مدیریت دارایی ،نگهداری و تعمیرات نوین

[XMEHRDADX 7,514]

مهمترين و اساسي‌ترين شرط ورود موسسات صنعتي و توليدي به بازار رقابت و كسب موفقيت مطلوب در آن ارائه خدمات و تحويل محصولات با كيفيت به مشتري در زمان مناسب است. در اين راستا همگامي و هماهنگي سيستم‌هاي دروني موسسات صنعتي با تكنولوژي‌هاي جديد و كاربري متدها و استانداردهاي مدرن در پروسه‌هاي عملياتي، خدماتي و توليدي امري ضروري و الزامي است. استراتژي فوق داراي آنچنان اهميتي است كه اولا كشورهاي توسعه‌يافته خود تمامي مراحل رسيدن به استراتژي مزبور را طي كرده و ثانيا شروع به ارائه خدمات و اطلاعات به كشورهاي در حال توسعه كرده‌اند كه در اين رابطه بسياري از شركت‌ها و مراكز صنعتي و اقتصادي كشورهاي در حال توسعه نيز به ضرورت آن پي برده و بايد تحولاتي را در تمامي زمينه‌ها و عمليات اجرايي خود آغاز كنند.

 

بخشي از مكانيزم‌ها و تكنيك‌هاي اعمال شده در اين رابطه را مي‌توان بهينه‌سازي روش‌هاي صحيح استفاده از تجهيزات و ماشين‌آلات صنعتي و توليدي و كاربري تكنولوژي‌هاي نوين نگهداري و تعميرات نام برد. با توجه به اينكه در كشورهاي در حال توسعه از جمله ايران به دليل عدم مهارت در كاربري درست تجهيزات سخت‌افزاري و نيز عدم سيستم‌هاي نوين نگهداري و تعميرات با استهلاك سريع و زودرس تجهيزات سرمايه‌اي ثابت روبه‌رو مي‌شويم، اهميت قضيه بيشتر روشن مي‌شود. در حالي كه هزينه نگهداري در كشورهاي صنعتي پيشرفته و توسعه يافته ارقام بالاتري را به‌خود اختصاص داده، هزينه‌هاي تعميرات به شدت كاهش يافته است ولي در كشورهاي در حال توسعه ارقامي به مراتب بالاتر را در هر دو زمينه شاهد هستيم كه دلايل عمده آن را مي‌توان به‌صورت زير معرفي كرد:

 

- عدم آموزش صحيح در كاربري سيستم‌هاي سخت‌افزاري

 

- قديمي و سنتي بودن سيستم‌هاي نگهداري و تعميرات (و به قول يكي از متخصصين اين امر در يكي از واحدهاي بزرگ معدني ـ صنعتي كشور «گاراژاي»).

 

- ناشناخته بودن تكنولوژي‌هاي جديد نگهداري و تعميرات

 

نگهداري و تعميرات واحدهاي توليدي از عوامل مهم هزينه‌ساز است كه بخشي از درآمد فروش يا سرمايه‌گذاري ثابت را به خود اختصاص مي‌دهد. متاسفانه در ايران برخلاف كشورهاي توسعه‌يافته و پيشرفته آمار دقيقي وجود ندارد كه بتواند ميزان سرمايه و يا هزينه صرف شده در اين رابطه را به‌صورت مشخص و دقيق نشان دهد. اما عنايت به آمار زير و نيز توجه به تفاوت كمي و كيفي سيستم‌هاي عملكرد نگهداري و تعميرات در كشورهاي پيشرفته صنعتي در مقايسه با موسسات صنعتي ايران به وضوح مي‌توان نقش مهم و اساسي هزينه تعميراتي را در تشكيل هزينه‌ سربار و در نهايت قيمت تمام شده كالا به خوبي مشاهده كرد.

 

از سوي ديگر نيروي انساني شاغل در واحد نگهداري و تعميرات نيز بخش چشمگيري از هزينه‌هاي نگهداري و تعميرات را علاوه بر مشكلات اداري به خود اختصاص مي‌دهند. براساس بررسي‌هاي به‌عمل آمده توسط DGS International نسبت هزينه نيروهاي انساني شاغل در بخش نگهداري و تعميرات در مقايسه با كل هزينه‌هاي نيروي انساني تقريبا معادل نصف و از 75/41 تا 35/58 درصد گزارش شده است.

 

همان‌گونه كه مشاهده مي‌شود به دليل نقش چشمگير هزينه‌هاي نگهداري و تعميرات در قيمت تمام شده كالا و خدمات قابل عرضه هرگونه نوسان (رشد يا كاهش) مي‌تواند بر موقعيت شركت يا بنگاه صنعتي در بازار رقابت به صورت محسوس تاثير گذارده و رشد و توسعه آن را شكوفا و يا به مخاطره اندازد. بديهي است كه هرگونه سرمايه‌گذاري و هزينه كردن در جهت بهبود نگهداري تعميرات موسسه را به صورت غيرمستقيم از هزينه‌ها و ضرر و زيان‌هاي احتمالي بر حذر خواهد كرد از جمله مي‌توان از ضرر و زيان ناشي از كاهش توليد، عدم تحويل به موقع كالا و خدمات، حوادث غيرمترقبه و تغيير در كيفيت توليد نام برد. به عبارت ديگر با انتخاب استراتژي دقيق در بخش نگهداري و تعميرات، كاربري سيستم‌هاي مدرن و جديد در آن موجب صرفه‌جويي در هزينه‌ها و افزايش توليد خواهد شد. اين امر سبب جلوگيري از هرگونه خطرات بالقوه و ضرر و زيان ناشي از خرابي دستگاه‌ها و تجهيزات صنعتي و توليدي و عواقب جانبي آن خواهد شد.

 

حوادث رخ داده در جهان و فجايع غيرقابل جبران نيروگاه‌هاي چرنوبيل، شركت شيميايي يونيون كار هند و يا شركت پتروشيمي پاسار ناي تگزاس كه منجر به كشته و زخمي شدن هزاران نفر شده و ميلياردها دلار خسارت مالي و جاني غيرقابل جبران به بار آمده را مي‌توان از جمله مواردي دانست كه عدم دقت به بخشي از عوامل موجود عمدتا به سيستم‌هاي نگهداري و تعميرات و بي‌توجهي مديران، كاركنان و مسئولان آن واحد از عوامل مهم اين رويدادها به‌شمار مي‌روند.

 

مطالعات و مشاهدات صورت گرفته از صنايع ايران نيز بيانگر اين نكته است كه در بسياري از كارخانه‌ها و موسسات صنعتي يا از سيستم‌هاي نوين نگهداري و تعميرات استفاده نمي‌شود يا به‌رغم به‌كارگيري تكنولوژي مدرن و جديد در بعضي از كارخانه‌ها و موسسات صنعتي به‌دليل عدم آموزش كافي هنوز روش‌هاي سنتي نگهداري و تعميرات در آن حاكم است كه نتايج آن افزايش هزينه‌هاي نگهداري و تعميراتي، خرابي‌هاي نابهنگام، مستهلك شدن سريع تجهيزات و ماشين‌آلات و عدم راندمان و كارايي است.

 

با توجه به پيشرفت‌هاي شگرف در زمينه‌هاي مختلف صنعتي و فني مي‌توان با قاطعيت اين شعار استراتژيك را باور داشت كه:

 

روش‌هاي نگهداري و تعميرات رايج امروز، پاسخگوي نياز كارخانه‌هاي فردا نخواهد بود.

 

بنابراين با در نظر گرفتن شرايط نوين اقتصادي و اجتماعي جمهوري اسلامي ايران و عزم راسخ ملي در بهبود كيفيت توليدات، كاهش هزينه‌هاي توليد و رقابت در بازار جهاني، طراحي و پياده‌سازي سيستم‌هاي نوين و كاربرد نگهداري و تعميرات را ضرورتي اجتناب‌ناپذير مي‌نمايد.

 

در حال حاضر بسياري از كمپاني‌هاي كشورهاي صنعتي و پيشرفته با به‌كارگيري روش‌هاي مختلف نگهداري و تعميرات نوين از قبيل CMMS، PM، CM، CS، RCM و ICM هزينه تعميرات را به ميزان چشمگيري كاهش داده‌اند. كمپاني‌هاي مذكور توانسته‌اند در اكثر زمينه‌ها به‌ويژه نيروگاه‌هاي، نفت، گاز، پتروشيمي و فولاد صرفه‌جويي قابل ملاحظه‌اي در هزينه‌هاي نگهداري و تعميرات استحصال كنند. براي مثال شركت نفت شل با به‌كارگيري سيستم CS معادل 70 درصد در بودجه 100 ميليون دلاري توانسته است هزينه تعمير و ترميم خرابي‌هاي ناشي از خوردگي را صرفه‌جويي كند.

 

در يك بررسي انجام شده از 500 واحد صنعتي كه از سيستم‌هاي نگهداري C.B.M (Maintenance Condition Based) يا (Condition Monitoring) به مدت 3 سال استفاده كرده بودند نتايج ذيل به‌دست آمده است.

 

- هزينه تعميراتي50 تا 80 درصد كاهش يافت

 

- درآمد 30 درصد افزايش يافت

 

- هزينه نگهداري50 تا 80 درصد كاهش يافت

 

- هزينه خريد و تجهيزات بيش از 30 درصد كاهش يافت

 

- سودآوري كل 20 تا 60 درصد افزايش يافت

 

در دنياي امروز و به‌ويژه در كشورمان كه هرساله شاهد افزايش حداقل 5 تا 50 درصد هزينه‌هاي مربوط به خريد، نهاده‌هاي مصرفي و نيروي انساني است به جز اعمال مديريت دارايي كه همان مديريت نگهداري سرمايه و تعميرات به موقع است نمي‌توان در بازار رقابت حضور مستمر داشت. حساسيت موضوع وقتي است كه به WTO بپيونديم.

 

در حال حاضر در كشورمان دانش CMMS و PM در حال گسترش و به كمك كارشناسان داخلي قابل پياده‌سازي بوده لاكن روش‌هاي CM و RCM هنوز نياز به متخصص خارجي و روش CS فقط در انحصار كشور آمريكا است.

 

اميد است با گسترش سيستم‌هاي نوين نگهداري و تعميرات در كارخانه‌هاي بزرگ كشور شاهد شكوفايي بيشتر اقتصاد كشورمان باشيم. به نظر مي‌رسد ايجاد رشته نگهداري و تعميرات در دانشگاه‌هاي كشور يا تدريس موضوعات آن در رشته‌هاي مرتبط مي‌تواند در اين امر كمك بسيار زيادي كند.

 

عبدالعلي حقيقي

نشریه معدن و توسعه شماره203

[lorena 10,304]

سپاس

 

این برا ما 1 درس اختیاریه که مصمم شدم برش دارم