XMEHRDADX 7514 اشتراک گذاری ارسال شده در 11 آذر، ۱۳۹۰ مقدمه از آنجا كه آرمان اصلي همه ايرانيان استقلال كشور از هر نوع وابستگي است و زمينه اين امر بايد از راه‌هاي مختلف فرهنگي، سياسي و بعد مهم اقتصادي فراهم شود و از طرفي اقتصاد فعلي كشور به‌طور اهم برپايه صادرات تك‌محصولي نفت قرار دارد و ادامه اين روند علاوه بر اينكه زمينه خودكفايي اقتصادي را سبب نخواهد شد بلكه در درازمدت با اتمام اين ذخيره خدادادي كه بايد مورد استفاده نسل‌هاي آينده نيز باشد، كشور را با وضع نابساماني روبه‌رو خواهد كرد، لذا همگان بايد در تغيير اين الگوي اقتصادي تك‌محصولي كشور نهايت سعي و تلاش خود را كنند. در اين راستا همواره مهندسان زمين‌شناسي و معدني كشور به موضوع توسعه و تحقق آرمان‌هاي مهندسي در ارتباط با بهره‌گيري از ذخاير و منابع معدني كشور توجه داشته و يكي از بزرگ‌ترين آرزوهاي اين قشر از كشور توسعه در امر دستيابي به منابع معدني و استفاده از درآمد اين منابع براي تامين بخشي از نيازهاي اقتصاد كشور است. با توجه به اينكه كشورمان روي كمربند معدني جهان قرار دارد و از ذخاير معدني متنوع و غني از انواع فلزات برخوردار است، تغيير روند فعلي اقتصاد كشور از صادرات تك‌محصولي نفت به كار اكتشاف و استخراج فلزات و ايجاد تغييرات لازم براي ارزش افزوده در آنها ضروري و اجتناب‌ناپذير است. فلزات گرانبها از جمله طلا از مواد معدني است كه وجود آن در نقاط مختلف كشور به ثبوت رسيده و از دو دهه قبل تعدادي از معادن طلا، كشف و ذخاير بالايي نيز دارد كه تعدادي از آنها مورد بهره‌برداري قرار گرفته و شمش طلا توليد كرده‌اند. كل ذخاير طلاي دنيا تقريبا 3/1 ميليارد اونس بوده كه از اين مقدار تقريبا دوسوم آن در آفريقاي‌جنوبي قرار دارد. توليدكنندگان عمده طلا در جهان عبارتند از آفريقاي‌جنوبي، ايالات متحده آمريكا، استراليا، روسيه، كانادا، چين، برزيل و گينه‌نو. براي مثال در سال 1375 مجموع توليد طلا در دنيا 2.246.000 كيلوگرم بود كه آفريقاي‌جنوبي با حدود 500 هزار كيلو، بالاترين رقم را داشته كه در همين سال ايران با 640 كيلوگرم در مقام 56 قرار گرفته است. لازم به توضيح است كه بالغ بر 99 درصد طلاي دنيا در 16 كشور توليد مي‌شود كه سهم كشور ما در سال مذكور 03/0 درصد بوده است. همان‌طور كه ملاحظه مي‌شود ايران بين كشورها در زمينه طلا رتبه و مقام مهمي ندارد، در حالي‌كه در طول تاريخ كشور ايران از نظر عمليات اكتشاف، استخراج و استحصال طلا از جايگاه مهمي برخوردار بوده و اطلاعات حاصل از منابع مختلف نشان مي‌دهد كه گسترش ذخاير معدني طلاي ايران لااقل چندين برابر كانسارها و آثار شناخته شده است، همچنين معادن غني مس ايران كه بصورت نواري از استان آذربايجان‌شرقي شروع شده و بعد از گذشتن از استان زنجان در استان تهران به دو شاخه تبديل كه يكي از طريق استان سمنان به استان خراسان رسيده و ديگري بعد از گذشتن از استان‌هاي اصفهان، يزد، كرمان به استان سيستان و بلوچستان منتهي مي‌شود حاوي مقدار قابل‌توجهي طلا است. وضعيت موجود معادن طلاي ايران به چهار گروه قابل تقسيم است: اول: معادن طلاي فعال، دوم: معادن طلا كه در مورد آنها اكتشاف تفصيلي انجام گرفته، سوم: معادني كه در مورد آنها اكتشاف مقدماتي صورت گرفته و چهارم: مناطقي كه پي‌جويي شده و داراي آثار طلا هستند كه به ترتيب گروه اول معادن طلاي موته اصفهان، معدن طلاي زرشوران تكاب و معدن طلاي آق‌دره تكاب آذربايجان‌غربي، گروه دوم: معدن طلاي خاروانا اهر (آذربايجان‌شرقي)، كوه‌زر دامغان، گروه سوم: معادن طلاي خوني و معدن طلاي كالكافي انارك اصفهان و گروه چهارم: گل‌چشمه گلپايگان و كوه دم‌انارك اصفهان هستند. 3 لینک به دیدگاه
XMEHRDADX 7514 مالک اشتراک گذاری ارسال شده در 11 آذر، ۱۳۹۰ طلا كليات طلا فلزي گرانبها است كه در زبان‌هاي فارسي به زر، فرانسه به or، انگليسي به gold، آلماني به gold، ايتاليايي به oro و عربي به ذَهَب معروف است. طلا احتمالا اولين فلزي است كه بشر كشف كرده و دسترسي به اين فلز تصادفي بوده و ريزه‌هاي براق آن در كنار رودخانه‌ها جلب توجه كرده است. قديمي‌ترين محلي كه از طلاي آن در تاريخ نام برده شده «اوفير» است. بعضي از مورخان محل آن را در كنار رود نيل و برخي آن را در اتيوپي (حبشه) و عده‌اي آن را در سواحل شرقي عربستان و جزايري كه امروز بحرين ناميده مي‌شود دانسته‌اند. باستان‌شناسان در حفاري‌ها به اشيايي از طلا به همراه ادوات سنگي دست يافته‌اند كه قدمت آنها به آخرين دوران عصر حجر مي‌رسد، آنها توانسته‌اند در حفاري‌هاي اهرام ثلاثه مصر مقدار زيادي زيورآلات و نيز لوازمي كه از طلا ساخته شده بود، دست يابند. در ايران، گيرثمن در كتاب ايران از آغاز تا اسلام مي‌نويسد: «در دوره مادها از معادن اطراف همدان بهره‌برداري مي‌شده است.» در دوره هخامنشي توليد طلا در داخل كشور و همچنين واردات طلا به ايران افزايش يافته و در اين دوره اولين‌بار سكه طلا در جهان ضرب شد. نام اين سكه كه در 516 قبل از ميلاد در ايران ضرب شد، «داريك» بود تا آن دوره در دنيا هنوز سكه طلا ضرب نشده بود و سكه‌هاي رايج از مس، مفرغ و نقره بود و پس از داريوش در كشورهاي ديگر هم سكه طلا ضرب شد. قدما در كتب مختلف خواص زيادي براي طلا نوشته‌اند كه خيلي مفصل است، خلاصه اينكه «طبيعت طلا گرم و تر است، دل را قوت دهد، زر خالص با خود داشتن مفرح است، جايي كه محتاج داغ است، اگر به زر داغ كنند هرگز عفن نگردد. اگر به ميل زر، سرمه در چشم كنند نفع زيادت كند و غيره....» خواص فيزيكي طلا جرم اتمي طلا 196.9 و عدد اتمي آن 79 و بصورت يك فلز سنگين و نيز «نجيب» طبقه‌بندي شده كه وزن مخصوص آن 19.3 و سختي اين فلز برحسب مقياس موس برابر با 3-5/2 و رنگ آن زرد سير است، اما وقتي از روش‌هاي فراريت يا رسوبي بدست آيد به رنگ‌هاي بنفش سير، ارغواني و يا قرمز است. طلا در مقايسه با ديگر فلزات از خاصيت ورقه و مفتول شدن زيادتري برخوردار است. طلا را مي‌توان بصورت ورقه‌اي با ضخامت 00001/0 ميليمتر و مفتولي به جرم 0005/0 در متر درآورد. از خواص منحصر بفرد طلا، خاصيت چكش‌خواري و رنگ زرد مايل به قرمز براق آن است و يك گرم طلا تا طول 3000 متر قابل كشش است. طلا را در ايران برحسب مثقال كه برابر 4/4 گرم است و در خارج از ايران با مقياس اونس تروي oz (troy) كه معادل 1/31 گرم است، مي‌سنجند. مقياس عيار در حقيقت مقداري طلاي خالص در 24 قسمت از كل فلز است، يعني اينكه عيار طلاي 100درصد خالص 24 است. بهترين طلاي تجاري كه در ساخت زيورآلات به‌كار مي‌رود 15 تا 18 عيار است (در ايران استاندارد براي ساخت زيورآلات 18 عيار است). سكه‌هاي طلا عموما 6/21 عيار، يعني در آنها 90 درصد طلا وجود دارد. خواص شيميايي طلا طلا يكي از كم‌فعال‌ترين فلزات به‌شمار مي‌رود، در تماس با هوا كدر نمي‌شود، در مقابل قوي‌ترين محلول‌هاي قليايي پايدار و در تماس با تمام اسيدهاي خالص بجز اسيد سلنيك، كاملا مقاوم است. براي حل كردن طلا به نحوه شيميايي بهترين راه استفاده از تيزاب سلطاني (مخلوط يك مول اسيدنيتريك و يك مول اسيدكلريدريك) و يا استفاده از سيانور سديم يا سيانور پتاسيم است. 3 لینک به دیدگاه
XMEHRDADX 7514 مالک اشتراک گذاری ارسال شده در 11 آذر، ۱۳۹۰ طلا از ديدگاه زمين‌شناسي منشأ و انواع ذخاير طلا بيشتر ذخاير طلا منشا آذرين دارد و يا اينكه از تمركزهاي سطحي سرچشمه مي‌گيرند و تعداد كمتري از ذخاير بر اثر كنتاكت متاسوماتيسم بوجود مي‌آيند، اما ذخاير رگه‌اي اكثرا در اثر محلول‌هاي هيدروترمال حاصل مي‌شوند. تمركزهاي مكانيكي، ذخاير عظيم پلاسري را بوجود مي‌آورند كه براي استخراج طلا، بسيار مهم هستند و در داخل ماسه‌ها و شن‌ها به همراه ساير فلزات سنگين، طلا ديده مي‌شود. مقدار طلا در ذخاير پلاسري تا چنددهم گرم در تن نيز مي‌تواند از نظر اقتصادي مناسب باشد. ذخاير سوپرن مقدار ناچيزي طلا دارند. ذخاير عمده طلا را مي‌توان بصورت زير تقسيم‌بندي كرد: 1. ذخاير اسكارن 2. ذخاير هيدروترمال پلوتوژنيك 3. ذخاير هيدروترمال ولكانيك 4. ذخاير متامورفيك 5. ذخاير پلاسر اكتشاف معادن طلا وجود كارهاي قديمي معدني در كانسارهاي شناخته شده، انسان را در مورد نحوه پي‌جويي و اكتشاف و استخراج سنگ معدن طلا و در نهايت استحصال طلاي فلزي از سنگ معدن به تفكر وامي‌دارد، زيرا با دقت در كانسارهاي طلا كه كارهاي قديمي در آنها انجام گرفته، اين نتيجه حاصل مي‌شود كه پيشينيان، زمين‌شناسان و معدنكاران بسيار خوبي بوده‌اند، زيرا با توجه به عيار كم ماده معدني و پراكنده بودن آن كه طلا با چشم غيرمسلح قابل رويت نبوده و تنها از روي علائم و نشانه‌هاي زمين‌شناسي و تكنونيكي بايد به وجود معدن پي برد، بنابراين آنها اين محيط را شناسايي و با وسايل ابتدايي كه در اختيار داشته‌اند اقدام به استخراج ماده معدني كرده و حتي‌الامكان سعي كرده‌اند كه باطله‌برداري را بصورت حداقل انجام دهند. سپس سنگ معدن استخراجي را با وسايل بسيار ساده براي جداسازي طلا از سنگ معدن، پودر و نرم مي‌كردند. وجود سرباره‌هاي حاصل از ذوب در اكثر چنين معادني گوياي آن است كه بيشتر عمليات ذوب و تهيه شمش طلا را هم در همان محيط‌هاي معدني انجام مي‌داده‌اند. بهترين مثال در مورد كارهاي فوق‌الذكر، وجود آثار كارهاي قديمي در معادن طلاي موته اصفهان است، لذا يكي از بهترين مناطق از نظر ميزان ذخاير و عيار طلا مناطقي است كه در آنها كارهاي قديمي صورت گرفته است. (بسياري از معادن فلزي در ايران از طريق شناسايي همين كارهاي قديمي