مقاله بحران جهانی و سگالشی در برنامه ‏ریزی برای تولید آهن و فولاد در ایران

[Peyman 16150]

منبع : مجله مهندسی متالورژی، شماره بهار 1388

 

بحران جهانی و سگالشی در برنامه ‏ریزی برای تولید آهن و فولاد در ایران

 

 

چکیده

برای گرایش به توسعۀ پایدار، ملاحظات فنی/ مهندسی، زیست محیطی، مالی/ اقتصادی و اجتماعی/ انسانی و توجه به ذخایر محدود انرژی و مواد اولیه و نیاز نسل‏ های آینده به این مواد الزامی است. در این ارتباط عرضه و تقاضا، کارایی و کاربرد، بازیابی و بازیافت مواد اولیه قابل مصرف در صنایع به همراه شاخص‎ های سرمایه‎ گذاری و الگوهای تولید و مصرف مواد از اهمیت چشمگیری برخوردارند. یکی از شرایط توسعه پایدار در حوزه استخراج و استحصال مواد مهندسی، کنترل و توازن بین تولید و مصرف است. به این دلیل هنوز درآمد سرانه و تولید و مصرف سرانۀ فلزات به ویژه آهن و فولاد در کشورها همچنان معیارهایی برای ارزیابی/ رشد اقتصادی کشورها به شمار می ‏آیند.

طبق آمار جهانی، کشورهای چین، ژاپن، آمریکا، روسیه و هندوستان پنج کشور تولید کنندۀ عمدۀ آهن و فولاد به شمار می‎ روند. ایران نیز با تولید حدود 10.2 میلیون تن فولاد خام در سال 2008 میلادی در مقام نوزدهم در رتبه ‏بندی جهانی قرار داشت. تولید آهن و فولاد در ایران کمتر از میزان مصرف فولاد مورد نیاز بازار داخلی است، لذا به علت افزایش تقاضای مصرف فولاد در ایران، حتی تقاضای تولید فولاد تا حد 170 میلیون تن در سال نیز مطرح شده است!

بحران اقتصادی جهانی از اواخر سال 2007 میلادی در آمریکا شروع و علی‏ رغم تلاش‏ های صورت گرفته برای مهار آن، هم اکنون پیامدهای آن به اروپا و آسیا منتقل شده است. به تبع آن بحران، به علت عدم توانایی خرید، مصرف آهن و فولاد کاهش و مشکلات ناشی از کاهش تولید، بخش عظیمی از تولید شرکت‏ های سازندۀ فولاد، انباشت یا زیر قیمت تمام شده، عرضه می ‏شود. با تداوم بحران جهانی، انتظار می ‏رود قیمت آهن و فولاد کاهش بیشتری پیدا کند. در این صورت با توجه به نیاز روز افزون کشور به مصرف آهن و فولاد ساختمانی، آیا روند گسترش تولید آهن و فولاد در ایران و به تبع آن احداث واحدهای نوین برای تولید فولاد ساختمانی بر اساس برنامه‎های گذشته باید تداوم پیدا کند؟ یا این‏که به علت رکود اقتصادی در بازار جهانی و انباشت و عرضه هرچه بیشتر این محصولات در این زمان با توجه به محدودیت درآمد، بازنگری برنامه ‎های تولید آهن و فولاد، خرید فولادهای ساختمانی از بازارهای جهانی و سرمایه‎ گذاری در بخش‎های دیگر از جمله احداث واحدهای جدید برای تولید فلزات استراتژیک، فولادهای ویژه، ... منطقی نیست؟

 

 

مقدمه

 

از سال 2008 میلادی قیمت فلزات نخست در بازار بورس امریکا و سپس در اروپا و هم اکنون در آسیا سیر نزولی طی می‏ کند. قیمت فلزات در بازار جهانی تابع ميزان تولید و مصرف و عرضه و تقاضا است. از عوامل موثر بر تولید فلزات، ذخيــرۀ مالــي كشورها (Country Money Supply) است و ذخيرۀ مالي نیز با رشد توليد کشورها، هماهنگ است. رشد توليد از طريق افزايش كاربرد و تقاضا براي کاربرد فلزات در صنعت تحقق پیدا می ‎کند. زماني ‏كه عرضۀ فلزات زیاد باشد، قیمت‎ ها کاهش و هرگاه عرضه كم باشد، قيمت‏ ها افزايش پیدا می‏ کند. افزايش قيمت فلزات مي ‎تواند روی مصرف آنها اثر منفي و افزایش كاربرد فلزات می ‏تواند منجر به کاهش قیمت آنها شود. كاربرد دیگر فلزات، آلياژها و مواد جايگزيني، عواملی براي توازن تولید و مصرف و تثبیت قیمت‏ هاست.

