آموزش رازیانه

[morvaridtalaee 2591]

چكيده:

رازيانه با نام علمي Foeniculum vulgare Mill گياهي چند ساله است كه به دو صورت وحشي و زراعي در ايران ديده مي شود. به طور كلي تمام قسمت هاي گياه خاصيت درماني دارد، اما بيشترين قسمت مورد استفاده آن بذر است كه حاوي روغن اسانس فرار است و مهمترين تركيب شيميايي آن آنتول است كه بيشترين خواص اين گياه مربوط به اين تركيب است. از طرفي ديگر مزه شيرين رازيانه مربوط به وجود آنتول و استراگول در آن مي باشد.

از دم كرده ميوه براي درمان دل درد در كودكان استفاده مي شود. مواد موثره اين گياه سبب افزايش ترشح شير در مادران مي شود.

اسانس رازيانه در صنايع داروسازي، نوشابه سازي، صنايع غذايي، آرايشي و بهداشتي مورد استعمال فراوان دارد.

واژه هاي كليدي: رازيانه (Foeniculum vulgare)، آنتول، روغن اسانس، استراگول .

[morvaridtalaee 2591]

مقدمه

رازيانه Foeniculum vulgareگياهي است ديپلوئيد 22=n2 و از مهمترين و قديمتيرين گياهان دارويي ايران، منشاء آن مديترانه و متعلق به خانواده چتريان (Apiaceae) مي باشد. ظاهر كلي رازيانه مخصوصا از نوع برگبي شباهت با شويد نيست ولي بوي مطبوع و معطر و ساقه مرتفع و ريشه ضخيم گياه به سهولت آن را از شويد متمايز مي سازد. گل هاي آن زرد رنگ و مجتمع به صورت چتر مركب است. قسمت مورد استفاده رازيانه، ريشه، برگ و ميوه آن است ولي معمولا كليه قسمت ها مورد استفاده قرار مي گيرد.

در افسانه هاي قديمي آمده است كه مارها در زمان پوست اندازي چشمان خود را با ماليدن به رازيانه قوي مي نمايند، از اين روي بود كه مردم براي رازيانه اثر تقويت كننده نيروي بينايي قائل بودند و حتي هنوز هم كه قرن ها از آن روزگار مي گذرد، مردم به آن معتقد هستند. جالينوس حكيم از مصرف آن در تهيه غذاها صحبت نموده است و در قرن پنجم براي آن اثر مسكن سرفه قائل بودند. اسانس رازيانه حاوي آنتول، استراگول، متيل اوژنول، فلاندرن، آلفاپينن، فنچون و ... مي باشد. آنتول موجود در اسانس رازيانه اثر فعال كننده مراكز عصبي مغزي را دارد. طعم ميوه رازيانه معطر، كم و بيش با بوي ملايم و به حالت تازه ناپسند است.

[morvaridtalaee 2591]

پراكنش

ايران: در ايران در گرگان – حاجي لنگ ارتفاع 200 متري، مازندران – پنجاب در دره هراز، در آذربايجان در ارتفاع 1000 متري ، تبريز، گيلان، شمال منجيل، كنار رودخانه، در بلوچستان مي رويد (2).

جهان: رازيانه بومي منطقه مديترانه و جنوب اروپا است و در حال حاضر در جنوب و مركز اروپا، كشورهاي آسيايي (هند، چين، ژاپن) و بسياري از كشورهاي آفريقايي و همچنين در برزيل و آرژانتين كشت مي شود (3).

[morvaridtalaee 2591]

نيازهاي اكولوژيكي:

از آنجايي كه رازيانه گياهي است مديترانه اي، هواي گرم براي رشد و نمو اين گياه مطلوب مي باشد . به طور كلي كشت اين گياه در كشورهايي با هواي گرم ( كه تابستان طولاني و زمستان سرد نداشته باشد) موفقيت آميز مي باشد. جوانه زني بذور 6 تا 8 درجه سانتي گراد انجام مي گيرد ولي درجه حرارت مطلوب براي جوانه زني15 تا 16 درجه سانتي گراد مي باشد (3). بالاترين درجه قطع جواني 4/29-2/27 درجه سانتي گراد گزارش شده است (4).

خاك هاي روم رسي با مواد و عناصر غذايي تاثير منفي در عملكرد محصول دارند . كشت رازيانه را بايد در زمين هايي انجام داد كه داراي آب كافي باشند. دماي مطلوب در طول دوره رويش و در طي زمان تشكيل ميوه 25 تا 22 درجه سانتي گراد است. در زمستانهاي طولاني و بسيار سرد ريشه گياه دچار سرمازدگي و خشك مي شوند. آبياري در زمان مناسب تاثير مثبتي بر كيفيت و كميت مواد موثره رازيانه دارد. بهترين زمان براي اين كار ابتداي رويش، مرحله تشكيل ساقه و هم چنين مرحله نمو گل مي باشد.

ph خاك براي رازيانه 8/4 تا 8 مناسب است (3).

[morvaridtalaee 2591]

فنولوژي:

دوره رويش رازيانه بسيار طولاني است. بذور 2تا 3 سال قوه ناميه خود را حفظ مي كنند. در شرايط مناسب 14 تا 20 روز پس از كاشت سبز مي شوند. رشد اوليه بسيار كند است به طوريكه از رويش دانه تا تشكيل ساقه 2 تا 5/2 ماه طول مي كشد. در سال اول رويش گل در اواسط تير و زمان مناسب برداشت اوايل مهر است. اما در سال هاي بعد اين زمان جلو مي افتد. عمر مفيد اين گياه 4 تا 5 سال است. بذور دو ساله (بندرت سه سال) از كيفيت خوبي براي كشت برخوردار هستند (4).

[morvaridtalaee 2591]

تناوب كاشت

رازيانه را مي توان با اكثر گياهان به تناوب كشت نمود ولي بهتر است اين كار با گياهاني كه سبب افزايش مواد غذايي و بهبود خاك گردند، انجام گيرد. تناوب كاشت رازيانه با گياهاني نظير گوجه فرنگي، ذرت و يونجه مناسب نيست. به واسطه بيماري هاي مشترك بين رازيانه و اكثر گياهان تيره چتريان نظير هويج، انيسون، شويد و زيره سياه تناوب كشت با آنها مناسب نمي باشد و ممكن است سبب گسترش آفات و بيماري ها شده و خسارت سنگيني به محصول وارد آورد (3).

[morvaridtalaee 2591]

مواد و عناصر غذايي مورد نياز:

رازيانه در طول رويش به مواد غذايي نسبتا زيادي نياز دارد. كودهاي حيواني كاملا نپوسيده تاثير نامناسبي بر ريشه اين گياه دارند. از اين رو بايد نهايت دقت را در افزودن كودهاي حيواني به زمين هايي كه رازيانه در آنها كشت مي شود كرد. در اضافه كردن كودهاي ازته هم بايد دقت فراواني كرد به طوريكه اگر بيش از مقدار مورد نياز ازت به زمين بدهيم سبب تحريك رشد رويشي مي شود، رشد زايشي (گلدهي و تشكيل ميوه) را نيز مختل مي كند و سبب كاهش شديد عملكرد مي شود. هم چنين افزودن مقدار زيادي ازت، سبب كاهش مقاومت گياه در مقابل سرماي زمستان نيز خواهد شد. (3)

افزودن 200 كيلوگرم در هكتار ازت پس از سبز شدن سبب افزايش محصول به مقدار 69/51 درصد و افزايش اسانس آن به مقدار 5/33 درصد مي گردد، اما افزايش بيشتر مقدار ازت از مقدار آنتول مي كاهد.

رفع نيازهاي غذايي رازيانه نظير ازت، فسفر، پتاس و ...از طريق افزودن كودهاي شيمايي انجام مي گيرد. كمبود عناصر و مواد غذايي خاك نه تنها مقاومت گياهان را در برابر آفات و امراض مختلف كاهش مي دهد، بلكه به طور بارزي سبب كاهش مقاومت آنها در برابر سرماي زمستان مي­شود. در فصل پاييز 80 تا 100 كيلوگرم در هكتار اكسيد فسفر و 40 تا 60 كيلوگرم در هكتار اكسيد پتاس به زمين مي افزايند. در فصل بهار به خاك هايي كه تهي از ازت هستند 40 تا 50 كيلوگرم در هكتار ازت به عنوان سرك در اختيار گياه گذاشته مي شود.

افزودن 40 تا 60 كيلوگرم در هكتاراكسيد فسفر و 20 تا 30 كيلوگرم در هكتار ازت در پاييز سال اول رويش تاثير عمده اي در افزايش عملكرد در سال دوم خواهد داشت. چنانچه رويش گياه در سال دوم به كندي انجام گيرد بايد در بهار سال دوم 20 تا 40 كيلوگرم در هكتار ازت به خاك افزوده مي شود. (3).

[morvaridtalaee 2591]

آماده سازي خاك

براي آماده سازي خاك بهتر است در اواخر تابستان كودهاي كاملا پوسيده حيواني را به زمين اضافه كرد. سپس شخم عميقي زده مي­شود و كودهاي شيمايي مورد نياز گياه را به خاك مي افزايند و آنرا به وسيله ديسك به عمق 20 تا 25 سانتي متري خاك مي فرستند. سپس زمين را تسطيح نموده و بستر خاك را براي كشت حاضر مي نمايند(3).

[morvaridtalaee 2591]

تاريخ و فواصل كاشت

رازيانه دوره رويشي نسبتا طولاني دارند. لذا بايد كاشت آن در اوايل سال (اواخر اسفند اوايل بهار) انجام گيرد. بعضي از محققين كشت رازيانه را در فصل پاييز (آبان) توصيه مي كنند (3).

بذور به صورت خطي داخل كرت در عمق 1 تا 2 سانتي متري خاك به طور مستقيم كشت مي شوند. فاصله بذور از هم بر روي خطوط 30 سانتي متر در نظر گرفته مي شود اما در حالت كمي فاصله خطوط از هم 40 سانتي متر انتخاب مي شود. (8).

مقدار بذر براي يك هكتار زمين 8 تا 10 كيلوگرم در نظر گرفته مي شود (3).

[morvaridtalaee 2591]

مراقبت و نگهداري

وجين علف هاي هرز در فصل بهار (خرداد) ضروري مي باشد. با استفاده از علف كش هاي مناسب نيز مي توان به مبارزه با علف هاي هرز پرداخت. از بين اين علف كش ها مي توان مركازين را نام برد كه به مقدار 4 تا 5 كيلوگرم در هكتار قبل از كاشت، و اگر در فصل پاييز كاشته مي شوند، بعد از كاشت بذور اما قبل از رويش آنها استفاده مي شو. از ديگر علف كش­ها مي توان آفالون را به مقدار 5/1 تا 2 كيلوگرم در هكتار هنگامي كه طول گياهان به 15 تا 20 سانتي متر مي رسد استفاده نمود.

آفات در طول رويش ممكن است خسارت سنگيني به رازيانه وارد نمايد. خسارت عمدتا ازجانب سن­هاي لكه دار كه متعلق به خانواده ميريده هستند وارد مي شود. اين حشرات با مكيدن شير، گياه سبب ضعيف شدن و كاهش عملكرد مي شود. براي مبارزه با اين آفت مي­توان از ديتريفون يا وفاتوكس استفاده نمود. (آفت كش ها و علف كش ها را مي توان به طور مخلوطبه كار برد (3).

از گياه رازيانه مي توان براي مبارزه بيولوژيك استفاده كرد. به طوريكه اگر در اطراف كرتهاي گياه، اين گياه را كشت نمايد محل اسكان كفشدوزك است كه اين حشره از شته تغذيه مي كند (8).

