نگرشي نو به موضوع ميراث فرهنگي (سخنان اردشیر اروجی در سمیناری دانشگاهی)

[sam arch 55879]

سیر تحول موضوعات میراث فرهنگی

1- گرد آوری غنائم جنگی و هدایای برای تفاخر و سرگرمی پادشاهان

 

2- گرد آوری اشیاء عتیقه و ایجاد مجموعه های خصوصی توسط اشرافیان

 

3- ایجاد موزه ها برای سرگرمی وتفاخر

 

4- ایجاد موزه ها برای مطالعه و بررسی

 

5- انجام حفاریها به قصد یافتن شئی عتیقه ( حفاری تجاری ) برای تکمیل اشیاء مجموعه داران

 

6- انجام حفاریها به قصد یافتن شئی عتیقه برای تکمیل اشیاء موزه ها و شناسنامه دار کردن اشیاء موجود وبدون هویت موزه ها

 

7-انجام حفاریهای علمی برای شناخت تاریخ ، تمدن و فرهنگ گذشته جامعه

 

8-حفاظت ومرمت اشیاء تاریخی و موزه ای

 

9-حفاظت و مرمت ابنیه تاریخی

 

10-- حفاظت و مرمت بافت های تاریخی

 

11-حفاظت و ساماندهی تپه های تاریخی

 

12-احیاء ابنیه تاریخی

 

13-احیاء بافتهای تاریخی

[sam arch 55879]

منابع میراث فرهنگی :

 

1- آثار ملموس ( مادي)

 

2- آثار ناملموس (غير مادي )

 

 

1-آثار ملموس (مادی ) شامل :

 

1- آثار منقول

 

2- آثارغير منقول

 

1-1- آثار منقول شامل:

 

1- آثار رو خاکی

 

2- آثار زیر خاکی (ناشی از حفاریها مجاز وغیر مجاز )

 

 

 

1-1-1- آثار رو خاکی شامل :

1-1-1-1- آثار موزه ای

1-1-1-2- آثار عتیقه

1-1-1-3- آثار هنری معاصر

 

1-1-2- آثار زیر خاکی

ناشی از حفاریها مجاز وغیر مجاز

1-2 - آثار غیر منقول شامل:

 

1- 2- 1- ( بنا ها - مجموعه ها – بافت ها – محوطه ها – تپه ها-

نقش برجسته ها - دست کند ها ی - ... ) تاریخی وفرهنگی

 

1-3- ميراث زنده

 

شامل صاحبان هنرهاي تاريخي فرهنگي ويژه كه بايد مورد حمايت دولت قرار گيرند

 

2- آ ثار نا ملموس ( غیر مادی ) شامل :

 

۲- 1 – نتایج پژوهش های موضوعی تاریخی فرهنگی در خصوص

( مزیت های تاریخی فرهنگی منا طق مختلف - آداب وسنن – موسیقی

– باستان شناسی – مردم شناسی – هنر های سنتی – زبان وگویش

– ابنیه وبافت - ... )

[sam arch 55879]

تجديد نظر در نگاه به ميراث فرهنگي

تعريف جديد از ميراث فرهنگي :

ميراث فرهنگي مجموعه اي از اشياء و آثار بجاي مانده از گذشتگان نيست.....بلكه كشف معنويات و دانش نهفته در نهاد اين آثار و اشياء مي باشد . بنابر اين آثار به اين لحاظ اهميت دارند كه بيانگر آن تجربيات بشري و ارزشهاي نهفته هستند كه بايد كشف شده ، تبديل به دانش گرديده و بصورت دانايي در فرهنگ جاري جامعه جريان يابند .

 

در ديدگاه قديمي : چون خود شئي مهم است ، نهاد مسئول به متولي يك انباري اشياء مستهلك و اسقاطي تلقي مي گردد و حفاظت و مرمت در حد آناستالوزي بر اساس نظريه جان راسكين مورد توجه مي باشد .

 

اما در ديدگاه جديد : چون كشف دانش نهفته در اثر و قرار گرفتن اثر در متن جامعه مهم است ، پژوهش ، احياء و بازسازي براي بهره برداري از بنا ها بر اساس نظريه ، ويوله لدو مورد توجه مي باشد .

در اين ديدگاه توجه به اقتصاد ميراث فرهنگي و ورود آثار تاريخي ، فرهنگي

به زندگي اجتماعي مردم بسيار اهميت دارد ،

 

لذا توجيه اقتصادي بعنوان بهترين عامل براي حفاظت از ميراث فرهنگي

محسوب مي گردد .

