فلش فیکشن یا داستان کوتاه چیست؟

[sam arch 55879]

فلش فیکشن

 

داستانک یا داستان کوتاه کوتاه اغلب ترجمۀ postkard fiction،micro fiction، short short story،flash fiction، sudden fictionدر فارسی است که هر کدام از آن ها ویژگی های خاصی دارند. داستانک به داستانی بسیار کوتاه گفته می‌شود که شامل یک صفحه یا حتا چند کلمه یا سطر است.

 

داستانک از طرح اولیه‌ای که برای نوشتن یک رمان و یا داستان کوتاه در ذهن نویسنده شکل می‌گیرد هم کوتاه تر و خلاصه تر است. ایجاز مهم ترین صنعت ادبی در نوشتن داستانک است و نویسنده‌ای که می‌خواهد داستانک بنویسد حتما باید از نحوه ایجاز اطلاع داشته باشد تا با چیدن درست و مناسب کلمات داستانک را شکل دهد. در داستانک نویسنده باید بیش از هر چیز به حادثه بپردازد و مجالی برای بازی های زبانی و فرمی نیست. راوی باید در ساده ترین شکلش روایت کند و لحن خونسردانه ای داشته باشد. این داستان ها کم حجم اند ولی نمونه های برجستۀ آن بار عمیق فلسفی با خود دارند که خواننده را ساعت ها درگیر می کند. داستانک نویسی در عصر حاضر با وجود مخالفانی که دارد با اقبال عمومی خوانندگان حرفه ای و حتی آماتور داستان قرار گرفته و مجموعه های چاپ شدۀ این نوع داستان ها نیز مورد علاقه و استقبال هستند.

 

اسم رایج آن فلش فیکشن یا داستان کوتاه کوتاه است. داستانی بین 300 تا 1000 کلمه. بلند تر از میکرو فیکشن (10 تا 300 کلمه) اما کوتاهتر از داستان کوتاه مرسوم ( 3000 تا 5000 کلمه که قابل قبول بیشتر مجلات است. ) فلش فیکشن داستانی معمولی با کمترین کنش است.

[sam arch 55879]

داستان‌های کوتاهِ کوتاه را می پسندید؟

 

میانه‌تان با داستان‌های کوتاهِ کوتاه چه‌طور است؟

 

داستان‌هایی که به آنها مینی‌مال، داستانک، فلش‌فیکشن و صدتا چیز دیگر می‌گویند.

 

این داستان‌ها ویژگی‌هایی دارند و می‌گویند محصول زندگی مدرن و صنعتی‌اند. اما هفت قرن پیش، زمانی که هنوز زندگی مدرن نبود و آدم‌ها فرصت زیادی برای خواندن کتاب‌های قطور داشتند، سعدی شیرازی زد تو خال داستان مینی‌مال و تو کتاب گلستانش کلی داستان تو این سبک و سیاق نوشت.

 

درست است که شیوة داستان‌های او حکایتی است و از نظر ساختاری چندان با داستان‌های امروزی جور در نمی‌آید، حتی می‌توان گفت تعدادی از این حکایت‌ها داستان هم نیستند و فقط می‌خواهند پیامی را به خواننده بدهند. درست است که سعدی به عنوان یک نویسنده، بی‌طرفی را رعایت نکرده و مدام مثل یک آقا معلم اخلاق خواننده‌اش را نصیحت می‌کند. او حتی به جای خواننده نتیجه‌گیری می‌کند و می‌گوید اگر این طوری نبود، این‌جوری نمی‌شد. اما...

اما یادمان باشد که سعدی مرد دنیا دیدة هفتصد سال پیش است. همین طور که چراغ پیه‌سوز آن روزگار را با لامپ‌های کم مصرف امروز نمی‌شود مقایسه کرد، نباید طرز فکر نویسندگان و آثارشان را هم با امروزی‌ها مقایسه کرد. فقط می‌توان آنها را تحسین کرد که با همان دانش و تجربة روزگار خود این چنین آثاری آفریده‌اند. یکی از ویژگی‌های داستان‌های سعدی نثر و زبان آنهاست. سعدی برای کوتاه نویسی تا توانسته از شاخه و برگ جمله‌های اضافی زده تا به زبانی شیوا و روان برسد. تفکر شاعرانه سعدی هم باعث شده که کلمه‌ها را به بازی بگیرد و آن طور که دوست دارد در خدمت محتوای داستان بگیرد.