عامل موثر ديگر بر قيمت فلزات، نرخ بهره (Treasury Bill Rate) است. افزايش نرخ بهره می ‎تواند بر قيمت فلزات اثر مثبت و در نتیجه بر تقاضای فلزات، اثر منفی داشته باشد. شـاخـص قيـمت مــصـرف كــنـنده‌ (Country Consumer Price Index) در كشورها، عامل موثر ديـگری برای کنترل نرخ تورم است. افزايش اين شاخص، می‏ تواند باعث افزايش بهره و افزايش قيمت فلزات و کاهش مصرف شود. شاخص توليدات صنعتي (Country Industrial Production) نيز یکی دیگر از عوامل موثر بر تغيير قيمت فلزات است، زيرا بخش عمدۀ فلزات در تجهيزات صنعتي به کار می‏روند. افت و خيز قيمت نفت نيز مي‎تواند بر قيمت فلزات تاثير داشته باشد. اهميت عرضه و تقاضای نفت و استراتژيك بودن آن براي همه كشورها به غير از كشورهاي نفت خيز، ناشي از تاثیر شدید عرضۀ کم و کاربرد آن در صنایع است. عامل موثر دیگر بر قیمت فلزات، شاخص‎ هاي سياسي (The Political Tension Index) است. رويدادهاي مهم سياسي/ نظامي كشورها می ‏تواند کم و بیش در بحران‏ های اقتصادی جهانی موثر باشد. قابل توجه این‏که هر افت و خيزي در قيمت‎ ها، به طور حتم لازم نیست مربوط به رويدادهاي همزمان با آن تغيير و تحولات باشد، چه بسا عوارض اصلی متاثر از آن ممکن است پس از یک دورۀ زمانی، موثر واقع شود.

در جهان رقابتی امروز، پیشرفت و توسعۀ اقتصادی و قدرت نظامی، هدف اصلی اغلب دولت‎ها است. لذا راهبرد سیاسی دولت‎ ها در برنامه‎ریزی کلان در جهت توسعۀ اقتصادی و نظامی است. توسعۀ اقتصادی از دید کشورهای توسعه یافته، دسترسی به رشد اقتصادی زیاد از طریق تامین منابع جدید و انباشت ثروت به هر قیمت و شیوه برای گرایش به توسعۀ پایدار است در حالی‎ که توسعۀ اقتصادی از دیدگاه کشورهای در حال رشد، کاهش واردات و مشارکت در صادرات و راه یابی به بازارهای بین المللی است. اشتراک دو دیدگاه در گسترش و ارتقای سطح فناوری به عنوان مهم ‎ترین عامل موثر در پیشرفت و توسعه، تولید ثروت، کارآفرینی، افزایش سطح کمی و کیفی کالاهای رقابتی و همچنین حفظ و استفاده بهینه از منابع و ذخایر طبیعی است. در برخی از کشورهای در حال توسعه، علی رغم وجود منابع اولیۀ غنی، ساختار و برنامه‏ریزی برای رشد و توسعه بر اساس اولویت‎ ها وجود ندارد. برخی از کشورها استراتژی رشد را در تجمیع منابع حول یک یا چند زمینه خاص فناوری با مزیت نسبی بیشتر، متمرکز کرده ‎اند.

آهن از نظر فراوانی در زمین بعد از آلومینیم دومین فلز است، اما خصوصیات مطلوب، ارزانی و قابلیت بازیافت فولاد و کاهش مصرف انرژی و آلودگی زیست محیطی آن در صورت بازیافت قراضه، فولاد را به پرمصرف‏ترین فلز تبدیل کرده است. رشد مصرف فولاد با جوان‎ تر شدن جوامع و افزایش جمعیت جهان، بی‏ثباتی اقتصادي و سياسي در كشورهاي رو به توسعه، تقاضای چين، هند، برزیل و سایر کشورهای در حال رشد و همچنین افزايش هزینه‎ های حمل ‌و نقل با نوسان‏ های فاحشی همراه است و این تغییرات، عرضه و تقاضای فولاد و قيمت آن را نیز تحت تاثیر قرار می‏دهد.

