ماشین زمان در حال ساخت است ؟

[Neutron 60966]

سایت گروه مجلات همشهری: کتاب، فیلم و بازی در زمینه سفر انسان به زمان های گذشته و اینده معمولا یک ابزار محوری دارد و آن هم « ماشین زمان » است. نشریه « دانستنیها»ی گروه مجلات همشهری در شماره نیمه اول مرداد ماه خود ، تیتر و تصویر جلد خود را به تحقق رویای « ماشین زمان » اختصاص داده است .

 

گزارش پوریا ناظمی با این توضیح آغاز می شود: بسیاری از مهم‌ترین سوال‌های پیش روی علم امروز، سابقه‌ای حتی قدیمی‌تر از علم به معنی امروزی‌اش دارند. بسیاری از سوال‌هایی که امروزه انسان سعی می‌کند به کمک فناوری‌های نوین و دانش پیشرفته خود پاسخ گوید، در حقیقت براساس نیازهایی شکل گرفته است که از زمان‌های دور در ذهن و مغز انسان آغازین جای گرفته بود و در هر بازه زمانی، به شکلی خود را بروز می‌داد... زمان اما در بین همه آنچه انسان با آن سر و کار داشت اسرارآمیز‌تر و شگفت‌انگیز‌تر بود. انسان زمان را هر روز درک می‌کرد، از گذشت آن آگاه می‌شد و تاثیر زندگی در جهانی که زمان بر آن حکم می‌راند را در جایی مانند سالخوردگی خود می‌دید.

 

گاه که فرصت‌هایی از دست می‌رفت، عزیزی را در حادثه‌ای از دست می‌داد و تصمیمی اشتباه می‌گرفت با تمام وجود آرزوی بازگشت و اصلاح آن را می‌کرد و به فکر فرو می‌رفت که آیا نمی‌شود در زمان به گذشته بازگشت؟ هنوز هم این ایده برای ما هیجان‌انگیز است. فکر می‌کنید چقدر هیجان‌انگیز بود اگر می‌توانستید به گذشته بازگردید و مثلا هنگام فتح بابل به دست کورش بر بلندای تپه‌ای بایستید و این رویداد را با چشم خود ببینید؟ یا چقدر اغواکننده می‌بود اگر می‌توانستید شکوه تخت‌جمشید را در دوران رونقش ببینید یا به دیدار ارسطو بروید و از نزدیک ببینید که آیا او واقعا همان شخصی است که افلاطون در آثارش توصیف کرده است؟

 

بخشی از این گزارش خواندنی در ادامه می آید. متن کامل آن را در شماره 8 از دور جدید دانستنیها بخوانید.

 

باید بپذیریم که شاید هیچ ایده‌ای در تاریخ و ادبیات، اغواکننده‌تر و در عین حال دور از ذهن‌تر از ماشین زمان نباشد. این ایده زمانی که هربرت جورج ولز داستان معروف ماشین زمان خود را نوشت بیش از هر زمانی مورد توجه عام قرار گرفت؛ اگرچه پیش از او هم بارها به سفر در زمان اشاره شده بود. مطرح شدن ایده سفر در زمان اگرچه هنوز هم چندان واقعی به نظر نمی‌رسد اما بیش از آنکه بحث‌های علمی را دامن بزند، باعث بروز بحث‌های فلسفی بسیار جدی شده است.

 

 

دنیای پس از اینشتین

 

 

اینشتین در نظریه خود که بعدها با مشاهدات تجربی هم تایید شد نشان داد که زمان و فضا عناصر جدای از هم نیستند، بلکه ما در حال زندگی در جهانی به هم پیوسته و در هم تنیده هستیم که از چهار بعد تشکیل شده است. چهار بعدی که سه‌تای آن را ابعاد مکانی و یک مورد آن را بعد زمان تشکیل می‌دهد اما در کل یک ساختار واحد به نام فضا – زمان می‌سازند. او همچنین نشان داد که همه این پارامترها بسته به شرایط تغییر می‌کنند...

 

آزمایش معروف و ذهنی اینشتین به نام دوقلو‌ها این موضوع را به خوبی نشان می‌دهد. فرض کنید شما خواهر یا برادر دوقلویی دارید و فرض کنید، برای سفری در فضا با سفینه‌ای که سرعتی قابل مقایسه با سرعت نور دارد، انتخاب می‌شوید. پیش از آغاز سفر با دوقلوی خود خداحافظی می‌کنید، در آن زمان هر دوی شما یک سن و سال دارید. سفر شما آغاز می‌شود و مدتی – مثلا دو سال- را با این سرعت سفر می‌کنید و دوباره به زمین باز می‌گردید.

 

هنگام پیاده شدن از سفینه، شما نسبت به روزی که سوار بر سفینه شده‌اید تنها دو سال پیرتر هستید در حالی که خواهر یا برادر دو قلوی شما که اینک به استقبالتان آمده ممکن است 40 سال پیرتر از لحظه خداحافظی شده باشد. (میزان دقیق تفاوت در سن به سرعت شما بستگی دارد) یعنی در حالی که برای شما که در حال سفر با سرعت قابل مقایسه با سرعت نور هستید تنها دو سال سپری شده است، دوقلوی شما روی زمین گذر 40 سال را تجربه کرده است. اگر سرعت شما به عدد ممنوعه سرعت نور برسد (از مشکلات فنی و نتایج آن بر بدنتان صرف نظر کنید) زمان برای شما متوقف خواهد شد و هیچ زمانی برای شما نخواهد گذشت.

 

راه حل چیست؟

 

 

به نظر می‌رسد دانشمندان سعی می‌کنند راه‌هایی حداقل به شکل نظری برای این مشکل پیدا کنند. با استفاده از نظریه اینشتین و توجه به پیوستگی فضا – زمان، شاید هندسه جهان به کمک ما بیاید. اگر فضا – زمان، موجودی پیوسته باشد که امروزه می‌دانیم اینگونه است و اگر بتوانیم به گونه‌ای بر هندسه فضا- زمان تاثیر بگذاریم، شاید بتوانیم منحنی‌هایی در فضا – زمان پیدا کنیم که ما را به گذشته یا آینده ببرد.

 

به عنوان مثال می‌دانیم که جرم بر شکل فضا – زمان تاثیر می‌گذارد. در واقع این یکی از پیش‌بینی‌های نسبیتی اینشتین بود که نخستین بار در حین یک خورشید گرفتگی توسط فیزیکدان آمریکایی ادینگتون تایید شد.

 

در ادامه این گزارش ، شیوه آزمایش این دانشمند در 6 ماه قبل از کسوف تا زمان رخداد آن توضیح داده شده است.

 

 

سیاهچاله‌ها و کرم‌چاله‌ها

 

سیاهچاله‌های ابر پرجرم می‌توانند چنین انحنای وحشتناکی در فضا – زمان ایجاد کنند و براساس بعضی مدل‌ها شاید بتوانند پل‌هایی بین بخش‌های مختلف فضا – زمان بزنند که به آنها اصطلاحا کرم چاله (Wormhole) می‌گویند.

 

البته به یاد داشته باشید که بسیاری از این مطالب در حد فوق‌العاده ساده شده بیان شده است و خود این موجودات بیش از آنکه موجوداتی فیزیکی باشند مدل‌های ریاضیاتی هستند که برای تفسیر آنها نیازمند به اطلاع از ریاضیات فوق‌العاده پیشرفته‌ای هستید. (تذکر مهم: لطفا سعی نکنید با استفاده از اطلاعات تفسیری و توصیفی مانند این مقاله و موارد مشابه آن، دست به نظریه‌پردازی بزنید چون بلافاصله در دام شبه‌علم سقوط خواهید کرد).

 

 

یک ماشین زمان واقعی

 

 

البته ایده‌های دیگری بر مبنای نظریه ریسمان‌ها و امثال آن درباره سفر در زمان مطرح شده‌اند اما بعضی از دانشمندان امیدوارند همین میدان گرانشی به آنها کمک کند. یکی از گروه‌های علمی که بسیار به آینده ماشین زمان خوشبین هستند گروه دکتر رونالد ملت (Ronald L. Mallett) است. او اکنون پروژه‌ای را رهبری می‌کند که امیدوار است در آینده به ساخت ماشین زمان منتهی شود. اگرچه کار او با انتقادهای فراوانی روبه‌رو است، او و تیم همکارانش در حال آماده کردن نخستین آزمایش سفر در زمان هستند.

 

رونالد ملت که اکنون استاد فیزیک دانشگاه کنتیکت است، زمانی که ده ساله بود، پدر جوانش را در اثر عارضه قلبی از دست داد. یک سال پس از آن بود که داستان ماشین زمان اچ جی ولز را خواند و ‌تصمیم گرفت به جای فکر کردن به تناقضاتی که درباره سفر در زمان وجود دارد، با مساله اصلی سفر در زمان روبه‌رو شود. فعالیت های « ملت» نیز در نوع خود جالب توجه است و در این گزارش تشریح شده است.

 

گفته شده نتیجه نهایی که ایجاد فناوری برای بررسی سفری واقعی در زمان خواهد بود از حدود سال 2100 ظهور خواهد کرد.

 

در تمام فیلم‌ها و نمایش‌ها و داستان‌هایی که درباره سفر در زمان وجود دارد، این مساله به این گونه نشان داده شده که شما با سن فعلی خود به گذشته می‌روید و با حفظ سن، خاطرات و تجربه خود، در حالی که همه چیز به عقب برگشته، دست به اقدام می‌زنید. به عبارتی گذشته دیگران به حال شما بدل می‌شود اما اگر واقعا در زمان به گذشته بروید، خود شما هم تغییر خواهید کرد. گروهی از دانشمندان برای فرار از این دو مشکل بزرگ سفر در زمان (تحت تاثیرقرار دادن گذشته و در نتیجه تغییر آینده و همچنین بازگشت خود شما به دوران کودکی و تاثیر سفر روی خود شما)، راه حل فانتزی را پیشنهاد می‌کنند. آنها بحث دنیاهای موازی را پیش‌می‌کشند...

 

 

اینکه دنیاهای موازی چیست ، در کنار ده ها مقاله ، گزارش و خبر علمی و فناوری ، در شماره هشتم از دور جدید نشریه پرمخاطب دانستنیها منتشر شده است. علاقه مندان این مطلب می توانند مانند مخاطبان این نشریه قدیمی ، به خوانندگان گروه مجلات همشهری بپیوندند.