مقاله سولفید هیدروژن

[*mishi* 11,920]

در كنار آلاينده‌هاي مهم و فراوان محيط زيست، يكي از آلاينده‌هاي ناشناس سولفيد هيدروژن (H2S) مي‌باشد. سولفيد هيدروژن گازي قابل اشتعال، سمي و با بوي مشخص تخم‌مرغ گنديده است. اين گاز بی رنگ و سنگین تر از هواست (چگالی مخصوصش 1.895 برابر هواست). به همين خاطر، احتمال جمع شدنش در مکانهای کم ارتفاع تر بیشتر است و به سرعت در هوا پخش میشود.

سولفيد هيدروژن، سولفيدهاي فلزات قليايي و قليايي خاكي در آب محلول هستند. نمك‌هاي سولفيد محلول در آب با يون‌هاي هيدروژن واكنش داده و به شكل يون هيدرو سولفيد (HS) يا سولفيد هيدروژن در مي‌آيند.

سولفيد به طور طبيعي در رسوبات سنگ‌هاي معدني، نفتي و ذغال‌سنگي ديده مي‌شود. مس، سرب، روي، نيكل و ديگر فلزات معدني ممكن است به صورت سولفيدهاي ساده يا پيچيده در آيند.

سولفيدها همچنين در زباله‌هاي صنعتي ناشي از صنايع نفت و پتروشيمي، كارخانجات شيميايي و ماشين‌هاي كاغذسازي ديده مي‌شود.

حال ببینیم در يك پلانت مثل پلانت تصفیه گاز یا پالایشگاه کجاها بیشتر يافت مي شود:

اول جاهایی که خود نفت خام جمع آوری یا حمل میشود، گاز طبیعی هم از این ماده دارد، دوم بخش های تقطیر و کراکینگ نفت خام و گوگرد هم از مکانهایی هستند که سولفید هیدروژن در آنها زیاد پیدا میشود.

با اینکه با بوی بد این گاز می توان به وجود آن پی برد، اما این خصیصه خیلی قابل اعتماد نیست زیرا اگر شامه شما بین 2 تا 15 دقیقه در معرض غلظتی معادل یک صدم حجمی از این گاز قرار گیرد، ممکن است دیگر بویی حس نکند. در جزئی بودن این غلظت همین بس که برابر 100 قسمت از سولفید هیدروژن به 1000000 قسمت از هواست. این یعنی اینکه تمامی بخشهای مجتمع های شیمیایی باید نگاه ویژه ای به این گاز داشته باشند و آزمایش های لازم را در زمینه تشخیص این گاز انجام دهند.

سولفيد هيدروژن گاز بسيار خطرناكي است كه با مقادير و غلظت‌هاي مختلفي در گاز طبيعي وجود دارد و يا به عنوان يك محصول جانبي در بسياري از واكنش‌هاي شيميايي حاصل از فرآيند‌هاي صنعتي، توليد مي‌گردد. روش‌‌هاي مختلف براي حذف و جدا كردن اين گاز از مخلوط گازها وجود دارد كه از جمله مي‌‌توان به استفاده از محلول‌هاي آلكانول‌آمين يا مواد قليايي قوي اشاره نمود.

اما در هر دو اين فرآيندها گاز سولفيد هيدروژن عملاً حذف نشده، بلكه تنها از محيط مورد نظر خارج مي‌گردد. در مورد محلول‌هاي آمين، سولفيد هيدروژن جدا شده بايد يا سوزانده شود و يا در واحدهاي گوگردسازي موسوم به Claus تبديل گردد. در روش شستشو با محلول‌هاي قليايي، مصرف بالاي مواد شيميايي لازم و نهايتاً دفع اين محلول‌ها، معضلات زيست محيطي را به همراه دارد.

مقدار سولفيد هيدروژن اتمسفري به طور طبيعي در حدود 4-10*5/1 تا 4-10*6/4 ميلي‌گرم در متر مكعب مي‌باشد. عوارض ناشي از سولفيد هيدروژن در هوا به شرح زير است:

 

غلظت بر حسب ميلي گرم بر متر مكعب هوا

نوع آسيب

15

تحريكات چشمي

70

آسيب دائمي چشم

225

فلج عصب بويايي

400

ادم ريوي

750

افزايش تحريك پذيري سيستم عصبي مركزي

1400

كشنده

 

حداکثر میزان مجاز سولفید هیدروژن:

1- اگر احتمال در معرض سولفید هیدروژن قرار گرفتن در طول روز 8 ساعت است نباید غلظت گاز از 10 قسمت در میلیون بیشتر باشد.

2- اگر بطور مداوم در معرض غلظتی بین 70 تا 150 قسمت در میلیون قرار بگیرید کم کم نشانه های خفیفی ظاهر می شوند.

3- حداکثر غلظتی که در مدت 1 ساعت می توان بدون عوارض جدی در معرض گاز قرار گرفت 170 تا 300 قسمت در میلیون است.

4- اگر بین 30 دقیقه تا 1 ساعت در معرض غلظتی معادل 400 تا 500 قسمت در میلیون از این گاز قرار بگیرید واقعا خطر شما رو تهدید میکنه.

5- اگر فقط نیم ساعت در معرض غلظتی معادل 600 قسمت در میلیون قرار بگیرید یعنی دارید با مرگ دست و پنجه نرم میکنید.

6- متاسفانه غلظت بالاتر یعنی مرگ آنی و فوری!!!!!

 

 

 

تاثیر سولفیدهاي هیدروژن در آب آشامیدنی

دو شكل از سولفور، معمولا در آب آشاميدني يافت مي‌شود:

سولفات و سولفيدهيدروژن كه هر دو شكل نامطلوب بوده و معمولا به‌عنوان خطري براي سلامتي مطرح نمي‌شوند. منابع سولفات و سولفيد هيدروژن در آب آشاميدني:

سولفات: .

سولفات‌ها تركيبي از سولفور و اكسيژن بوده و به‌عنوان بخشي از مواد معدني طبيعي در تشكيلات بعضي از خاك‌ها و سنگ‌ها يافت مي‌شوند. به مرور زمان اين مواد معدني حل شده و در آب‌هاي زير زميني رها مي‌شوند.