آشنايي با ژئوفيزيک هوايي

[.MohammadReza. 19850]

◄ آشنايي با ژئوفيزيک هوايي:

 

برداشتهاي ژئوفيزيك هوابرد كه توسط هواپيما يا هلي كوپتر انجام مي گيرد شامل اندازه گيري تغييراتچندين پارامتر فيزيكي زمين مي باشد. مهمترين پارامترهاي قابل اندازه گيري عبارتند از : رسانايي (Conductivity) كه با عكس مقاومت ويژه برابر است، خود پذيري مغناطيسي (Susceptibility) ، چگالي و تجمع عناصر راديواكتيو شامل پتاسيم و توريم و اورانيم ، هر گونه تغيير در نزديكي سطح زمين كه سبب تغييرات قابل اندازه گيري در اين پارامترها شود، كاربردهاي عملي ژئوفيزيك هوايي را نشان مي دهد. دستگاههاي اندازه گيري پارامترهاي مذكور عبارتند از : الكترومغناطيس (EM)، مغناطيس ، گراني، طيف سنجي اشعه گاما (AGS)، برداشتها EM تغييرات سه بعدي در رسانايي را كه بدليل تغيير در ليتولوژي ، شدت آلتراسيون و حجم آبهاي زيرزميني يا درجه شوري آن ايجاد شده است، به نقشه در مي آورد. از برداشتهاي مغناطيسي جهت تهيه نقشه تغييرات خود پذيري مغناطيسي كه غالباً مربوط به تغيير درصد مگنتيت سنگها مي باشد، استفاده مي گردد و برداشتهاي اسپكترومتري اشعه گاما ، تشعشعات حاصل از يك يا چند راديو الحان طبيعي يا ساخت بشر را اندازه گيري مي كند. روشهاي مذكور جهت اهداف متعدد بكار گرفته مي شود.‌در مواردي يك روش نشانه مستقيمي از وجود كانه مورد نظر را در اختيار قرار مي دهد بطور مثال مواقعي كه روش مغناطيسي براي يافتن كانه هاي آهن و نيكل بكار مي رود.‌در موارد ديگر يك روش ممكن است تنها نشانه اي از مناسب بودن شرايط براي حضور كاني مورد نظر را ارائه دهد، بعنوان مثال روش مغناطيسي در اكتشاف نفت غالباً وسيله شناسايي در تعيين عمق سنگ كفهاي آذرين مي باشد تا با مشخص شدن ضخامت رسوبات اكتشاف نفت تضمين گردد.

[.MohammadReza. 19850]

اكتشافات برداشتهاي ژئوفيزيكي را مي توان در زمين، دريا و هوا انجام داد.‌در مناطقي كه وسعت زيادي دارند (بيش از صد هزار كيلومتر مربع) غالباً از روشهاي هوابرد استفاده مي شود. زيرا اين روشها خيلي سريعتر و با دقت بيشتري انجــام مي گيرد.

◄ روش مغناطيس هوابرد:

روش مغناطيسي قديمي ترين روش ژئوفيزيكي است كه هم براي تعيين محل كانه هاي پنهان و حجم براي تعيين ساختارهاي مربوط به رسوبات نفت و گاز بكار مي رود. اين روش از جمله روش هايي است كه منشاء آن طبيعي بوده و ناشي از تاثيرا ميدان مغناطيسي زمين بر روي سنگها مي باشد. ميدان مغناطيسي زمين هم ارز يك مغناطيس ماندگار است كه در راستايي عموما÷ شمالي – جنوبي در نزديكي محور چرخشي زمين قرار دارد. 99% ميدان مغناطيسي زمين منشاء داخلي دارد كه ميدان اصلي محسوب گرديده و نسبتاً به آرامي تغيير مي كند، و يك درصد باقيمانده منشاء خارجي دارد كه ميدان اصلي محسوب گرديده و نسبتاْ به آرامي تغيير مي كند، و يك درصد باقيمانده منشاء خارجي دارد و نسبتاً سريع تغيير مي كند.

تغييرات ميدان اصلي معمولاً خيلي كوچكتر از ميدان اصلي بوده و در اثر بي هنجاريهاي مغناطيسي محلي كه نتيجه تغييرات در محتواي كاني مغناطيسي سنگها است در نزديكي سطح پوسته زمين بوجود مي آيد.

بررسي اين تغييرات هدفهاي ژئوفيزيك اكتشافي را تشكيل مي دهد زيرا بي هنجاريهاي محلي ميدان مغناطيسي را مي توان در ارتباط با ساختار محلي زمين تفسير كرد. البته يكي از منابع اطلاعاتي بسيار مهم در اين زمينه سنگهايي هستند كه احتمال دارد در زمان شكل گيري خود بطور دائمي مغناطيده شده باشند. با استفاده از اندازه گيري مغناطيدگي سنگها،‌تاريخ گذشته ميدان مغناطيسي را مي توان استنتاج كرد.

