌ طلا برابر با 196.967 و عدد اتمي‌ آن‌ 79 است‌. طلا بصورت‌ يك‌ فلز سنگين‌ و نيز “نجيب‌” طبقه‌ بندي‌ شده‌ و در تجارت‌ مهمترين‌ فلز در ميان‌ فلزات‌ گرانبها تلقي‌ مي‌شود. فقط يك‌ ايزوتوپ‌ پايدار طلا وجود دارد و آنهم‌ ايزوتوپ‌ 79 آن‌ است‌. طلا داراي‌ تقريباً 24 ايزوتوپ‌ راديواكتيو است‌ كه‌ در ميان‌ آنها ايزوتوپ‌ نيم‌ پايدار هسته‌اي‌ وجود دارد كه‌ اين‌ ايزوتوپ ها از 177 شروع‌ و به‌ 204 خاتمه‌ مي‌يابد. زمان‌ نيمه‌ - عمر گونه‌هاي‌ راديواكتيو طلا از 1.35 ثانيه‌ كه‌ متعلق‌ به‌ Au 177 است‌، تا 183 روز كه‌ مختص‌ به Au 195 است‌، متغير مي‌باشد. رنگ‌ اين‌ فلز زرد سير، ولي‌ وقتي‌ از روشهاي‌ “فراريت‌” يا “رسوبي‌” بدست‌ مي‌آيد به‌ رنگ‌ بنفش‌ سير، ارغواني‌ و يا قرمز سير مي‌باشد. سختي‌ اين‌ فلز برحسب‌ مقياس‌ (MOHS) برابر با 2.5 تا 3 و با مقياس‌ (BRINELLS) مساوي‌ با 18.5 است‌.

 

 

 

 

طلا در مقياس‌ با ديگر فلزات‌ از خاصيت‌ ورقه‌ و مفتول‌ شدن‌ زيادتري‌ برخوردار است‌. طلا را مي‌توان‌ بصورت‌ ورقه‌اي‌ با ضخامت‌ 0.00001 میلی متر و مفتولي‌ به‌ وزن‌ 0.0005 در هر متر درآورد. آلياژ طلا با مس‌ قرمزتر، سخت‌تر است‌ و قابليت‌ گداخته‌ شدن‌ بيشتري‌ تا طلاي‌ خالص‌ دارد. منحني‌ هاي‌ دما - نسبت‌ اجزاء متشكله‌ اين‌ آلياژ، پايين‌ترين‌ نقطه‌ ذوب‌ را º C 890 نشان‌ مي‌دهد كه‌ آلياژ در اين‌ نقطه‌ متشكل‌ از 82 درصد طلا و 28 درصد مس‌ است‌.

 

همانند ديگر فلزات‌ گرانبها، طلا را در ايران‌ برحسب‌ “مثقال‌” كه‌ برابر با 4.4 گرم است‌ و در خارج‌ با مقياس‌ (TROY) مي‌سنجند كه‌ هر “اونس‌تروي”‌ (OZ-TROY) معادل‌ با 31.1033431 گرم‌ مي‌ باشد. مقياس‌ عيار در حقيقت‌ مقدار طلاي‌ خالص‌ در 24 قسمت‌ از كل‌ فلز است‌، يعني‌ اينكه‌ عيار طلايي‌ %100 خالص‌ 24 است‌. بهترين‌ طلاي‌ تجارتي‌ كه‌ در ساخت‌ زيور آلات‌ بكار مي‌رود 15 تا 18 عيار است‌. سكه‌هاي‌ طلا عموماً 21.6 عيار، يعني‌ در آن‌ 90% طلا وجود دارد.

 

 

 

[Peyman 16150]

خواص‌ فيزيكي‌ طلا

 

خواص‌ فيزيكي‌ طلا در جدول‌ زير آورده‌ شده‌ است‌:

 

 

 

 

 

خواص‌ شيميايي‌ طلا و تركيبات‌ آن‌

 

از لحاظ شيميايي‌ طلا يكي‌ از كم‌ فعالترين‌ فلزات‌ بشمار مي‌رود. اين‌ فلز در تماس‌ با هوا كدر نمي‌شود در مقابل‌ قويترين‌ محلولهاي‌ قليايي‌ پايدار است‌ و در تماس‌ با تمام‌ اسيدهاي‌ خالص‌، بجز سلنيك‌ اسيد كاملا مقاوم‌ است‌.براي‌ حل‌ كردن‌ طلا به‌ نحو شيميايي‌ بهترين‌ راه‌ اين‌ است‌ كه‌ از نيروي‌ اكسنده‌ و توأم‌ با آن‌ از قدرت‌ كمپلكس‌ سازي‌ چندين‌ تركيب‌ هم‌ زمان‌ استفاده‌ كرد كه‌ اين‌ خاصيت‌ را مي‌توان‌ در مخلوط اسيد نيتريك‌ و اسيد كلريدريك‌ كه‌ بنام‌ تيزاب‌ سلطان‌ مشهور است‌ بدست‌ آورد.

