آموزش تربیت بدنی کودکان ویژه

[morvaridtalaee 2591]

صدیقهعلیزاده : درس تربیت‌بدنی این قابلیت را دارد که در کنار تعلیم حرکت، از طریق حرکتبرای تعلیم موثر واقع شود.

در برنامه‌هایدرسی درهم تنیده، تربیت‌بدنی می‌تواند کمک موثری برای سایر دروس باشد.

بهانه‌این مقاله کم‌توجهی معلمان به ساعات ورزش کودکان کم‌توان است. اگر چه افراد کم توانذهنی در مقایسه با افراد معلول از استعداد کمتری برخوردار هستند ولی علاقه آنها نسبتبه شرکت در فعالیت‌های ورزشی و یادگیری اگر بیش از افراد عادی نباشد، کمتر هم نیست.باید دانست که تربیت‌بدنی در آموزشگاه‌های کودکان کم‌توان ذهنی مفهوم بازی به شکل آزادیا حکم ساعت تنفس بین 2 کلاس را ندارد.

کلاس درس تربیت‌بدنی حکم آزمایشگاهی را دارد که طیآن، دانش‌آموز با وظیفه مهم فراگیری حرکت و یادگیری از طریق حرکت درگیر می شود. هدفاصلی این درس سرگرمی و شادی نیست. ممکن است هدف دانش‌آموز سرگرمی و شادی باشد ولی معلمنباید چنین هدفی داشته باشد.

شادیو تفریح و سرگرمی محصول فرعی یک برنامه خوب تربیت‌بدنی است. باید سعی کرد به این دانش‌آموزانبا دیدی نگریست که توانایی‌های آنان در اجرای حرکات مورد توجه قرار گیرد، نه محدودیت‌هایشان.چنین تاکیدی بر جنبه‌های مثبت‌تر تا اندازه‌ای از زدن برچسب «ناتوان بودن» که غالباًباعث زیان رساندن به آنان می‌شود، می‌کاهد.

در برنامه‌هایدرسی تربیت‌بدنی در موقعیت‌های پرورشی ویژه، به افرادی که قادر نیستند از برنامه‌هایویژه پرورش بدن استفاده کنند، اسامی مختلفی داده شده است. در میان واژه‌های مورد استفادهکلمه‌های تربیت‌بدنی اصلاحی، تربیت‌بدنی تکاملی برای رشد و تربیت بدنی انطباقی (برایرشد و سازگاری و بهبودی) دیده می‌شود. منظور اصلی تمام این برنامه‌ها یکی است: رشدو پرورش سلامتی کلی، همراه با تاکیدی بر بهبود وضعیت بدن و شرایط کلی آن با توسل بهفعالیت‌های حرکتی.

تربیت‌بدنی اصلاحی عبارت است از برنامه‌هایی که باتوسل به تمرین‌های خاص بر اصلاح، تغییر کارکرد، یا تغییر ساختمان بدن تاکید دارد. تربیت‌بدنیتکاملی برای رشد، بر پرورش توانایی‌های حرکت و آمادگی بدنی افراد که پایین‌تر از سطحمورد قبول هستند، تأکید می‌ورزد.

تربیت‌بدنیانطباقی عبارت است از برنامه‌ای که اهداف تربیت‌بدنی عادی را دنبال می‌کند، اما باتغییرهایی در آنها تلاش می‌کند نیازهای کودکان استثنایی، از جمله کودکان کم‌توان ذهنیرا برآورد و در خور توانایی‌های آنان باشد. در اینجا لازم به یادآوری است که واژه انطباقیبه طور اعم به صورت بسیار گسترده‌ای در تمام برنامه‌های دانش‌آموزان بیمار و ناتوانبه کار می‌رود.

اما بسیار مناسب است که به دلیل جلوگیری از بروزهرگونه ابهام، واژه انضباطی تنها در زمینه‌های محدود به کار رود. پس بجاست که از واژهتربیت‌بدنی ویژه، به دلیل آن که دربردارنده مفهوم کمک به دانش‌آموزان معلول (همچنینمعلولین ذهنی) و رفع تمامی نیازهای آنان از طریق برنامه‌های ویژه تربیت بدنی است، استفادهشود.

[morvaridtalaee 2591]

اهداف برنامه ویژه

هدف برنامه ویژه تربیت‌بدنی این است که از طریق فعالیت‌هایانتخابی در برنامه‌ای دقیقا طراحی شده به دانش‌آموز کم‌توان ذهنی کمک کند تا به حداکثررشد جسمی، فکری و اجتماعی دست پیدا کند. برای دست‌یابی به چنین هدف کلی، می‌توان اهدافزیر را در نظر گرفت:

1) حداکثررشد آمادگی بدنی و افزایش قابلیت‌های جسمانی.

2) رشد مهارت‌ها در اعمال حرکتی پایه و به کار انداختناعضاء و عضلات خود.

3) بالا رفتن گرایش برای بهبود مداوم وضعیت بدن.

4) رشدشناخت از بدن.

5) دادن احساس ارزش و بها به دانش‌آموز به عنوانیک فرد، بدون در نظر گرفتن معلولیت او.

6) تامین احتیاجات بدنی و روانی کودکان ضمن شرکتدادن آنها در بازی‌های دسته‌جمعی و کمک به آنها در اجرای مهارت‌های لازم در این‌گونهبازی‌ها.

7) رشد مهارت‌های ورزشی برای شرکت در ورزش‌ها بهمنظور پر کردن اوقات فراغت.

8) تامین سلامتی و نشاط.

9) ایجادعادات ایمنی و آشنا ساختن آنها با اجرای کارهای مقدماتی در موقع برخورد با حوادث ومشکلات.

10) ایجاد عادات بهداشتی.

