روش های اجرای ساختمانهای بتنی

[Artaria 13629]

روش های اجرای ساختمانهای بتنی

نکات :

1. بعد از تموم شدن این بخش، روش های اجرای ساختمانهای فلزی آغاز خواهد شد.

2. مطالب در هر پست به صورت خلاصه و مفید خواهد بود. (پس بخونید و بحث کنید ، امتحان میگیرمااا )

[Artaria 13629]

*جلسه اول*

 

اشکال مختلف اجرا:

 

انجام هر طرح ساختمانی یا پروژه عمرانی مشتمل بر سه مرحله متمایز به شرح زیر است :

 

• تهیه طرح
  
• اجرای طرح
  
• نظارت بر اجرای طرح
  

با توجه به بزرگی و کوچکی طرح و ماهیت آن، اهمیت مراحل سه گانه فوق تغییر کرده و گاه بنا به ضرورت ممکن است گستره یکی از مراحل بسیار محدود شده و حتی با مراحل دیگر انجام شود .

 

اجرای طرح های مختلف به صورت های گوناگون انجام می پذیرد :

 

الف) با هزینه و زیر نظر مستقیم صاحب کار یا قائم مقام او ( کارفرما یا مجری طرح)

ب) تحت پیمان مدیریت اجرا، به هزینه صاحب کار :

مدیریت اجرائی شخصی حقیقی یا حقوقی است که سازمان دهی عملیات اجرائی به او واگذار می شود .

ج) تحت پیمان اجرا :

در این حالت ، اجرای کار تحت شرایط مالی مشخصی به پیمانکار واگذار میشود .

 

آشنایی با طرح و تنظیم برنامه اجرا :

 

اجرای هر سازه با آشنایی سازنده با طرح آغاز می شود که سازنده و اجرا کننده باید :

1) نقشه های اجرایی ، مشخصات فنی، عمومی و خصوصی، دستور العمل ها، یاد آوریها ، فهرست مقادیر و سایر مدارک فنی مربوط به پروژه را مطالعه نماید تا با کم و کیف کار آشنا شود و ضمن آشنایی با حجم اقلام کار از مجموعه مورد احداث تجسم فضایی دقیقی بدست آورد .

2) از محل کارگاه بازدید به عمل آورده و با محیط کارگاهی آشنایی حاصل نماید. برای آشنایی با محیط، جمع آوری اطلاعات مربوط به موارد زیر بسیار مفید خواهد بود :

 

 

(پایان جلسه اول)

[Artaria 13629]

(جلسه دوم)

2) از محل کارگاه بازدید به عمل آورده و با محیط کارگاهی آشنایی حاصل نماید. برای آشنایی با محیط، جمع آوری اطلاعات مربوط به موارد زیر بسیار مفید خواهد بود :

الف) عوارض سطحی از قبیل :

• طبیعت و میزان محل های احتمالی پرشده با زباله، خاک دستی و ...
  
• محل قرارگیری و نوع رگه های سنگ
  
• مسیرهای عبور جریان های آب و احیاناً گودال های آبگیر در سطح کارگاه
  
• توپوگرافی و به عبارت دیگر تغییرات رقوم در سطح کارگاه
  
• سازه های موجود در محل کارگاه و در مجاورت آن
  
• خاکریزهای نزدیک، خط ساحلی و عوارض مشابه
  
• راه های دسترسی ( راه آهن، اتومبیل، کشتی) به کارگاه
  

ب) عوارض زیر زمینی از قبیل :

* مسیر فاضلاب، قنات، تونل، زیر زمین و یا سایر سازه های زیر زمینی

* خط لوله نفت، گازو آب، خطوط تلفن و کابلهای زیرزمینی برق

* شالوده های موجود در محوطه کارگاه یا زمین های مجاور

ج) اطلاعات مربوط به گمانه ها و سایر اطلاعات از قبیل تاریخچه رفتار سازه های مجاور، نشست های خاک و غیره

3) مجموعه عملیاتی را که باید از ابتدا تا انتهای کار به انجام برسند در نظر گرفته و آنها را به عمل های اصلی تجزیه نماید. در اجرای سازه های بتنی صرف نظر از عمل های تامین راه دسترسی، پیاده کردن نقشه، پی کنی و گود برداری عمل های اصلی عبارتند از :

* قالب بندی

* آرماتور بندی

* بتن ریزی

* قالب برداری

4) بررسی هر یک از عنل های اصلی فوق و تقسیم آنها به تعدادی عمل جزئی

بطور مثال : عمل بتن ریزی به جزء عملیات های زیر تقسیم میشود :

• تهیه نسبت های بهینه اختلاط
  
• مخلوط کردن بتن
  
• حمل بتن
  
• ریختن بتن
  
• جا دادن بتن
  
• متراکم کردن بتن
  
• مراقب بتن
  

5) پیش بینی نیروی انسانی ، مصالح ، وسایل و تجهیزات لازم و نیز نحوه انجام هر جزء عمل

6) مبدا و منابع تهیه مصالح ، چگونگی تهیه مصالح ، و نحوه حمل مصالح به کارگاه، روش ها و امکانات انبار کردن و نگهداری مصالح در کارگاه، روش ها و وسایل برداشت مصالح از انبار و چگونگی کنترل کیفیت و مشخصات مصالح را بررسی نماید .

[Artaria 13629]

7) امکان و نحوه تامین وسایل و تجهیزات لازم وسایل مربوط به آنها از قبیل تعمیرات ، لوازم یدکی و سایر لوازم آنها را مطالعه کند . ممکن است برخی ماشین آلات تنها برای فعالیت خاصی مورد نیاز باشد، لذا لازم است که جدول برنامه ریزی بکارگیری ماشین آلات فوق را تهیه نماید .

8) منابع ، امکانات ، روش ها و ظوابط تامین نیروی انسانی لازم و شرایط و تبعات اشغال آنها از قبیل چگونگی امکان، دسترسی آنان به امکانات شهری و وسایل رفاهی را باید مورد بررسی قرار داد.

9) پس از انجام مطالعات و بررسی های فوق و شناخت نسبی امکانات و محدودیت های موجود ، طرح سازماندهی عملیات اجرایی باید به گونه ای تهیه شود که بتوان با انجام کمترین هزینه و وقت ، بیشترین کار را انجام داد .

10) این برنامه باید تمام مراحل کار از تجهیز و سازمان دادن کارگاه تا گردش کار در مدت اجرا و بالاخره برچیدن کارگاه پس از اتمام کار را دربر گیرد .

11) با توجه به متعیر بودن شرایط کار و امکانات و محدودیت هایی که بر عملیات اجرایی اثر میگذارند، احتمال دارد که برنامه فوق دچار تغییراتی شود . لذا برنامه باید قابل انعطاف باشد . در فواصل زمانی معین با توجه به شرایط روز برنامه باید اصلاح شود.

12) مدت اجرا :

مدت زمان اجرا از زمان تحویل زمین تا تحویل کار انجام شده محاسبه میگردد . عوامل زیر در تنظیم برنامه اجرای کار موثر هستند :

• انتخاب محوطه کارگاه
  
• چگونگی سازمان دادن کارگاه
  
• تداوم تدارک مصالح اولیه و تجهیزات
  
• نوع مصالح اولیه تهیه بتن
  
• آب و هوای منطقه . مشکلات ناشی از بکارگیری نیروی انسانی
  

مبحث دوازدهم- مقررات ملی ساختمان-ایمنی و حفاطت کار در حین اجرا

وسایل حفاظت فردی :

• کلاه ایمنی
  
• کمربند ایمنی
  
• عینک و نقاب حفاظتی
  
• ماسک تنفسی حفاظتی
  
• کفش و پوتین ایمنی
  
• چکمه و نیم چکمه لاستیکی
  
• دستکش حفاظتی
  
• لباس کار
  

وسایل و سازه ای حفاظتی :

نرده حفاظتی در کارگاه ساختمانی

راهرو سرپوشیده موقت

سرپوش حفاظتی

سقف موقت

تورهای ایمنی

( توضیح هرکدام از این بخشها در مبحث دوازدهم هستش، اگه لازم بود بگید تا اینجا هم بذارم)

[Artaria 13629]

وسایل دسترسی :

منظور از وسایل درسترسی ، وسایلی است موقتی از قبیل داربست، نردبان ، راه پله و راه شیبدار موقت که برای دسترسی کارگران به قسمت های مختلف ساختمان در دست احداث ، تعمیر، بازسازی و یا تخریب مورد استفاده قرار میگیرد.

بتن و مواد متشکله آن

در ابتدای اختلاط، بتن حالت خمیری ارد و پس انجام عملیاتی از قبیل ریختن در قالب، لرزاندن مراقبت آن، با گذشت زمان این خمیر گرفته و سخت شده و شکل قالب را به خود می گیرد. بنابر این بتن در دو حالت خمیری و سخت شده باید بتواند انتظاراتی را که طراح سازه از آن دارد برآورده سازد، که خلاصه آن به شرح زیر است :

الف) ویژگی های بتن تازه :

1) قابلیت حمل : بتن باید در عین روانی به صورت خمیری نسبتاً سفت باشد تا ضمن حمل و نقل ، اجزای تشکیل دهنده آن از هم جدا نشوند .

2) قابلیت ریختن : باید بتوان به سهولت بتن را بدون اینکه انسجام آن بهم بخورد در محل مورد نظر ریخت .

3) قابلیت جا دادن : باید بتوان به راحتی بتن را در قالب جا داد به طوری که تمام گوشه ها و زوایای قالب ها و دور میلگرد ها توسط بتن پر شود .

4) قابلیت تراکم : باید بتوان حتی المقدور هوای موجود در بتن تازه را خارج کرده و آن را متراکم نمود.

5) قابلیت پرداخت : باید بتوان به راحتی سطح بتن تازه را صاف نمود .

( بدیهی است این قابلیت ها باید در ارتباط با وسایل و تجهیزات مورد استفاده ارزیابی شود.)

ب) ویژگی های بتن سخت شده :

1) مقاومت در برابر نیروهای وارده و تلاش های حاصله

2) پایایی و دوام

• مقاومت به عوامل محیطی ، نظیر عوامل شیمیایی ، یخبندان ، تر و خشک شدن های متوالی و ... بستگی دارد .
  

ج) کنترل کیفیت مصالح :

• تامین ویژگی های مطلوب بتن به نوع مصالح و نیز به نحوه کاربرد مصالح بستگی دارد. تحقیق و کنترل کیفیت بتن از طریق آزمایش های مناسب زیر ، میسر است :
  

- آزمایش های مطالعاتی ، قبل از انجام عملیات ساختمانی به منظور شناسایی مصالح و تعیین ظوابط و شرایط کاربرد و نسبت های اختلاط آنها برای تهیه بتن .

- آزمایش های کنترل ، جهت حصول اطمینان از کیفیت مصالح و بتن ساخته شده در حین احداث بنا یا ساخت قطعه بتنی .

[Artaria 13629]

سیمان

الف) خواص فیزیکی سیمان :

1) نرمی ذرات سیمان

2) زمان گیرش سیمان

3) سلامت سیمان

4) حرارت ناشی از عمل هیدراسیون

5) مقاومت فشاری

6)

ب) نمونه برداری از سیمان پرتلند :

برای انجام آزمایشهای فوق از محموله های سیمان وارد به کارگاه نمونه برداری می شود :

• از محل تخلیه سیمان از سیلو ، به ازای هر یکصد تن 5 کیلوگرم نمونه گرفته می شود .
  
• از انبارهای کیسه سیمان ، به ازای هر 5 تن سیمان کیسه ای، یا کمتر، یک کیسه به عنوان نمونه گرفته می شود .
  

ظوابط انبار کردن سیمان :

در انبار کردن سیمان باید به دو نکته اساسی توجه شود :

1) رطوبت هوا و همچنین رظوبت موجود در زمین ، جذب سیمان نشود و آن را فاسد نکند .

2) در اثر وزن سیمان های قسمت بالا، سیمان های موجود در زیر کلوخ نشوند .

• سیمان کیسه ای باید روی کف خشک ، که دست کم به اندازه 10 سانتیمتر از سطح اطراف خود بالاتر باشد، قرار گیرد .
  
• در مناطق خشک، حداکثر تعداد کیسه سیمان که می توان بر روی هم انبار کرد 12 پاکت است، مشروط بر اینکه ارتفاع کل آنها از 1.8 متر تجاوز نکند. اعداد فوق در مناطق شرجی و با رطوبت نسبی بیش از 90 درصد به ترتیب 8 پاکت و 1.2 متر می باشد .
  
• در مناطق خشک، کیسه های سیمان باید نزدیک به یکدیگر ، با فاصله های 5 تا 8 سانتیمتر از یکدیگر قرار داده شوند تا عبور جریان هوا از بین کیسه ها موجب خشک شدن سیمان بشود . در مناطق شرجی و با رطوبت نسبی بیش از 90 درصد کیسه های سیمان باید به یکدیگر چسبانده شود .
  
• کیسه های سیمان در همه مناطق باید حداقل 30 سانتیمتر از دیوارها و 60 سانتیمتر از سقف فاصله داشته باشد .
  
• سیمان های کیسه ای باید در مناطق با رطوبت نسبی حداکثر 90 درصد ، 45 روز پس از تولید ، و در سایر نقاط 90 روز پس از تولید مصرف شود .
  
• در موقع مصرف اگر مشاهده گردید که سیمان کلوخه شده است ، باید کلوخه ها با دست و یا کوچکترین فشار به چودر سیمان تبدیل گردد. همچنین پاکت هایی که سیمان آن کلوخه شده است با یکبار غلتانیدن باید به پودر تبدیل شود . در غیر این صورت باید تحت آزمایش قرار گیرد .
  
• در خصوص سیمان های فله که در سیلو نگهداری می شوند، از آنجائیکه انتقال سیمان از مخزن کامیون به داخل سیلو به کمک هوای فشرده صورت می گیرد و در نتیجه سیمان به تدریج متورم میشود، نباید بیش از 80 درصد ظرفیت اسمی سیلو پر شود .
  
• سیمان نگهداری شده در سیلو باید حداکثر 90 روز پس از تولید مصرف شود . و اگر بنا به دلایل غیر قابل اجتناب این مهم امکان پذیر نباشد باید قبل از مصرف تحت آزمایش قرار گیرد .
  

[goldstone 113]

کاش پی دی افش میکردی ...........

[Artaria 13629]

کاش پی دی افش میکردی ...........

 

این بخش که تموم بشه، کل مطالبو یکجا و بصورت پی دی اف برای دانلود قرار خواهم داد :ws2:

[Artaria 13629]

اختلاط بتن

 

 

• ساخت بتن با دست به هیچ وجه مجاز نیست . لازم است بتن با ماشین ساخته شود . برای تولید بتن با کیفیت یکنواخت و رضایت بخش باید مواد تشکیل دهنده آن را به طور کامل مخلوط کرد بطوریکه ظاهر بتن یکنواخت باشد و همه مصالح آن به صورت همگن پخش شوند . زمان لازم برای اختلاط به عوامل متعدد از قبیل اندازه پیمانه، روانی مخلوط اندازه و دانه بندی سنگدانه ها و یا بازدهی مخلوط بستگی دارد . از اختلاط بسیار طولانی باید خودداری کرد زیرا ممکن است سنگدانه ها سائیده شوند .
  
• در کارگاه برای ساختن بتن از بتونیرهای با ظرفیت های مختلف از 100 تا 800 لیتر استفاده می شود . بتونیرها داری منبعی به شکل دو مخروط ناقص که از قاعده به یکدیگر متصل شده اند می باشد . در داخل منبع ، تیغه های فولادی نصب شده که باعث اختلاط مناسب بتن درون آن می شود . منبع فوق و تیغه های داخل آن از فولاد ضد سایش می باشند . زمان اختلاط بتن پس از اضافه کردن آخرین جزء بتن بین 1.5 تا 3 دقیقه است .
  

 

 

• بتن آماده به دو صورت در کارگاه ساخته می شود :
  

الف) بتن در یک کارگاه مرکزی ساخته شده و سپس توسط کامیون های بهم زن به محل کار حمل می شود . مانع گردنده ، مانع تشکیل کریستال های لازم برای سخا شدن بتن می شود . سرعت بهم زدن بین 2 تا 6 دور در دقیقه است .

ب) مصالح در کارگاه مرکزی پیمانه شده و عمل اختلاط از ابتدا تا انتها در کامیون مخصوص صورت می گیرد . سرعت مخلوط کردن بین 4 تا 16 دور در دقیقه است .

 

• آماده سازی وسایل و محل بتن ریزی :
  

- قبل از عملیات بتن ریزی باید قالب ها و میلگرد ها و بطور کلی همه وسایل بتن ریزی تمیز گردد . باید هاک اره ، میخ ، تکه های چوبی و هر نوع زباله ای که ممکن است در درون قالب ها باشد، جمع آوری شود .

- کلیه پوشش ها و مواد زیان آور روی میلگردها از قبیل گلمیخ و لایه اکسیده شده سطحی باید پاک شود .

[Artaria 13629]

· انتقال بتن :

- انتقال بتن مرحله ای مهم در طی ساخت سازه های بتنی است و اغلب به انتخاب روش انتقال یا چگونگی استفاده از آن در کارگاه توجه کافی نمی شود . اگر از دستگاه انتفال بطور نادرست استفاده شود به کیفیت بتن صدمه وارد میشود .

- جهت انتقال بتن روش های مختلفی وجود دارد . از چرخ های دستی گرفته تا پمپ بتن .

- عوامل زیادی در انتخاب روش انتقال بتن موثر می باشد : طبیعت کارگاه، شرایط زمین، حجم کار، فاصله ای که باید طی شود ، ارتفاع بارگیری و تخلیه، اندازه دانه های سنگی و میزان کارآیی بتن از جمله این عوامل هستند .

• روش ها و وسایل مختلف انتقال بتن :
  

- ارابه و چرخ دستی

- دمپرها

- کامیون مجهز به حمل بتن

- کامیون کمپرسی

- کامیون های بتن آماده

- جرثقیل به همراه استفاده از دلوها و جام ها

- پمپاژ بتن

• در بعضی از کارگاه ها چندین روش انتقال و یا ترکیبی از آنها بکار برده می شود.
  

• ارابه و چرخ دستی :
  

برای کارهایی با حجم کم در فواصل کوتاه، هنوز از ارابه و چرخ دستی استفاده می شود . یک چرخ دستی می تواند 30 لیتر بتن را حمل کند . استفاده از آن باعث بالا رفتن هزینه حمل و نقل می شود . برای بازدهی بیشتر می توان مسیر چرخ دستی را مسطح کرد تا از جدا شدن دانه های بتن جلوگیری شود .

• دمپرها :
  

دمپرها را اغلب به عنوان وسیله ای موثر برای انواع کارهای ساختمانی می شناسند . زیرا از دمپرها می توان برای حمل مصالح دیگر به غیر از بتن نیز استفاده نمود . دمپرها به حجم های مختلف از 0.3 تا 0.75 متر مکعب ساخته می شوند . انواع دمپر با تخلیه به طرف جلو یا طرفین وجود دارد و تخلیه آن به صورت دستی یا هیدرولیکی انجام می شود . اگرچه دمپرها قادر به حرکت در مسیر ناهموارند ولی بایستی سعی شود مسیر آن تا حدی هموار گردد تا از جداشدگی دانه های بتن و سرریز شدن آن جلوگیری شود .

دوستان اگه عکس از این وسایل دارند، بذارن لطفاً

[Artaria 13629]

• کامیون مجهز به حمل کننده بتن :
  

ظرفیت این نوع کامیون معمولاً 2 تا 3 متر مکعب است و اغلب برای کارهای با حجم زیاد و مسافت حمل طولانی با مسیر هموار مورد استفاده قرار می گیرد . تخلیه آنها به صورت هیدرولیکی و با ارتفاع زیاد ( 2 متر ) انجام می شود . این نوع کامیون ها مجهز به سطح شیبدار (ناودانی) بوده و بتن را می توانند مستقیماً بر سطح زمین جای دهند . برای کاهش جداشدگی دانه های بتن در هنگام حمل و کنترل میزان تخلیه معمولاً پره ها یا همزن هایی بر روی کامیون نصب می کنند تا در حین تخلیه بتن دوباره مخلوط می شود .

• کامیون کمپرسی :
  

کامیون کمپرسی روباز که از عقب یا طرفین کار تخلیه را انجام می دهد معمولا برای حمل بتن ضعیف خشک بکار برده می شود . آنها باید مجهز به روکش برزنتی باشند تا از بتن در مقابل باران محافظت کرده یا از تبخیر رطوبت بتن در هوای گرم جلوگیری شود .

• کامیون های آماده :
  

امروزه این نوع کامیون ها حمل بیش از 50 درصد بتن مورد نیاز در صنعت ساختمان سازی را به عهده دارند .

• جرثقیل به همراه استفاده از دلوها :
  

استفاده از دلوها همراه با جرثقیل های برجی هنوز متداول ترین روش انتقال و توزیع بتن در بیشتر کارگاه ها به شمار می روند . دلوها معمولا دارای ظرفیتی کمتر از یک متر مکعب بوده و در اندازه های مختلف از 0.2 تا 1 متر مکعب موجودند و حجم های 0.5 و 0.75 متر مکعب کاربرد بیشتری دارند .

[Artaria 13629]

پمپاژ بتن :

در سال های اخیر استفاده از پمپاژ بتن بسیار رایج شده است و تقریباً حدود 10 درصد انتقال بتن در کارگاه های ساختمانی به وسیله پمپاژ بتن انجام می گیرد . استفاده از جرثقیل های جدید با سیستم بازوی تا شونده و لوله های سبک وزن، انعطاف بیشتری به روش انتقال بتن بوسیله پمپ را داده است .

- از مزایای مهم پمپاژ بتن ، انتقال عمودی و افقی بتن است. بنابراین فقط یک روش برای انتقال بتن از مخلوط کن تا محل بتن ریزی کفایت می کند . بیشتر پمپ ها قابلیت انتقال بتن تا 60 متر عمودی و یا 300 متر افقی را دارند . البته پمپاژ عمودی و افقی همزمان سبب کاهش فواصل مذکور می گردد .

- بعضی از پمپ های با فشار زیاد می توانند بتن را بیش از 300 متر ارتفاع یا به فاصله 650 متر افقی منتقل کنند .

- بازدهی پمپ تابع عواملی از قبیل نوع پمپ، طول افقی و عمودی لوله، تعداد خم های لوله . مخلوط بتن است . بازدهی پمپ ها بین 30 تا 100 متر مکعب در ساعت است .

- قطر لوله های خروجی پمپ ها 4 تا 5 اینچ است .

- طبق مقررات ملی حداکثر نسبت اندازه سنگدانه ها به کوچترین قطر داخلی لوله انتقال بتن نباید از مقادیر زیر تجاوز کند :

الف) 0.3 برای سنگدانه های تیز گوشه

ب) 0.4 برای سنگدانه های گرد گوشه

- ویبره کردن بتن باید بلافاصله بعد از بتن ریزی شروع شود و هیچوقت نباید بتنی را که شروع به سخت شدن نموده است را ویبره کرد .

- فرو کردن شیلنگ ویبراتور باید بطور عمودی در بتن قرار گیرد و بطور عمودی از آن خارج گردد . هیچوقت نباید شیلنگ ویبراتور بطور افقی در بتن حرکت کند .

- از تماس شیلنگ با بدنه قالب و میلگردها خودداری شود .

- از به جریان درآوردن بتن با ویبراتور خودداری گردد .

- از فرو کردن شیلنگ ویبراتور در بالای یک توده بتن خودداری گردد .

- باید اطمینان حاصل شود که شیلنگ ویبراتور حدود 100 میلیمتر به داخل لایه قبلی وارد شود . (برای اتصال و پیوستگی لایه ها)

- قطر میله ویبراتورها بین 25 تا 75 میلیمتر است . میله هایی با قطر 100 تا 150 میلیمتر نیز وجود دارد. ولی استفاده از آنها عمدتاً به بتن ریزی های حجیم، کارهای ساختمانی بزرگ همانند ساختمان سدها محدود میگردد .

- شعاع عمل، موثر بودن هر ویبراتور، بستگی با کارآیی بتن و مشخصات میله ویبراتور دارد . هرچقدر قطر میله و میزان فرکانس آن بزرگتر باشد شعاع عمل نیز بزرگتر خواهد بود .

[Artaria 13629]

• بتن ریزی ستون ها، تیرها و دیوارها :
  

- در ستون ها و تیرها بتن ریزی باید به طریقی انجام پذیرد که به دیواره ها و سطوح قالب برخورد نکند . همچنین از برخورد ضربه های شدید با میلگردها اجتناب گردد زیرا ممکن است محل میلگردها تغییر کند .

- در دیوارها و ستون ها ، بتن ریزی باید در لایه های افقی با ضخامت یکنواخت صورت گیرد و هر لایه قبل از ریختن لایه بعدی به طور کامل متراکم شود. میزان و سرعت بتن ریزی باید چنان باشد که هنگام ریختن لایه جدید، لایه قبلی در حالت خمیری باشد . عدم رعایت این مهم باعث ایجاد اتصال سرد و در نهایت عدم یکپارچگی بتن خواهد شد .

- در دیوارها و ستون ها هیچ یک از لایه ها نباید از 45 سانتیمتر بیشتر باشد . زیرا وزن بتن در بالای لایه ، خروج هوای محبوس شده در لایه زیر را حتی با استفاده از ویبراتور تقریباً غیر ممکن می سازد .

- در بتن ریزی دیوارها و ستون ها تا حد امکان باید ارتفاع سقوط بتن را محدود نمود . این ارتفاع برای جلوگیری از جدا شدن دانه ها به 0.9 تا 1.2 متر محدود می شود.

• بتن ریزی در دال ها :
  

بتن ریزی در دال ها باید در یک جهت و بطور متوالی انجام شود . بتن نباید در نقاط مختلف سطح و بصورت پراکنده ریخته و سپس پخش و تسطیح شود . بتن نباید در یک محل و در حجم زیاد تخلیه و سپس بطور افقی در طول قالب حرکت داده شود .

• متراکم کردن بتن :
  

پس از انتقال و ریختن بتن مقداری هوای محبوس یا فضای خالی در بتن وجود خواهد داشت که توسط عمل تراکم مقدار هوای محبوس باید به کمتر از یک درصد برسد .

[Artaria 13629]

• مشخصات بتن قابل پمپاژ :
  

ظرح مخلوط بتن نه تنها باید بر اساس ظولبط تعیین شده باشد بلکه باید قابلیت پمپاژ را نیز داشته باشد . اصولاً چنین مخلوط مستعدآب آوری یا جدا شدن دانه ها نبوده و مقاومت اصطکاکی آن در مقابل لوله پمپ کم است . بطور کلی بتن قابل پمپاژ باید دارای شرایط زیر باشد :

- اسلامپ آن حدود 75 میلیمتر باشد .

- مقدار سیمان آن حداقل 280 کیلوگرم برای یک متر مکعب باشد .

- دانه بندی مصالح سنگی باید پیوسته و با حداقل تخلخل باشد .

- مقدار ماسه مصرفی به مقدار 75 – 50 کیلوگرم بیشتر از حالت معمول باشد .

- 15% ماسه باید از الک شماره 50 ( 300 میکرون) گذشته باشد .

- از مصرف مصالح سنگی خرد شده و پولکی خودداری شود .

• نکات قابل توجه برای انتقال بتن :
  

در حین انتقال بتن ممکن است مشکلات زیادی بروز کند که بر روی کارآیی یا یکنواختی بتن تاثیر بگذارد . به محض آنکه بتن مخلوط گردید ، شروع به سخت شدن میکند و قبل از اینکه زیاد سخت شود و غیر قابل تراکم گردد ، باید بتن ریزی انجام پذیرد . شرایط زیر اثر مستقیم در کیفیت نهایی بتن دارند :

1- هوای گرم یا بادهای شدید بتن را در هنگام حمل خشک میکنند . بنابراین حمل کننده های روباز مانند کامیون،دمپر، دلو و چرخ دستی باید پوشیده شوند. (برزنت برای پوشش مناسب است)

2- باران شدید سبب خیس شدن مخلوط بتن می گردد و در این حالت نیز پوشش بتن ضروری است .

3- اگر حمل کننده نشت داشته باشد ، ملات در هنگام حمل خارج شده و باعث کاهش کارآیی بتن می گردد .

4- اگر بتن به سرعت انتقال نیابد یا بتن به سرعت سخت شود ، ممکن است بتن ریزی به سختی انجام گیرد . چنین موردی بیشتر در هوای گرم مشاهده می شود .

5- آلودگی بتن توسط روغن یا گرد و غبار ناشی از وسایل یا وزش باد سبب کیفیت بتن می گردد .

6- استفاده نادرست از سطح شیبدار و خطوط لوله (هنگام پمپاژ) باعث جداشدگی دانه های بتن می شود. این عارضه در مسیرهای طولانی یا جاده های ناهموار نیز اتفاق می افتد .

7- پوسته ملات باقیمانده در حمل کننده با سرعت خشک می گردد لذا بلافاصله باید تمیز گردد . این عمل را می توان در فواصلی که تولید بتن متوقف می شود یا در پایان هر روز انجام داد .

[Artaria 13629]

· بتن ریزی :

ریختن بتن تا آنجا که ممکن است باید در محل نهایی به سرعت و طور موثر صورت گیرد . به نحوی که از جدا شدن دانه های آن جلوگیری شده و کاملاً بتوان آنرا متراکم کرد . برای ریختن بتن توصیه های کلی زیر را باید رعایت کرد :

- بتن ها تا حد امکان نزدیک و یا در محل ریزش نهایی ساخته شود .

- بتن در لایه های یکنواخت ریخته شود .

- از ریختن بتن در توده های بزرگ باید اجتناب نمود . بتن را تا آنجا که ممکن است باید با سرعت ریخت ولی سرعت ریختن بتن نباید بیشتر از سرعت تراکم و گنجایش وسایل متراکم کردن باشد .

· شرایط لازم برای تراکم مناسب بتن :

موضوع تراکم بستگی به کارآیی بتن و اندازه میله ویبراتور دارد و معمولا این زمان بین 5 تا 30 ثانیه می باشد .

• نکات زیر در تشخیص تراکم کمک می کند :
  

- تحکیم اولیه بسیار سریع بوده و سطح بتن پایین می رود ولی ممکن است هوای محبوس هنوز خارج نشده باشد .

- وقتی خروج حباب های هوا هنگام تراکم متوقف گردید ، نشان دهنده کفایت تراکم است .

- صورت ظاهر بتن نیز مشخص کننده میزان تراکم بتن است . یک لایه نازک از ملات براق در روی سطح نشان دهنده تراکم مناسب است .

- بطور کلی خطر کم متراکم شدن بسیار بیشتر از بیش از حد متراکم کردن است . بنابر این در صورت تردید در پایان دادن به عمل تراکم نباید عجله کرد . چون تراکم بیش از حد بهتر از تراکم خیلی کم است .

· شمشه کشی :

پس از متراکم کردن بتن و قبل از آنکه بتن شروع به سخت شدن نماید ، باید روی آن را به وسیله شمشه تسطیح نمود .

[Artaria 13629]

• ماله کشی و پرداخت بتن :
  

عبارت است از زدودن بتن اضافی روی سطح بتن ، از بین بردن نقاط پست و بلند سطح بتن ، و در اثر ماله کشی قدری دوغاب سیمان بالا زده و سطح محافظی برای سطوح پایین از ایجاد می نماید . به محض نمایان شدن دوغاب سیمان باید از ماله کشی خودداری شود .

- در اثر ماله کشی ، درشت دانه ها که استخوان بندی اصلی بتن را تشکیل می دهند به سطوح پایین تر رفته و در نتیجه تراکم بهتری در سطوح فوقانی بتن ایجاد می شود .

- با ماله کشی از ایجاد ترک های پلاستیکی و ترک های حرارتی به مقدار زیاد جلوگیری می شود . برای جلوگیری از ترک ها لازم است ماله کشی در چند نوبت انجام گیرد . نوبت ها بعدی زمانی است که بتن قدری شروع به سخت شدن کرده و ترک های پلاستیک شروع به نمودار شدن می کند .

عمل آوری بتن

عمل آوری فرآیندی است که طی آن از افت رطوبت بتن جلوگیری می شود و دمای بتن در حد رضایت بخشی حفظ شود . عمل آوری بتن در حصول ویژگی های مطلوب بتن سخت شده اهمیت زیاد دارد و خصوصاً در موارد زیر جلوگیری از افت رطوبت بسیار مهم است :

1- هنگامی که نسبت آب به سیمان بتن کم باشد.

2- هنگامیکه کسب مقاومت سیمان روند سریعی داشته باشد .

** محافظت بتن باید بلافاصله پس از تراکم آن شروع شود تا از بروز شرایط زیان آور زیر جلوگیری گردد :

• خشک شدن بتن به وسیله باران یا آبهای جاری
  
• شسته شدن بتن به وسیله باران یا آبهای جاری
  
• سرد شدن سریع در چند روز اول پس از بتن ریزی
  
• گرادیان حرارتی زیاد در درون بتن
  
• کم شدن دما یا یخ زدگی
  

[Artaria 13629]

روش های عمل آوری :

- انتخاب روش یا مجموعه ای از روش ها برای عمل آوری بتن به عواملی از قبیل دسترسی به وسایل لازم برای عمل آوردن، شکل و اندازه سطح بتن، اهمیت نمای ظاهری و ملاحظات اقتصادی بستگی دارد .

- در صورتیکه تسریع کسب مقاومت بتن و کاهش مدت زمان عمل آوری آن لازم باشد ، از روش های پروراندن بتن می توان استفاده کرد . این روش ها عبارتند از :

• بخار تحت فشار زیاد
  
• بخار تحت فشار اتمسفر
  
• گرمای همراه با رطوبت
  

مدت عمل آوری :

- مدت زمان لازم برای مراقبت بتن در برابر کاهش رطوبت به عواملی از قبیل نوع سیمان، مقاومت مورد نیاز، نسبت سطح نمایان بتن به حجم آن، رطوبت هوا، دمای بتن و شرایط محیطی آن بستگی دارد .

• برای بتن های کم سیمان با مواد پوزولانی ( که در سازه های حجیم بکار می رود) مدت مذکور ممکن است سه هفته یا بیشتر شود .
  
• برای مخلوط های پر سیمان به ویژه اگر سیمان نوع 3 مصرف شود ، این دوره ممکن است سه هفته یا بیشتر شود .
  
• دوره عمل آوری در همه شرایط و تا حد امکان باید طولانی باشد ، زیرا معمولاً خواص مطلوب بتن با عمل آوری بهبود می یابد .
  
• عمل آوری باید بر اساس ظوابط آیین نامه انجام گیرد و در طی آن دمای هیچ قسمت از سطح بتن نباید از 5 درجه سانتیگراد کمتر باشد .
  
• حداقل زمان لازم عمل آوری معمولاً بین 3 تا 10 روز می باشد که بستگی به شرایط محیطی پس از ریختن بتن ، درجه حرارت محیط و نوع سیمان مصرفی دارد .
  

[Artaria 13629]

کنترل کفایت عمل آوری :

کنترل کفایت عمل آوری معمولاً توسط دستگاه نظارت انجام می گیرد .

• معمولاً نمونه های عمل آورده شده در کارگاه در همان زمان و از همان بتنی قالب گیری می شوند که نمونه های آزمایشی عمل آمده در آزمایشگاه تهیه می شوند و مورد آزمایش فشاری قرار می گیرند .
  
• عمل آوری در صورتی قابل قبول است که مقاومت فشاری نمونه های کارگاهی در سن مشخص حداقل معادل 85 درصد مقاومت نظیر نمونه های عمل آمده در آزمایشگاه و یا به اندازه 4 نیوتن بر میلیمتر مربع بیشتر از مقاومت مشخصه باشد . در غیر اینصورت باید اقداماتی برای بهبود روش های عمل آوری بکار رفته انجام گیرد .
  

بتن ریزی و عمل آوری در هوای گرم :

در هوای گرم باید توجهی ویژه نسبت به مواد تشکیل دهنده بتن ، روش های تولید ، نقل و انتقال ، بتن ریزی و عمل آوری نمود تا از بروز دمای زیاد در بتن و نیز از تبخیر آب که می تواند مقاومت ، قابلیت بهره برداری و پایایی قطعه یا سازه را تقلیل دهد جلوگیری شود . رعایت موارد زیر در بتن ریزی در هوای گرم لازم است :

• دپو کردن سنگدانه ها در سایه و دور از تابش مستقیم آفتاب و آب پاشی
  
• پوشانیدن لوله های آب
  
• آب پاشی قالب ها قبل از بتن ریزی
  
• رنگ کردن تمام لوله ها و مخزن های آب با رنگ سفید
  
• انجام بتن ریزی در شب
  
• مقدار سیمان تا حد امکان برای کاهش حرارت هیدراسیون کاهش می یابد .
  
• نوع و دانه بندی مصالح سنگی باید طوری باشد که میزان جذب آب زیاد نباشد.
  
• استفاده از مواد افزودنی دیرگیر کننده برای افزایش زمان گیرش و کاهش خطر کم شدن کارآیی بتن
  
• از یخ به عنوان قسمتی از آب اختلاط می توان استفاده نمود . هنگام مصرف یخ باید توجه نمود تا کل یخ قبل از کامل شدن مخلوط آب شده باشد .
  
• باد شکن های موقت برای کاهش سرعت باد روی سطح بتن برپا شود .
  
• سایبان های موقت برای کاهش دمای سطح بتن ساخته شود .
  
• با حذف وقفه های حین اجرا ، فاصله زمانی بتن ریزی و آغاز عمل آوری بتن کاهش یابد .
  
• به طور کلی در هوای گرم عمل آوری مرتب و پیوسته در سراسر دوره مراقبت باید انجام گیرد .
  
• در هوای گرم در هنگام بتن ریزی هیچ قسمت از بتن نباید دمایی بیشتر از 30 درجه سانتیگراد داشته باشد . دمای بالای محیط در بتن تازه سبب هیدراسیون سریع بتن تازه و سرعت گیرش و مقامت نهایی پایین تر بتن سخت شده به علت عدم تشکیل یکنواخت ژل می گردد .
  
• حرارت بالا به همراه رطوبت نسبی پایین بتن باعث :
  

- تبخیر شدید و سریع آب مخلوط می گردد.

- کارآیی بتن کاهش می یابد.

- باعث افزایش جمع شدگی و ترک های سطحی می شود.

[Artaria 13629]

عمل آوری بتن در هوای سرد :

• کلیه مصالح قطعه بتن آرمه اعم از مصالح سنگی، آب اختلاط، میلگردها و نیز کلیه سطوحی که بتن با آنها در تماس است باید از هرگونه یخ زدگی عاری باشد .
  
• توصیه می شود که هنگام بتن ریزی دمای هیچ قسمت از بتن تازه از 10 درجه سانتیگراد کمتر نباشد ولی این دما نباید از 5 درجه سانتیگراد به عنوان حداقل دمای مجاز کتمر باشد .
  
• بتن در 3 روز اول پس از ریخته شدن به طور مداوم گرما تولید می کند . اگر از اتلاف گرمای آن جلوگیری شود به خوبی عمل خواهد آمد .
  
• قالب ها تا حدی بتن را محافظت می کند اما برای حفاظت بیشتر از چادرهای برزنتی استفاده شود .
  
• اگر دمای محیط به کمتر از 15 درجه برسد ، ضروری است از وسایل گرم کننده استفاده شود.
  

به طور کلی دمای مورد نیاز بتن را می توان به روش های تامین کرد :

• گرم کردن آب اختلاط و سنگدانه ها ( در صورتیکه آب بیش از 40 درجه سانتیگراد گرم شود باید آن را قبل از تماس با سیمان ، با سنگدانه ها مخلوط کرد .
  
• افزایش عیار سیمان در مخلوط بتن
  
• مصرف سیمان تیپ 3
  
• پوشاندن سطوح بتن با مصالح عایق بندی
  
• محافظت بتن تازه ریخته شده با بخاری
  
• مصرف مواد افزودنی تسریع کننده فاقد کلرید
  
• حداکثر نسبت آب به سیمان 0.5 می باشد. در صورتیکه از مواد روان کننده استفاده نمی شود ، اسلامپ بتن نباید بیش از 50 میلیمتر باشد .
  

[Artaria 13629]

پایایی و دوام بتن :

اعضای بتنی باید طوری طراحی و ساخته شوند که بتوانند فولاد را در برابر خطر خوردگی حفظ کنند و همچنین در شرایط اقلیمی بهره برداری، در عمر مفید از پیش تعیین شده به نحو رضایت بخشی انجام وظیفه نمایند . لذا برای نیل به هدف فوق باید کلیه عوامل موثر بر مراحل مختلف طرح و اجرا مورد توجه قرار گیرد :

• از مشخصه های اصلی موثر بر دوام بتن :
  

- مقدار پوشش بتن آرماتور

- نوع سیمان مصرفی

- نفوذ ناپذیری بتن در برابر آب، اکسیژن، دی اکسید کربن و سایر مواد مضر

• برای کاهش نفوذناپذیری بتن عوامل زیر موثر هستند :
  

- مصرف مقدار مناسب سیمان

- کاهش نسبت آب به سیمان

- تراکم کافی

- آبگیری مناسب سیمان در فرآیند صحیح عمل آوری بتن

• عوامل مختلف بر کاهش یا افزایش دوام بتن موثر هستند که اهم آنها عبارتند از :
  

- یخبندانهای متناوب : بتن هایی که تحت اثر همزمان رطوبت و یخبندان دوره ای قرار می گیرد که ممکن است صدمات زیادی ببیند که می توان با اعمال شرایط زیر آن ا تقریبا مقاوم کرد :

الف) نسبت آب به سیمان کم ( عامل موثر بر دوام بتن است)

ب) ایجاد حباب های هوای عمدی در بتن

ج) متراکم کردن دقیق بتن

د) بهره گیری از مصالح مناسب با توجه به شرایط محیطی

• عوامل شیمیایی مخرب و خورنده : عمر سازه را می توان با افزایش مقدار پوشش بتن ، کاهش نسبا آب به سیمان و تراکم مناسب افزایش داد .
  
• برای مقابله با حمله سولفات ها استفاده از پوزولان به میزان 15 تا 25 درصد وزن سیمان می تواند مفید باشد .