رازيانه را هيچ گاه نبايد در مجاورت گياهان سمي مانند بذر البنج و گياهاني از اين قبيل كشت نمود. زيرا، هنگام برداشت ممكن است بذر رازيانه با بذر اين گياهان مخلوط شود و استفاده از آن ايجاد مسموميت نمايد (3).

[morvaridtalaee 2591]

تاثير كودهاي شيميايي بر عملكرد كمي و كيفي رازيانه

بررسي منابع نشان مي دهد كه استفاده از كودهاي شيميايي باعث تغيير در عملكردهاي كمي و كيفي رازيانه مي شوند. به طوريكه كمبود عناصر و مواد غذايي خاك نه تنها مقاومت گياهان را در برابر آفات و امراض مختلف كاهش مي دهد بلكه به طور بارزي سبب كاهش مقاومت در سرماي زمستان مي­شود. طبق آزمايشي كه توسط اميد بيگي و همكاران انجام شد نشان داد كه كود نيتروژن باعث افزايش عملكرد بذر، وزن هزار دانه و ميزان اسانس گرديد. زماني كه ميزان نيتروژن مصرفي 50 كيلوگرم در هكتار بود، بالاترين عملكرد بذر هنگامي به دست آمد كه به صورت دو تقسيط 25 كيلوگرمي در هكتار استفاده شد. اما براي مقادير 120 تا 200 كيلوگرم نيتروژن در هكتار، مصرف كود بعد از جوانه زني توصيه گرديد. طبق همين گزارش زمان كوددهي بر مقدار اسانس موثر ولي بر تركيب هاي موجود در اسانس تاثير خاصي نداشت. لازم به ذكر است كه رازيانه در طول مدت رشد به مقدار مناسبي از كودهاي دامي نيازمند است. در اين رابطه كودهاي حيواني كه به طور كامل نپوسيده باشد تاثير نامناسبي بر ريشه گياه داشته و سبب سوختگي ريشه و خشك شدن رازيانه مي شود. در مورد رازيانه ازت سبب افزايش محصول ميوه گياه به مقياس بيش از 5/1 برابر مي گردد. هم چنين وجود ازت به مقدار 200 كيلوگرم در هكتار سبب افزايش مقدار اسانس مي شود.

[morvaridtalaee 2591]

تاثير كودهاي شيميايي بر عملكرد كمي و كيفي رازيانه

بررسي منابع نشان مي دهد كه استفاده از كودهاي شيميايي باعث تغيير در عملكردهاي كمي و كيفي رازيانه مي شوند. به طوريكه كمبود عناصر و مواد غذايي خاك نه تنها مقاومت گياهان را در برابر آفات و امراض مختلف كاهش مي دهد بلكه به طور بارزي سبب كاهش مقاومت در سرماي زمستان مي­شود. طبق آزمايشي كه توسط اميد بيگي و همكاران انجام شد نشان داد كه كود نيتروژن باعث افزايش عملكرد بذر، وزن هزار دانه و ميزان اسانس گرديد. زماني كه ميزان نيتروژن مصرفي 50 كيلوگرم در هكتار بود، بالاترين عملكرد بذر هنگامي به دست آمد كه به صورت دو تقسيط 25 كيلوگرمي در هكتار استفاده شد. اما براي مقادير 120 تا 200 كيلوگرم نيتروژن در هكتار، مصرف كود بعد از جوانه زني توصيه گرديد. طبق همين گزارش زمان كوددهي بر مقدار اسانس موثر ولي بر تركيب هاي موجود در اسانس تاثير خاصي نداشت. لازم به ذكر است كه رازيانه در طول مدت رشد به مقدار مناسبي از كودهاي دامي نيازمند است. در اين رابطه كودهاي حيواني كه به طور كامل نپوسيده باشد تاثير نامناسبي بر ريشه گياه داشته و سبب سوختگي ريشه و خشك شدن رازيانه مي شود. در مورد رازيانه ازت سبب افزايش محصول ميوه گياه به مقياس بيش از 5/1 برابر مي گردد. هم چنين وجود ازت به مقدار 200 كيلوگرم در هكتار سبب افزايش مقدار اسانس مي شود.