 

5Au + 23HCl + 6HNO3→5HAuCl4 + 3NO + 3NoCl + 12H2O

 

به‌ همين‌ ترتيب‌ طلا مي‌تواند در محلولهايي‌ كه‌ داراي‌ يون‌ سيانيد (عامل‌ كمپكلس‌ ساز) و اكسيژن(اكسنده‌) هستند به‌ راحتي‌ حل‌ مي‌شوند و تشكيل‌ يون‌ كمپلكس‌ Au(CN)­2 دهد. طلا همچنين‌ مي‌تواند با برم‌ در دماي‌ اتاق‌ و فلوئور، كلر، يد، تلوريم‌ در دماهاي‌ بالاتر تركيب‌ شود. يكي‌ از خصوصيات‌ جالب‌ طلا اين‌ است‌ كه‌ مي‌تواند به‌ صورت‌ سولي‌ و يا كلوئيدي‌ درآيد. سوليهاي‌ آبي‌ طلا برحسب‌ اندازه‌ ذرات‌ آن‌ مي‌توانند به‌ رنگهاي‌ قرمز، آبي‌ يا ارغواني‌ در آيند. براي‌ تهيه‌ اين‌ گونه‌ سوليها مي‌توان‌ عوامل‌ احياء كننده‌ معمولي‌ را مثل‌ تانن‌، فرم‌ آلائيد و فنيل‌ هيدرازين‌ به‌ تركيبات‌ طلا اضافه‌ نمود. سولي‌ زيباي‌ كاشس‌ (CASSIUS) ارغواني‌ را مي‌توان‌ با اضافه‌ كردن‌ كلريد قلع‌ (II) به‌ تركيبات‌ طلا بوجود آورد.

 

طلا و گوگرد را اگر با هم‌ حرارت‌ دهيم‌ تركيب‌ نمي‌شوند ولي‌ اين‌ فلز در پلي‌ سولفيدهاي‌ قليايي‌، حل‌ شده‌ و تيواوريتها و احتمالاپ بعضي‌ از تيواوراتها بوجود مي‌آيند. هيدروژن‌ سولفيد در محلول‌ اسيد گرم‌ با4- AuCl تركيب‌ شده‌ و از اين‌ طريق‌ طلا و گوگرد حاصل‌ مي‌شوند. در محلول‌ سرد اسيد بنظر مي‌رسد كه‌ كمي‌ از سولفيد ناپايدار AuS تشكيل‌ شود.

 

طلا در تركيبات‌ مختلف‌ خود بصورت‌ 1 و 3 ظرفيتي‌ ظاهر مي‌شود. طلا تمايل‌ بسيار زيادي‌ در تشكيل‌ كمپلكسهايي‌ دارد كه‌ در آن‌ هميشه‌ بصورت‌ 3 ظرفيتي‌ مي‌باشد. فلوريد طلاي‌ (III) در ميان‌ ديگر هاليدهاي‌ طلا از پايداري‌ بيشتري‌ برخوردار است‌ و در ميان‌ تركيبات‌ طلا بيشتر خاصيت‌ يوني‌ نشان‌ مي‌دهد، ولي‌ با اين‌ وجود داراي‌ ساختمان‌ پليمري‌ سه‌ بعدي‌ مي‌باشد. تركيبات‌ 1+ ظرفيتي‌ طلا خيلي‌ پايدار نيستند و عموماً به‌ ظرفيت‌ 3+ اكسيده‌ شده‌ يا اين‌ كه‌ به‌ صورت‌ فلز آزاد احياء مي‌شوند. تمام‌ تركيبات‌ طلا، اعم‌ از 1+ يا 3+ ظرفيتي‌ اكسيد شده‌ يا اينكه‌ بصورت‌ فلز آزاد احياء مي‌شوند. البته‌ اين‌ يك‌ قاعده‌ كلي‌ است‌ كه‌ تركيبات‌ فلزات‌ غير فعال‌ (نجيب‌) به‌ آساني‌ به‌ فلز مربوطه‌ مي‌توانند احيا شوند، در حاليكه‌ احياء تركيبات‌ فلزات‌ فعال‌ به‌ آساني‌ ميسر نيست‌.

 

تركيبات‌ كمپلكس‌ طلا مي‌توانند به‌ آساني‌ و پايداري‌ با هالوژنها و گوگرد تشكيل‌ پيوند دهند، در حاليكه‌ اين‌ موضوع‌ با پايداري‌ كمتري‌ با اكسيژن‌ و فسفر و فقط به‌ صورت‌ ضعيفي‌ با نيتروژن‌ صورت‌ مي‌گيرد. پيوندهاي‌ طلا و كربن‌ پايدار است‌ و اين‌ موضوع‌ را مي‌توان‌ در كمپلكسهاي‌ سيانيد طلا و يكسري‌ تركيبات‌ ارگانو طلا مشاهده‌ كرد. كمپلكسهاي‌ 3+ طلا معمولا مربع‌ مسطح‌ است‌ كه‌ در آنها چهار گروه‌ به‌ طلا متصل‌ شده‌اند. كئورديناسيون‌ 5 يا 6 گروهي‌ نيز وجود دارد ولي‌ كم‌ يابند. طلا برخلاف‌ نقره‌ و مس‌ مي‌تواند تشكيل‌ تركيبات‌ ارگانو متاليك‌ حقيقي‌ دهد كه‌ همگي‌ نيز پايدارند. در مشهورترين‌ تركيبات‌ ارگانو متاليك‌ طلا اين‌ فلز به‌ منگنز متصل‌ مي‌شود كه‌ بعنوان‌ مثال‌ مي‌توان‌ به‌ (C6H5O)3 PAuMn(CO)5 اشاره‌ كرد. در اين‌ تركيب‌ ديده‌ مي‌شود كه‌ گروه‌ تري‌ فنوكسي‌ فسفين‌ طلا مثل‌ هالوژن‌ (I , Br , Cl) در منگنز كاربونيل‌ هاليدها عمل‌ مي‌نمايد.

 

 

 

 

[Peyman 16150]

اكسيدهاي‌ طلا

 

اكسيدهاي‌ طلا 1+ (Au2O) گفته‌ مي‌شود كه‌ از تركيب‌ پتاسيم‌ هيدروكسيد رقيق‌ با كلريد طلاي‌ 1+ به‌ وجود مي‌آيد، ولي‌ كاملا ناپايدار است‌ و در مجاورت‌ اين‌ هيدروكسيد، به‌ طلا و يون‌ اورات‌ (AuO­2) تجزيه‌ مي‌شود. با اضافه‌ كردن‌ هيدروكسيد به‌ محلولهاي‌ اوريك‌، رسوب‌ Au(OH)3 يا به‌ احتمال‌ بيشتر هيدرواوروس‌ سيس‌ كوئي‌ (Au2O3) تشكيل‌ مي‌گردد. اين‌ ماده‌ آمفوتر است‌ ولي‌ بيشتر اسيد است‌ تا قليايي‌. اوراتهاي‌ قليايي‌ مثل‌ KAuO2 محلولند ولي‌ اوراتهاي‌ قليايي‌ خاكي‌ نامحلول‌ مي‌باشند. اكسيد 2+ طلا يعني‌ Auo نيز تهيه‌ شده‌ ولي‌ ناپايدار است.

 

 

 

 

کاني هاي‌ طلا

 

مقدار طلا در تركيب‌ پوسته‌ جامد زمين‌ تقريباً 20 مرتبه‌ كمتر از نقره‌ است‌. طلا در درجه‌ اول‌ همراه‌ كانيهاي‌ نقره‌ و يا بطور مستقل‌ در داخل‌ كوارتز، ميسپيكل‌ (MISPICKEL) و يا پيريت‌ تشكيل‌ مي‌شود. مقاومت‌ زياد آن‌ در مقابل‌ عوامل‌ مختلف‌ مكانيكي‌ و شيميايي‌، برخلاف‌ نقره‌، موجب‌ تمركز آن‌ در پلاسه‌ ها مي‌گردد. بالعكس‌ محلولهاي‌ تجزيه‌اي‌ فقط به‌ مقدار كمي‌ حاوي‌ طلا مي‌باشند، بطوري‌ كه‌ مقدار آن‌ در تشكيلات‌ رسوبي‌، به‌ زحمت‌ به‌ حد قابل‌ توجه‌ مي‌رسد. بخش‌ اعظم‌ طلا در طبيعت‌ به‌ صورت‌ “فلز آزاد” پيدا مي‌شود. معذالك‌ اين‌ عنصر به‌ هيچ‌ وجه‌ خالص‌ نيست‌ و تقريباً هميشه‌ با مقدار قابل‌ توجهي‌ نقره‌ (2 تا 20 درصد) بصورت‌ بلور مختلط تشكيل‌ مي‌گردد.

 

 

 

 

طلاي‌ پلاسه‌ بطور متوسط داراي‌ نقره‌ كمتري‌ نسبت‌ به‌ طلاي‌ معدني‌ است‌، زيرا نقره‌ به‌ مناسبت‌ ميل‌ تركيبي‌ بيشتر، در طي‌ تجزيه‌ سنگها بوسيله‌ عوامل‌ شيميايي‌ به‌ تدريج‌ شسته‌ مي‌شود و به‌ اين‌ ترتيب‌ مقدار آن‌ كمتر مي‌گردد. مس‌ و بيسموت‌ نيز ممكن‌ است‌ به‌ مقدار كم‌ در طلا وجود داشته‌ باشند و بالاخره‌ طلا با مقداري‌ پالاديوم‌ و روديوم‌ غالبا همراه‌ است‌. ملغمه‌ نرم‌ و نقره‌دار طلا تقريبا داراي‌ 40 درصد درجه‌ خلوص‌ است‌. اين‌ ملغمه‌ به‌ حالت‌ ترد بوده‌، در پلاسه‌ها بطور بسيار پراكنده‌ پيدا مي‌شود. طلاي‌ طبيعي‌ كه‌ بيشتر از 20 درصد نقره‌ دارد به‌ نام‌ الكتروم‌ (ELEKTRUM) موسوم‌ است‌.