در روش مغناطيسي بي هنجاريهاي بدست آمده از برداشتهاي صحرايي بر حسب تغييرات خود پذيري مغنايس( Susceptibility) و يا مغناطيس شدن دائم تعبير و تفسير مي شود. هر دو خواص فوق در دماي زير فقط كوري (Curie point) در سنگها وجود دارد بنابراين بي هنجاريهاي مغناطيسي فقط تا اعماق 30 تا 40 كيلومتري محدود مي شوند.

[.MohammadReza. 19850]

◄ كاربردهاي روش مغناطيس هوابرد:

1-پي جويي سنگ معدن يا سنگ ميزبان مغناطيسي :

كه شامل ذخاير آهن ، سنگهاي اولترامافيك حاوي كروم ، برخي از توده هاي مسيوسولفايد (معمولاً نيكل)، كيمبرليت هاي حاوي الماس و قلع – تنگستن يا خاكهاي نادر كه با گرانيت ها همراه مي باشند.

2- تهيه نقشه هاي زمين شناسي :

كه شامل نقشه هاي ليتولوژي و ساختاري در نواحي هوازده يا پوشيده و ژئومتري حوضچه هاي رسوبي و نيز مطالعات ناحيه اي براي اهداف تكتونيكي (بعنوان مثال مطالعات پوسته اي ) و اكتشاف محيط هاي مساعد كانه زايي مي باشد.

3- تعيين عمق (basement) :

جهت اكتشاف هيدروكربن ها و كاني هاي غير فلزي و نيز اكتشاف كاني هايي كه با basement مدفون شده همراه مي باشند. (نظير طلا).

4- درصورتي كه اين روش با روشهاي الكترومغناطيسي و پلاريزاسيون القايي (IP) همراه گردد مي تواند در تشخيص رساناهاي فلزي و غير فلزي ،‌تفسير هندسي تودههاي رسانا يا پلاريزه مورد استفاده قرار گيرد.

5- مطالعات مهندسي ، آبهاي زيرزميني ، باستان شناسي و پهنه بندي خطر:

شامل تهيه نقشه گسلها و درزه هاي مدفون، تعيين عمق ايزوترم نقطه كوري و جستجوي اشياء فلزي مي باشد.

 

 

◄ روش راديومتري هوابرد:

برخي از ايزوتوپهاي عناصر ناپايدار بوده و با انتشار تشعشعات يوني فعال به هسته پايدارتري تبديل مي شوند. اين ايزوتوپها ،‌ايزوتوپهاي راديواكتيو يا راديوايزوتوپ ناميده مي شوند. از نابودي مواد راديواكتيو سه نوع پرتو اصلي منتشر مي شود كه عبارتند از اشعه آلفا ، بتا و گاما ،‌اشعه آلفا شامل دو پروتون و دو نوترون بوده و از آنجايي كه داراي بار و جرم مي باشد به آساني توسط چند سانتي متر از هوا جذب مي شود.ذرات بتا يك بار منفي منفرد را حمل مي كنند و مي توانند تا يك مترو درهوا سير كنند.‌نابودي يك ذره آلفا يا بتا معمولاً هسته جديدي را در يك حالت بر انگيخته باقي مي گذارد، و انرژي اضافي بصورت پرتوهاي گاما تشعشع مي يابد.

اين پرتوها داراي بار و جرم نبوده و ازاين رو بسيار نافذ مي باشند،‌بطوريكه مي توانند تا 30 سانتي متر در سنگ و چند صد متر در هوا نفوذ كنند.‌هر فوتون پرتو گاما انرژي مجزايي داشته و اين انرژي ،‌مشخه ايزوتوپ چشمه تشعشعات مي باشد.‌اين روش ،‌ اساس اسپكترومتر پرتو گاما را تشكيل مي دهد (Minty , 1997). منابع طبيعي اشعه گاما كه در بررسي هاي هوايي اندازه گيري مي شوند، پتاسيم،‌اورانيم و توريم مي باشند. بنابراين روش راديومتري بر اساس اندازه گيري جريان و انرژي پرتو گاماي منتشر شده در طول واپاشي ايزوتوپهاي راديواكتيو پتاسيم، اورانيم و توريم و تخمين نسبي اين مواد در سنگهاي سطحي مي باشد. اطلاعات راديومتري خام كه در يك طيف 256 كاناله ثبت مي گردد، شامل 5 پنجره انرژي بصورت زير مي باشد:

“Window” “Energy Range” “Channel Range”

Total caunt 410-2810 Kev 35-240

Potassium 1370-1570 Kev 117-134

Uranium 1660-1860 Kev 142-159

Thorium 2410-2810 Kev 206-240

Cosmic 3000-00 Kev 256

 

 

 

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام