درباره بزرگراه های طبقاتی

[Mohammad Aref 120452]

مشكلات عظيم اجراي طرح هاي عمراني در شهر كه همواره با مشكلات عديده همراه بوده است زمان و هزينه سنگيني به پروژه ها تحميل مي كند.

نمود بارز اين گونه تاخيرات و محدوديت ها در اجراي پروژه هاي ساخت معابر و بزرگراه هاي شهري است كه به تنهايي اجراي يك طرح فرامنطقه اي در سطح شهر را سال ها با تاخيرات مواجه مي كند.

 

اجراي طرح هاي بزرگراهي در شهر تهران با عنايت به وجود معارض هاي فراوان ملكي و تاسيساتي طبق تجربه موجود پيوسته با توقف هاي طولاني در اجرا و تاخيرات چندين ساله در بهره برداري همراه بوده است كه اين مسئله باعث مي شود ذهنيت اجرايي به سمت احداث تونل ها و يا بزرگراه هاي طبقاتي رود.

 

ايده اوليه احداث بزرگراه اولين بار در حدود 40 سال پيش وارد طرح جامع آن دوره شهر تهران شد. بزرگراه هاي پيش بيني شده در آن هنگام نواحي شمالي، جنوبي، شرقي و غربي شهر را به هم مرتبط مي كرد.

 

با رشد فزاينده و همه جانبه مسائل شهري و در راس آنها معضلي به نام ترافيك، بزرگراه هاي پيش بيني شده قبلي ديگر نمي توانست اهداف مورد نظر را تامين نموده و حلقه ارتباطي مناسبي را براي ساكنان شهر به ويژه به بخش مركزي آن به وجود آورد.

 

در ده سال گذشته فعاليت هاي موثر و سازنده اي براي احداث مسيرهاي بزرگراهي تازه و جديد انجام شد كه حاصل آن تاثير مثبت در روانسازي ترافيك پايتخت بود اما خيلي زود معضل ترافيك تهران مجددا شهر را در بر گرفت و انبوهي از خودروهاي شخصي به سطح معابر و گذرگاه هاي شهر سرازير گرديد.

 

هجوم سيل خودروهاي شخصي به خيابان ها و بزرگراه هاي شهري شايد يكي از عمده ترين دلايل ترافيك حجيم شهر بوده. چرا كه متناسب با آن هيچگاه امكان توسعه ظرفيت و كيفيت عبور از گذرگاه هاي شهري به دليل محدوديت منابع مقدور نبوده است.

 

دليل عمده ديگر در بزرگتر شدن مشكل ترافيك عدم توسعه فراگير و موثر حمل و نقل عمومي بوده كه منجر به افزايش تمايل به استفاده از وسايل نقليه شخصي براي شهروندان گرديده است.

 

به هر شكل، بايستي پذيرفت كه ظرفيت معابر، خيابان ها و بزرگراه هاي شهر تهران پاسخگوي نياز حجم حاضر وسايل نقليه شخصي نبوده و تا توسعه كامل و قابل قبول حمل و نقل عمومي نيز نمي توان از شهروندان انتظار داشت يا آنها را وادار نمود تا از وسايل نقليه شخصي استفاده ننمايند. لذا توسعه و افزايش ظرفيت معابر شهري در كنار گسترش شبكه حمل و نقل عمومي نياز امروز و اكيد شهر ما مي باشد.

 

اما در حال حاضر توسعه محورهاي بزرگراهي در سطح شهر تهران از گذشته بسيار مشكل تر و پيچيده تر شده به ويژه اينكه شهر با مصوبات شوراي شهر از محدوده ثابتي برخوردار گرديده كه عدول از آن عملي نخواهد بود.

 

بنابراين احداث بزرگراه هاي جديد در شكل و شمايل مرسوم آن تا به امروز با توجه به محدوديت هاي موجود در زمين شهر تهران تقريبا غير ممكن بوده و يا اينكه بسيار مشكل مي باشد.

 

از اين رو شهرداري تهران و مديران حوزه فني و عمراني آن رويكرد و نگاه ويژه اي را به ساخت بزرگراه در محلي غير از سطح شهر آغاز نموده كه نمونه هاي اوليه آن در بزرگراه امام علي (ع) مراحل اوليه احداث را طي مي كند.

 

در واقع احداث بزرگراه هاي غيرهمسطح به شكل هاي مختلف از قبيل دو طبقه، زيرگذر يا تونل و ... نسبت به ساير گزينه هاي مرسوم ارجحيت دارد. چرا كه گزينه هاي غيرهمسطح براي ساكنان شهر و شهروندان مزاحمتي ايجاد ننموده و از طرف ديگر ضمن عدم جداسازي بافت هاي اجتماعي و هويتي محلات شهر توجه خاصي به شريان هاي مرتبط با آنها نيز مي شود.

 

در خصوص احداث بزرگراه هاي دو طبقه، كاهش تملك و آزادسازي مستحدثات و افزايش سرعت اجراي مسير بزرگراه از موارد مهم و اساسي طرح مي باشد.

 

در بخش استملاك اراضي موجود در پوسته طرح اين بزرگراه ها هم در هزينه تملك مستحدثات به ميزان قابل توجهي صرفه جويي مي شود و هم اينكه زمان بسيار كمتري صرف استملاك مذكور خواهد شد.

 

در بخش اجرا نيز با روش ها و ايده هاي تعريف شده، ضمن به حداقل رساند تاخير اجرا در زمان برخورد با تاسيسات و جابجايي آنها، حتي المقدور سعي مي شود تا با اجراي نوبت به نوبت بخش هاي بزرگراه تردد وسايل نقليه در محور امكان پذير بوده يا به عبارت ديگر اجرا و بهره برداري به شكلي تقريبا همزمان صورت پذيرد، به اين ترتيب سرعت احداث مسير بزرگراه افزايش قابل توج