معدن طلای موته

[.MohammadReza. 19850]

معدن طلاي موته:

موقعيت جغرافيايي: معدن طلاي موته در 270 كيلومتري جنوب غرب تهران در رشته كوههاي نسبتاٌ پست واقع در جنوب دليجان - شمال غربي ميمه و شمال شرقي گلپايگان قرار دارد. فاصله مجتمع معدني موته از روستاي موته كه در كنار جاده آسفالته گلپايگان قرار دارد، 8 تا 10 كيلومتر مي‌باشد. ارتفاع منطقه از سطح دريا 1900 تا 2300 متر مي‌باشد.

انديسهاي عمده در ناحيه طلا دار موته عبارتند از معدن طلاي چاه خاتون، معدن طلاي سنجده، معدن طلاي دره اشكي، معدن طلاي تنگه زر، معدن طلاي چشمه گوهر، معدن طلاي قرم قرم، معدن طلاي چاه باغ، معدن طلاي چاه علامه و معدن طلاي سه كلپ.

زمين شناسي: معادن طلاي مذكور كه اغلب در امتداد شكستگيهاي مناطق دگرسان بوجود آمده‌اند، تماماٌ در اثر تجمع كاني‌هاي فلزي طلا‌دار از قبيل پيريت و كالكوپيريت‌هاي طلا‌دار داخل سنگهاي منطقه در داخل شكافهاي گسلهاي موجود كه به صورت تله‌اي براي گرفتن آنها عمل نموده است، ‌ايجاد شده‌اند و چون فقط در حد گسترش عمقي و طولي و عرضي گسل موجود توانسته‌اند تجمع يابند، لذا اغلب داراي گسترش عمقي و عرضي زياد نبوده و گسترش طولي آنها نيز بستگي به طول گسل مذكور دارد.

وضعيت زمين شناسي طلاي موته طي چندين گزارش بصورت جامع توسط زمين شناسان ايراني و خارجي تهيه و در آرشيو شركت طلاي ايران موجود است. كانسارهاي شناخته شده در معدن طلاي موته در مجموعه اي متامور فيك و در دوره پركامبرين تشكيل شده اند. تشكيلات پركامبرين بصورت تپه ماهورهاي رنگي در شمال روستاي موته گسترش يافته است و شامل مجموعه تشكيلاتي بي و كهر است. ذخاير طلا به شكل رگه اي و رگچه اي در داخل درزها و شكستگيهاي شيست ها مربوط به تشكيلات بي بصورت كاني هاي طلادار يافت مي شود. مشخصات كاني زايي طلاي مذكور توام با مشخصاتي از كيفيت سيليسي شدن و سرسيتي شدن سنگ هاي در بر گيرنده همراه با برشي شدن رگه هاي كوارتز و كاني پيريت مي باشد. ماده معدني در يونهاي مينيراليزه شده با شيب كم تا متوسط با بدنه هاي ورقه اي ديده مي شود. شيب رگه در معدن سنجده در حدود 30 درجه به طرف شرق است.

 

 

 

سابقه باستاني:

گفتني است كه از معدن موته، حدود 4000 سال قبل بهره برداري سطحي و محدود مي‌شده است. كاوشهاي باستان شناسي در منطقه با كشف ابزارهاي قديمي استخراج اين حقيقت را ثابت كرده است.

بهره برداري از معدن موته بعد از انقلاب آغاز شده است. مساحت معدن موته زايد بر 25 كيلومتر مربع برآورد شده است و در آن در حدود 2 ميليون تن سنگ طلا خوابيده و لذا در صورت استخراج علمي و تكنولوژيكي در هر سال، 400 تا 500 كيلوگرم طلا محصول خواهد داد. هزينه مقدماتي بهره برداري 300 ميليون تومان بوده و حتي قرار بر اين بوده كه كمپاني آكماني گروپ و آفريقاي جنوبي با ايران شريك شوند.

دولت وقت با دريافت گزارش معدن موته قضيه را به طور جدي دنبال كرد و وزارت معادن و فلزات مامور شد با نصب كارخانه (سيانوراسيون) در نزديكي اصفهان، معدن موته را به زير استحصال ببرد. 31 ارديبهشت 1375 از فرآوري 127 هزار تن سنگ معدن موته 257 كيلوگرم طلا و از آنجائيكه طلا معمولا با نقره همراه است، حدود 25 كيلوگرم نقره نيز بدست آمده است.