 

[Peyman 16150]

تاثیر بحران‎ های اقتصادی جهانی بر روند تولید و مصرف فولاد در ایران

 

رشد تولید جهانی فولاد و نیز رشد جمعیت در جهان در دوره‏ های مختلف یکسان نبوده است. تولید جهانی فولاد در سال 1900 میلادی حدود 37 میلیون تن و در سال 1979 میلادی به حدود 700 میلیون تن رسید. در 1900 میلادی جمعیت جهانی حدود 1.6 میلیارد نفر بود و در سال 1979 میلادی به حدود 4 میلیارد نفر افزایش یافت. تولید سرانۀ فولاد در 1900 میلادی حدود 23 کیلوگرم برای هر نفر و در سال 1979 میلادی به حدود 175 کیلوگرم برای هر نفر افزایش یافت. در این بازۀ زمانی در طول مدت حدود 80 سال جمعیت جهانی 2.5 برابر، مصرف سرانۀ فولاد برای هر نفر در سال حدود 7.5 برابر و میزان تولید فولاد 19 برابر شد. ملاحظه می‏شود که افزایش تولید فولاد در سطح جهان به مراتب بیشتر از رشد جمعیت جهان بوده است. تولید و مصرف فولاد خام و محصولات فولادی در ایران و جهان در شکل (1) نشان داده شده است. با توجه به روند عرضه و تقاضایفولاد در ایران و جهان، اثر بحران جهانی کنونی شروع شده از سال 2007 میلادی از جمله بر رشد اين صنعت مشخص می‎شود. مصرف سرانۀ فولاد در ایران و چند کشور تولید کنندۀ عمدۀ آن طی سال‎های 1998 تا 2008 میلادی در جدول (1) آورده شده است.

 

 

 

 

 

 

متوسط مصرف سرانۀ فولاد در سال بر اساس داده های جدول (1) در بازه زمانی 1998 تا 2008 میلادی در ایران 195.7 کیلوگرم و در جهان 167.4 کیلوگرم برای هر نفر در سال بود. ملاحظه می‏ شود که مصرف سرانۀ فولاد در ایران از متوسط مصرف سرانۀ آن در جهان بیشتر است.

صنایع فولاد به عنوان یکی از صنایع سنگین و زیربنایی ایران، سهم قابل توجهی از درآمد ناخالص داخلی (Gross Domestic Production: GDP) کشور را در قرن گذشته به خود اختصاص داده است. در نتیجه افزایش متوسط سرانۀ مصرف فولاد در ایران نسبت به متوسط سرانۀ مصرف جهانی، نشان از رشد اقتصادی ایران طی دهۀ گذشته نسبت به دیگر کشورهای جهان دارد. در دهۀ گذشته مصرف فولاد نسبت به تولید و تقاضا نسبت به عرضه افزون بود. این واقعیت منجر به افزایش قیمت فولاد در سطح جهان تا سال 2008 میلادی شد.

 

میزان تولید فولاد ایران در سال 1386 شمسی برابر 10.2 میلیون تن و واردات آن 10.6 میلیون تن بود. در خاورمیانه ایران نسبت به سایر کشورها از نظر سرمایه‎ گذاری برای گسترش تولید فولاد، دسترسی به منابع سنگ آهن، انرژی و بازار مصرف از امکانات بیشتری برخوردار است. مصرف سرانۀ فولاد در ایران طی دهۀ گذشته به بیش از 2 برابر و در سال 1385 شمسی از 256 کیلوگرم به 284 کیلوگرم برای هر نفر در سال 1386 شمسی افزایش یافت. در نتیجه در سال ‎های اخیر ایران به اندازه تولیدات داخلی فولاد، واردات فولاد داشته است. از این نظر در ایران کشش زیادی برای تولید فولاد وجود دارد. این افزایش مصرف به علت ساخت و سازها در بخش مسکن و بازسازی مناطق مسکونی و برنامه ‏ریزی توسعۀ اقتصادی است. علاوه بر این، با توجه به بازگشت سریع‏ تر سرمایه در بخش تولید آهن و فولاد نسبت به برخی دیگر از زمینه ‏های سرمایه‏ گذاری، در دهۀ اخیر شرکت‎های زیادی به سرمایه گذاری در بخش تولید آهن و فولاد علاقه‎مند شدند. بر اساس برنامۀ چهارم توسعه در سال 1388 شمسی قرار بود تولید فولاد به 29 میلیون تن و بر اساس سند چشم انداز 20 ساله در سال 1404 شمسی، به 55 میلیون تن برسد. حتی تقاضای تولید فولاد در ایران تا 170 میلیون تن در سال نیز به ثبت رسیده است. به طور کلی طرح‏ های تولید آهن و فولاد در کشور را می توان به بخش ‏های دولتی و خصوصی تقسیم کرد.

 

شرکت ملی فولاد ایران برای افزایش ظرفیت تولید فولاد هم اکنون 8 طرح برای تولید آهن اسفنجی، هر یک با ظرفیت 800 هزار تن در سال، در دست احداث دارد. این طرح‏ ها در میانه، چهارمحال و بختیاری، شادگان، نی ریز، قائنات، بافق، سبزوار و سیرجان در حال احداث است و بر اساس فناوری‏ های میدرکس و پرد (Pred)، طراحی می‏ شوند. میزان تولید فعلی و پیش‎ بینی طرح‎های بخش دولتی شرکت‎های تابع ایمیدرو (IMIDRO) برای تولید فولاد خام در جدول (2) آورده شده است. به علاوه قرار است از طرف بخش خصوصی نیز جمعاً حدود 2.5 میلیون تن فولاد تا پایان سال 1388 شمسی تولید ‎شود. طرح‎های بخش خصوصی برای تولید فولاد خام در سال 1388 شمسی در جدول (3) آورده شده است.

 

 

 

 

 

ادامه دارد ...

 

 

[Peyman 16150]

ادامه ... تاثیر بحران‎ های اقتصادی جهانی بر روند تولید و مصرف فولاد در ایران

 

واردات محصولات فولادی و فولاد خام طی سال‎های 1377 تا 1386 شمسی، روند افزایشی داشته و سهم واردات محصولات فولادی در برابر واردات فولاد خام، به مراتب بیشتر بوده است. میزان واردات و صادرات فولاد خام و محصولات فولادی ایران در شکل (2) نشان داده شده است. واحدهای نورد داخلی با توانایی تولید سالانه 8 میلیون تن محصولات فولادی، به علت کمبود فولاد خام داخلی، همواره با شرایط بحرانی و افزایش هزینه‎های تولید، روبه رو شده ‎اند. لذا منطقی است برای گرایش به توازن تولید و مصرف به جای واردات محصولات فولادی، واردات شمش فولاد خام، افزایش یافته، تا هم نرخ بیکار کاهش و هم خروج منابع ارزی کشور کاهش پیدا کند.

 

 

 

تجارت جهاني فولاد و محصولات فولادي ساليانه حدود 30 الي 35 درصد کل توليد جهاني را تشکیل می ‏دهد. دليل عمدۀ کم ‌بودن حجم اين تجارت، مشکل حمل و نقل و هزينۀ به نسبت زیاد آن است. به این دليل، توليدکنندگان سعي مي ‌کنند كه عمدۀ توليداتشان را در داخل کشور، عرضه و مصرف نمايند. کشورهايي مانند ژاپن و ترکيه از جمله صادرکننده بزرگ فولاد و محصولات فولادي هستند. آمريکا نيز با وجود صادراتي که دارد، جزو بزرگترين وارد کنندگان فولاد و محصولات فولادي است.