[morvaridtalaee 2591]

تنظيم كننده هاي شيميايي

استفاه از تنظيم كننده­هاي شيميايي نه تنها سبب افزايش محصول گياهان دارويي مي­گردد بلكه بر كيفيت مواد حاصله نيز تاثير مي­گذارند. از جمله مواد تنظيم كننده مي­توان از هورمون اكسين، اسيد ژيبرليك، سيستوكنين، اسيد هومين، رگلون، واكسال و كاميوسان نام برد. رگلون سبب ريزش برگ­ها شده و هنگام جمع­آوري محصول گياهاني نظير خردل، خشخاش و رازيانه به حالت اسپري به كاربرده مي­شود و جمع­آوري محصول را تسريع مي­كند.

[morvaridtalaee 2591]

برداشت محصول

ميوه هاي رازيانه به طور همزمان نمي رسند و پس از رسيدن (از گياه جدا و به اطراف پخش مي شوند). از اين رو بايد قبل از رسيدن كامل ميوه آن را برداشت كرد. مي توان با ماشين برداشت غلا ت دانه هاي رازيانه را برداشت نمود.

زمان برداشت محصول در سال اول اوايل مهر است در حاليكه در سال دوم و سوم اين زمان به شهريور تغيير پيدا مي كند. محصول را مي توان طي دو مرحله برداشت شود. در مرحله اول شاخه ها و سرشاخه هاي حامل چتر را برداشت مي كنند و به مدت 7 تا 14 روز روي زمين باقي ميگذارند (اين مدت بستگي به شرايط جوي دارد). در مرحله دوم اين اندام را با كمباين برداشت و بذر را جدا مي كنند. در صورت نا مساعد بودن هوا و رطوبت بالا، برداشت در دو مرحله توصيه نمي شود. زيرا ممكن است كه در اينمدت كه شاخه ها بر روي زمين هستند مورد حمله قارچ ها، باكتري ها و ساير عوامل مخرب قرار مي گيرند و تاثير نامطلوبي بر كيفيت كميت و مواد موثره بگذارند. اگر برداشت در يك مرحله صورت گيرد، در اين صورت شاخه ها و سر شاخه هاي حامل چتر را برداشت مي كنند.

رطوبت بيش از حد تاثير نامطلوبي بر ميزان ماده موثر دارد، از اين رو بايد سريعاً پس از برداشت آنها را خشك كرد. عمل خشك كردن را مي توان در سايه با استفاده از خشك كن هاي الكتريكي انجام داد(3).

براي خشك كردن بذور رازيانه مي توان از خشك كن سيلويي هم استفاده نمود. اين دستگاه همزمان با خشك كردن محصول و رساندن حداكثر رطوبت نهايي آن به 8 درصد ، در عين حال محصول خام برداشت شده را نيز تا نهايت 1 تا 2 درصد ناخالصي بوجاري مي نمايد (10).

البته در استفاده از خشك كن بايد توجه كرد كه دما بيش از 40 درجه سانتي گراد نباشد. زيرا، تركيبات اسانس رازيانه نظير «آنتول» و «استراگول» فرار هستند. و تحت تاثير درجه حرارتهاي بالاتر از 40 درجه سانتي گراد بخار شده و از كيفيت دارويي آنها نيز كاسته مي شود. بعد ازخشك كردن گياه و تميز كردن، آنها را بسته بندي و انبار مي كنند.

عملكرد رازيانه متفاوت است و بستگي به شرايط اقليمي محل رويش دارد. به طور كلي عملكرد رازيانه در سال اول 4/0 تا 6/0 تن در هكتار، در سال دوم 1 تا 2 تن در هكتار و در سال سوم رويش به 6/0 تا 5/1 تن در هكتار مي رسد (3).

[morvaridtalaee 2591]

قسمت مورد استفاده:

ميوه رسيده خشك (كه بذر ناميده مي شود) و كل اندام هوايي كه قبل از بلوغ ميوه يا بهتر است كه قبل از گلدهي باشد. همچنين از ريشه رازيانه هم استفاده در ماني مي شود (6).

[morvaridtalaee 2591]

قسمت مورد استفاده:

ميوه رسيده خشك (كه بذر ناميده مي شود) و كل اندام هوايي كه قبل از بلوغ ميوه يا بهتر است كه قبل از گلدهي باشد. همچنين از ريشه رازيانه هم استفاده در ماني مي شود (6).

[morvaridtalaee 2591]

استخراج اسانس رازيانه

جهت استخراج اسانس ابتدا 100 گرم از بذر گياه آسياب شده سپس به مدت 4 ساعت با استفاده از روش تقطير با آب اسانس گيري و درصد آن تعيين گرديد. سپس بايد در شرايط دور از نور نگه داري شود. مقدار اسانس بذر بين 01/2 تا 01/6 درصد گزارش شده است كه بسته به شرايط اقليمي متفاوت است. اسانس حاصل از ميوه رازيانه مايعي سيال و بي رنگ يا به رنگ زرد كمرنگ است و واكنشي خنثي در مقابل تورنسل دارد (6). وزن مخصوص اسانس رازيانه در دماي 15 درجه سانتي گراد بين 95% تا 98% (بر حسب محل رويش گياه) متفاوت مي باشد و به مقدار بسيار كم در آب محلول است. بو و طعم آن ملايم و معطر است. بر اثر كهنگي و به مرور زمان رنگ قهوه اي پيدا مي كند به همين دليل بايد در ظروف كاملا در بسته، در محل خنك و هم چنين دور از نور و روشنايي نگه داري شود.

به منظور آماده سازي نمونه هاي اسانس ابتدا هر يك از نمونه هاي منتخب توسط سولفات سديم (Na2 So4) آبگيري مجدد و به وسيله دي كلرومتان كه مخصوص اسپكتروفتومتري است دقيق شده، سپس به وسيله ميكروسرنگ به مقدار 1 تا 2 ميكروليتر (1m) از اسانس رقيق شده برداشت و پس از تزريق به دستگاه كروماتوگراف گازي (GC) و كروماتوگراف متصل به طيف سنج جرمي (GC/MS) تركيبات وجود در آن بررسي مي شود.

در اسانس رازيانه 22 تركيب شناسايي شده است كه درصد آنها طي مراحل مختلف رشد تغييراتي نموده اند. ولي تركيبات عمده اسانس رازيانه را در تمام مراحل رشد ترانس آنتول (5/75-66/48%)، ليمونن (55/25-84/8%)، فنچون (93/10-85/7%) و استراگول يا متيل كايكول (47/3=-38/2%) و آلفاپينن مي باشد. از ديگر تركيبات آن مي توان ميرسن، اوسيمن، فلاونوئيدها، قندها، لعاب، ويتامين A را مي توان نام برد(6).

[morvaridtalaee 2591]

خواص و كاربرد دارويي رازيانه:

طبع رازيانه گرم و خشك است. تخم آن گرمتر از برگ آن و ريشه آن گرمتر از ساير اعضاي آن است (7).

در طب سنتي رازيانه به عنوان ضد نفخ، مدر، دفع كننده سنگ هاي كليه و مجاري ادراري ، افزايش دهنده شير مادران مورد استفاده قرار مي گيرد (9).

در چين از جوشانده تهيه شده از گياه به عنوان ضد قي و آشفتگي استفاده مي شود و براي فتق و براي ازدياد بينايي چشم مفيد است (14). براي ازدياد ترشح شير مفيد است به طوريكه دم كرده 10-4 كيلوگرم تخم رازيانه در 4-3 فنجان آب جوش مي تواند خيلي موثر باشد. براي رفع اسم و سرفه چند گرم تخم را در يك فنجان آب جوش ريخته به مدت 15 دقيقه دم مي كنند و بعد از اضافه كردن عسل به آن، آن را مي خورند. دم كرده بذر رازيانه با زيره سبز براي رفع اسهال و تقويت معده با عسل و سكنجبين براي تب هاي كهنه مفيد است. از دم كرده تخم آن براي تحليل بادها، درد پهلو و لگن خاصره، رفع بلغم ترش، رفع اسهال مزمن، استفاده مي كنند (7).

ريشه رازيانه ديورتيك است. اثر مدر قوي دارد. اوره و اسيد اوريك را دفع مي كند. به علاوه اشتها آور است. ريشه به علت مدر بودن در موارد كمي دفع ادرار، سنگ كليه، نفريت و بيماري­هايي نظير آن مصرف مي شود زمان جمع آوري ريشه بايد در اواخر پاييز باشد. (8).

تنتور رازيانه براي مشكلات گوارشي مصرف مي شود، مي توان ان را با ملين­هايي نظير ريواس يا سنا براي رفع قولنج نيز تركيب كنيد (15). دم كرده ريشه رازيانه (تازه آن موثر از خشك آن است) به اندازه يك قاشق سوپ خوري براي يك ليوان آب كوچك براي مدر مفيد است مدت دم كردن بايد 15 دقيقه باشد (7).

در فرانسه براي رفع سنگ مثانه يك مشت كاكل ذرت را در يك ليتر آب جوشانده، سپس دو قاشق چاي خوري تخم رازيانه ريخته و دم مي كنند. بعد از دم كردن مي گذارند تا سرد شود و 2-3 فنجان از اين دم كرده در روز مي خورند آثار مفيدي دارد (7).

از برگ خام و تازه آن به عنوان چاشني براي غذا و سبزي استفاده مي كنند. البته زمان جمع آوري براي برگ ها بايد قبل از گلدهي باشد. (4).

عصاره روغني حاصل از دانه را براي ناراحتي هاي گوارشي تجويز مي كنند. به عنوان خلط آور ملايم براي سرفه ها و ناراحتي هاي تنفسي هم مفيد است (15).

[morvaridtalaee 2591]

ساير موارد استفاده :‌

رازيانه به عنوان يك عامل طعم دهنده در مخلوطهاي چاي، آبجوي الكلي و غير الكلي و فراورده هاي غذايي نيز به كار مي رود. روغن رازيانه را مي توان به عنوان يك جز آنتي سپتيك در خمير دندان ها، دهان شويه ها، به عنوان يك تركيب در فراورده هاي پوستي چون ضد چين و چروك (an tincurinkle) و ضد پيري، فراورده هاي سلوليت، صابونها، پاك كننده ها، كرم ها، لوسيونها و مواد خوشبو كننده به كار برد (4).

[morvaridtalaee 2591]

فرآورده ها

ميوه رازيانه به صورت جوشانده ، شربت (همراه با عسل) ، عصاره مايع، اسانس و قرص براي مصارف داخلي به كار مي رود. از جوشانده و عصاره يا اسانس براي مصارف موضعي هم استفاده مي شود.

برخي از فراورده هاي حاوي رازيانه در ايران عبارتند از: قطره آنتي ميگرن، قطره آوي پكت، قطره توسيون ، شربت تيميان ، پودر جنرال تونيك، قرص جويدني مكيدني رازين، گرانول رگليس معطر، قرص سنامين 5/7 ، قطره سنكل ، قطره و كپسول شير افزا، قطره فنلين، پودر كارمين، محلول خوراكي كارواي ميكسچر، پودر كار ميناتيف، محلول خوراكي گريپ واتر، قرص جويدني، مكيدني مفتازين، لوسيون تقويت مو، سنيره و برخي از بخورها(9).