واکسیناسیون در طیور

[دختری از شمال 1020]

عوامل عفوني متعددي از قبيل ويروس‌ها، مايکوپلاسماها، باکتري‌ها، پروتوزوآ و پارازيت‌ها وجود دارند. باکتري‌ها و ويروس‌ها آنتي ژن توليد مي‌کنند و دستگاه ايمني بدن آنتي‌بادي‌هايي توليد مي‌کند كه عليه آتي ژن واکنش نشان مي‌دهند و آن‌ها را خنثي مي‌کنند. کنترل بيماري‌هاي ويروسي تحت شرايط خاصي است که عبارتند از: - مديريت - رعايت اصول بهداشتي (بيو سکوريتي) خود واکسيناسيون به تنهايي موثر نيست، بلکه در پيشگيري مديريت صحيح بسيار مهم است. اين نکته حايز اهميت است که واکسن فقط براي کاهش بيماري‌هاي کلينيک در طيور موثر است و زماني مفيد واقع خواهد شد که به همراه يک مديريت درست و رعايت شرايط خاص همراه باشد. واکسن: حالت تغيير شکل يافته ويروس‌ها يا باکتري‌ها است که به‌منظور فعال كردن دستگاه ايمني با روش‌هاي مختلف وارد بدن مي‌شود تا وقتي دستگاه ايمني با ميکروارگانيسم‌ها در بدن برخورد کرد بتواند آن را شناسايي کرده و از بين ببرد. واکسن‌هاي طيور شامل دو دسته زنده و مرده مي‌شوند. واکسن‌هاي زنده را به صورت اسپري، قطره چشمي و تزريقي به بدن طيور وارد مي‌کنند. اين واکسن‌ها به گرما و نور حساس هستند و بايد تحت شرايط محيطي سرد جابه‌جا شوند. واکسن‌هاي مرده نيز به صورت زير جلدي يا داخل عضلات تزريق مي‌شود. براي بيماري‌هاي ويروسي هيچ دارويي براي درمان بيماري وجود ندارد و واکسيناسيون تنها راه تقويت سيستم ايمني و مبارزه با اين گونه بيماري‌هاي ويروسي است. بهترين راه مبارزه با بيماري‌هاي ويروسي طيور از راه دهاني است. راه‌هاي ديگري نيز وجود دارد، مانند اسپري کردن، قطره چشمي، بيني و تزريق که همه اين روش‌ها به نوبه خود در پيشگيري از اين بيماري‌ها موثر واقع مي‌شوند.

 

واکسيناسيون دربيماري‌هاي ويروسي

بيماري مارک

 

وقتي جوجه‌ها از تخم در مي‌آيند واکسن اين بيماري مورد استفاده قرار مي‌گيرد (يک روزگي). اين واکسن به صورت زير جلدي در قسمت گردن تزريق مي‌گردد. مشخص شده است که اين واکسن مي‌تواند بسياري از تومورها و فلجي‌ها را از بين ببرد.

اگر بيماري شيوع پيدا کند ديگر واکسن موثر واقع نمي‌شود.

جوجه‌هايي که بين سنين 2 تا 16 هفتگي (دوره بلوغ جنسي) هستند مي‌توانند علايم بيماري را از خود نشان دهند. مارک در پرندگان مانند مرغ، بلدرچين، بوقلمون و شترمرغ بروز پيدا مي‌كند.

 

بيماري نيو کاسل

اين بيماري يک بيماري ويروسي سريع الانتشار است و باعث تضعيف دستگاه عصبي مرکزي مي‌شود. راه‌هاي استفاده از واکسن اين بيماري به صورت قطره چشمي، آب آشاميدني، داخل بيني و اسپري کردن ويروس زنده است. ويروس کشته شده آن به صورت تزريق زير جلدي يا داخل عضلاني وارد بدن طيور مي‌شود.

بيماري ديگري به نام توام نيوکاسل- برونشيت عفوني وجود دارد که واکسيناسيون آن بين روزهاي 10 تا 35 به طريق آب آشاميدني و قطره بيني.انجام مي‌شود.

واکسن نيوکاسل را هر 3 ماه يک بار تزريق مي‌كنند تا ايمني بدن را بالا نگه دارد. واکسن زنده نيوکاسل داراي دو سويه B1 و لاسوتا است.

در روز نهم B1 به صورت قطره چشمي و در روز 25 به روش آشاميدني مورد استفاده قرار مي‌گيرد.

 

 

بيماري گامبورو

اين بيماري اندام بورس فابرسيوس را تحريک مي‌کند.

انتقال ويروس به صورت مستقيم (تماس جوجه ها با هم) و غيرمستقيم از طريق تجهيزات و لوازم فارم است. واکسن اين بيماري در طيور گوشتي بين 8 تا 10 روزگي از طريق آب آشاميدني استفاده مي‌گردد.

برونشيت عفوني: مرحله اول اين بيماري تنفسي است. وجود چرک در محل دو شاخه شدن ناي syrinx از علايم بيماري است. همچنين اين بيماري باعث بد شکل شدن پوسته تخم‌مرغ مي‌شود. واکسيناسيون عليه اين بيماري به صورت اسپري و آشاميدني است.

واکسن ويروس مرده برونشيت حالت روغني دارد. تزريق اين واکسن به صورت زير جلدي يا عضلاني در 14-18 هفتگي صورت مي‌گيرد.

 

بيماري آبله طيور

اين بيماري در مرغ‌هاي تخم‌گذار و مادر ديده مي‌شود و باعث ايجاد زخم‌هايي در سطح دهان و دستگاه تنفس مي‌گردد. از علايم اين بيماري وجود ندول در مجاري تنفسي است. واکسن اين بيماري به صورت تزريق زير بال انجام مي‌شود. در بوقلمون اين واکسن در بال تزريق نمي‌شود، زيرا سر بوقلمون در زمان خواب زير بال قرار مي‌گيرد و صورت با بال تماس برقرار مي‌كند كه منجر به آبله چشمي در حيوان مي‌شود؛ لذا اين واکسن به صورت زير جلدي در قسمت ران زده مي‌شود.

اين واکسن را در مرغ تخم‌گذار درست 10 تا 12 هفتگي و در بوقلمون در سن 8-14 هفتگي استفاده مي‌نمايند. وسيله تزريق دو سورن دارد که آغشته به واکسن مي‌شود و بعد تزريق صورت مي‌گيرد.

 

آنسفالوميليت طيور

اين بيماري يک بيماري ويروسي خطرناک است. ويروس اين بيماري از طريق تخم‌مرغ به جوجه‌ها منتقل مي‌شود. اين ويروس ابتدا از راه دهان وارد دستگاه گوارش شده و بعد به سرعت از طريق خون در تمام بدن منتشر مي‌شود. اين بيماري باعث آسيب و خونريزي در قسمت مغزي- نخاعي مي‌گردد. واکسيناسيون اين بيماري در 10 تا 16 هفتگي انجام مي‌شود. خوراندن ويروس واکسن زنده از راه آب آشاميدني صورت مي‌گيرد. همچنين واکسيناسيون سويه غير فعال اين واکسن را به صورت تزريق داخل ماهيچه‌اي انجام مي‌دهند.

 

نکاتي مهم در واکسيناسيون طيور

- واکسيناسيون در محيطي نيمه تاريک و آرام بايد انجام شود.

 

- جهت اطمينان از دريافت قطرات واکسن پرندگان را براي نگاه کردن به سمت دستگاه اسپري تحريک کنيد.

 

- دستگاهاي گرم کننده و تهويه را خاموش کنيد تا اتلاف واکسن به حداقل برسد.

 

- سعي کنيد در مناطق گرم در ساعات خنک واکسيناسيون انجام دهيد.

 

- سرنگ‌ها اتوماتيک بايد بعد از استفاده بايد شسته و استريل شود.

 

- هر سوزن براي 500 تا 1000 قطعه طيور به کار برده مي‌شود.

 

- استفاده از قرص سواميون براي رنگي کردن واکسن و خنثي کردن کلرين آب. براي اين که بدانيد طيور واکسن را دريافت کرده‌اند تعدادي از پرندگان را به طور تصادفي از گله جدا کرده و وجود رنگ آبي را در زبان مشاهده کنيد.

 

مهم‌ترين عامل در پيشگيري از بيماري‌هاي طيور مديريت صحيح است و واکسيناسيون به تنهايي هيچ تاثيري در جلوگيري از بيماري‌هاي طيور ندارد.