 

واردات فولاد خام و محصولات فولادی در مجموع تهدیدی برای تولیدات واحدهای فولادسازی داخلی است؛ زیرا عمدۀ واردات ایران از کشورهای بلوک شرق با کیفیت و هزینه تمام شده کمتر تامین می شود. بنابراین تقاضای داخلی برای فولاد با توجه به درآمد سرانه در ایران آسیب‏ پذیر است، لذا شناخت و اجرای راهکارهایی برای تنظیم واردات فولاد خام و محصولات فولادی در این دورۀ بحران جهانی، الزامی است. تعرفه فولاد و محصولات فولادي نظير بسياري از محصولات صنعتي در كشورهاي عضو سازمان تجارت جهانی روند رو به كاهش داشته و در كشورهاي صنعتي حذف شده است. نرخ تعرفه فولاد و محصولات فولادي در كشورهاي عمده توليد كننده، واردكننده و صادر كنندۀ فولاد در جدول (4) آمده است.

 

[Peyman 16150]

ارتباط بین درآمد سرانه و بحران جهانی

 

بر اساس آمار بانک جهانی در سال 2004 میلادی، کشورهای جهان را می ‏توان از نظر رابطۀ درآمد سرانه با مصرف فولاد به چهارگروه تقسیم کرد:

1) کشورهاي با حداکثر درآمد سرانه 735 دلار در سال و متوسط مصرف سرانۀ فولاد کمتر از 15 کيلوگرم در سال. هند، اندونزي، بنگلادش، آذربايجان، پاكستان، سودان و کنيا در اين دسته‌ قرار دارند؛

2) کشورهاي با درآمد سرانۀ بين 736 تا 2935 دلار در سال و متوسط مصرف سرانۀ فولاد حدود 115 کيلوگرم در سال. الجزاير، بلغارستان، چين، ترکيه و روسيه در این گروه قرار دارد؛

3) کشورهاي با درآمد سرانه بين 2936 تا 9075 دلار در سال و متوسط مصرف سرانه فولاد حدود 254 کيلوگرم در سال. آرژانتين، مجارستان، مکزيک، ونزوئلا، عربستان، لبنان و مالزي در اين دسته هستند؛

4) کشورهاي صنعتي با درآمد سرانه بيش از 9075 دلار در سال و مصرف سرانه فولاد بیش از 514 کيلوگرم در سال در اين دسته قرار دارند. این آمار نشان می‏ دهد که میزان تولید فولاد با بیشتر درآمد سرانه، افزایش پیدا می‏ کند. ایران با درآمد سرانۀ 3900 دلار در سال 2007 میلادی جزو گروه سوم و به لحاظ مصرف سرانۀ فولاد جزو گروه دوم است. مصرف سرانۀ فولاد و درآمد سرانۀ ناخالص داخلی برای ایران و چند کشور تولید کنندۀ عمدۀ فولاد در شکل (3) نشان داده شده است.

 

 

 

بحران جهانی اقتصاد ابتدا به علت کاهش درآمد و عدم توانایی باز پرداخت وام‏ های مسکن و همچنین رکود آن در آمریکا شروع شد. مصرف فولاد در بخش ساختمان 24 تا 30 درصد کل فولاد تولیدی است. موارد مصرف فولاد در جدول (5) نشان داده شده است.

 

 

 

کاهش درآمد در سایر زمینه ‏های اقتصادی از جمله در مصرف فولاد و در نتیجه در تولید آن نیز موثر واقع شده است. کاهش مصرف به علت کاهش درآمد و در نتیجه کاهش تولید می‏ تواند منجر به رشد منفی اقتصادی کشورها شود. افزایش تولید نسبت به مصرف و افزایش عرضه نسبت به تقاضای فولاد منجر به تورم فولاد و کاهش قیمت آن در آمریکا به عنوان سومین کشور تولید کننده و دومین کشور مصرف کنندۀ فولاد شد. دامنۀ این تورم و کاهش قیمت هم اکنون به سایر کشورها از جمله به چین به عنوان اولین کشور تولید کننده و مصرف کنندۀ فولاد و حتی به ایران نیز رسیده است. علی رغم افزایش مصرف فولاد برای ساختمان سازی به علت رشد نیاز نسل جوان با سنین 15 تا 24 سال که حدود 25.3 درصد جمعیت ایران را تشکیل می‏ دهد، افزایش مهاجرت روستانشینان به شهرها و افزایش برج سازی و افزایش مصرف فولاد به مقدار 80 تا 120 کیلوگرم به ازای هر متر مربع نسبت به حدود 40 تا 55 کیلوگرم به ازای متر مربع در ساختمانهای تا 4 طبقه، به علت بحران جهانی اقتصاد، قیمت فولاد در ایران نیز روند رو به کاهش دارد.