هم اكنون يك كارخانه طلا، ‌فقط مختص سنگ معدن موته احداث شده و اميد مي‌رود كه هم توليد طلا بالا برود و هم ميزان ارزبري كارخانه كاهش نشان دهد. كارخانه مذكور روزانه 200 تن سنگ طلا ظرفيت خواهد داشت. تا پايان سال 1374روي هم رفته 1203 كيلوگرم شمش طلا توليد شده است.

[.MohammadReza. 19850]

در كاوشهاي اخير در معدن طلاي موته محلات، رگه پرذخيره جديدي پيدا شده است. به همين مناسبت دستور فوري تجهيز معدن مذكور صادر گرديده است. عيار سنگ معدن موجود در اين رگه 10 گرم در تن محاسبه شده است و مخارج بهره برداري و تخليص هر تن آن خيلي كمتر از ارزش طلاي بدست آمده مي‌باشد. ذخيره قطعي و احتمالي معدن موته محلات، حدود 2 ميليون تن سنگ معدن برآورد گرديده است كه به طور متوسط 7 گرم طلا در هر تن مي‌باشد. تنگ زر و گل چشمه از زرخيز ترين معادن طلاي 9 گانه موته مي‌باشند.

موته از حدود 4000 سال قبل شناخته شده بود. در دوره قاجاريه مخصوصا در زمان امير كبير، اقداماتي براي بهره برداري از معادن طلا به عمل آمد. از معدن طلاي موته در اين دوره بهره برداري شده است. در سال 1336 بود كه مسلم شد در موته معادن طلا به مقدار قابل توجه وجود دارد و به همين جهت فعاليتي كه آغاز گشته بود به همين ترتيب تا آخر سال ادامه يافت.

در سالهاي 1338 و 1339 با اعتباري كه از محل بودجه برنامه دوم تحصيل شد، دامنه اكتشاف در محل توسعه يافت و در نتيجه ذخيره سنگ طلاي معدن موته در حدود يكي دو ميليون تن تخمين زده شد. بنابراين معادن مزبور ارزش اين را داشت كه مورد استخراج و بهره برداري قرار گيرد. اما انجام عمليات وسيع تر در مورد اين معادن به برنامه سوم موكول گرديد.

در سال 1341طرحي براي تجهيز و توسعه معدن طلاي موته تهيه شد و براي اجراي آن از سازمان برنامه درخواست اعتبار شد. در طرح پيش بيني شده بود كه يك دستگاه تغليظ(سيانوراسيون) براي جدا كردن طلا از سنگ خارجي به ظرفيت 200 تن در روز خريداري گرديد. در نيمه دوم سال 1342 طرح مزبور مورد تصويب قرار گرفت و اعتباري در حدود 71 ميليون ريال براي اجراي آن تخصيص يافت.

عمليات ساختماني كارخانه و تاسيسات ديگر و حفاريهاي اكتشافي و تجهيزات تونل و حتي احداث جاده‌اي به طول 42.5 كيلومتر و تسطيح جاده‌هاي موجود معدن انجام گرفت و خريداري كارخانه سيانوراسيون به سال آينده محول شد. در نتيجه ادامه تحقيقات و اكتشافات ميزان ذخيره معدن موته تا 2 ميليون تن سنگ طلا مسلم گرديده است.

عمليات اكتشافي سيستماتيك در سال 1358 شروع گرديده است.

