مقاله روانشناسی مشاوره چیست؟

[Himmler 22171]

در عمل، بین روان‌درمانی و

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

مرز کاملا روشنی وجود ندارد. به این معنا شیوه و اصول کار در هر دو مورد تا مقدار بسیار زیادی شبیه به یکدیگر هستند. مشاوره روانشناسی کاری تخصصی است که فقط در حیطه صلاحیت متخصص روانشناس است و با راهنمایی، نصیحت و پند و اندرز که هر کسی می‌تواند خود را در آن متخصص بداند تفاوت زیادی دارد. در مشاوره روانشناسی متخصص

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

همان الگوها، متدها و شیوه‌های آزمایش شده‌ علمی را بکار می‌برد که در مورد روان‌درمانی به تایید رسیده‌اند. تشخیص اینکه مراجعه‌کننده احتیاج به مشاوره و یا روان‌درمانی دارد همیشه احتیاج به دقت و بررسی کافی دارد.

 

[Himmler 22171]

بسیاری از مواقع موضوعی که مراجعه‌کننده بخاطر آن به روانشناس مراجعه می‌کند نه برای خود وی و نه برای روانشناس از اول به روشنی قابل تشخیص نیست. برای مشاوره درست لازم است که سوالات خاصی پاسخ بگیرند.

 

مدیر یکی از سوپرمارکت‌های زنجیره‌ای برای مشاوره در خصوص آماده‌سازی (Coaching) به من مراجعه می‌کند. وی گزارش می‌دهد که در طی سال گذشته آنقدر تغییرات مختلف در محل کار وی پیش آمده و در جریان آن تعداد زیادی از کارمندان جابجا شده‌اند (استخدام جدید، اخراج و انتقال به شعبه‌های دیگر) که وی مجبور بوده‌است بخاطر توقع رییس بالادست خود وظایف زیادتری را بر عهده بگیرد، بطوری که توانش بشدت تحلیل رفته و احساس فشار عصبی دائمی دارد. این موضوعات در طول زمان بر روی روابط خانواده‌گی وی تاثیر منفی گذارده و در زندگی هیچ چیزی خوشحالش نمی‌کند و علاقه‌اش را به همه چیز از دست داده‌است. حس آدمی را پیدا کرده که تحت کنترل دیگران قرار دارد. همچنین به یاد دارد که در دوران دبیرستان نیز همین حالات را داشته است.

 

در این مثال می‌شود دید که موضوعی را که مراجعه‌کننده با خود آورده‌است چندین چیز را در بر می‌گیرد و نه تنها موضوع چندین‌جانبه است بلکه هدف مراجعه‌کننده نیز هنوز معلوم نیست. آیا موضوع «فشار کاری» است و برای مثال لازم است که در اولین قدم با رفتن به یک مرخصی قدری از شرایط کنونی فاصله بگیرد و بعد از آن باید با سنجیدن موقعیت وی در روابط کاری برای بوجود آوردن تغییرات لازم در سیستم رفتار شغلی و رابطه‌ای وی از فشار کار وی کاسته شود تا بتواند با آرامش لازم حرکت کند، آیا لازم است برای بهبود رابطه خانوادگی وی اقدام کرد تا از فشارهای وی در این زمینه کاسته شود، یعنی کارهایی که می‌شود به کمک مشاوره به آنها رسید؟ یا اینکه موضوع اصلی وجود یک نوع گرایش و یا اختلال افسردگی است که سایه خود را در روبرویی وی با پیش‌آمدهای زندگی و کارش گسترده‌است و در این حال نه تغییر در روابط کاری و خانوادگی بلکه تغییر افسردگی باید مد نظر قرار بگیرد و فرد باید در یک دوره روان‌درمانی قرار بگیرد.

[Himmler 22171]

شاخص‌های اصلی مشاوره

 

چیزی که این دو شیوه را از یکدیگر متفاوت می‌کند از یک طرف عمق و گستردگی موضوع و هدف و از طرف دیگر زمان است.

 

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

همیشه بر روی موضوعی مشخص متمرکز می‌شود (مثلا: «یک ترم بیشتر به امتحانات پایانی نمانده و من اصلا نمی‌توانم خودم را متمرکز کنم») و با هدف «پیش‌گیری» و یا «مشکل گشایی» صورت می‌گیرد. در این راه شکافتن موضوع مشخص از زاویه‌های واقعی‌بودن، تشریح چرایی مشکل و راه‌یابی و مشکل‌گشایی اساس مشاوره را تشکیل می‌دهند. در کار مشاوره اختلالات روانی موضوع کار نیستند و رفع بیماری نیز ابتدا به ساکن هدف نیست؛ ولی ممکن است در طول مشاوره به این رسید که دلیل سخت‌جان شدن مشکلاتی که فرد به خاطر آنها به مشاور مراجعه کرده‌است وجود اختلال روانی است که در آن صورت بخاطر عمق و گستردگی مشکل باید راه روان‌درمانی را در پیش گرفت.

 

بنابراین مشاوره تنها برای موضوعاتی مناسب است که اختلال و بیماری محسوب نمی‌شوند و فرد مراجعه‌کننده اساسا با برخورداری از توان روانی و پتانسیل مناسب در کنار برقرار بودن روابط کاری و خانوادگی و اجتماعی مناسب امکان تاثیر گذاشتن بر موضوعات را با استفاده از مشاوره دارد. یعنی می‌تواند راههای مناسبی را که در جریان مشاوره حول یک موضوع کاملا مشخص با آنها آشنا می‌شود، بوضوح دریابد، به آنها تکیه کند و به تنهایی این راهها را در زندگی روزمره خود بکار ببندد.

[Himmler 22171]

مراجعه به مشاور

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

فقط برای گروهی خاص از افراد نیست بلکه هر کسی می‌تواند در هر موقعیتی احتیاج به مشاور پیدا کند، بخصوص زمانی که بخواهد جوانب مختلف تصمیم و حرکت زندگی خود را بهتر ببیند. بطور کلی عرصه‌هایی را که یک فرد در زندگی با آنها روبرو است می‌توان در غالب تصویر زیر نشان داد.

 

موضوعاتی که در چهارچوب این عرصه‌ها مطرح می‌شوند بیشمارند و عمق و گستردگی موضوع و هدف نیز از فردی تا فرد دیگر متفاوت است، حتی در یک عرصه و برای مثال در عرصه «رابطه فرد با خود و با محیط و افراد». در عمل هیچیک از این عرصه‌ها از یکدیگر مستقل نیستند و نمی‌توان تاثیر یک مشکل را در یکی از این عرصه‌ها تنها و تنها در همان عرصه دید ولی عمق و گستردگی تاثیرات هر مشکل در یک عرصه تعیین‌کننده است که عرصه‌های دیگر تا چه حد از آن تاثیر بپذیرند.

 

در مورد روان‌درمانی معمولا به دلیل عمق و گستردگی موضوعات همه یا اکثر این عرصه‌ها در فرد مراجعه‌کننده به نحوی دچار اختلال شده‌اند. در حالیکه در مشاوره تنها یک و یا چند موضوع از یک عرصه خاص موضوع مشاوره قرار می‌گیرد (برای مثال در یکی از این زمینه‌ها: «مشکلات خانواده‌گی»، «مشکلات شغلی»، «مشکلات تمرکز حواس»، «مشکلات از دست‌دادن افراد نزدیک و غم‌گساری»، «مشکلات زندگی با شریک زندگی»، «بحرانهای زندگی و رشد و هویت»، «مشکلات طلاق و جدایی»، «مشکلات غریبی و غربت»، «مشکلات انزوا و تنهایی»، «مشکلات بیکاری»، «مشکلات تصمیم‌گیری»، «انتخاب دوست و همسر»، «مشکلات تربیت فرزندان»، «مشکلات درس و مدرسه»، «مشکلات با افراد خانواده» و غیره).

[Himmler 22171]

این موضوعات بطور معمول در روان‌درمانی هم مطرح هستند ولی شاخص اصلی در کار مشاوره در این است که فرد مراجعه‌کننده اساسا سرسختی روانی و پتانسیل مناسبی برای تغییر، امکان بهره‌گیری فعال و بکارگیری راه‌عملها را بصورت متکی به خود دارد و همچنین با یک و یا حداکثر دو موضوع مشخص (بصورت استتار شده) به مشاور مراجعه می‌کند. از این روی در مشاوره تمرکز کار بر روی موضوع مشخصی است که مراجعه‌کننده با خود آورده و تمرکز بر این موضوع بدون نیاز به بررسی و کار بر روی عرصه‌های دیگر زندگی فرد شدنی است.

 

در کنار این مشخصه اساسی، باید به معیار زمان، یعنی طول و تعداد جلسات اشاره کرد. مشاوره می‌تواند فقط در یک جلسه به نتیجه بنشیند و یا بنابر پیچیده‌بودن موضوع, لازم باشد برای آن تعداد زیادتری جلسه اختصاص داد. ولی به هر حال تعداد جلسات

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

بسیار محدودتر از تعداد جلسات روان‌درمانی است. همچنین جلسات مشاوره می‌توانند از همان ابتدا نه بصورت هفتگی و منظم، بلکه با فواصل طولانی‌تر و یا نزدیک‌تر برنامه‌ریزی شوند (و این موضوع در مقایسه با روان‌درمانی که حتما باید بصورت هفتگی (یک الی دو جلسه در طی هفته) و منظم برگزار شود متفاوت است).

[Himmler 22171]

شیوه‌های مشاوره در روانشناسی

 

همانطور که بارها اشاره کردم مشاوره یک علم است. دارای الگوها، متدها و شیوه‌های آزمایش شده علمی است و اساس و معیارهایی دارد که می‌توان آنها را آموخت، تجربه کرد و به دیگری نیز یاد داد. وقتی از الگوها، متدها و شیوه‌های آزمایش شده علمی صحبت می‌کنیم کاملا مشخص است که نه تنها مشاوره یک تخصص آکادمیکی است، بلکه اجرای آن تنها توسط متخصص دوره‌دیده در این رشته و دارای پروانه کار ممکن است.

 

بنابراین در کار مشاوره نیز از شیوه‌ها و تکنیکهایی استفاده می‌شود که از دل روان‌درمانی بیرون آمده‌اند مانند، روانکاوی، روان‌درمانی عمقی‌نگر، رفتاردرمانی، روان‌درمانی شناختی، درمانی گشتالت‌، روان‌درمانی سیستمی و غیره.

 

در کار مشاوره این شیوه‌ها، الگوها و متدها تنها با خواست روشنگری یا تقویت یک بخش مشخص از شخصیت فرد (شامل «سازمان دریافتهای حسی فرد از محیط»، «سیستم سنجش و ارزش‌گذاری» ، «معیارها و اعتقادات»، «نحوه تاثیرگذاری و تاثیر پذیری متقابل» و «شیوه پاسخ‌گویی فرد به مشکلات») بکار گرفته می‌شوند و اساسا با باورهای نادرستی که تحت عنوان «تغییر کلی انسان» توسط برخی از افراد بی‌صلاحیت ترغیب می‌شوند فرق دارند. یعنی از این متدها هیچ وقت نمی‌توان برای عملی کردن وعده‌های دروغین، مانند اینکه «انسان اساسا انسان خوشبختی خواهد شد» و یا «به رستگاری خواهد رسید»، استفاده کرد.

 

خدمات

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

در سیستم بهداری آلمان از سال 1999 جزء خدماتی است که بیمه‌های درمانی بر عهده می‌گیرند و مراجعه‌کننده برای روان‌درمانی هزینه شخصی نمی‌پردازد. این موضوع در مورد مشاوره به این صورت نیست و هزینه مشاوره همواره به عهده شخص مراجعه‌کننده است. بیمه‌های درمانی بر طبق قانون موظف به پرداخت هزینه درمان بیماری هستند ولی چون در موارد مشاوره موضوع درمان بیماری نیست هیچ بیمه‌ای هزینه مشاوره را برعهده نمی‌گیرد.

[Himmler 22171]

روانشناسی مشاوره

این شاخه از

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

به بررسی فرآیندهایی می‌پردازد که با هدف یاری رساندن به مراجع انجام می‌گیرد. در این فرآیند ، رابطه‌ای بین مشاوره و مراجع ایجاد می‌شود که هدف از این رابطه بررسی موضوعی است که برای مراجع مبهم ، گنگ یا به عنوان یک مشکل مطرح است.

 

در

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

مشاوره جهت رسیدن به نتایج مورد نظر مشاوره اصول و قوانینی مطرح است که با توجه دیدگاه‌های مختلفی که در زمینه مشاوره وجود دارد، این اصول و قوانین دارای تفاوتهایی از یکدیگر هست

 

[Himmler 22171]

تاریخچه روان شناسی مشاوره

 

فرآیند

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

ارتباط نزدیکی با راهنمایی دارد. هرچند راهنمایی فرآیندی گسترده‌تر را شامل می‌شود که تمام امور زندگی فردی و اجتماعی فرد را دربر می‌گیرد، مشاوره قلب برنامه راهنمایی به شمار می‌رود و از خدمات اساسی آن است. با این وصف در تاریخ روان شناسی مشاوره دیده می‌شود که این شاحه از روان شناسی ، با راهنمایی به منزله فعالیتی منظم و سازمان یافته ، در سال 1908 میلادی در شهر بستن ایالت ماساچوست امریکا به وسیله شخصی به نام فرانک پارسونز که به پدر راهنمایی حرفه‌ای مشهور است، آغاز می‌شود.

 

پارسونز راهنمایی را ابتدا در مقیاسی کوچک و با تاکید بر راهنمایی حرفه‌ای آغاز کرد. بنابراین کار او به مثابه یک نوآوری در نظام تعلیم و تربیت با نارسایی‌هایی توام بود و به دلیل تاکید محضش بر راهنمایی حرفه‌ای ، یک بعدی به حساب می‌آمد. به این ترتیب با توجه به ضرورتهایی که بر لزوم تداوم راهنمایی و مشاوره احساس می‌شد، روان شناسی مشاوره شکل کاملتری به خود گرفت، بطوری که نظریات متعدد در این زمینه ارائه شد و روشها و فنون مختلفی معرفی گردید.

 

[Himmler 22171]

ضرورت روان شناسی مشاوره

 

شکی نیست که به موازات گسترش اجتماع و پیچیدگی نهادهای آن مشکلاتی بروز می‌کند و چیزهای جدیدی ضرورت می‌یابد که قبلا نیازی بدان احساس نمی‌شده است. در چنین شرایطی با توجه به پیچیده‌تر شدن شرایط اجتماعی ، سست‌تر شدن روابط عاطفی و عوامل متعدد دیگر توجه به اصلاح شرایط عاطفی و روحی افراد کاملا ضروری به نظر می‌رسد. تحول جوامع از حالت ساده به پیچیده ، جنبه‌های مختلفی از زندگی فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهد، بطوری که سازگاری با این دگرگونی‌ها از جمله تغییرات در نوع روابط ، تغییرات شغلی ، تحصیلی و ... لزوم روان شناسی مشاوره را مورد تائید قرار می‌دهد.

 

[Himmler 22171]

اهداف روان شناسی مشاوره

 

در تعاریفی که

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

مشاوره به عمل آمده، تصریح شده که روشهایی تعیین گردد تا به فرد کمک شود که خود را بشناسد. منظور و هدف از اینکه فرد خود را بشناسد، این است که با این شناسایی به صورت انسانی موثرتر و خلاقتر و در نتیجه شادمان‌تر درآید. با استفاده از فنون ارائه شده در روان شناسی مشاوره ، فرد نه تنها وضع فعلی خود را درک می‌کند، بلکه از آنچه که به صورت آن در خواهد آمد، نیز آگاه می‌شود. راجرز روان شناسی که نظریات او در مشاوره کاربرد اساسی دارد، معتقد است که هدف بیشتر مشاغل یاری دهنده که

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

مشاوره را نیز شامل می‌شود، افزایش رشد شخصی و روانی فرد در مسیر رشد اجتماعی است.

بدین ترتیب روان شناسی مشاوره دارای دو هدف می‌باشد: اهداف آنی و اهداف غایی.

[Himmler 22171]

اهداف آنی روان شناسی مشاوره

 

شناسایی و کاربرد روشهایی که راهنمایی‌های لازم را در حل مشکلات مختلف از قبیل مشکلات تحصیلی ، خانوادگی ، شغلی و ... به فرد ارائه می‌کند که آن را علاج واقعه قبل از وقوع می‌دانند و باعث جلوگیری از اتلاف سرمایه مادی و معنوی فرد می‌شود.

 

اهداف غایی و نهایی روان شناسی مشاوره

 

این اهداف عبارت است از شناسایی و کاربرد روشهایی که فرد خود قادر باشد یا بتواند که با بینش صحیح به حل مشکلات خویش پرداخته و عاقلانه رفتار نماید.

 

مکتبهای مهم در روان شناسی مشاوره

 

معمولا چندین مکتب در این قلمرو مطرح شده‌اند که مهمترین آنها عبارتند از: مکتب مشاوره مستقیم ، مکتب مشاوره غیر مستقیم ، مکتب مشاوره نیمه مستقیم.

[Himmler 22171]

مکتب مشاوره مستقیم

 

بزرگترین بنیانگذاران این مکتب آلبرت الیس ، سالتر ، هوارد و میلر هستند. در این مکتب توجه به عقل و منطق می‌باشد و مشاور معتقد است که مشکل فرد را بهتر از خود او درک کرده و نیز بهتر می‌تواند نسبت به درمان‌جو قضاوت کند. این مکتب معتقد است که بشر ذاتا خلاق و دانا نیست و کلیه افراد بشر توانایی سازندگی خود را ندارند و مشاور فردی است که در درجه اول خودش را شناخته و در وهله دوم به دیگران کمک می‌کند تا خود را بشناسند.

 

 

مکتب مشاوره غیر مستقیم

 

بزرگترین بنیانگذار این مکتب کارل راجرز است و هر چه از فلسفه غیر مستقیم می‌دانیم، اطلاعاتی می‌باشد که بر پایه فلسفه او بنیان شده است. این مکتب معتقد است که انسان موجودی سازنده ، خلاق و تواناست که مهمترین خصوصیت بارز او این است که به ذات خود آگاهی دارد. در این مکتب مشاور خودش را به جای درمان‌جو می‌گذارد تا بتواند وی را خوب بشناسد.

 

مکتب مشاوره نیمه مستقیم

 

این مکتب به شرایط انسان در محیط توجه دارد و مشاوره به باز یافتن فرد و نیز پیدا کردن خودش در محیط توجه دارد. به نظر این مکتب ، انسان وقتی دچار آشفتگی رفتار یا بیماریهای عاطفی و یا امثال آن می‌شود که نتواند موقعیت خود را در محیط مشخص کند. کار مشاور این است که بیمار را به عنوان یک موجود خاص در موقعیت خاص خود مورد توجه قرار دهد.

[Himmler 22171]

روشهای مورد استفاده در روان شناسی مشاوره

 

روشهای مختلفی جهت مشاوره و پژوهش در این شاخه وجود دارد. از جمله مشاهده ، مصاحبه ، پرسش‌نامه و ... که عمدتا بر اساس مکتب فکری روان شناس ، نوع اطلاعات مورد نیاز و اهداف پژوهش یا امر مشاوره مورد استفاده قرار می‌گیرند. گاه از آزمونهای مختلف هوش ، شخصیت و ... استفاده می‌شود.