 

در شرایط کنونی که تورم تولید در سطح جهان رو به رشد است، به علت افزایش مصرف نسبت به تولید فولاد در ایران و کشورهای رو به رشد، صنایع و شرکت ‎های تولید آهن و فولاد ایران تا کنون کمتر تحت تاثیر بحران جهانی قرار گرفته ‎اند. هرگاه عوامل بازدارندۀ تورم و بحران، مهار نشوند، رشد منفی اقتصادی می ‏تواند به صورت نمایی توسعه یابد.

 

 

 

[Peyman 16150]

مشکلات صنایع تولید آهن و فولاد ایران

مشکلات صنایع تولید آهن و فولاد در ایران، برخی سخت افزاری و برخی نیز نرم افزاری و مدیریتی هستند. مشکلات سخت افزاری از آنجا ناشی می‎شود که در شروع برنامه‎ریزی برای انتخاب واحد‎ها در ایران، مسائل استراتژیک در نظر گرفته نشده است. به عنوان مثال واحدهای احیای مستقیم میدرکس و اچ. وای.ال از نظر تامین کاتالیزور و لوله ‎های فولادی رفورمر و نیز دانش فنی به خارج وابسته بوده و هستند. 77.3 درصد آهن اسفنجی در ایران به روش‏های میدرکس و اچ. وای. ال. تولید می ‏شود و این سهم در گسترش برنامه‏ های تولید فولاد در ایران رو به افزایش است. از این نظر صنایع احیای مستقیم ایران آسیب پذیر بوده و هیچ اقدامی نیز برای ابداع روش‏ های بومی در جهت قطع وابستگی‏ ها صورت نگرفته است.

 

این امر در مورد مواد اولیه به ویژه سنگ آهن نیز صادق است. سنگ آهن مورد مصرف برای واحد میدرکس باید عیار آهن زیاد و گوگرد و فسفر کمی داشته باشند و یا زغال سنگ کک شو برای کورۀ بلند در ایران به حد کافی وجود ندارد و باید از خارج وارد شود. بنابراین صنایع تولید آهن و فولاد ایران از نظر تامین این مواد نیز آسیب‏ پذیرند.

 

 

اما مهم‏ترین مسائل نرم افزاری مربوط به مدیریت واحد‎ها به ویژه کم اهمیت دادن به دانش فنی و شیوه‎های ملی و بومی است. نمونه‎ای از این واقعیت تولید آهن اسفنجی به روش قائم که طرحی بومی است و هنوز که بیش از 13 سال از آغاز به کارگیری آن در سطح صنعتی می‎گذرد، با تغییر مدیریت‎ها، کوچکترین حمایتی در جهت ارتقای آن صورت نگرفته است، هرچند که فناوری آن در جهت عدم وابستگی‎های فوق‎الذکر است.

 

عدم بهره‎وری از نیروی انسانی نیز یکی دیگر از مشکلات مدیریتی به شمار می‎رود. متوسط شاخص اشتغال برای تولید فولاد در جهان، 1000 تن و در ایران 300 تن توسط یک نفر است. عدم بهره‏ وری مطلوب از مواد اولیه و تجهیزات، یکی دیگر از مشکلات مدیریتی است. زمان ذوب تا ذوب در کوره های قوس الکتریکی، مصرف انرژی الکتریکی، مصرف الکترود و میزان آلاینده‏ های صنایع تولید آهن و فولاد ایران نسبت به استاندارد جهانی بسیار بیشتر است.

ظرفیت جهانی تولید فولاد، علی رغم بحران‎های اقتصادی و مالی کنونی، روندی صعودی داشته و چنانچه تقاضا برای فولاد در کشورهای پیشرفته بیش از حد کاهش یابد، می‎تواند تاثیر منفی در تولید بازار جهانی فولاد داشته باشد. بنابراین کشورهای در حال توسعه‎ای مانند ایران که میزان مصرف فولاد آنها بیش از تولید اسمی است، می‎توانند کاهش تقاضا از طرف کشورهای توسعه یافته را تا اندازه‎ای جبران و توازنی در این زمینه برقرار سازند.

