مس

[.MohammadReza. 19850]

مقدمه:

تاريخچه صنعت مس در ايران

در سالهاي 1276 تا 1285 هجري شمسي يك كارشناس آلماني به نام (A.F.Stahl) ، در جريان احداث خط تلگراف منطقه سيرجان به رفسنجان، از سرچشمه ميگذرد. او در يادداشتهاي خود اشاراتي به وجود معدن مس سرچشمه ميكند. در سال 1328 آقاي مهندس علي انتظام معدن مس سرچشمه را بعنوان موراسبان ثبت ميدهد.در سال 1346 رضايي ها با مشاركت شركت سلكشن تراست، شركت سهامي صنايع مس كرمان (K.C.I) را تاسيس ميكنند. بدين ترتيب آنها اولين قدمهاي فني را در اكتشافات سرچشمه و عمليات گسترده حفاري بر مي دارند.

در 22 آذر 1350 شوراي اقتصاد وقت، معدن مس سرچشمه را ملي اعلام كرد. در اسفند 1350 قانون تشكيل شركت سهامي معادن مس سرچشمه تصويب ميگردد و سپس، موافقتنامه اصولي در اسفند 1350 و قرارداد در تير 1351، فيمابين شركت سهامي معادن مس سرچشمه و آناكاندا منعقد ميگردد و پارسونز جوردن بعنوان پيمانكار ساخت كارخانجات مجتمع مس سرچشمه وارد صنعت مس ايران مي گردد.

در 20 تير 1355 قانون تاسيس شركت ملي صنايع مس ايران تصويب ميشود و شركت سهامي معادن مس سرچشمه به شركت ملي صنايع مس ايران تغيير نام ميدهد. در قانون تاسيس اين شركت كليه فعاليتهاي معادن مس كشور اعم از اكتشافات، بهره برداري، توليد محصولات پرعيار سنگ مس، ذوب، پالايش و صنايع جنبي و توليد محصولات فرعي مس و همچنين توزيع، فروش داخلي و صادرات مس از اهم وظايف قانوني شركت ملي صنايع مس ايران ميباشد.

عمليات اجـرائي ساخت و نصب تجهيزات در سرچشمه در سال 1352 شروع و تا پائيز 1357 بيش از 95% از عمليات اجرائي نصب دستگاهها به اتمام رسيد. مابقي اقدامات و راه اندازي مجموعه پس از پيروزي انقلاب انجام گرديد كه تاريخ راه اندازي واحدهاي مختلف بشرح جدول ذيل مي باشد:

 

 

ذخاير مس: 1-2. ذخائر جهاني مس ميزان منابع مس جهان در حدود 3/2 ميليارد تن برآورد شده است، که منابع خشکی حدود 6/1 ميليارد تن و ذخائر دريائي حدود 7/0 ميليارد تن از اين ميزان را تشكيل می دهد. ميزان ذخاير جهانی معادن مس در سال 2005 معادل حدود 470 ميليون تن مس محتوی برآورد شده است که کشور شيلي به تنهائي نزديك به 30% از اين ذخاير را در اختيار دارد. ايران با داشتن بالغ بر 14 ميليون تن مس محتوا بيش از 3 درصد از اين ذخائر را بخود اختصاص داده است. لذا به لحاظ ذخاير مس، ايران رتبه دوازدهم دنيا و چهارم آسيا را دارا مي باشد. 1-1-2. رتبه بندي شركتهاي معدني بزرگ جهان جدول زير وضعيت ذخائر معدني مس شركتهاي معدني توليد كننده مس جهـــان را نشان مي دهد. شركت معدني كودلكو شيلي با داشتن قريب به 18 درصد ذخاير بالاترين سهم را به خود اختصاص داده و شركت ملي صنايع مس ايران نيز با دارا بودن حدود 3 درصد از ذخائر معدني دنيا در مقام مقايسه به لحاظ ذخيره در بين شركتهاي برتر معدني مس، در جايگاه دهم قرار گرفته است.

 

 

 

-2. ذخائر مس در ايران

طبق بررسيهاي انجام يافته، بخشهائي از ايران از لحاظ ذخائر معدني برروي كمربند مس جهان قرار گرفته است كه از شمال غرب ايران شروع و تا جنوب شرق ادامه دارد. هم اكنون عمليات اكتشافي به منظور شناسايي و بررسي امكان بهره برداري از پتانسيلهاي معدني مس در ايران در سه مرحله پي جويي، اكتشاف عمومي و اكتشاف تفصيلي و در شش ناحيه در سطح كشور در استانهاي آذربايجان شرقي، اردبيل، خراسان جنوبي، سيستان و بلوچستان، كرمان و يزد در حال انجام است. معادن مس سرچشمه و ميدوك در كرمان و معدن مس سونگون در آذربايجان شرقي از مهمترين معادن مس كشور به شمار مي‫آيند.

 

1-2-2. معادن بزرگ ايران

معدن مس سرچشمه :اين معدن يكي از بزرگترين معادن روباز جهان به شمار مي‫رود و ذخيره زمين شناسي آن، بالغ بر 1224 ميليون تن سنگ سولفوري با عيار متوسط 69/0 درصد برآورد شده است. كل ذخيره قابل برداشت فعلي برابر 772 ميليون تن با عيار 74/0 درصد مي باشد.

معدن مس ميدوك:ميزان ذخيره زمين شناسي اين معدن 178 ميليون تن باعيار متوسط 83/0 درصد محاسبه گرديده كه از اين مقدار به ميزان 144 ميليون تن آن باعيار 85/0 درصد قابل استخراج مي باشد.

معدن مس سونگون:ميزان ذخيره زمين شناسي معدن مس سونگون در حدود 806 ميليون تن با عيار 61/0 درصد مس برآورد شده كه 388 ميليون تن آن با عيار متوسط 62/0 درصد قابل برداشت است.

 

3- توليد مس

1-3.روشهاي توليد مس

در انتخاب تكنولوژي و روش توليد مس جدا از نوع و مشخصات كاني مس، عوامل بسيار زياد ديگري موثر مي باشند كه از آن جمله ميتوان به ميزان ظرفيت و سرعت توليـد، هزينه هاي سرمايه گذاري و عملياتي روش، ميزان مصرف و قيمت انرژي در محل، اثرات زيست محيطي و … اشاره نمود. مجموع عوامل ذكرشده بعلاوه فاكتورهاي اقتصادي آن كشور و هزينه هاي تامين نيروي انساني در آن محل باعث تعيين نوع تكنولوژي در صنعت مس ميشوند.

بطور كلي روشهاي توليد مس به دو دسته روشهاي پيرومتالورژي (حرارتي) و روشهاي هيدرومتالورژي (تر) تقسيم مي شوند.

 

1-1-3. پيرومتالورژي(روش حرارتي)

در روش حرارتي كه از قدمت بيشتري برخوردار است سنگ معدن (كانسنگهاي سولفوري) پس از استخراج از معدن جهت خردايش به سنگ شكن ارسال شده و سپس به منظور دستيابي به دانه بندي مناسب آسيا مي شود. سپس محصول مرحله آسياب كني تحت عمليات پر عيار کني قرار مي گيرد. مراحل مذكور در كارخانه تغليظ انجام مي شوند و محصول اين كارخانه تحت عنوان کنسانتره مس به كارخانه ذوب ارسال مي شود. در كارخانه ذوب، كنسانتره مس به همراه ساير مواد افزودني تحت فرآيند ذوب قرار گرفته و در پي آن، محصول حاصل از ذوب مراحل تبديل و تصفيه حرارتي را طي مي نمايد تا بصورت مس نسبتا خالص تحت عنوان مس آندي در قالبهاي مربوطه ريخته گري ميشود. محصول كارخانه ذوب با عنوان مس آندي بمنظور افزايش خلوص به پالايشگاه ارسال ميگردد تا در آنجا در سلولهاي الكتروليز تحت عمليات تصفيه الکتريکي قرار گيرد و نهايتا مس خالص (با عيار 99/99 درصد) تحت عنوان مس کاتدي حاصل شود.

 

2-1-3. هيدرومتالورژي(روش تر)

اساس فرآيندهاي هيدرومتالورژي، انحلال (Leaching) مي باشد. روشي که در حال حاضر در مجتمع مس سرچشمه بکار مي رود به هيپ ليچينگ معروف است.

اين روش بگونه اي است که ابتدا سنگ معدن (سنگ اکسيدي مس) با توجه به اندازه ذرات در يک محل انباشته گرديده و توسط محلول اسيد سولفوريک تحت انحلال واقع مي گردد. محلول حاوي مس (فاز آبي) از زير توده خارج شده و به سمت کارخانه استخراج هدايت مي شود. در اين مرحله با امتزاج محلول فوق (فاز آبي) با يك محلول آلي با تركيبات مشخص (فاز آلي) عمليات استخراج كه در واقع بايد گفت عمليات پر عيار سازي فاز آبي صورت مي گيرد. بدينگونه كه محلول آلي به عنوان يک واسطه، مس موجود در محلول خروجي از زير توده را گرفته و آن را به يک محلول اسيدي (آبي) ديگر مي دهد و بدين وسيله مانع از انتقال ساير ناخالصيها به بخش بعدي فرآيند مي شود. در بخش بعد عمليات استخراج الکتروليتي صورت ميپذيرد و طي آن محلول اسيدي حاوي مس وارد يک سيستم الکتروليز شده که پس از طي زمان لازم مس از درون محلول روي صفحات کاتد مي نشيند. در پايان ورقه هاي مس که داراي خلوص 99/99 درصد مي باشند را از صفحات مذکور جدا کرده و بسته بندي مي کنند.

 

3-1-3. حجم توليد و سهم دو روش فوق الذكر:

در مقياس جهاني نيز همانطور كه در جدول زير ملاحظه مي شود در سالهاي اخير با توجه به مزاياي روش هيدرومتالورژي در فرآوري مس، روند رو به رشدي را در توليدات اين روش مشاهده مي كنيم. در سال 2007 حدود 18 درصد از توليدات جهاني مس تصفيه شده از طريق فرآيندهاي هيدرومتالورژي حاصل شده و پيش بيني مي شود اين رقم در سال 2010 به 27 درصد برسد.

 

 

3-3. رتبه بندي شركتهاي بزرگ توليد كننده جهان در حال حاضر

توليدات معدنی جهان در سال 2007، به 6/15 ميليون تن رسيده است و مهمترين کشورها نيز در ناحيه آمريكاي جنوبی و بخصوص کشور شيلي بزرگترين توليد کننده مس جهان، می باشند.

ميزان توليد مس تصفيه شده جهان در سال 2007 حدود 3/18 ميليون تن بوده است. چين بزرگترين توليدکننده مس تصفيه شده در جهان بوده و حدود 20% از توليدجهان را تشكيل می دهد.

 

 

طرح هاي توسعه شركت ملي صنايع مس ايران

برنامه هاي توسعه در بخشهاي مختلف توليد از قبيل معدن، تغليظ، ذوب، پالايشگاه و طرح هيدرومتالورژي (استحصال مس از كانسنگهاي اكسيدي و سولفوري كم عيار از طريق تكنيكهاي انحلال شيميايي و ميكروبي) و همچنين طرحهاي زيربنائي مشتمل بر طرحهاي اكتشافي (جهت شناسايي معدن جديد در سه فـاز اكتشافات مقدماتي، نيمه‌ تفصيلي و تفصيلي كه در مناطق اميد بخش كشور به شكل گسترده در دست اجراست)، طرح جامع آب، طرح جامع برق، طرح گازرساني و طرحهاي زيست محيطي طراحي و جهت اجرا در دو فاز در نظر گرفته شدند.

طرحهاي توسعه فاز اول با سرمايه اي حدود 6/1 ميليارد دلار برنامه ريزي و اجرا گرديد و در برگيرنده طرحهاي زير است :

 

 

حجم سرمايه گذاري هاي انجام شده در گذشته، حال و آينده تا افق1404

ميزان كل سرمايه گذاري جهت توسعه و بازسازي صنايع مس در حال توليد بالغ بر 5 ميليارد دلار مي باشد.

4. مس و الگوي مصرف آن در ايران وجهان

مس بدليل خواص وي‍ژه ، از مهمترين فلزات مصرفی در جهان محسوب شده و در مصارف گسترده ای از صنايع الکترونيکی، ساخت و ساز و صنايع الکتريکی بكار برده مي شود. خواص رسانايی بالای الکتريکی، اين فلز را از دير باز برای مصارف صنايع الکتريکی و مخابراتی مناسب نموده است. مقاومت در برابر خوردگی بدون نياز به رنگ خوردن و پوشش، آنرا برای مصارف ساختمانی و لوله کشی، مناسب می نمايد. آتش نگرفتن و يا عدم انتشار گاز در صورت گرم شدن مس آنرا برای پوشش سقف مناسب می گرداند. همچنين فلز مس با توجه به خواص مقاومت به خوردگی و انتقال حرارت بالا، ماده ای مناسب برای کاربردهای انرژی خورشيدی است.

ميزان مصرف اين فلز به دليل ارتباط مستقيم آن با فعاليت های صنعتی و اقتصادی يکی از شاخصهای اصلی رشد اقتصادی محسوب می گردد. اين ارتباط سبب شده تا ميزان و روند مصرف اين فلز در جهان و کشور با دقت بيشتری دنبال گردد. مهمترين مصرف کننده مس به لحاظ بازار نهايی نيز صنعت ساخت و ساز برآورد می گردد. اين ميزان در سال 2006، حدود 2/7 ميليون تن اعلام شده است.روند مصرف مس در بخش ساخت و ساز تا سال 2002 کما بيش صعودی بوده است اما از آن به بعد روند در ايالات متحده و ژاپن آهسته تر شده و در ايالات متحده بخصوص در اين سالها حتی کاهش نيز داشته است اما از سوی ديگر در کشورهای آسيای شرقی، مانند چين و هند اين نرخ به شدت افزايش يافته است.

مصرف مس در بخش صنايع الکترونيک و الکتريکی نيز در جهان روندی صعودی دارد ولی نرخ رشد چين و ساير کشورهای آسيای شرقی منهای ژاپن، بسيار بيشتر از ساير کشورها می باشد و اين باعث افزايش سهم مصرف مس آنها در اين بازار خواهد بود.

ميزان مصرف مس در بخش توليد ماشين آلات صنعتی نيز روندی تقريباً مشابه بخش قبلی داشته و نرخ بالای رشد مصرف چين و آسيای شرقی موجب افزايش ميزان مصرف و سهم مصرف آنها در اين بازار شده است.

سهم هر يك از صنايع در مصرف نهايي مس در كل جهان به شرح نمودار ذيل خواهد بود. پيداست كه ابتدا بخش ساختمان و سپس بخش الكتريكي و الكترونيكي بيشترين مصرف را دارا هستند.

 

 

در ايران ابتدا بخش الكتريكي و الكترونيكي و سپس بخش هاي مصارف عمومي و ساختمان بيشترين مصرف را دارا هستند. مهمترين مصارف مس در بخش الكتريكي و الكترونيكي شامل سيم کشی و تجهيزات مربوط به ارتباطات راه دور، تجهيزات توليد و انتقال برق و صنايع الکترونيکی می باشد.

عمده مصرف مس در بخش مصارف عمومي در مهمات سازی، تجهيزات الکترونيکی مصرفی، وسايل مصرفی، قفلها، وسايل آشپزخانه، ضرب سکه و غيره ... مي باشد.

در کشور ايران مهمترين موارد مصرفی مس در بخش ساختمان، ساخت و ساز بنا ها، سيم کشی و بستهای لوله کشی و لوله کشی برخی سيستم های برودتی جديد مي باشد.

 

 

-4. مصرف مس در ايران و جهان

ميزان مصرف جهانی مس در سال 2007، حدود 1/18 ميليون تن برآورد شده است. مهمترين مصرف کننده مس به لحاظ منطقه ای کشورهای شرق آسيا و چين با بيش از 6/3 و 5/4 ميليون تن می باشند.

ميزان رشد مصرف مس در سطح جهانی علی رغم نرخ رشد پايين مصرف در برخی کشورهای صنعتی و بخصوص ايالات متحده، به دليل ميزان افزايش مصرف بالای چين همچنان از نرخ بالاتری به نسبت رشد متوسط آن برخوردار بوده است. بيشترين ميزان افزايش مصرف نيزدر چين ديده می شود و سهم مصرف چين نيز در دوره مورد پيش بينی افزايش قابل توجهی خواهد داشت و تا سال 2011 و 2030 ميزان مصرف مس چين از حدود 6 ميليون تن مس فعلی بترتيب به بيش از 8 و 12ميليون تن خواهد رسيد. در اين دوره مصرف هند، روسيه و ساير کشورهای در حال توسعه نيز افزايش قابل توجهی خواهند داشت. ولی مصرف کشورهای صنعتی غربی از رشد چندانی برخوردار نخواهند بود و در برخی موارد مانند ايالات متحده دارای رشد محسوسی نيز نخواهند بود.

 

 

بيشترين ميزان مصرف در سالهای 82 و 83 ديده می شود. اين ميزان با توجه به ثبات تقريبی فروش داخلی شرکت ملی صنايع مس، عمدتاً در نتيجه افزايش واردات مس در اين برهه بوده است. کاهش ميزان مصرف در سالهای 84 و 85 به دليل کاهش تقاضای بازار داخلی در نتيجه افزايش قيمت مس، بوده است.

 

 

 

5- قيمت

1-5- تغييرات قيمت طي ساليان گذشته و پيش بيني قيمت مس در سالهاي آتي

همانطور كه ملاحظه مي شود از سال 2004 به بعد روند تغييرات قيمت مس دچار جهش گرديده كه از جمله اصلي ترين عوامل آن نيز كمبود مس در مقابل سير صعودي تقاضا در بازار مي باشد. در واقع افزايش ميزان موجوديها (مازاد عرضه) در سالهاي آتي از جمله عوامل پايه اي مي باشد كه منجر به پيش بيني قيمتها به صورت نزولي شده است.

 

 

2-5- عوامل موثر بر قيمت مس

در بررسي قيمت مس، عوامل موثر بر قيمت اين فلز شامل برخي رخدادهاي سياسي و اجتماعي،ميـزان تعادل عرضه و تقاضا،وضعيت اقتصادي جهان و رشد توليدات صنعتي،ميزان ذخائر مس كاتدي (بازارهاي جهاني، تـوليدكنندگان و مصرف كنندگان ) و نسبت ذخيره به مصرف،پيشرفت تكنولوژي فرآوري مس و هزينه هاي توليد،قيمت انرژي و نيروي كار،ميزان استفاده از قراضه ،وضعيت قيمت وامكان استفاده از محصولات جايگزين و مكمل،رشد و توسعه صنايع پائين دستي،هزينه هاي ذوب و پالايش،تاثير مستقيم قيمت نفت خام،رشد بالاي مصرف مس در چين به دليل رشد و شكوفائي بي نظير اين كشور،محدوديت در توليد و احتمال اختلال در عرضه مس به دليل اعتصابات ،محدوديت در توليد و احتمال اختلال در عرضه مس به دليل حوادث غير مترقبه مانند سيل، آتش سوزي، زلزله،محدوديت در توليد و عرضه كنسانتره مس به دليل كاهش عيار برخي از معادن،نوسانات ارزش دلار

6- صادرات و واردات مس و ساير محصولات جنبي

6-1-صادرات

1-1-6 كشورهاي عمده در جهان

در سال 2007 عمده ترين كشورهاي صادر كننده مس پالايش شده در جهان به ترتيب شيلي، ژاپن و پرو با مقادير 2910، 359 و 358 هزار تن مس محتوي بودنــد.

2-1-6- ايران

ميزان متوسط ساليانه صادرات مس تصفيه شده ايران درسه سال84 لغايت 86 حدود 85 هزار تن مس محتوي درسال مي باشد كه مجموع ميزان ارز آوري آن در اين سه سال بالغ بر 2500 ميليون دلار ميباشد.

2-6- واردات

1-2-6- كشورهاي عمده وارد كننده مس در جهان

در سال 2007 عمده ترين كشورهـــاي وارد كننده مس پالايش شده در جهــان به ترتيب چين، آمريكا و ايتاليا با مقادير 1223، 843 و 735 هزار تن مس محتوي بودنــد.

2-2-6- ايران

ميزان واردات مس ايران در سال 86 حدود 45 هزار تن مس محتوي مي باشد.

3-6- نقش ايران در توليد ناخالص ملي

سهم اين شركت درGDP كشور معادل 7/0 درصد مي باشد. GDP كشور در اين سال برابر 2623177 ميليارد ريال بوده است.

از كل GDP سرمايه گذاري كشور كه رقمي حدود 683850 ميليارد ريال در سال 86 بوده است سهم اين شركت معادل 13/0 درصد مي باشد.

از كل مبلغ 15637 ميليون دلار GDP صادرات غيرنفتي كشور در سال 86، سهم شركت مس معادل 13/5 درصد مي باشد.

7- اشتغالزايي و محروميت زدايي

باتوجه به سياستهاي دولت كه وظيفه اشتغال زايي را با حفظ شرايط بهينه اقتصادي بنگاه به عهده صنايع واگذار نموده است، شركت ملي صنايع مس ايران نيز سعي بر ايجاد اشتغال و محروميت زدايي در مناطق دور افتاده داراي پتانسيلهاي معدني نموده است.

در حال حاضر تعداد شاغلين مستقيم در شركت مس 5767 نفر ميباشد كه بطور غيرمستقيم نيز تا 3 برابر شاغلين مستقيم اشتغال ايجاد نموده است.

تعداد پيمانكاران شاغل در شركت ملي صنايع مس ايران 4700 نفر ميباشد.

پيش بيني ميشود كه با احداث و راه اندازي طرحهاي توسعه اي مس در حدود 1000 نفر به شاغلين مستقيم افزوده شده و شركت مس نيز نقش خود را در اين عزم ملي ايفاء نمايد.

8- مهمترين چالشهاي و تهديدهاي پيش روي معادن و صنايع معدني

در معادن وصنايع معدني در ايران موانعي وجود دارد كه همواره مديران صنايع را به چالش كشيده و از اهداف اصلي دور نموده يا مدتي عمليات را به تاخير مي اندازد از جمله موارد ذيل قابل ذكر است:

تورم: تورم غيرقابل پيش بيني تاثير خود را بر كيفيت كالا و قيمت تمام شده گذاشته و ايجاد چالش بين پيمانكار و كارفرما را مي نمايد و اين موارد منجر به توليد كالايي با قيمت بالا و كيفيت پائين ميگردد.

نظام بانكداري: نظام بانكداري در يك سيستم سالم اقتصادي ميتواند بسياري از مشكلات فرا روي صنعتگران را براحتي حل نموده و راهگشا باشد اما متاسفانه در حال حاضر سيستم سنتي بانكداري توانايي همراهي با توسعه صنعتي را نداشته به گونه اي كه در مواردي چون نقل و انتقال پول، گردش بين المللي پول دچار مشكل بوده و قادر به گشايش LC نميباشد و عواقب آن فلج شدن توسعه و ايجاد موانع در سر راه آن ميباشد.

گمركات: در گمركات نرخها شفاف نبوده و عوارض بالايي كه از صنايع اخذ ميشود تاثير مخرب بر صنعت داشته و گاهاً آنرا نابود ميسازد. لذا بايستي در جهت حذف عوارض و كمك به توسعه صنايع قدم برداشت درغيراينصورت نه تنها صنايع توسعه نمي يابند بلكه بتدريج نابود ميشوند.

صادرات و واردات : عدم وجود امكانات صادرات و واردات مناسب و با كيفيت، منجر به عدم حضور فعال و اثر بخش در بازارهاي جهاني ميشود و به تدريج سهم ايران در بازارهاي جهاني كاهش مي يابد.

محدوديت صادرات: تصميمات اخير دولت مبني بر در نظر گرفتن سقف صادرات براي صادر كنندگانكالاها ي توليدي شركتها نه تنها برخلاف استراتژي توسعه صادرات ميباشد بلكه موجب از دست رفتن بازارهاي خارجي و مزايايي كه از صدور كالا براي هر توليد كننده مترتب بود ميشود.

حمايت از توليد كنندگان داخلي: گاهاً حمايت از توليد كنندگان داخلي با صرف هزينه توليد كنندگانبالادستي انجام ميشود. به گونه اي كه صنايع بالادستي كه در اين شرايط تورمي با قيمت تمام شده بالا كالاي خود را تهيه مي نمايند بدليل فشار دولت جهت حمايت از صنايع پائين دستي آنها را ملزم به فروش محصول با LC هاي چند ماهه و در حقيقت متضرر شدن توليد كننده بالا دستي مي نمايند و در نتيجه توليد كننده بالا دستي به سود مورد انتظار خود جهت فعاليتهاي آتي خود نمي رسد و ممكن است تبعات نامطلوبي را براي آن صنعت به بار بياورد.

ايجاد رقابت : هدف دولت بايستي ايجاد استقلالي در سايه رقابت باشد كه هم سيستمهاي قانوني كارآ باشند و هم دست رانت خواران كوتاه شود.

قانون معادن: قانون معادن شفاف گردد و نرخ گذاري به شكل صحيح و منطقي بر روي معادن صورت گرفته و تعيين تكليف شود.

خصوصي شدن صنايع: در حال حاضر باتوجه به اجراي اصل 44 قانون اساسي، صنايع دوراني را مي گذرانند كه بسيار شكننده و آسيب پذير هستند . لذا تعيين تكليف اختيارات اينگونه شركتها و شفاف سازي آن بسيار الزامي است.

مديريت در اصل 44: باتوجه به اجراي اصل 44 مديريت بخش خصوصي كه قبلاً دولتي بوده است و به استناد اصل 44 مشمول خصوصي سازي شده است شفاف نميباشد.

حفظ و صيانت از ذخاير معدني : واگذاري معادن به بخش خصوصي مستلزم نظارت بر برداشت صحيح از معادن ميباشد.

حمايت و ايجاد زمينه هاي لازم جهت عمليات اكتشافي در بخش خصوصي.

حفظ و صيانت از محيط زيست.

ارائه دهنده مهندس اردبیلی