دانستنی های مقدماتی آکواریوم و شرایط آن

[Iman-Emperatour 4937]

علاقمندان و صاحبان آكواريوم ماهيان زينتي علاقه زيادي به شناسايي گونه هاي مختلف آبزيان زينتي و نحوه تكثير و پرورش آنها دارند ولي متأسفانه منابع اطلاعاتي كمي بصورت مكتوب يا الكترونيك در اين خصوص وجود دارد. از زمان معرفي و گسترش ماهيان زينتي در آكواريم‌ها سالها مي گذرد ، ماهيان زينتي از ديرباز مورد توجه علاقمندان به طبيعت به خصوص در شهرهاي صنعتي بوده است .

زندگي ساكت آبزيان و بخصوص ماهيها براي انساني كه از زندگي مدرن و ماشيني مملو از سروصدا فرار مي كند ، آرامش بخش است. انسان وقتي به تماشاي محيط زيستي متضاد با فضاي كنوني خود مي‌نشيند ، سكوت نموده و با حوصله فراوان غرق در دنياي زيباي آبزيان مي شود. آبزيان زينتي در مقايسه با ساير آبزيان دريايي بدليل امكان زندگي‌شان در محيط‌هاي مصنوعي بيشتر مورد توجه مردم شهرنشين قرار گرفته اند .

پس از جنگ جهاني دوم و با فراهم‌شدن امكانات حمل و نقل هوايي ،آبزيان زينتي به اقصي نقاط دنيا انتقال داده شدند. امروزه شاهد حضور گونه‌هاي ماهيان زينتي مختلفي دركشورهاي آسيايي هستيم،گونه هايي كه روزگاري تنها در رودخانه هاي آفريقا مي‌زيسته‌اند و يا وجود گونه‌هاي‌ آبزي مختص به رودخانه هاي آمريكا درآكواريوم خانه‌هاي اروپاييان و آسيايي‌ها است و امروزه شاهديم ، كشور سنگاپور با داشتن آب و هوا و شرايط اقليمي مساعد مركز جهاني تجارت و تكثير و پرورش آبزيان زينتي شده است و روزانه ميليونها گونه آبزيان زينتي به اقصي نقاط دنيا مبادله و صادرشود.

 

« پيشگامان آكواريوم »

اگرچه اطلاعات دقيقي در مورد نگهداري انواع ماهي بصورت تزئيني توسط انسان در دست نيست با وجود اين مي توان گفت كه از هزاران سال قبل در چين ماهيها را بعنوان يك حيوان خانگي نگهداري مي كردند. اولين كتاب درباره ماهي بنام كتاب ماهيهاي قرمز در قرن شانزدهم ميلادي توسط Changchi-en نگاشته شده كه بيشتر در مورد زيبايي اين نوع ماهيها و عكس العملشان نسبت به تغييرات حرارت بحث نموده است.

•اولين آكواريوم عمومي در سال 1853 در شهر لندن پايتخت انگلستان گشايش يافت و يكسال بعد از آن، كتابي بعنوان نگهداري آكواريوم در منزل توسط مؤسس آكواريوم عمومي لندن بنام فليپ به رشته تحرير درآمد.

•اولين سري ماهيهاي زنده استوايي در سال 1863 به اروپا صادر گرديد.

•اولين ماهي كه صادر شد ماهي بهشتي بنام Mocropodus opercularis كه ماهي بسيار زيبا و مقاوم بوده است.

•اولين پمپ كه در آكواريوم به كار برده شد در سال 1860 در آكواريوم عمومي پاريس بود.

•اولين بار جمع آوري ماهيهاي زينتي و طبقه بندي و تكثير آنها توسط آلمانها انجام شد.

نصب و راه اندازي آكواريوم

اگر تعدادي ماهي را در مخزن كوچكي قرار دهيم بايد شرايط مساعدي براي آن فراهم سازيم تا از تماشاي اين محيط مصنوعي لذت ببريم.، بدليل اينكه ماهي بايد مواد غذايي و اكسيژن مورد نياز خود را از آب آكواريوم تهيه نمايد، لذا بطور پيوسته بايداز تامين غذا وفراهم شدن اكسيژن آب اطمينان حاصل كردو فعاليت در زمينه تكثير و پرورش ماهيان زينتي نيز همانند كار با ساير ماهيان پرورشي داراي ويژگي ها و مسائل خاص خود است،كه مي توان ازجمله به تهيه و ساخت يك آكواريوم مناسب، تهيه ماهيان زينتي مناسب ، تغذيه وغذادهي، بهداشت و بيماريهاي ماهيان زينتي اشاره نمود.

بعضي اوقات مشاهده شده كه علاقمنداني بدون داشتن اطلاعات در زمينه نگهداري و تكثير و پرورش ماهيان زينتي براي خريد ماهي و آكواريوم به فروشگاه هاي ماهيان زينتي مراجعه مي‌نمايند واقدام به خريد گونه هاي مختلف ماهي و آكواريوم نامناسب از نظر ظرفيت نگهداري مي نمايندو پس از راه اندازي آكواريم در منزل يا محل كار خود ،آكواريوم دچار مشكل شده و علاقه خود را از دست مي دهند. اين عزيزان بهتراست قبل از خريد ماهي يا آكواريوم اطلاعات مختصري از گونه هاي آبزي مورد علاقه خود بدست آورند و در ابتداي كار به موارد زير توجه فرمايند:

« اختصاصات ظرفيت آكواريوم »

ظرفيت آكواريوم را بايد به نسبت تعداد گونه مورد علاقه خود انتخاب نمود، تراكم بيش از اندازه ماهي در آكواريوم بعلت بوجود آمدن پس مانده‌هاي غذايي و ازدياد فضولات ماهي موجب كمبود اكسيژن و سريع آلوده شدن آب آكواريوم مي‌شود. فضولات ماهي در آب آكواريوم توليد آمونيوم نموده و در محيط با فعل و انفعالات شيميايي توليد سم مي نمايد كه باعث مرگ ماهيان زينتي درآكواريوم مي شود.

با عنايت به ظرفيت هر آكواريوم و توجه به اين نكته كه ماهيان از لحاظ رفتاري داراي گونه هاي مختلف صلح‌جو، پرخاشگرو تهاجمي مي باشند، قرار دادن آنها در يك آكواريوم مشكلات مهمي را براي صاحب آكواريوم بودجود خواهد آورد، لذا رعايت اين نكته توصيه جدي مي‌شود و بايد توجه داشت كه چرخه زندگي درآكواريوم فعاليتي بيولوژيكي محسوب مي شود ، از اينرو رعايت تعادل بين گياهان آبزي و ماهيان زينتي درمحيط آكواريوم ضروري مي نمايد .

در زمانيكه محيط آكواريوم بصورت طبيعي يا مصنوعي روشن مي باشد ،گياهان توليد اكسيژن مي‌كنند و زمانيكه محيط تاريك مي شود، گياهان مصرف كننده اكسيژن مي‌شوند. بدين‌ترتيب، عدم تعادل تراكم‌ ماهي و گياه آبزي باعث كمبود اكسيژن درآب آكواريوم مي‌شود كه در صورت زياد بودن تراكم گياهان آبزي آكواريوم ، خصوصاً در هنگام تاريكي خطر جدي از جهت كاهش اكسيژن ماهيان آكواريوم را تهديــــد مي كند. همچنيــن بايد توجه داشته باشيم كه ماهيان زينتي به دو صورت زنده زا و تخم ريز تكثير مي شوند، لذا ممانعت از قرارگيري توام آنها در يك آكواريوم ضروري است .

 

لوازم مورد نياز يك آكواريوم:

افرادي كه علاقمند به داشتن آكواريوم هستند ، مي توانند يكدستگاه آكواريوم را بصورت آماده خريداري كنند و يا اينكه خود يك آكواريوم مناسب بسازنند. البته در صورت خريد آكواريوم آماده وسايل آنرا هم دريافت مي‌كنند، اما در صورت حوصله و گذاشتن كمي وقت مي‌توانند آكواريوم مورد نظر خود را در ابعاد مختلف بسازند كه دراينصورت هم ارزانتر تمام مي شود و هم لذت بيشتري براي سازنده آن دارد.

بهتراست آكواريوم بصورت مكعب مستطيل تهيه شود، چون از مزاياي اين نوع آكواريوم سطح تهويه زياد آب درآن است، ماهيها نيز فضاي بيشتري از سطح را در اختيار داشته و تميز كردن آكواريوم بمراتب آسانتر مي باشد .ضخامت شيشه آكواريوم ها با توجه به كوچك يا بزرگي آن مختلف است، در يك آكواريم با حجم 30 ليتر مي توان از شيشه 4ميليمتري استفاده كرد، ولي براي ساخت آكواريوم‌هاي بزرگتر بايد از شيشه 6 ميلمتري استفاده كرد .

ارتفاع آكواريوم بايستي بين 30 تا 40 سانتي متر و عرض آن بهتر است به اندازه بلندي آن باشد ، طول آكواريوم بستگي به محل قرار گرفتن آكواريوم دارد. بايد بر روي آكواريوم سرپوشي قرار گيرد كه اندازه آن حداقل به اندازه طول آكواريوم و عرض آن 15 سانتي متري باشد كه در قسمت جلوئي آكواريوم تعبيه مي شود . يكي از ضروري‌ترين وسايل مورد نياز آكواريوم پمپ هوا مي‌باشد، پمپ ها از طريق لرزش، هوا را به داخل آكواريم مي‌فرستند البته نوعي از پمپ ها نيز وجود دارند كه در داخل آنها موتور مخصوصي براي هوادهي وجود دارد.

در موقع تهيه پمپ حتماً بايد ابعاد آكواريم را در نظربگيريد،پمپ درآكواريوم اساسي ترين كار را جهت تهويه آب از طريق جريان دادن حبابهاي هوا بداخل آكواريوم و جريان دادن آب بداخل فيلتر به منظور تميزكردن آب انجام مي‌دهد.خاستگاه اكثر ماهيان زينتي مناطق گرم و استوايي مي‌باشد، بنابراين بايد محيط آبي گرم در حدود 23 الي 26 درجه سانتيگراد درآكواريوم براي ماهيها مهيا شود كه اين عمل توسط بخاري انجام شود.

جنس بخاريها شيشه اي پيركس (نشكن) و بصورت لوله اي هستند كه داخل‌ آنها يك لوله چيني تعبيه شده است و روي آن سيم پيچ بخاري قرار دارد و در قسمت بالايي بخاري ترموستات نصب شده كه مي توان با آن درجه حرارت آب آكواريوم را تنظيم كرد، همچنين بايد قدرت بخاري مورد نظر را براي حجم آب موجود در آكواريوم و تعداد ماهي قابل نگهداري در آن ، مورد توجه قرار داد. براي اندازه گيري درجه حرارت و كنترل دماي آكواريوم از گرماسنج استفاده مي‌شود.

آب آكواريوم بعلت وجود موجودات زنده گياهي و جانوري درآن كم كم تيره و كدر مي شود و حالت شفافيت خود را از دست مي‌دهد. از آنجا كه تعويض دائمي آب آكواريوم كاري دشوار است و هر بار تعويض آب موجب بوجود آمدن استرس در ماهيان مي‌شود، لازم است با بكاربردن فيلتر مرتباً مواد زائد و معلق داخل آب آكواريوم گرفته شود تا آب هميشه براي ماهيان صاف و شفاف باقي بماند.

البته بديهي است پس از مدتي در اثر پر شدن حفرات ريزفيلتر، كم كم از قدرت فيلتر كردن آن كاسته خواهد شد و هر چند وقت يكبار بايستي فيلتر تميز شود تميز كردن فيلتر بستگي به حجم آب، نحوة تغذيه ماهيها درآكواريوم دارد، هر چه روش تغذيه صحيحتر باشد و كمتر مواد غذايي اضافي وارد آب شود طبعاً عمر فيلترآكواريوم بيشتر خواهد شد. براي صيد ماهيها بخصوص در هنگام تميز كردن آكواريوم يا بيرون آوردن ماهي بيمار بايستي از تورهاي دستي مخصوص كه انواع مختلفي دارند، استفاده نمود. جنس اين تورها بايستي در حد امكان نرم و لطيف باشد تا صدمه اي به بدن‌ماهي وارد نشود