 

[Peyman 16150]

تحقیق و توسعه در صنایع فولاد

 

تحقیق شرط لازم برای توسعۀ صنایع تولید آهن و فولاد به شمار می‎رود و نتایج آن به مراتب بیشتر و در جهت توسعۀ پایدار می ‎باشد. در جدول (6) میزان مصرف انرژی و مواد اولیه و بهره‎وری از سنگ آهن در صنایع تولید آهن و فولاد بین سال های 1960 تا 2006 میلادی نشان داده شده است.

 

 

افزایش بهره وری تولید در کشورهای صنعتی پیشرفته به علت سرمایه‎ گذاری مستمر و کاربردی و همکاری متخصصین دانشگاهی در مراکز تحقیقات خصوصی و صنعتی به دست آمده است. به عنوان نمونه در دانشگاه صنعتی آخن در دهۀ 1960 و70 19 میلادی، در ارتباط با کورۀ بلند 60 پایان نامۀ دکتری نوشته شده است. این واقعیت در مورد مزیت تحقیقات در سایر زمینه‎ ها نیز کم و بیش معتبر است. با ابداع روش ‏های نوین جهت بهبود خواص فولادهای مخصوص، قیمت آنها همواره کاهش یافته است. به عنوان مثال در اثر تحقیقات برای تولید فولادهای مقاوم‎تر و سبک‎تر برای ساخت بدنۀ خودروی Audi، برای کاهش 10 درصد وزن اتومبیل و با احتساب کاهش 0.3 لیتر بنزین به ازای هر 100 کیلوگرم کاهش وزن اتومبیل، 2.3 تن گازکربنیک کمتری به ازای عمر مفید اتومبیل، تولید می ‏شود. در اثر کاربرد آلیاژهای فولادی جدید در سایر قسمت‎های خودرو، موتور و سایر قطعات در سال 2008 میلادی نسبت به 2007 میلادی، 12 درصد کاهش وزن داشته ‎اند که کاهش مصرف بنزین و آلاینده‎ ها را در پی دارد.

 

انجمن آهن و فولاد آمریکا در گزارش سال 2005 میلادی اعلام کرد که تا سال 2020 میلادی میزان مصرف فولادهای غیر سازه ‏ای در نما و نازک کاری‏ های ساختمان‏ ها، دو برابر افزایش خواهد یافت. از طرف دیگر به علت وابستگی کشور به تامین فلزات استراتژیک از جمله به فولادهای مخصوص، و آسیب پذیری ایران از نقطه نظر تامین آنها از خارج، به نظر می‏ رسد سرمایه‏گذاری برای تحقیق روی این نوع فولادها و فلزات استراتژیک و تولید آنها به جای تولید فولادهای ساختمانی از اولویت بیشتری برخوردار باشد. تقاضای فولاد در جهان تحت تاثیر عواملی مانند تغییر قيمت نفت، نیز قرار دارد. در دهۀ گذشته افزایش قیمت نفت با رشد اقتصادی جهانی هماهنگ بود، لذا کاهش قیمت نفت که در جهت کاهش خرید ایران از کشورهای صنعتی است، احتمالاً می‏ تواند در افت اقتصاد کشورهای صنعتی و نیز اقتصاد جهانی موثر باشد. اثر کاهش صادرات نفت و درآمد حاصله از آن برای ایران در دورۀ بحران کنونی نیز در رشد اقتصادی ایران بی ‏تاثیر نیست.

 

 

[Peyman 16150]

نتیجه ‏گیری

در اغلب کشورهای در حال توسعه مانند ایران که در ابتدای صنعتی شدن و پیوستن به روند رو به گسترش جهانی شدن اقتصاد قرار دارند، چند دهه است که مدیران از صادرات تک محصولی نفت و گاز طبیعی و وابستگی به درآمدهای ارزی آنها، به تولید و صادرات مواد غیر نفتی گرایش پیدا کرده ‏اند که سیاستی در جهت کاهش وابستگی به خارج است.فولاد و نفت همچنان مهم‎ترين مواد در تجارت جهانی طی سال‎های آینده باقي خواهند ماند و توسعۀ اقتصادی كشورها به روند تولید و مصرف اين دو محصول بستگي دارد.

