ساختار کلی دندان

[شـاهین 8068]

 

 

تاج و ریشه: از نمای کلی، هر دندان شامل دو قسمت است:… ۱- ریشه: آن قسمتی از دندان است که توسط ماده ای مشابه استخوان بنام سمنتوم (cementum) پوشیده شده است، ریشه در حالت سلامت در استخوان فک قرار داشته و بعنوان پایه ای محکم برای تاج دندان محسوب میشود.تاج و ریشه: از نمای کلی، هر دندان شامل دو قسمت است:…

۱- ریشه: آن قسمتی از دندان است که توسط ماده ای مشابه استخوان بنام سمنتوم (cementum) پوشیده شده است، ریشه در حالت سلامت در استخوان فک قرار داشته و بعنوان پایه ای محکم برای تاج دندان محسوب میشود. ۲- تاج: تاج دندان توسط مینا (enamlel)(سخت ترین ماده در بدن) پوشیده میشود. بخش تاجی دندان از میان استخوان و بافت لثه رویش پیدا کرده و در حالت سلامت لثه و نرمال، دیگر هیچگاه با بافت لثه پوشیده نخواهد شد. تنها مقدار اندکی از لثه (در یک فرد بالغ جوان) در حد ۲ میلیمتر، روی تاج دندان آمده و بقیه تاج در محیط دهان قرار دارد. تاج آناتومیک، تمام تاجی از دندان است که توسط مینا پوشیده شده است و ربطی به میزان رویش دندان ندارد. تاج کلینیکی به آن قسمت از تاج گفته میشود که از لثه بیرون بوده و در محیط دهان است. از نظر تکاملی، ابتدا در استخوان فک تاج تشکیل میشود و سپس ریشه شکل میگیرد. یک عامل مهم در رویش دندان، همین تشکیل ریشه است بطوری که معمولا پس از تشکیل حدود ۳/۲ (دو سوم) از ریشه، نوک دندان جوان در محیط دهان پیدا میشود (به اصطلاح عامه سبز میشود!). از این زمان به بعد حدود ۳ سال دیگر زمان لازم استاست تا ریشه به شکل و اندازه نهایی خود برسد. این مطلب اهمیت مراقبت از دندان دائمی تازه روئیده شده را بیان میکند به این صورت که اگر به هر دلیلی مثلا ضربه یا پوسیدگی دندان نیاز به عصب کشی پیدا کتد این عصب کشی باید تا زمان تکمیل نوک ریشه به تعویق افتاده و یا توسط روشهایی خاص تشکیل نوک ریشه را در دندان جوان تحریک کرد. (در این رابطه بعدا مطالب بیشتری خواهیم آموخت). هر ریشه یک راس یا نقطه انتهایی بنام آپکس دارد(apex). بخشی از فک که ریشه دندانها در آن است زائده آلوئولار (alveolar bone) نامیده میشود. یکی از دلایل مهم لقی دندانهای دائمی (مثلا در افراد مسن با بهداشت دهان ضعیف)، تحلیل همین زوائد آلوئولار به دلایل مختلفی منجمله جرم دندان است. (بعدا در مورد جرم دندان، مکانیسم تشکیل جرم و اثر مخرب جرم روی بافت نگهدارنده دندان توضیح میدم). نکته: به استخوان فک بالا، استخوان ماگزیلا (maxilla) و به استخوان فک پایین، استخوان مندیبل (mandible) گفته میشود. ماگزیلا قسمتی از استخوان صورت بوده و زوائدی برای ساخت بینی، گونه، کاسه چشم، کام و دندانها دارد. دو استخوان ماگزیلا در تشکیل صورت نقش دارند که یکی در چپ و دیگری در راست قسمت قدامی – میانی صورت قرار گرفته اند. استخوان مندیبل ، تنها استخوان متحرک جمجه (بجز استخوانچه های گوش داخلی) محسوب شده و وجود آن در جویدن غذا، صحبت کردن، تکیه گاه زبان و گاز گرفتن و… لازم است.