11)تقویت روحیه اجتماعی و میل به همکاری از طریق شرکت دادن آنان در بازی‌ها و ورزش‌هایعمومی و دسته جمعی.

12) پرورش روحیه نظم و انضباط.

13)تقویت و شکوفایی قوای عقلانی کودکان از طریق شرکت آنها در بازی‌ها و ورزش‌هایی که مستلزمبه کار گرفتن تفکر و شناخت موقعیت‌ها است.

14) اصلاح فعالیت و اندیشه‌های نادرست دانش‌آموزکم‌توان ذهنی و متعادل کردن احساسات درونی او.

[morvaridtalaee 2591]

تدریستربیت‌بدنی ویژه

وظیفه معلم ایجاب می‌کند که برای یادگیری محیط مناسبیتدارک ببیند. ثمره این محیط مناسب ایجاد تغییرهایی چند در دانش‌آموز خواهد بود. درتربیت‌بدنی بدون شک بارزترین تغییرها، بهبودی مهارت‌های حرکتی و بالا رفتن سطح آگاهیبدن است، این تغییرها نه تنها در توفیق دانش‌آموز هنگام شرکت در بازی‌ها و فعالیت‌هایتربیت بدنی آشکار می‌شود، بلکه در بهبودی کلی الگوهای حرکتی نیز موثر خواهد بود.

تغییر مطلوب دیگری که به وجود خواهد آمد و به دلیلاین که کمتر عیان است احتمالا از دید عامه پنهان می‌ماند، گاهی فزاینده و ارزیابی دقیق‌تردانش‌آموز از محدودیت‌ها و خصوصیات خویش است.

این آگاهی در برخورد با دیگران با حالت پخته‌ای ظاهرمی‌شود و برای دانش‌آموزان کم‌توان ذهنی که از ناسازگاری‌های شدید شخصیتی رنج می‌برند،در جهت سازگاری بهتر و پیشرفت و تکوین ویژگی‌های کلی شخصیت، نخستین گام به حساب می‌آید.برایفراهم ساختن چنین محیط آموزشی، که چنین نتایج مطلوبی دربرداشته باشد، معلم به دانش‌و کارورزی نیاز دارد و همچنین باید از ویژگی، شخصیت و خوی و خصلت ویژه‌ای برخوردارباشد.

معلم این دانش‌آموزان باید علاوه بر خصوصیات کلییک معلم عادی، دارای صفات و ویژگی‌های خاصی باشد.

[morvaridtalaee 2591]

شاید مهمترین صفتی که معلم دانش‌آموزان کم‌توان ذهنی باید داشته باشد، بلوغعاطفی است. بلوغ عاطفی عبارت است از حل مسائل و سازش با شرایط محیط بدون نیاز به درگیریعاطفی زائد. معلم باید بی‌چون و چرا بر وی تاثیر بگذارد و حدنهایی موفقیت در سازگاریرا به آنان عرصه بدارد.

معلمیکه قادر نیست مسائل روانی خود را حل کند، احتمالاً قادر نخواهد بود در حل مسائل، شاگردانشرا یاری کند. به ویژه اگر رفتار وی حاکی از عدم بلوغ باشد، امکان دارد به جای آن کهبرای سازگاری با کمبودها به طرزی رضایت‌بخش به دانش‌آموزان کمک کند، حتی در عدم سازگاریآنان نیز سهیم باشد.

بردباری و شوخ طبعی از خصوصیات ضروری معلم خوب است.کسانی که با دانش‌آموزان کم‌توان ذهنی سر و کار دارند، باید از هر یک از این 2خصوصیتسهم قابل ملاحظه‌ای داشته باشند، زیرا پیشرفت این‌گونه دانش‌آموزان غالباً به کندیصورت می‌گیرد. در عین حال زمانی که نتایج ساعت‌ها کار نمایان می‌شود، برای معلم و شاگردپاداش بسیار خوبی خواهد بود.

خصوصیت دلخواه دیگر معلم این دانش‌آموزان، خلاقیتاست، چون به همان صورت که ابداع شیوه‌های اجرای مهارت ضروری است، امکان دارد ساختنابزار نیز ضرورت پیدا کند. وقتی تسهیلات و تجهیزات برای تدریس تربیت‌بدنی محدود باشد،معلم مبتکر با تغییر شکل و تطبیق ابزار موجود، وسایل مورد نیاز برنامه‌هایش را خواهدساخت.

افزون بر این معلمی که خلاق و مبتکر است، خیلی بهترقادر خواهد بود نیروی خلاقیت را در کسانی که تعلیم می‌دهد بالا ببرد. چون در کلاس‌هایتربیت‌بدنی، دانش‌آموزان برای اجرای مهارت‌ها به رعایت الگو وادار می‌شوند، امکان داردبه زودی نیروی خلاقیت در آنها رو به خاموشی گذارد.

برای معلم خوب تربیت‌بدنی توانایی سازمان‌دهی ضروریاست. صرفنظر از روش تدریس، اتخاذ شیوه‌های کلاسی دقیقا طراحی شده و فعالیت‌های کلاسیخوب سازمان یافته از به هدر رفتن وقت ویژه جلوگیری می‌کند. اینها عوامل هستند که رسیدنبه هدف مورد نظر را سهل‌تر و مطمئن‌تر می‌سازند.

نهایتاًاعتقاد معلم بر این است که در زندگی دانش‌آموزان کم‌توان ذهنی نقشی داشته باشد و باابداع روش‌ها و شیوه‌های متعدد، برنامه‌اش را پیاده کند. وی از نعمت بینش برخورداراست و می‌داند که کدام شیوه را چه هنگام به کار گیرد. او مایل است و این توانایی رادارد که روش‌هایش را با نیازهای لحظه‌ای مطابقت دهد.