[sam arch 55879]

در حکایت زیر سعدی با دو کلمة «نیین» یعنی ساخته شده از نی و «نه این» به همراه فعل «است» ترکیب فوق‌العاده زیبایی آفریده است:

_{هندویی نفط‌اندازی همی آموخت. حکیمی او را گفت: «تو را که خانه نیین است، بازی نه این است.»}

 

داستانی در یک خط و پایان بندی‌ای جانانه. ماجرا از این قرار است: مردی اهل هند آتش‌بازی یاد می‌گیرد. مردی دانا به او نصیحت می‌کند: این کار را نکن. تو که خانه‌ات از چوب و نی ساخته شده نباید با آتش بازی کنی. «تو را که خانه نیین ‌ است، بازی نه این است.»یا این داستان که از معنی یک کلمة خاص (که اسم یک حیوان است)برای بیان کاری ابلهانه استفاده می‌کند. نام حیوان به‌درستی و کاملاً کنایه‌آمیز به کار رفته است. شکل بازنویسی‌شدة این داستان به این صورت است: مردی دچار چشم‌درد شد. به جای پزشک به سراغ دام‌پزشک رفت. دام‌پزشک دارویی را که به حیوان‌ها می‌داد به او داد. مرد کور شد. پیش قاضی رفت و شکایت کرد. قاضی گفت: ماجرا چیست؟ مرد همه را تعریف کرد. قاضی گفت: مقصر تویی. دامپزشک کارش را انجام داده. اگر تو خر نبودی پیش او نمی‌رفتی.

در پایان این دو داستان، سعدی با شعرهایی که می‌آورد، نتیجة خاص خودش را می‌گیرد و آنها را تبدیل به حکایت می‌کند. اما خواننده مختار است که به نتیجه‌گیری او برسد یا نرسد. به‌خصوص خوانندة امروز که حوصله شنیدن پند و پیام اخلاقی ندارد و دوست دارد خودش کشف کند.

[sam arch 55879]

تعریف داستانک

[TABLE]

[TR]

[TD]داستانک یا داستان كوتاه كوتاه به داستانی بسیار کوتاه گفته می‌شود که شامل یک صفحه یا حتا چند كلمه يا سطر است.

برای تبدیل داستان کوتاه به داستانک لازم است که نویسنده بخش اصلی داستان کوتاه را در نظر بگیرد و آن را خلاصه کند. داستانک از طرح اولیه ای که برای نوشتن یک رمان و یا داستان کوتاه در ذهن نویسنده شکل می گیرد هم کوتاه تر و خلاصه تر است. ایجاز مهم ترین صنعت ادبی در نوشتن داستانک است و نویسنده ای که می خواهد داستانک بنویسد حتما باید از نحوه ایجاز اطلاع داشته باشد تا با چیدن درست و مناسب کلمات داستانک را شکل دهد.

[/TD]

[/TR]

[/TABLE]

انواع داستانک

[TABLE]

[TR]

[TD][/TD]

[TD]داستان کوتاه کوتاه. زیر ۲۵۰ کلمه.

[/TD]

[/TR]

[/TABLE]

[TABLE]

[TR]

[TD][/TD]

[/TR]

[TR]

[TD][/TD]

[TD]داستان‌ برق‌آسا (Flash Fiction). بین ۲۵۰ تا۷۵۰ کلمه.

 

[/TD]

[/TR]

[/TABLE]

[TABLE]

[TR]

[TD][/TD]

[/TR]

[TR]

[TD][/TD]

[TD]داستان ناگهانی (sudden fiction). حجم داستان‌های ناگهانی از داستان برق‌آسا بیشتر است اما از داستان کوتاه کمتر و حداکثر ۱۷۵۰ تا ۲۰۰۰ کلمه است.[/TD]

[/TR]

[/TABLE]

 

 

ترجمه‌ها

[TABLE]

[TR]

[TD]در سال‌های اخیر نوشتن داستان بسیار کوتاه در روزنامه‌ها و نشریات مختلف رایج شده است.

تاکنون چندین مجموعه داستانک به فارسی ترجمه شده است.

[/TD]

[/TR]

[/TABLE]

[TABLE]

[TR]

[TD]

• ۱۳۸۵ - داستان‌های برق‌آسا. ریموند کارور، جامیکا کینکید، ریچارد شلتون، رولان توپور. پژمان طهرنیان. مان کتاب.
   
  
  

[/TD]

[/TR]

[/TABLE]

[TABLE]

[TR]

[TD]

• ۱۳۸۴ - مجموعه داستان‌های مینی‌مال. ژان کوکتو، تام هاوکینزز، لئاندرو اوروینا،... . اسدالله امرایی. نشر مشکی.
  ‌
  
• ۱۳۸۳ - داستان‌های ۵۵ کلمه‌ای. گردآورنده: استیو ماس. ترجمه: گیتا گرکانی. انتشارات کاروان.
  

[/TD]

[/TR]

[/TABLE]

 

منبع: حوزه هنری به نقل از ریموند کارور