 

همچنين از آنجاييكه كشور ها و ملت هاي مختلف دنيا نيازمند

تبادل علمي و فرهنگي هستند

 

ميراث فرهنگي بايد از حاشيه زندگي مردم به متن جامعه آورده شده

و بعنوان ويترين جامعه خود نمايي كند .

 

 

 

[sam arch 55879]

برنامه جامع صیانت از بنا های تاریخی

 

ضروری است بهره برداری یا معاصر سازی از بنا ها و محوطه های تاریخی در قالب برنامه جامع صیانت از اثر تاریخی انجام شود تا ماندگاری اثر تاریخی بصورت منسجم تضمین شود .

 

مفهوم صیانت از اثر تاریخی :

 

نگهداشت وارتقاء ارزشهای تاریخی ، فرهنگی ملموس یا ناملموس یک اثر تاریخی که سبب ماندگاری و ارتقاء مادی و معنوی اثر به بهترین وجه می گردد .

 

صیانت از اثر تاریخی شامل بخش های زیر است :

1- حفاظت 2- پژوهش 3- حمایت های حقوقی و مالی 4 - معرفی 5 - تعمیر و نگهداری مستمر 6- احیاء

 

- حفاظت :

کلیه اقداماتیست که منجر به توقف تخریب بیشتر در سازه ، تزئینات و معنای فرهنگی بنا می گردد .

 

حفاظت شامل :

حفاظت فنی اضطراری - حفاظت فیزیکی - حفاظت انسانی می گردد .

حفاظت فنی اضطراری :

به اقدامات فنی اولیه برای تثبیت خرابیها در تزئینات یا سازه بنا می گویند .

حفاظت فیزیکی : انجام کلیه اقدامات کالبدی مانند نصب تابلو های هشدار ، فنس کشی ، حصارکشی و نصب موانع لازم .

 

حفاظت انسانی : استقرار نیروی انسانی به منظور مراقبت بیشتر از اثر .

[sam arch 55879]

2- پژوهش :

انجام مطالعات تاریخی فرهنگی نظام مند و خلاق در مورد اثر برای مشخص کردن دوره تاریخی، سبک ، مصالح ، نحوه اجراء بنا است

 

این پژوهش ها بنیادی ، کاربردی ، توسعه ای یا کاوشهای علمی خواهند بود .

 

3- حمایت های حقوقی و مالی :

 

دربخش حمایت های حقوقی : توجه به اثر تاریخی ، فرهنگی با استفاده از قوانین جاری یا پیشنهاد وضع قوانین جدید .

 

دربخش حمایت های مالی : ارائه کمک های مالی یا تامین تسهیلات مالی با نرخ بهره پایین برای مالکین اثر .

 

4- معرفی :

 

استفاده از انواع ابزارهای اطلاع رسانی شامل : اینترنت ، رسانه های مکتوب و غیر مکتوب ، انواع سی دی ها ، فیلم ، انیمیشن ، پوستر ، کارت پستال ، بروشور ، کاتولگ ، کتاب ، انواع تابلو های معرفی ...

 

5 - تعمیر و نگهداری مستمر:

 

کلیه اقداماتی که بصورت مستمر برای تداوم عمر اثر انجام می شود.

 

6- احیاء :

 

به مفهوم سازگار کردن یک بنای تاریخی با وضعیت و احتیاجات روز و تامین کاربری مناسب مطابق شان اثر و پیوند آن بنای تاریخی با زندگی اجتماعی امروز .

احیاء شامل :

 

1- تعیین کاربری بنا 2- تعیین اقدامات کالبدی می گردد .

[sam arch 55879]

طرح احیاء :

 

برای احیاء یک بنای تاریخی ابتدا باید لندیوز یا پلان احیاء آن تهیه شود .

 

در اين رابطه ابتدا كاربري كلي بنا تعيين مي شود تا با توجه به اين کاربری عملکرد هریک از ریز فضا های بنای تاریخی مشخص شود و سپس متناسب با عملكرد مربوطه اقدامات کالبدی( مرمت – بازسازي – نوسازي )هر یک از ریز فضاهاتعيين مي گردد ،

که در آن بدقت مشخص می شود در مورد هر بخش از ریز فضاهای تاریخی به لحاظ تزئینات و یا به لحاظ سازه ای چه اقدام کالبدی باید انجام شود .

 

توجه : در ارائه پلان احیاء باید سه خصلت مهم :

( تاریخی - فرهنگی و هنری ) اثر مورد توجه قرار گرفته و

به هیچ وجه مخدوش نگردند .