شناخته و كشف شده‌اند). اگرچه اكتشاف طلا مانند اكتشاف ساير مواد معدني از يك روش معمول و استاندارد پيروي مي‌كند كه در تمامي روش‌هاي سيستماتيك بايد رعايت شود، اما نكات خاصي هم وجود دارد كه بايد در اكتشاف اين فلز همواره مدنظر قرار داده شود، بعنوان مثال نحوه اكتشاف طلاي ذخاير آبرفيتي (نابرجا) (ذخاير پلاسر) و غيرآبرفتي (ذخاير برجا) (ذخاير ماگمايي و هدروترمال) به‌طور كل با يكديگر متفاوت است. استخراج معادن طلا استخراج معادن عموما به يكي از دو طريق روباز (poenpite) يا زيرزميني (under ground) انجام مي‌گيرد. روش استخراج روباز در مورد ذخايري كه ضخامت زون طلادار قابل ملاحظه دارند و در قسمت سطح زمين نياز به خاك‌برداري و باطله‌برداري زيادي نداشته باشد، به‌كار برده مي‌شود. روش استخراج زيرزميني در مورد ذخايري كه ضخامت قابل ملاحظه ندارد و در قسمت‌هاي عمقي زمين قرار گرفته و براي رسيدن به ماده معدني نياز به باطله‌برداري زيادي دارد به‌كار برده مي‌شود. استحصال فلز طلا از سنگ معدن روش‌هاي استحصال طلا از سنگ‌هاي معدني طلادار، متناسب با چگونگي وجود طلا و وجود دانش فني مربوطه در ازمنه مختلف متفاوت بوده و هست. اولين روشي كه بشر براي بدست آوردن طلا به‌كار برد اين بود كه طلا را از ماسه‌هاي زردار با شست‌وشو جدا و استحصال كرد. روش دوم: روش كوپلاسيون يا تجزيه حرارتي كه در ايران به روش غالكاري معروف است. روش سوم: روش ملغمه است كه با استفاده از جيوه و مخلوط كردن آن با خاك طلادار عمل مي‌شود كه جيوه، طلاي موجود در خاك را در خود جمع كرده كه پس از حرارت دادن آن جيوه تبخير و طلا آزاد مي‌شود. روش چهارم: روش سيانوراسيون است كه اين روش بعلت آساني كار، اقتصادي بودن و محاسن مختلف متالوژيكي بعنوان بهترين روش در اكثر معادن دنيا مورد استفاده است. روش ديگري هم استفاده از كلر بود كه اين روش بعلت خطرات ناشي استفاده از گاز كلر منسوخ شد. موارد استفاده طلا در درجه اول از طلا، به‌منظور سكه‌زني و تهيه شمش و پشتوانه ارزي استفاده مي‌شود (حدود 44 درصد). از اين فلز بعلت زيبايي و مقاومتش در ساعت زيورآلات و كارهاي هنري استفاده فراواني مي‌شود (حدود 42 درصد) با توجه به خواص فيزيكي و شيميايي ويژه بعنوان يك فلز صنعتي در صنايع مختلف از قبيل كامپيوترهاي الكترونيكي، موتورهاي جت، فضاپيماها و... همچنين مصارفي در پزشكي و دندانپزشكي دارد. طلاي مايع براي موارد تزييني روي سراميك، شيشه، كوارتز و همچنين براي استفاده در هنر تذهيب و مطلاسازي كه از هنرهاي ظريفه و سنتي ايران است، مورد مصرف قرار مي‌گيرد. استفاده طلا در آبكاري به دو منظور صنعتي، تزييني و صدها مصارف ديگر، سبب كاربرد اين فلز ارزنده شده است. كانسارهاي شناخته شده در ايران طبق شواهد متعدد تاريخي، فرهنگي و جغرافيايي، ذخاير طلا در ايران، از گذشته‌هاي بسيار دور مورد بهره‌برداري قرار مي‌گرفته است. در ايران زمين، مناطق متعددي وجود دارند كه از حضور طلا در اين مناطق يقين حاصل شده و نيز مناطقي وجود دارند كه احتمال حضور طلا در آنها مي‌رود. نويسنده: عباس فرهنگي نشریه معدن و توسعه شماره404 3 لینک به دیدگاه
ارسال های توصیه شده