 

کشور ما به عنوان یک کشور در حال توسعه با توجه به تحریم‎ های جاری، کارشکنی کشورهای دیگر و رقابت شدید، با روی آوردن به تولیدات صنعتی بیشتر می‎تواند به توسعۀ پایدار، دست یابد. با در نظر گرفتن نقش انکار ناپذیر اقتصاد در کلیه امور فنی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و حتی زیست محیطی، داشتن یک اقتصاد موفق و رو به رشد، موجب ارتقای سطح کشور در همه امور می‎شود. از سوی دیگر رشد اقتصاد جهانی، به گمان بسیاری از صاحب نظران، به تجارت بین المللی و در صدر آن صادرات وابسته است. این امر موجب گردیده که موقعیت صنایع در هر کشور از رقابت واحدهای داخلی در امر تولید به رقابت در صادرات در سطح بین المللی، تبدیل گردد، لذا بحران اقتصادی کنونی در جهان، سیاست گذاری‎های نوینی را می ‎طلبد تا راهکارهای مطلوبی برای گذر از این بحران و تبدیل تهدیدهای آن به فرصتی برای رشد اقتصادی بیشتر به کار گرفته شود.

 

علی رغم پیشرفت‏ های چشمگیر در صنایع ایران و با توجه به رشد جهانی و رشد در کشورهایی مشابه ایران در چند دهۀ اخیر و با توجه به تحریم ها، فرار مغز ها و ... ، پیشرفت‏های فنی/ اقتصادی در ایران کافی به نظر نمی‏ رسد. بحران جهانی و تاثیر آن در صنایع ایران به ویژه در تولید آهن و فولاد در ایران می ‏تواند موجب رکود بیشتر در صنایع ایران گردد. پیشنهاد می‎شود که مرکز تفکری متشکل از فرهیختگان وزارت علوم و تحقیقات و فناوری، دانشگا‏ه‏ ها و صنایع با تخصص‎های فنی/ اقتصادی، محیط زیست، علوم سیاسی و اجتماعی، تشکیل تا با توجه به عوامل موثر در تغییر عرضه و تقاضای نفت، فولاد و غیره و همچنین قیمت جهانی آنها در چند دهۀ اخیر و نیز لحاظ کردن بحران اقتصادی کنونی، برای دوره‎های کوتاه مدت و نیز دراز مدت برنامه‏های جاری را بازنگری کنند. در این ارتباط مطالعۀ بحران اقتصادی آمریکا در سال 1928 میلادی و شیوۀ مهار بحران اقتصادی کنونی در کشورهای صنعتی می‏ تواند برای پیشگیری از تاثیر بیشتر آن بر صنایع ایران بسیار مفید باشد.

 

 

 

:icon_gol:

[aminehmh 11]

با سلام

 

 

اول این که آیا این مطالب دارای منبع می باشند یا فقط نظریات شخص نویسنده است؟

ثانیا جداول قرار داده شده قابل رویت نیستند. علت چیست؟

 

با تشکر فراوان

 

 

ملک حسینی

[rahele_s 6472]

با سلام

 

 

اول این که آیا این مطالب دارای منبع می باشند یا فقط نظریات شخص نویسنده است؟

ثانیا جداول قرار داده شده قابل رویت نیستند. علت چیست؟

 

با تشکر فراوان

 

 

ملک حسینی

 

 

درود دوست عزیز

 

اگر با دقت توجه کنید منبع در اولین پست نوشته شده

 

منبع : مجله مهندسی متالورژی، شماره بهار 1388

 

 

علت قابل رویت نبودن جدوال قدیمی بودن مطلب میباشد که با اپدیت کردن عکسها در اسرع وقت این مشکل برطرف خواهد شد

 

 

با سپاس از توجه شما دوست عزیز

[Peyman 16150]

با سلام

 

 

اول این که آیا این مطالب دارای منبع می باشند یا فقط نظریات شخص نویسنده است؟

ثانیا جداول قرار داده شده قابل رویت نیستند. علت چیست؟

 

با تشکر فراوان

 

 

ملک حسینی

 

تصاویر و جداول اصلاح شدند

بنده یکی از نویسنده های مطلب هستم

لطفا سوال خودتون رو بیان کنید.

برای دسترسی به منابع اعداد و ارقام هم به مجله مراجعه فرمایید.