تعیین کاربری بنا:

 

بهترين كاربري آنستكه كمترين تغييرات فيزيكي را در بنا ايجاد كند و آسيبي ه اصالت ( تاريخي ، فرهنگي ، هنري ) اثر وارد نكند .بنا براين با توجه به اين اصل و با توجه به موقعيت بنا - ظرفيت بنا -كاربري مورد نيز مكان استقرار بنا

 

- يكي از كاربري هاي كلي زير تعيين مي شود :

 

تعيين كاربري گذشته مانند : مساجد .

 

تعيين كاربري معرفي مانند : تخت جمشيد

 

تعيين كاربري جديد مانند : سفرخانه سنتي ، مهمانپذير

 

تعيين كاربري پ‍‍ژوهشي مانند : پايگاه پژوهشي

 

 

 

 

 

 

[sam arch 55879]

پلان يا لنديوز عملكردي بنا :

 

پس از تعيين كاربري كلي بنا عملكرد هريك از ريز فضاها در نقشه مربوطه مشخص مي گردد .

 

 

پلان يا لنديوز اقدامات كالبدي :

 

متناسب با كاربري كلي بنا و عملكرد مشخص شده براي هريك از ريز فضاها پلان يا لنديوز اقدامات كالبدي براي بخش سازه و تزئينات هريك از ريز فضا ها بشرح زير مشخص مي گردد :

 

فضايي كه حدود 10% به لحاظ سازه يا تزئينات آسيب ديده است

طبق ضوابط مرمت خواهد شد .

 

ُ

فضايي كه تا حدود 80% به لحاظ سازه يا تزئينات آسيب ديده و

مدارك و مستندات كافي از آن وجود دارد طبق ضوابط بازسازي مي گردد .

 

 

فضايي كه تا حدود 80% به لحاظ سازه يا تزئينات آسيب ديده

و مدارك و مستندات كافي از آن وجود ندارد و يا اينكه براي انجام

كاربري جديد عملكردي براي اين فضا مشخص شده است

طبق ضوابط نوسازي مي گردد .

[sam arch 55879]

اقدامات كالبدي شامل :

 

بازپيرايي

 

مرمت

 

بازسازي

 

نوسازي ( معاصر سازي )

 

 

 

باز پيرايي : عبارت است از برداشتن تمام الحاقات بي ارزش اضافه شده به بناي تاريخي براي روشن شدن جلوه اصلي بنا .

 

 

مرمت : اصلاح وضعيت بنا با استفاده از كمترين مواد جديد شامل مرا حل (شناخت ، آسيب شناسي ، تعيين عوامل تخريب ، تعيين اقدامات جبراني ، تهيه طرح استحكام بخشي ...)

 

 

بازسازي : دو باره ساختن قسمت هاي تخريب شده بنا و بازگرداندن كالبد بناي تاريخي تخريب شده به وضعيتي نزديك به وضع اوليه بر اساس مدارك و مستندات تاريخي بنا .

 

 

نوسازي : ايجاد فضاهاي تخريب شده وقتي مدارك و مستندات وجود ندارد و يا ايجاد فضا هاي جديد براي ساماندهي و تكميل فضاهاي تاريخي ، با ارزش گذاري به عناصر قديمي به نحوي كه فرم وفضاي جديد نه تنها لطمه اي به بنا و محوطه نزند بلكه هردو به روش هاي ذيل متقابلا" باعث ارتقاء و تقويت ارزشهاي هنري ، تاريخي و فرهنگي اثر شوند.

 

طرح هاي هارمونيك ، هماهنگ يا سبكي :ارائه طرحها يي به سبك دوره تاريخي بنا

 

 

طرح هاي متضاد با سبك قديم : طرح هاي كاملا" نو با مصالح جديد مانند موزه لور و مركز فرهنگي ژرژپمپيدو پاريس .

ُ

 

طرح هاي خنثي : استفاده از فرم ها ومصالح بدون تاثير گذاريخاص بر بنا و محوطه آن .

 

 

انجام متره و برآورد وتعيين :

 

نوع وميزان مصالح

 

تجهيزات و ماشين آلات

 

نيروي انساني

 

اعتبارمورد نياز

 

برنامه زمانبندي انجام كار

اجراي طرح :

 

تعيين مديريت اجرايي پروژه

 

تامين اعتبار

 

تجهيز كارگاه

 

فراهم كردن مصالح وتجهيزات لازم

 

شروع كارهاي اجرايي طبق برنامه زمانبندي

با نظارت مهندس ناظر پروژه .