گاو معجزه آمیز و آرش كمانگير

[قاصدکــــــــ 20,154]

اسطوره گاو معجزه آمیز را می توان یکی از کهن الگوهاي حماسه آرش کمانگیر بر شمرد ، همچنین این اسطوره می تواند ریشه در جشن تیرگان و باران خواهي داشته باشد .

 

اسطوره گاو معجزه آمیز در دینکر توضیح داده شده است و آقای اکبر مفاخر نیز در مقاله خویش با عنوان آرش کمانگیر ، مژده آور باران بدان اشاره داشته اند . این گاو نیروی شگفتی آوری دارد نيرويي كه از ایزدان و مینویان بدو رسیده است. او مرز بین ایرانیان و تورانیان را نمایان می سازد و باعث شکست و سر افکندگی تورانیان می شود . ژاله آموزگار شرح آن را چنين آورده است:

 

« در فرمانروایی کاووس گاوی بود که نیروی معجزه آمیزی از ایزدان به تنش رسيده بود . هرگاه ایرانیان و تورانیان بر سر حدود مرز دعوا داشتند ، آن گاو را می آورند و او مرز میان این دو را مشخص می نمود ، و از آنجا که هرگاه ایرانیان علیه تورانیان دادخواهی می کردند ، تورانيان پیوسته محکوم می گشتند و از ایرانیان به آنان آسیب می رسید ، از آن رو ، بر کاووس رشک بردند که چنین چیز شگفتی دارد و بر آن شدند تا آن گاو را بزنند و تباه کنند و با جادوگری اندیشه کاووس را درباره آن گاو آشفته کردند و كاووس نيز جنگجویی به نام سریت را فرمود که آن گاو را بکشد . و سریت برای نابودی گاو رفت .

 

در اینجا معجزه بزرگی پیدا گشت ، آن گاو به آوای بلند گفت که : ای سریت، مرا مکش ، آن کسی که در جهان بیش از همه خواهان راستی است ،كين مرا خواهد خواست . او زرتشت است ، چون برسد و بد کردن تو را فاش کند به روان تو دشواری رسد. سريت که چنین معجزه ای را از گاو دید او را نکشت ، بلکه به پیش کاووس بازگشت و آنچه دیده بود را گفت . اما از آنجا كه کاووس توسط دیوان و جادو گران سخت فریفته شده بود ، به سريت فرمود که گاو را بکشد . سريت بار دیگر پیش آن گاو رفت و هر چه گاو گفت ، گوش نداد و او را کشت .»

 

همانندي دو اسطوره آرش كمانگير و گاو معجزه آميز در بارزترين هدف ، تعيين حدود مرز بين ايران و توران است ، گاو نيز همچون آرش از نيروي ايزدان مينوي بر خوردار است. ايزداني همچون مهر خداي خورشيد ، وايو ايزد باد و سپندارمذ مادر زمين . سر انجام مرگ براي اين دو همانندي ديگري است كه مي توان بدان توجه داشت.

اسطوره گاو معجزه آميز همچنين مي تواند به آيين مهر مرتبط باشد تا قرباني او باعث روييدن گياه و زندگي دوباره باشد ، از روايات كهن در منطقه كوير (يزد) شنيده ام كه در روزي بخصوص ( احتمالا در تير ماه ) زرتشتيان منطقه عقدا از توابع اردكان ، به قرباني گاو مي پرداختند ، كه با اين اتفاق و جاري شدن خون گاو بركت و روزي ارزاني شود . در شهر يزد نيز تا ساليان پيش مراسمي بر گزار مي شد كه در آن پس از آرايش گاوي نر و بالغ آن را در شهر مي گرداندند و در نهايت حيوان را قرباني و طلب بركت و روزي مي نمودند . هر چند نمي توان بين اين ماجرا و اسطوره گاو معجزه آميز يا آرش كمانگير ارتباطي يافت اما ردپايي از آيين باران خواهي و جشن تيرگان در آن به چشم مي خورد.

 

 

به نقل از حسن نقاشي

[Fahim 9,563]

واقعا جالب بود ممنون :w139: