برخی از اصطلاحات اختلال در خواب

[Himmler 22171]

نارکولپسی (Narcolepsy)

نارکولپسی حالتیست که بیمار، حتی اگر کمبود خواب نداشته باشد، گرایش شدیدی به خوابیدن پیدا می کند و قادر نیست جلوی این خواب را بگیرد. بیمار ممکن است روزانه چندین بار در حالیکه سرکلاس نشسته یا سخنرانی میکند و یا مشغول فعالیت یا رانندگی می باشد، احساس سنگینی پلکها نماید و چشمهایش بسته و عضلاتش شل شوند و به خواب رود. مدت چنین خوابی به ندرت به بیش از 15 دقیقه می رسد و شخص خوابیده را با تحریک کوچکی می توان بیدار کرد.

شایعترین زمان آغاز نارکولپسی 15تا 35 سالگیست و هنگامیکه بیماری شروع شد، تا پایان عمر ادامه می یابد گرچه با افزایش سن از تعداد دفعات بروز آن کاسته می شود. همچنین شیوع نارکولپسی در مردان بیش از زنان می باشد.

[Himmler 22171]

کاتاپلکسی (Cataplexy)

بیماران دچار نارکولپسی در50 تا70% موارد از حالتی بنام کاتاپلکسی رنج می برند که درآن به دنبال یک خنده ی شدید یا پس از استرس روحی و یا هیجان عصبی، یک مرتبه سرشان به جلو می افتد، زانوهایشان خم می شود و به زمین سقوط می کنند ولی هوشیاری خود را از دست نمی دهند. این حالت چند ثانیه تا چند دقیقه طول می کشد.

ازحالات دیگری که ممکن است همراه نارکولپسی دیده شود اتوماتیسم (Automastism) و فراموشی (Amnesia) می باشد؛ بدین صورت که بیمار برای چند ثانیه یا بیشتر بویژه بعداز ظهرها هنگام انجام کارهای خود دچار گیجی و حرکات خودکار می گردد و به آنچه انجام می دهد آگاه نیست. همچنین فرد مبتلا به سوالات پاسخ مناسب نمی دهد و قادر به اجرای کارهای پیچیده نمی باشد. بزودی بیمار به شرایط عادی باز می گردد و وضعیتی که داشته است را به یاد نمی آورد. این حالت ممکن است با صرع لب گیجگاهی اشتباه شود.

25%مبتلایان به نارکولپسی از بیماریهای دیگری بنام فلج خواب و توهمات شروع خواب نیز رنج می برند.

[Himmler 22171]

فلج خواب (Sleep paralysis)

بدین صورت است که بیمار هنگام بیدار شدن یا خوابیدن احساس می کند همه ی اندامهایش فلج شده اند و با وجودی که مغز او بیدار شده است، نمی تواند دست و پای خود را حرکت دهد و بلند شود. بیشتر مردم به این حالت بختک می گویند که ممکن است بدون همراهی با نارکولپسی و به تنهایی بروز نماید. پیدایش این حالت با خستگی بدنی و فکری ارتباط دارد

[Himmler 22171]

توهمات شروع خواب (Hypnagogic hallucinations)

حالتیست که بیمار در آغاز خوابیدن دچار توهمات بسیار واضحی (بیشتر از نوع بینایی و شنوایی) می شود که برای او نزدیک به حقیقت می باشند.

در10%بیمارانی که نارکولپسی دارند، ممکن است هرسه حالت توهمات شروع خواب،کاتاپلکسی وفلج خواب همه با هم وجود داشته باشند.

[Himmler 22171]

سبب شناسی نارکولپسی

علت نارکولپسی هنوز معلوم نیست ولی پیدایش آن با صرع و میگرن ارتباطی ندارد. بین نارکولپسی و HLAپیوستگی مهمی یافته اند به طوریکه تقریبا همه ی بیماران دارای شاخص های DR2یا DQw1 می باشند. در مواردی ممکن است نارکولپسی به دلیل تومورهای بطن سوم، انسفالیت، ضربه مغزی و یا بیماری نیمن-پیک بروز کند

[Himmler 22171]

تشخیص افتراقی نارکولپسی

بیماریهایی که ممکن است با این آزردگی اشتباه شوند عبارتند از: صرع لب گیجگاهی، هیپوتیروییدی، مصرف دارو یا الکل، حملات TIA، نارسایی قلب و هیستری.

آپنه ی خواب (Sleep Apnea)

اغلب انسان ها هنگام خواب دچار وقفه های کوتاه تنفسی می شوند که اهمیت مرضی ندارد ولی اگر این وقفه ها بیش از 10 ثانیه طول بکشد بیماری آپنه خواب مطرح می گردد. در این بیماری مدت هر ایست تنفسی معمولا 16 تا 20 ثانیه می باشد و هنگام خواب شبانه ممکن است دهها بار تکرار شود که در صورت عدم درمان، می تواند پیامد های ناگواری داشته باشد. بیماری آپنه خواب که بیشتر در کودکان و جوانان دیده می شود دو نوع علت محیطی و مرکزی دارد.

§ علل محیطی: چاقی زیاد، بزرگی لوزه های طرفی و لوزه سوم، آکرومگالی(به دلیل زبان بزرگ

و چانه ی جلو آمده)، میکسدم ، دیستروفی میوتونیک و سندرم پیک ویکین

[Himmler 22171]

pickwickian syndrome

§ علل مرکزی: پولیومیلیت بولبر، سکته ساقه مغز و علل اولیه(ایدیوپاتیک)

بیماری آپنه ی خواب به هر علت که باشد سبب هیپوکسی و بالا رفتن دی اکسیدکربن خون (هیپرکاپنی) می گردد و این مساله به تدریج به افزایش فشار ریوی و نارسایی قلب می انجامد.

نمودهای بالینی: چرت زدن روزانه، احساس خستگی، سردرد، بی توجهی، کاهش مهارت، اضطراب و افسردگی روزانه می باشد و به همین خاطر این بیماری ممکن است با نارکولپسی اشتباه شود.

درمان آپنه ی خواب: در انواع با علت محیطی شامل رفع انسداد راه های هوایی (مانند جراحی لوزه ی سوم یا جراحی پلاستیک در ناحیه ی گلو وحنجره) و در صورت لزوم تراکئوستومی، درمان چاقی و یا درمان هیپوتیروییدی است. برای انواع با علت مرکزی مدروکسی پروژسترون و پروتیلیپتیلین با دوز mg10تا60 روزانه تجویز می گردد.

[Himmler 22171]

سندرم کلاین-لوین(Kleine-Levin Syndrome )

سندرم کلین-لوین از بیماری های نادر خواب می باشد که در آن فرد مبتلا که معمولا پسر نوجوانی است، روزها و هفته ها می خوابد و تنها برای خوردن (بصورت پرخوری مرضی یا Bulimia) و اجابت مزاج بیدار می شود و دوباره به خواب می رود.این سندرم درمان خاصی ندارد.

[Himmler 22171]

بیماری خواب (Sleeping Sickness)

بیماری خواب یا ( تریپا نوزومیازیس افریقایی)یکی از علل پرخوابی است که به وسیله ی زیرگونه هایی از انگل تک یاخته ی Trypanosoma brucei ایجاد می شود و در ایران وجود ندارد. آسیب های مغزی مربوط به این بیماری بیشتر پیرامون بطن سوم پدید می آیند.

[Himmler 22171]

راه رفتن هنگام خواب شبانهsleepwalking) یاSomnambulism ):

راه رفتن هنگام خواب شبانه حالتیست که معمولا بین کودکان 5 تا 12 ساله دیده می شود و بیشتر در مراحل سوم و چهارم خواب Non-REM یعنی ساعات اول و دوم خواب شب بروز می کند. اغلب مبتلایان نیمه شب بیدار می شوند و در رختخواب حرکات تکراری غیر مفید و بی هدف انجام می دهند و یا شروع به راه رفتن می کنند. اگر در این زمان بیمار را بیدار کنند، حالت گیجی (Dizziness ) و منگی (Confusion ) خواهد داشت. این گونه افراد صبح روز بعد از آنچه شب گذشته انجام داده اند چیزی به یاد ندارند.

درمان این بیماران شامل تجویز دیازپام و اقدامات محافظتی برای جلوگیری از سقوط از بلندی یا پله است.

[Himmler 22171]

وحشت هنگام خواب شبانه (Sleep Terror یا Night Terror )

بیمار(معمولا کودک) مبتلا به وحشت شبانه، در مرحله ی Non-REM وحشت زده از خواب می پرد، جیغ می کشد و سپس دچار اضطراب، تاکی کاردی، تعریق و حرکات اتوماتیسم می شود. بیمار هنگام حمله هیچ آگاهی از وضعیتش ندارد و روز بعد نیز چیزی به یاد نمی آورد.

[Himmler 22171]

خواب وحشتناک (Nightmare )

خواب وحشتناک را تقریبا همه ی انسانها تجربه می کنند. این حالت در مرحله ی REM بروز می کند و انسان پس از پریدن از خواب، می تواند به طور کامل رویای ترسناک خود را شرح دهد. بروز این گونه خواب ها با مسائل روزمره، مشکلات روحی، دیدن فیلمهای ترسناک و پرخوری های شبانه ارتباط دارد.

[Himmler 22171]

. حملات میوکلونیک شبانه (Nocturnal)

در این عارضه، بیمار شب ها چندین بار دچار پرش های اندام ها بویژه پاها می گردد بطوری که از خواب می پرد و دوباره می خوابد ولی روز بعد خسته و عصبی می باشد. این آزردگی در افراد میانسال و سال خورده بیشتر بروز می کند . کلونازپام برای درمان این بیماری تأثیر خوبی دارد .

[Himmler 22171]

سندرم پاهای ناآرام ( Restless Legs Syndrome )

در این سندرم بیمار هنگام خوابیدن یا استراحت روزانه احساس نامطبوع و خزیدن چیزی در پاها می کند که برای رهایی از آن باید بایستد و راه برود یا پاها را تکان بدهد. این بیماری در آبستنی تشدید و هنگام تب ناپدید می گردد و علت مشخصی ندارد. ممکن است با تجویز کاربامازپین یا کلونازپام بیماری فروکش نموده یا بهبود یابد .

[Himmler 22171]

در سندرم کانال کارپ (Syndrome Carpal Tunnel)

یکی از علل بسیار شایع خواب رفتگی و گزگز و مورمور شدن دست ها در خانم های خانه دار سندرم کانال کارپ می باشد که هنگام نیمه شب سبب بیدار شدن آن ها از خواب می گردد.

بیشتر بیماران بغلط تصور می کنند که دستشان زیر تنه ی آن ها مورد فشار قرار گرفته است.

[Himmler 22171]

سردرد خوشه ای ( Cluster Headache )

سردرد خوشه ای نوعی سردرد عروقی است و در مردان میانسال شایعتر می باشد . درد اغلب هنگام نیمه شب آغاز می شود و سبب بیدار شدن بیمار از خواب می گردد .

[Himmler 22171]

در حملات صرعی شبانه

برخی بیماران صرعی فقط هنگام خواب دچار حمله می شوند که این باعث اختلال در خواب آن ها می گردد. با تنظیم داروهای ضدصرع بیماران می توان این آزردگی را برطرف نمود .

[Himmler 22171]

اختلال خواب در بیماری های روانی

از مهمترین و شایع ترین علل بی خوابی یا بیدارشدن بدون علت از خواب، بیماری های روانی مانند افسردگی، اضطراب و بیمارهای دوقطبی ( Bipolar disorders ) هستند

[Himmler 22171]

دندان کروچه ( Bruxism )

این ناراحتی سبب مزاحمت برای خواب دیگران و خرابی دندان های بیمار می شود و درمان آن ُبنزودیازپین می باشد .

[Himmler 22171]

برخی بیماری های عضوی ( Organic Diseases )

بیماری های عضوی که ممکن است هنگام خواب بروز کنند و موجب اختلال در خواب گردند عبارتند از :

§ خونریزی درون مغزی در پرفشاری خون

§ سکته های قلبی

§ زخم معده

§ سردردهای ناشی از تومور مغزی

§ حمله آسم

§ شب ادراری Nocturnal Enuresis)

ادرار کردن در خواب شبانه ممکن است بدون علت یا به دلیل عفونت های ادراری و آسیبهای نخاع و ناحیه دم اسبی بروز کند . این بیماری ممکن است زمینه ارثی و فامیلی داشته باشد. برای درمان نوع اولیه که شایع ترین شکل بیماری است، ایمی پرامین توصیه می شود .

 

منبع:نام كتاب:بیماری های مغز و اعصاب و عضلات-نویسنده:دكتر سلطان زاده