كارهاي اكتشافي قبلي انجام شده در منطقه عبارتند از:

1- از منطقه موته نقشه زمين‌شناسي 1:20000 و از انديسهاي معدني، نقشه‌هاي بزرگ مقياس 1:1000 و 1:500 تهيه شده است. 2- عمليات ژئوفيزيكي: آنومالي‌هاي حاصل از عمليات ژئوفيزيكي با مناطق سولفوره قابل مشاهده منطبق گرديده و از سوي ديگر حفاري مغزه گيري جهت شناسايي آنومالي‌هاي مزبور، منفي بوده است. لذا استفاده از روش ژئوفيزيك متوقف گرديده است. 3- عمليات ژئوشيمي: اين عمليات بين سالهاي 1360-1359 انجام گرفته است. 4- انجام ارزيابي ذخيره در انديسهاي 9 گانه كه در اين گزارش در مورد برآورد ذخاير معادن 9 گانه توضيحاتي داده شده و اكثراٌ اقتصادي نيستند. 4- در سال 1379 عمليات ژئوفيزيكي IP و RS در منطقه، در محدوده ورقه زمين‌شناسي 1:100000 معلمان و برگه توپوگرافي 1:50000 سدفه انجام گرفته كه طي آن بي‌هنجاري‌هايي بدست آمد كه در گزارش منتشر شده، آورده شده است.

تعداد كانسار و مقدار ذخاير شناسايي شده:

تعداد نه كانسار طلا با ذخيره بيش از يك ميليون و دويست هزار تن و با عيار چهار گرم در تن شناسايي شد. در سالهاي 1370و 1371 عمليات اكتشاف تكميلي در دو كانسار چاه خاتون و سنجده انجام گرفت و مشخص شد كه مقدار سه ميليون تن ذخيره با عيار سه گرم در تن در اين دو معدن وجود دارد. از طرف ديگر در سال 1369 قرارداد نصب كارخانه استحصال طلا با شركت استراليايي BHP منعقد گرديد و عمليات اجرايي آن از تيرماه 1370 شروع و پس از مدت 20 ماه كليه عمليات به اتمام رسيد.

قسمت هاي مختلف كارخانه استحصال طلا:

اين مجموعه شامل بخش هاي معدن، كارخانه، آزمايشگاه و اداري مي باشد و در مجموع حدود 150 پرسنل دارد(گزارش شركت در سمينار معدنكاري طلا،QE,391، گ 6، 1375). با توجه به مجاورت با روستاهاي موته اكثر كارگران و اپراتور دستگاه‌ها از اين روستا تامين گرديده اند.

[.MohammadReza. 19850]

روش هاي تعيين منشا طلا:

در منطقه موته مقدار طلا در گرانيتها و متاولكانيت ها در فواصل متفاوت از رگه هاي طلا قرار دارد. همچنين در سنگ هاي آلتره شده در مجاورت بلافصل رگه ها، نمونه هايي از منطقه با روش فعال كردن نوتروني در حد ppb مورد بررسي قرار گرفت. تعيين مقدار طلا در رگه ها بوسيله X.R.F در حد ppm انجام شده است.

ايجاد مناطق معدني اقتصادي طلا دار:

ايجاد مناطق معدني طلادار را به اين طريق ميتوان تصور كرد كه كانسارهاي طلاي مذكور كه اغلب در امتداد شكستگي هاي مناطق دگرسان شده بوجود آمده اند در يك فرآيند هيدروترمال بر مبناي شسته شدن طلا از سنگ هاي جانبي و حمل آن به درون درزها و شكاف ها صورت گرفته است.

ماده نفوذي گرانيتي از نظر متالوژنيك مواد معدني نقش مهمي ايفا نموده است. مشاهدات زيادي نشان داده اند كه ماده مذاب نفوذي به عنوان منبع حرارتي براي محلول هاي در حال چرخش در سنگ ها مطرح مي باشد. در اين مورد نقش آبهاي ماگمايي و آبهاي سطحي براي تشكيل محلول هاي گرمايي از اهميت ويژه اي برخوردار است. چرخش اينگونه آبها در اطراف ماده مذاب نفوذي بواسطه مهيا بودن شرايط حرارتي مورد نياز انجام مي گيرد.

در منطقه موته نفوذ ماده مذاب گرانيتي سبب شكسته شدن عناصر و تركيباتي از قبيل Au,Fe,Sio2,Co2 در سنگ هاي اطراف شده است. اين موارد در شكاف ها، درزها و شكستگيها كه در آنها شرايط فشار كم و پتانسيل شيميايي ضعيف حاكم بوده، دوباره برجاي گذارده شده و به اين ترتيب رگه هاي كوارتز – پيريت طلادار تشكيل داده اند.