 

طلا در طبيعت‌ بصورت‌ آزاد، سنگ‌ سيلوانيت‌، AuAgTe4(SILVANIT) كالاوريت‌ ،AuTe2(CALAVERIT) كرنريت‌ ،AuTe2(KRENNERIT) اوروستيبيت‌ ،AuSb2(AUROSTIBLT) ناژياژيت‌ Au2Pb14Sb3Te7S17(NAGYAGIT) وجود دارد. طلا در توده‌هاي‌ معدني‌ از منشاء گرمايي‌، همراه‌ پيريت‌، ميسپيكل‌ كوارتز و يا همراه‌ ردوكروزيت‌ (RHODOCHROSIT) و ساير كانيهاي‌ منگنز و بارميتين‌ تشكيل‌ مي‌شود و رگه‌هاي‌ نوع‌ اخير (رگه‌هاي‌ جديد طلا) با سنگهاي‌ آتش‌فشاني‌ مربوط بوده‌ و با پديده‌ اشباعي‌ سنگها بستگي‌ ندارند. اين‌ رگه‌ها داراي‌ تلوروهاي‌ طلا نيز مي‌باشد. رگه‌هاي‌ نوع‌ اول‌ (سولفورهاي‌ طلادار، كوارتز طلادار)، توده‌هاي‌ معدني‌ قديمي‌ و قاعدتاً بدون‌ نقره‌ بوده‌ كه‌ با سنگهاي‌ آذرين‌ دروني‌ مربوط هستند. اين‌ رگه‌ها گاهي‌ با پديده‌ متازوماتوز بستگي‌ دارند.

 

پلاسه‌هاي‌ طلادار براي‌ استخراج‌ اين‌ فلز، امروزه‌ نيز مهم‌ هستند (طلاي‌ آنها به‌ نام‌ طلاي‌ پلاسه‌ ناميده‌ مي‌شود كه‌ در مقابل‌ طلاي‌ رگه‌اي‌ يا طلاي‌ معدني‌ قرار مي‌گيرد). اين‌ پلاسه‌ها، هم‌ از توده‌هاي‌ فسيلي‌ (قديمي‌) و هم‌ از توده‌هاي‌ جديد هستند و در داخل‌ ماسه‌ها و شنها نيز طلا همراه‌ ساير فلزات‌ سنگين‌ پيدا مي‌شود. استخراج‌ طلا در رگه‌هاي‌ معدني‌ تا مقدار 2 گرم‌ در تن‌ با توجه‌ به‌ شرايط استخراج‌ مقرون‌ به‌ صرفه‌ است‌. مقدار آن‌ در پلاسه‌ها تا چند دهم‌ گرم‌ در تن‌ نيز مي‌تواند از نظر اقتصادي‌ مناسب‌ باشد. استخراج‌ ساليانه‌ طلا در دنيا همان‌ طوري‌ كه‌ قبلا نيز اشاره‌ شد تا حدود 1200 تن‌ مي‌رسد. در حدود دو سوم از اين‌ مقدار در آفريقاي‌ جنوبي‌ و بقيه‌ به‌ ترتيب‌ اهميت‌ در روسيه‌، كانادا، ايالات‌ متحده‌ آمريكا به‌ دست‌ مي‌آيد. در اروپا از چند سال‌ پيش‌ محصول‌ طلاي‌ سوئد با مقدار 10 تن‌ در سال‌ اهميت‌ پيدا كرده‌ است‌

 

 

 

[Peyman 16150]

موارد استفاده‌ طلا و تركيبات‌ آن‌

 

استفاده‌ از طلا به عنوان‌ زيور آلات‌ چيزي‌ حدود 3ه چهارم توليد جهاني‌ اين‌ فلز را در برمي‌گيرد. حدود 15 - 10% از توليد جهاني‌ طلا اختصاص‌ به‌ استفاده‌هاي‌ صنعتي‌، مخصوصا الكترونيك‌ مي‌يابد. مابقي‌ توليد اين‌ فلز در جهان‌ صرف‌ مصارف‌ طبي‌، دندان‌ سازي‌، ضرب‌ سكه‌ و ذخائر شمش‌ بخشهاي‌ دولتي‌ و خصوصي‌ مي‌گردد. براي‌ مصارفي‌ از قبيل‌ سكه‌ و زيور آلات‌ نمي‌توان‌ از طلاي‌ به‌ اصطلاح‌ “ناب‌” استفاده‌ كرد. زيرا كه‌ بسيار نرم‌ است‌ (2.5 تا 3 در مقياس‌ MOHS) و لذا مي‌بايستي‌ از آلياژهاي‌ آن‌ استفاده‌ برد. اگرچه‌ از طلا مدت‌ طولاني‌ است‌ در كنتاكتهاي‌ الكتريكي‌ و بعضي‌ از سيمها استفاده‌ مي‌شود، ولي‌ موارد استفاده‌ آن‌ در صنايع‌ الكتريكي‌ (نيمه‌ - هاديها) شايان‌ توجه‌ بيشتري‌ مي‌باشد.

 

از طلا در ساخت‌ ديودها، تراترستيورها و بعضي‌ از قطعات‌ الكترونيكي‌ كه‌ مي‌بايستي‌ داراي‌ مقاومت‌ شيميايي‌ و حرارتي‌ در موقع‌ ساخت‌ باشند، استفاده‌ مي‌شود. زمان‌ نيمه‌ - عمر طلاي‌ راديواكتيو Au 198 برابر با 2.7 روز است‌ و از اين‌ ايزوتوپ‌ در طب‌ درماني‌ استفاده‌ مي‌گردد. همچنين‌ اين‌ ايزوتوپ‌ مصارف‌ صنعتي‌ متعددي‌ به عنوان‌ يك‌ ردياب‌ دارد و از آن‌ در مطالعات‌ حركات‌ رسوب‌ كف‌ اقيانوسها در سواحل‌ و اطراف‌ استفاده‌ مي‌شود. به علت‌ خصوصيات‌ بارزي‌ كه‌ طلا در انتقال‌ انرژي‌ تشعشعي‌ دارد، از آن‌ به‌ عنوان‌ باز تابنده‌ انرژي‌ در گرم‌كن‌ها و اجاقهاي‌ مادون‌ قرمز استفاده‌ مي‌برند و همچنين‌ در فرآيندهاي‌ صنعتي‌ عامل‌ بسيار خوبي‌ در برقراري‌ و تمركز انرژي‌ حرارتي‌ است‌. در بعضي‌ از ادارات‌ براي‌ ممانعت‌ از انتقال‌ انرژي‌، شيشه‌ پنجره‌ها را با پوششي‌ از طلا مي‌پوشانند تا بتوانند به‌ مقدار زيادي‌ از حرارت‌ فصل‌ تابستان‌ بكاهد و برعكس‌ نگذارد كه‌ در فصل‌ زمستان‌ حرارت‌ داخل‌ اتاق‌ به‌ خارج‌ منتقل‌ گردد و در ضمن‌ نور بسيار مطلوبي‌ نيز بتواند وارد اتاق‌ بشود. براي‌ آب‌ كردن‌ يخ‌ و برف‌ روي‌ شيشه‌ بعضي‌ از هواپيماها، كشتي‌ و لكوموتيوها از طلا استفاده‌ مي‌شود. بعضي‌ از كمپلكسهاي‌ طلا مثل‌ فسفيتها و فسفينهاي‌ طلا كه‌ معمولا داراي‌ تركيبات‌ آلي‌ گوگرد نيز هستند توانسته‌اند در درمان‌ بيماري‌ آرتوروز مفاصل‌ مفيد واقع‌ شوند. كارآيي‌ طلا بعنوان‌ كاتاليزور در واكنشهاي‌ هيدروژن‌ دهي‌ و هيدروژن‌ زدايي‌ مورد مطالعات‌ بسيار وسيعي‌ قرار گرفته‌ ولي‌ هنوز آنقدرها از اين‌ فلز براي‌ اين‌ منظور استفاده‌ نشده‌ است‌.

 

مخلوط طلا و پالاديوم‌ كارآيي‌ بيشتري‌ تا پالاديوم‌ تنها بعنوان‌ كاتاليزور در بعضي‌ از فرآيندهاي‌ مخصوص‌ هيدروژن‌ دهي‌ و زدائي‌ دارد ولي‌ طلا هنوز هم‌ در مقايسه‌ با فلزات‌ گروه‌ پلاتينوم‌ در اين‌ موارد از اهميت‌ كمتري‌ برخوردار است‌. از طلا در صنايع‌ فضايي‌ استفاده‌ هاي‌ شاياني‌ مي‌برند و بعد از قدم‌ گذاشتن‌ بشر بر روي‌ كره‌ ماه‌ مدلهاي‌ يادبود زيادي‌ از ماه‌ بوسيله‌ اين‌ فلز ساخته‌ شده‌. از طلاي‌ با خلوص‌ 99.999 درصد در ساخت‌ بعضي‌ از استانداردهاي‌ شيميايي‌ و فيزيكي‌ استفاده‌ مي‌شود. در جدول‌ زير به‌ بعضي‌ از تركيبات‌ مختلف‌ طلا و موارد استفاده‌ آنها اشاره‌ شده‌ است‌:

 

 

 

 

 

 

[Peyman 16150]

ارزيابي‌ معادن‌ طلاي‌ فعال‌ و در دست‌ تجهيز ايران‌

 

به طور كل‌ تعداد 4 معدن‌ طلاي‌ فعال‌ و در دست‌ تجهيز در كشور موجود مي‌باشد و بر اساس‌ 12 مورد گزارش‌ مسئولين‌ فني‌ معدن‌ و 6 مورد بازديد نظارتي‌ كه‌ توسط كارشناسان‌ اداره‌ كل‌ از اين‌ معادن‌ به‌ عمل‌ آمده‌ است‌، اطلاعات‌ زير حاصل‌ شده‌ است‌ كه‌ ارزيابي‌ آن‌ در جدول زیر آمده است.

 

 

 

 

بر اساس‌ گزارش های مسئولين‌ فني‌ معادن‌ و كارشناسان‌ اداره‌ كل‌ در سطح‌ كشور، 4 معدن‌ فعال‌ و در دست‌ تجهيز وجود دارد، كه‌ معادن‌ آغدره‌ و چاه‌خاتون‌ در استانهاي‌ آذربايجان‌ غربي‌ و اصفهان‌ توسط بخش‌ خصوصي‌، معدن‌ سنجده‌ در استان‌ اصفهان‌ توسط بخش‌ تعاوني‌ و معدن‌ كوه‌زر در استان‌ سمنان‌ توسط بخشي‌ دولتي‌ بهره‌برداري‌ مي‌شود. ساير مشخصات‌ اين‌ معادن‌ در جدول‌ زیر مشاهده‌ مي‌شود.

 

 

[Peyman 16150]

تجزيه‌ شيميايي‌ طلا

 

در مورد طلاي‌ آزاد، معدني‌ يا آلياژي‌ شده‌ روش‌ تجزيه‌ سنتي‌ همان‌ روش‌ شعله‌ است‌ كه‌ در آن‌ از سرب‌ به‌ عنوان‌ پجمع‌ كننده‌ استفاده‌ مي‌كنند. براي‌ اين‌ موضوع‌ احتياج‌ به‌ لوازمي‌ است‌ كه‌ بوسيله‌ آنها بتوان‌ به‌ يك‌ دماي‌ بالايي‌ دسترسي‌ پيدا كرد. روش‌ تشخيص‌ دهنده‌ كيفي‌ طلا را در محلولها مي‌توان‌ معمولا با اضافه‌ كردن‌ عوامل‌ احياء كننده‌ به‌ محلول‌ عملي‌ كرد، كه‌ در نتيجه‌ طلا بصورت‌ آزاد درآمده‌ و از طريق‌ رنگ‌ زردي‌ كه‌ خود ذرات‌ طلاي‌ جمع‌ شده‌ در محلول‌ يا رنگ‌ خاصي‌ كه‌ يك‌ محلول‌ طلا بوجود مي‌آورد، وجود طلا شناسايي‌ مي‌گردد. از ميان‌ اينگونه‌ روشهاي‌ تشخيص‌ دهنده‌ كيفي‌، مي‌توان‌ استفاده‌ از دي‌تيازون‌ (DITHIZONE)، بنزيدين‌ (BENZIDINE) و هيدرو كينون‌ (HIDROQUINONE) را نام‌ برد كه‌ از حساسيت‌ بالايي‌ برخوردارند. طلا را مي‌توان‌ بوسيله‌ هيدروكينون‌ در محيط اسيد كلريدريك‌ رقيق‌ از فلزات‌ گروه‌ پلاتينيوم‌ جدا كرد. تجزيه‌ كمي‌ طلا را مي‌توان‌ با يك‌ تيتراسيون‌ غيرمستقيم‌ كه‌ در آن‌ از اتيلين‌دي‌آمين‌ ـ تترا استيك‌ اسيد (EDTA) استفاده‌ مي‌شود، عملي‌ كرد. در اين‌ عمل‌ از محلول‌ استاندارد Ni(CN)2-4 استفاده‌ مي‌كنند كه‌ طلا مي‌تواند جايگزين‌ نيكل‌ اين‌ كمپلكس‌ در محلول‌ مزبور شده‌ و سپس‌ با اضافه‌ كردن‌ EDTA و تيتر كردن‌ مازاد بوسيله‌ محلول‌ MnSO4 و استفاده‌ از معرف‌ اريكرم‌ سياه‌ (ERIOCHROME BLACK T) طلا را در مورد سنجش‌ كمي‌ قرار داد. يكي‌ ديگر از روشهاي‌ سنجش‌ حجمي‌ استفاده‌ از واكنش‌ بين‌ يون‌ تتراكلرواورات‌ و يون‌ يديد است‌. در اين‌ واكنش‌ طلا از ظرفيت‌ 3+ به‌ 1+ احياء مي‌شود و يد آزاد شده‌ بوسيله‌ محلول‌ استاندارد سديم‌ تيوسولفات‌ تيتر مي‌گردد. براي‌ ارزيابي‌ كانيهاي‌ طلا، روش‌ مخصوص‌ شعله‌اي‌ نيز وجود دارد.

 

 

 

طلاي‌ موجود در آلياژها را مي‌توان‌ از طريق‌ دستگاهي‌ بوسيله‌ نور سنجي‌ شعله‌اي‌ FLAME PHOTOMETRY ارزيابي‌ كمي‌ كرد. طلاي‌ موجود در محلولها را مي‌توان‌ بوسيله‌ پلاروگرافي‌ در 0.1m KOHيا الكتروليت‌ KCN مورد سنجش‌ قرار داد. طيف‌ سنجي‌ جذب‌ اتمي‌ (AA) مي‌تواند تاحدود 0.4 PPM طلا را در محلولها مورد رديابي‌ قرار دهد. روش‌ تجزيه‌ اكتيواسيون‌ نوتروني‌ (NEUTROM - ACTIVATION ANALYSTS) قادر است‌ طلاي‌ موجود در معادن‌، آلياژها، نيمه‌ هاديها و نمونه‌هاي‌ بيولوژيكي‌ را تا حد 0.00002 mg ارزيابي‌ نمايد. يكي‌ ديگر از روشهاي‌ جديدي‌ كه‌ مي‌توان‌ بوسيله‌ آن‌ طلاي‌ موجود در يك‌ محلول‌ را مورد ارزيابي‌ كمي‌ قرار داد، استفاده‌ از روش‌ رنگ‌ سنجي‌ RHODAMINE B است‌. در اين‌ روش‌ ابتدا يك‌ سري‌ معرف‌ به‌ محلول‌ اضافه‌شده‌ و سپس‌ رودآمين‌ B افزوده‌ مي‌شود كه‌ تشكيل‌ يك‌ كمپلكس‌ رنگي‌ با طلاي‌ موجود در محلول‌ اوليه مي‌نمايد. اين‌ كمپلكس‌ مي‌تواند بوسيله‌ طلاي‌ ايزوپروپيل‌ اتر، از محلول‌ استخراج‌ گردد و با استفاده‌ ازاسپكتروفوتومتر ماوراء بنفش‌، ميزان‌ طلا در نمونه‌ از روي‌ شدت‌ جذب‌ طيف‌ محاسبه‌ شود.

 

 

 

 

[Peyman 16150]

متالوژي‌ و نحوه‌ استخراج‌ طلا از كاني ها

 

همانطوري‌ كه‌ قبلا اشاره‌ شد طلا بصورت‌ پراكنده‌ در طبيعت‌ وجود دارد كه‌ معمولا به‌ شكل‌ فلز آزاد و يا در بعضي‌ مواقع‌ به‌ حالت‌ تركيبات‌ تلوريدي‌ مثل‌ كاني‌ كالاوريت‌ AuTe2 يافت‌ مي‌شود. در رگه‌هاي‌ پلاسه‌ها، معمولا ذرات‌ طلا بصورت‌ آزاد وجود دارند و بعضي‌ مواقع‌ آنقدر ذرات‌ آن‌ بزرگ‌ است‌ كه‌ مي‌توان‌ از طريق‌ روشهاي‌ ساده‌ فيزيكي‌ با استفاده‌ از جداسازي‌هاي‌ ثقلي‌ مثل‌ (PANNING،ROCKING ،HYDRAULLC ) اين‌ فلز را استخراج‌ كرد. اما در كانيهايي‌ كه‌ از صخره‌هاي‌ سخت‌ به‌ دست‌ مي‌آيند و امروزه‌ مهمترين‌ منبع‌ استخراج‌ طلا هستند، طلا معمولا بصورت‌ آلياژ با نقره‌ است‌ و در لابلاي‌ بعضي‌ از كانيهاي‌ سولفيدي‌ مثل‌ پيريت‌ (PYRITE)، آرسنوپيريت(ARSENOPYRITE) ، كالكوپيريت‌ (CHALCOPYRITE) و گالن‌ (GALENA) نهفته‌ شده‌ است‌. استخراج‌ طلا از اين‌ گونه‌ كانيها به‌ سادگي‌ مسير نيست‌ و بعد از اين‌ كه‌ كاني‌ به‌ صورت‌ پودر در مي‌آيد مي‌بايستي‌ از طريق‌ روشهاي‌ شيميايي‌ مناسبي‌ كه‌ در زير به‌ شرح‌ مهمترين‌ آنها مي‌پردازيم‌ به‌ اين‌ فلز دست‌ يافت.

 

 

 

 

1) سيانيداسيون‌

 

روش‌ سيانوري‌ كردن‌ مهمترين‌ طريق‌ شيميايي‌ است‌ كه‌ امروزه‌ براي‌ استخراج‌ طلا از كانيها مورد استفاده‌ قرار مي‌گيرد. اين‌ تكنيك‌ به‌ وسيله‌ سه‌ دانشمند اسكاتلندي‌ به‌ نامهاي‌ مك‌ آرتور (J.S.MACARTHVR) فارست‌ (R.W.FORREST) و فارست‌ (W.FORREST). در گلاسكوي‌ اسكاتلند در سال‌ 1887 ابداع‌ شد و از اين‌ تاريخ‌ در تمام‌ كشورهايي‌ كه‌ طلا استخراج‌ مي‌كنند مورد استفاده‌ وسيعي‌ قرار گرفته‌ است‌. براي‌ اين‌ منظور از محلول‌ رقيق‌ سديم‌ سيانيد براي‌ استخراج‌ طلا از كانيها استفاده‌ مي‌كنند و در بعضي‌ از مواقع‌ لازم‌ است‌ كه‌ كاني‌ قبل‌ از تركيب‌ با سديم‌ سيانيد تحت‌ يك‌ سري‌ عملياتي‌ از قبيل‌ فلوتاسيون‌ يا تشويه‌ و يا هر دو قرار گيرد. ناگفته‌ نماند كه‌ كاني‌ ابتداء مي‌بايستي‌ بصورت‌ پودر با عدد ماشوي‌ معيني‌ درآيد. واكنش‌ كاني‌ با سديم‌ سيانيد به‌ صورت‌ زير انجام‌ مي‌گيرد.

