خبر فضانوردان در كام آتش

[YAGHOT SEFID 29302]

عجله براي پيروزي در مسابقه فضايي و قدم گذاشتن بر سطح ماه، جان 3 فضانورد را گرفت

فضانوردان در كام آتش

 

جام جم آنلاين: در يك صبح سرد زمستاني زماني كه كاركنان بخش كنترل پرواز مركز فضايي كندي، خود را آماده مي‌كردند تا بار ديگر يكي از تمرين‌هاي كسل‌كننده قبل از پرواز را به نظاره بنشينند هرگز تصور نمي‌كردند كه دست سرنوشت روز داغ و وحشتناكي را برايشان تدارك ديده باشد. آنها بايد هرچه زودتر براي سفر مداري نخستين ناو جديد آپولو آماده ‌شوند. اين ناو و آنچه پيش رو داشت به نوعي آبروي ملت آمريكا به حساب مي‌آمد.

آنها طي حدود 10 سالي كه از آغاز عصر فضا مي‌گذشت، ضربه‌هاي بدي را از حريف خود يعني شوروي خورده بودند و همين ضربه‌ها باعث شد تا جان كندي، رئيس‌جمهور وقت آمريكا تعهد كند تا پايان دهه 1340، فضانوردي از «جهان آزاد» قدم بر ماه بگذارد.، ناسا براي رسيدن به لحظه پرتاب نخستين ناو آپولو، راه سختي را پيموده بود. آنها 10 ناو 2نفره جميني را طي 2 سال به فضا فرستاده بودند تا تجربه لازم براي پرواز با آپولو را به دست آورند. تقريبا 6 سال از سخنراني جان كندي رئيس‌جمهور وقت آمريكا كه قول داده بود تا پايان دهه، كيهان نورداني از آمريكا به ماه سفر كنند، مي‌گذشت. با اين سخنراني مسابقه فضايي با صرف ميليارد‌ها دلار سرعت بيشتري گرفته بود. دستگاه‌هاي جاسوسي آمريكا خبر داشتند كه روس‌ها نيز در پشت پرده، بشدت براي فرستادن انسان به ماه تلاش مي‌كنند. اگر در اين مسابقه فضايي آمريكا بازنده مي‌شد با بي‌آبرويي وسيعي در سطح جهاني مواجه مي‌گرديد. به همين دليل تمامي دست‌اندركاران سعي داشتند كار با سرعت هرچه تمام‌تر به پيش برود. اين سرعت‌گيري باعث پايين آمدن سطح دقت شد به اين معنا كه سطح فني و ايمني ناوي كه براي سفر به ماه طراحي و ساخته شده بود سوالات زيادي را به وجود آورد.

شركت «نورث امريكن»، برنده مناقصه «آپولو»، ناوي كه بايد انسان را به ماه مي‌برد، در ساخت چنين تجهيزات عظيمي همچون آپولو تجربه نداشت و براي نخستين بار يك ناو كيهاني مي‌ساخت. بطور همزمان، ويرجيل گريسام، ادوارد وايت و راجر چافي كه براي اين پرواز انتخاب شده بودند، تمرين‌هاي جدي را به شكل ضربتي انجام مي‌دادند. طرح اين ناو چند بار دچار اصلاحات شده بود. درسال1344، كارشناسان 5300 تغيير را تصويب كردند كه هنوز 758 مورد آن به انجام نرسيده بود. حتي برخي اصلاحات انجام شده در سندهاي اضطراري هم ثبت نشده و اين اسناد از مرداد 1344 دست نخورده مانده بودند.

ناو كيهاني مشكلات امنيتي فراواني داشت كه از ديد مهندسان رده پايين نيز خطرناك به شمار مي‌رفت. در كف ناو، سيم‌كشي‌هاي زيادي بود. سامانه تنظيم گرما نشت مي‌كرد. اجزاي اين سامانه چندبار باز و بسته شد، زيرا تنظيم‌كننده گرما و لوله‌ها مشكل داشتند. بخار «اتيلن گليكول»، ماده‌اي كه در سامانه تنظيم گرما از آن استفاده مي‌شد بسيار آتش‌زا بود. وسايل نجات كيهان‌نوردان در كابين ناو نبود، زيرا وقت طراحي و نصب آن را نداشتند.

ويرجيل گريسام كه از كيهان‌نوردان باسابقه به شمار مي‌رفت و خود در جريان ساخت ناو‌هاي «مركوري» و «جميني» همراه با مهندسان كار را دنبال كرده بود، مي‌دانست وضعيت ناو خطرناك است. يك سال تمام، مرتبا وقتش را در كارخانه سازنده ناو گذراند. او در جريان ساخت جميني نيز همان طور پيشرفت كار‌ها را كنترل مي‌كرد؛ اما ابعاد و پيچيدگي آپولو قابل مقايسه با جميني نبود. مسوولان شركت سازنده نيز بسياري از پيشنهادهاي او را به بهانه كمبود وقت رد كردند. گريسام نارضايتي خود را نشان نمي‌داد. او مي‌فهميد كه زمان تنگ است و رقيب نيرومند. به همين دليل، آپولو هرچه زودتر بايد به فضا پرتاب شود.

كارخانه، اين ناو را با شماره 012 ثبت كرده بود و در سكوي پرتاب شماره 34 بر روي موشك شماره «اس آـ 204» قرار داشت. 3 كيهان‌نورد مرتبا تمرين‌هاي خود را در اين ناو نابسامان انجام مي‌دادند.

نكته: تمامي دست‌اندركاران پرتاب نخستين ناو آپولو سعي داشتند كار با سرعت هرچه تمام‌تر به پيش برود. اين سرعت‌گيري باعث پايين آمدن سطح دقت شد به اين معنا كه سطح فني و ايمني ناوي كه براي سفر به ماه طراحي شده بود سوالات زيادي را به وجود آورد

حدود ساعت يك بعد از ظهر، ويرجيل گريسام، ادوارد وايت و راجر چافي كيهان نوردان آپولوـ1 براي انجام يكي ديگر از تمرين‌هاي پياپي، داخل ناو ‏شدند تا 3 ساعت پرواز را تمرين كنند. بررسي دستگاه‌هاي ناو طبق برنامه به آهستگي پيش مي‌رفت. وقتي كه آسمان منطقه رفته‌رفته تاريك مي‌شد، نورافكن‌ها موشك را روشن كردند. در ساعت 18:20 ( به وقت محلي )، به اصطلاح 10 دقيقه مانده به پرتاب فرضي، به دليل مشكلات ارتباطي، شمارش معكوس را متوقف كردند. در 18:31:05 وقتي ديك اسليتن مدير كنترل تمرين در آن روز، ريز برنامه تمرين را نگاه مي‌كرد صدايي را از داخل ناو شنيد، تنها يك كلمه كه به «آتش» شبيه بود.

بعد از 2 ثانيه: «آتش‌سوزي در كابين...» اسليتن، صداي چافي را شناخت. او در سمت راست ناو و روبه‌روي صفحه سامانه‌هاي راديويي قرار داشت.

اسليتن به مانيتور تلويزيوني نگاه كرد كه تصوير كيهان‌نوردان را از دريچه خارجي ناو نشان مي‌داد. شعله‌هاي آتش در داخل ناو ديده مي‌شد. در ساعت 18:31:12 صداي چافي شنيده شد: «آتش، ما آتش گرفته‌ايم... ما را از اينجا نجات دهيد» و بعد از دو سه ثانيه اسليتن و افراد ديگر با وحشت صداي ناله همكارانشان را شنيدند. ظرف چند ثانيه، دود همه جا را فرا گرفت. در زمان بازكردن كابين، 2 نفر از اعضاي گروه نجات، با گاز مسموم شدند. بعد از 5 دقيقه توانستند در را باز كنند.

زير دريچه، 2 جسد در لباس فضايي به قدري سوخته بود كه نمي‌شد گفت جسد كداميك است. همان زمان در محل كارخانه استافورد، يانگ و سرنان در همين كابين دچار مشكل شده بودند. مواد شيميايي از لوله‌ها نشت كرده و سيم‌هاي برق دچار اتصال و جرقه شد و حتي در اصلي ناو جدا شده و پايين افتاد. زماني كه استافورد تصميم گرفت آزمايش‌ها را به پايان برساند از فلوريدا به آنها زنگ زدند و خبر حادثه را به او گفتند.

