نظریه فاجعه (Catastrophe Theory)

[Himmler 22,171]

نظریه فاجعه (Catastrophe Theory) یکی از نظریات مرتبط با مکانیزم انگیختگی در انسان می باشد. عملکرد افراد همواره بعنوان تابعی از انگیختگی به تدریج نزول نمی کند، بلکه گاهی این کاهش، ناگهانی و سریع است. فیزی و هاردی (۱۹۸۸) ارتباط بین اضطراب و انگیختگی فیزیولوژیک و تاثیر نهایی آنها بر عملکرد را بررسی کردند و نظریه فاجعه را پیشنهاد کردند. در نتیجه افزایش انگیختگی، تا حد بهینه، اوج عملکرد افراد را شاهد هستیم. با افزایش بیشتر انگیختگی، عملکرد افراد به تدریج نزول نمی کند، بلکه کاهش عملکرد بسیار ناگهانی و به نوعی فاجعه آمیز خواهد بود. همچنین به نظر آنها، تاثیر اضطراب شناختی و جسمانی فقط در عملکرد نیست، بلکه آنها بر یکدیگر نیز موثرند. جمع بندی نظریه فاجعه مشتمل بر این موارد است:۱. نظریه U وارونه (گنبدی) در مورد عملکرد، در صورت کم بودن اضطراب حالتی شناختی صادق است؛ یعنی در صورت اضطراب شناختی اندک و انگیختگی فیزیولوژیک تابع منحنی U است.

۲. اگر انگیختگی فیزیولوژیک کم باشد، افزایش اضطراب شناختی حالتی به نفع عملکرد خواهد بود؛ اما اگر انگیختگی فیزیولوژیک زیاد باشد، تاثیر متفاوت است.

۳. در صورتی که اضطراب حالتی شناختی زیاد باشد، ادامه افزایش انگیختگی فیزیولوژیک به میزان زیاد ممکن است به افت فاحش و ناگهانی در عملکرد منجر شود که آن را فاجعه نامیده اند (فیزی و هاردی، ۱۹۸۸). اگر فاجعه در عملکرد رخ دهد، کاهش اندک انگیختگی عملکرد را به سطح قبلی باز نمی گرداند. ورزشکار باید خود را آرام سازد تا انگیختگی را به سطح پایین تر از حد فاجعه برساند.

فیزی و هاردی در پایان چنین نتیجه گیری می کنند که بین اضطراب حالتی شناختی و میزان انگیختگی فیزیولوژیک ارتباطی وجود دارد که تغییرات تدریجی یا فاحش در عملکرد ورزشی را تعیین می کند. این نظریه بدلیل توجه به رابطه انگیختگی و اضطراب و تعامل این دو درخور تامل است.

 

منبع: کتاب روانشناسی ورزشی- دکتر سید محمد کاظم واعظ موسوی، فتح الله مسیبی- انتشارات سمت

sportscience.

[Himmler 22,171]

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام