مقاله تأملی بر قابلیت های اجرایی طرح های منظر شهری

[Mohammad Aref 120452]

محلات نفرآباد و هاشم آباد، محلاتی مسکونی اند که در حدود 100 تا 150 سال پیش در جنوب شرقی حرم شکل گرفته است.

در بافت کالبدی، به جز تعداد انگشت شماری از واحدهای مذهبی و مسکونی، بقیه پلاکها از ارزش تاریخی خاصی برخوردار نیستند. خانه ها اغلب یک اشوبه است و از مصالح بنایی ساخته شده اند. در برنامه های حرم حضرت عبدالعظیم (ع) دو ورودی عریض در شرق و جنوب حرم گشوده شده است. این محورها محدوده را کاملاً از بافت مسکونی همجوار خود جدا کرده است. مشکلات اساسی بافت شامل عدم نفوذپذیری و انزوای کامل آن توسط محورهای ورودی شرقی و جنوبی حرم است.

ممنوعیت ساخت و ساز از سوی مدیریت شهری در 20 سال اخیر باعث رکود کامل نوسازی و به تبع آن فرسودگی شدید بافت کالبدی محدوده شده است.

طرح توسعه حرم و بافت اطراف آن در قالب دو طرح، شامل طرح تفصیلی ورودی های جنوبی و شرقی حرم و نیز طرح تفصیلی محدوده جنوب شرقی حرم تهیه شده است؛ و علی رغم تهیه طرح توسعه و نوسازی حرم و بافت اطراف آن، به دلایلی چون کمبود بودجه، عدم رضایت ساکنین از واگذاری املاک خود و پیش بینی نشدن الزامات اقتصادی ساخت و ساز در محدوده - که تابعی از بازار مسکن در شهر تهران است - طرح به اجرا در نیامده و بافت همچنان در ممنوعیت ساخت و ساز درمانده است. تنها بخشی از طرح ورودی های حرم به مرحله اجرا رسیده است.

با آغاز فعالیت های سازمان نوسازی شهر تهران و تعریفی جدید از طرح های نوسازی و بهسازی بافت فرسوده با عنوان طرح های منظر شهری، که تأکید بسزایی در بررسی مسایل اجتماعی و اقتصادی و به ویژه مکانیسم اجرای طرح داشته است، برای محدوده مسکونی جنوب شرقی حرم طرح منظر شهری تهیه شد.

رویکرد نهایی طرح، رسیدن به فضای شهری با کیفیت است به گونه ای که در آن تعاملات شاخصه های اقتصادی، کالبدی، اجتماعی و همجواری فضاهای شهری پیرامون لحاظ شده باشد.

با توجه به خصوصیات بافت، رویکرد کلی طراحی این چنین تفسیر در روند طراحی اعمال شده است:

1- تعریف همجواری صحیح بافت با حرم حضرت عبدالعظیم (ع)

2- توجه به پهنه بندی کالبدی بافت

3- حفظ هویت مسکونی بافت و تقویت پیوندهای اجتماعی میان ساکنان

4- ایجاد فضاهای با کیفیت شهری با رعایت اصول شهرسازی

5- توجه به وضعیت اقتصادی ساکنین و نهادهای ذینفع و نحوه توزیع ارزش افزوده

6- برقراری رابطه ای منطقی و پویا میان بافت مسکونی محدوده با کانونهای عملکردی پیرامون

 

کلمات کلیدی: بافت فرسوده، فضای شهری، مکانیسم اجرا، محله جنوب شرقی حرم حضرت عبدالعظیم (ع)

 

نویسنده: مهندسین مشاور معماری و شهرسازی کوشا پایدار

 

دانلود مقاله