در آن روز براي اين پرسش كه چه مشكلي پيش آمده، كسي جوابي نداشت. طبق برنامه، كابين با اكسيژن خالص پر شده بود فشار اكسيژن بيش از آن چيزي بود كه براي پرواز واقعي طراحي شده بود تا به هواي خارج اجازه داخل‌شدن ندهد، اما خطر آتش‌سوزي در فشار كم اكسيژن خالص نيز وجود دارد.

طبيعتا وقتي فشار بالا برود آن هم در حد 4 برابر، خطر آتش‌سوزي تصاعدي افزايش پيدا مي‌كند؛ اما اين چيزي بود كه در آن زمان به فكر كسي نرسيد. بررسي‌هاي بعدي اين واقعيت دردناك را برملا كردند كه در ساعت 18:30:55 نوسان ولتاژ برق داخل كابين به ثبت رسيده بود.

حدود 2 ثانيه بعد،در مسير تنظيم گرما، ولتاژ خيلي كوتاه؛ اما بشدت نوسان پيدا كرده بود و اين وضعيت باعث جرقه شد. اين اتفاق احتمالا در قسمت پايين ناو در سمت گريسام صورت گرفت. گريسام و وايت كمربندهاي خود را باز مي‌كنند تا طبق دستورالعمل نجات وارد عمل شوند. به‌رغم وضعيت خطرناك، راجر چافي طبق دستور العمل، بر جاي خود ماند تا 2كيهان‌نورد ديگر به وظيفه‌شان عمل كنند.

در همان زمان بخار متيلن گليكول در داخل كابين پخش شد و آتش گرفت و متعاقب آن تورهاي پلاستيكي زير صندلي‌ها آتش گرفت. اين تورها ابزارها و دستگاه‌ها را نگه مي‌داشتند. آتش به سرعت گسترش يافت و حرارت شديدي به وجود آورد. در آن لحظه وايت سعي كرده در خروجي را كه بالاي سرش بود باز كند، اما فايده‌اي نداشت.

لحظه به لحظه حرارت و فشار بيشتر شده و آتش‌سوزي شدت زيادي يافت. در صفحه تلويزيون كلاهخود وايت و گريسام به مدت يك ثانيه ديده شد. صدايي شنيده مي‌شد كه كاملا مفهوم نبود: داريم آتش مي‌گيريم. به دليل فشار بالا، باز كردن در كابين با هيچ نيرويي امكان‌پذير نبود اما ناگهان فاجعه ابعاد بزرگ‌تري به خود گرفت.

فشار زياد ناشي از آتش‌سوزي، كف ناو را شكافت و آتش از آن خارج و بيرون ناو را هم دربرگرفت. اين كار اجازه نمي‌داد گروه نجات به كمك كيهان‌نوردان بيايند.

حدود نيم دقيقه بعد از آغاز آتش‌سوزي آخرين صداي كيهان‌نوردان شنيده شد و بعد ارتباط با ناو به كلي قطع شد. آتش خاموش مي‌شود اما كابين با دود و اكسيدكربن پر شده بود. شيلنگ‌هاي اكسيژن لباس كيهان‌نوردان سوخته و اكسيدكربن سمي وارد لباس آنها شده بود و كيهان‌نوردان نخست بيهوش و سپس به دليل مسموميت از بين رفتند. برخي لايه‌هاي لباس فضايي نيز سوخته بود.

بعد از اين حادثه، ‏برخي مقامات ناسا استعفا دادند و بعضي از كار بر كنار شدند. مسوولان فضايي آمريكا تصميم گرفتند تا با به دست آوردن اطمينان كافي درباره ايمن بودن ناو، جان كيهان‌نوردان را به خطر نيندازند. به همين دليل برنامه‌هاي سرنشين‌دار آپولو لغو گرديد و 5 ناو آپولو به شكل بدون سرنشين به فضا پرتاب شدند تا از هر نظر مورد بررسي قرار گيرند.

نخستين پرواز سرنشين‌دار آپولو را 3 كيهان‌نورد ديگر، «والتر شيرا»، «دان ايزل» و «والتر كانينگهام» در 19 مهر 1347 با موفقيت در مدار زمين به انجام رساندند و اينچنين بود كه قدم نخست بشر بر روي يك جرم فضايي ديگر، غير از زمين به خون 3 انسان شجاع آغشته بود.