 

4Au- + 8CN- + O+2 + 2H2O → 4Au (CN)-2 + 4OH-

 

براي‌ انجام‌ اين‌ واكنش‌ هم‌ زدن‌ و هوادهي‌ به‌ صورت‌ مداوم‌ تا حدود 50 ساعت‌ لازم‌ است‌ كه‌ البته‌ اين‌ زمان‌ در مورد كانيهاي‌ مختلف‌ تغييرپذير مي‌باشد. در بعضي‌ مواقع‌ مي‌توان‌ با استفاده‌ از هيدروژن‌ پر اكسيد يا پر اكسيدهاي‌ ديگر مي‌توان‌ بجاي‌ هوادهي‌، اكسيژن‌ لازم‌ براي‌ انجام‌ واكنش‌ بالا را تأمين‌ كرد. لازم‌ به‌ توضيح‌ است‌ كه‌ براي‌ كنترل‌ PH محيط واكنش‌، مي‌بايستي‌ بازي‌ مثل‌ آهك‌ به‌ آن‌ اضافه‌ كرد تا از اثرات‌ سوء بعضي‌ از كانيهاي‌ موجود كه‌ مهمترين‌ آنها سولفيدهاي‌ مس‌، آهن‌، آنتيموني‌ و آرسنيك‌ هستند و سيانور و اكسيژن‌ را مصرف‌ مي‌كنند، جلوگيري‌ كند. اگر PH واكنش‌ بوسيله‌ يك‌ باز كنترل‌ نگردد، درصد طلاي‌ استخراج‌ شده‌ از كاني‌ بسيار پايين‌ خواهد بود.

 

لازم‌ به‌ اشاره‌ است‌ كه‌ كانيهاي‌ كه‌ شامل‌ تلوريدها، آرسنيدها يا آنتيمونيدها هستند بايستي‌ حتماً پيش‌ از انجام‌ اين‌ واكنش‌ تشويه‌ شوند. كانيهاي‌ اسيدي‌ معمولا با آب‌ آهك‌ ممزوج‌ مي‌شوند و آن‌ دسته‌ از كانيهايي‌ كه‌ شامل‌ عوامل‌ احياءكننده‌ هستند، معمولا با عوامل‌ اكسيد كننده‌اي‌ مثل‌ پتاسيم‌ فري‌ سيانيد يا پرمنگنات‌ پتاسيم‌، پراكسيدها، برم‌ و غيره‌ تركيب‌ مي‌شوند. هدف‌ اصلي‌ در انجام‌ اينگونه‌ مراحل‌ قبل‌ از سيانوري‌ كردن‌ كاني‌ جلوگيري‌ از اتلاف‌ سيانيد پتاسيم‌ است‌ كه‌ باعث‌ كاهش‌ بازدهي‌ واكنش‌ مي‌گردد. كانيهايي‌ كه‌ شامل‌ سولفيد، اكسيد يا كربنات‌ مس‌ هستند به‌ اندازه‌اي‌ مي‌توانند سيانور پتاسيم‌ را صرف‌ خود كنند كه‌ ديگر سيانوري‌ براي‌ انجام‌ واكنش‌ با طلا باقي‌ نماند. در بعضي‌ مواقع‌ كاني‌ را پيش‌ از ورود به‌ مخزن‌ با مواد قليايي‌ و آب‌ شستشو مي‌دهند تا مواد آلي‌، املاح‌ اسيدي‌ و غيره‌ آن‌ خارج‌ گردد. بعد از اتمام‌ واكنش‌ سيانيداسيون‌، محلول‌ حاصله‌ صاف‌ و يا سرريز مي‌گردد و سپس‌ در يك‌ محفظه‌ خلاء، هواي‌ موجود در آن‌ خارج‌ مي‌شود (فرآيند كرو (CROWE)). با اضافه‌ كردن‌ مقداري‌ پودر روي‌ در اين‌ مرحله‌ طلا مطابق‌ واكنش‌ زير از كمپلكس‌ سيانور آزاد مي‌شود كه‌ معمولا مقداري‌ نقره‌ و روي‌ تركيب‌ شده‌ را در بردارد

 

2Au (CN)-2 + Zn→ 2Au + Zn(CN)2-4

 

براي‌ تخليص‌ طلا از رسوب‌ كلوئيدي‌ كه‌ بدين‌ ترتيب‌ به‌ دست‌ مي‌آيد (معمولا اين‌ رسوب‌ شامل 90 - 70 درصد طلا مي‌باشد) مي‌توان‌ آنرا با اسيد نيتريك‌ يا اسيد سولفوريك‌ گرم‌ و غليظ، كه‌ مي‌توانند نقره‌ را در خود حل‌ كنند، تركيب‌ كرد. البته‌ آين‌ تخليص‌ مي‌تواند بوسيله‌ كلره‌ كردن‌ رسوب‌ مذاب‌ يا الكتروليز هم‌ انجام‌ گيرد ولي‌ اين‌ دو روش‌ آنقدرها هم‌ معمول‌ نيست‌. در بعضي‌ مواقع‌ رسوب‌ حاصل‌ از واكنش‌ روي‌ را از طريق‌ كوپلاسيون‌ با سرب‌ نيز مي‌توان‌ خالص‌ و طلا را به‌ صورت‌ آزاد درآورد.

 

 

 

 

[neda jahany 10]

اثرات معدن طلا بر محیط زیست