آلودگي صوتي Noise Pollution

[pashaa 3249]

آلودگی صوتی

گوش‌های انسان دایم از هر نظر در معرض حمله‌ی صداهای متفاوت قرار دارد. سروصدا یا شلوغی به هر نوع صدایی که بتواند اثرات ناخواسته‌ی جسمی و روانی در یک فرد ایجاد کند، می‌گویند.

این اصوات نامنظم، متناوب، یکنواخت و به طور کلی دارای شدت و فرکانسی زیاد می‌باشند. بشر در برابر دو نوع آلودگی زیست محیطی قرار دارد: یک نوع آن مثل آلودگی هوا، خاک، آب و .... در محیط زیست برای مدت‌های زیادی باقی می‌ماند و نوع دیگر آن شکلی از انرژی است مثل حرارتی که از کارخانه‌ها تولید می‌شود و آلودگی حرارتی ایجاد می‌کند و یا امواج صوت که در محیط زیست باقی نمی‌ماند. هواپیماها، قطارها، ماشین‌ها، رادیو و تلویزیون و.... همگی سروصدا و شلوغی تولید می‌کنند. امروزه آلودگی صوتی به عنوان خطرناک‌ترین آلودگی محیط زیست بشر درآمده است. سروصدا علاوه بر آسیب به بدن بر فکر انسان نیز صدمه وارد می‌کند و عامل باز دارنده‌ی یادگیری و دیگر جریان‌‌های مغزی است. سروصدا سرخرگ‌ها را منقبض می‌کند، جریان آدرنالین را افزایش می‌دهد و در نتیجه به قلب به دلیل کار و ضربان بیشتر فشار وارد می‌کند.

کلمه‌ی "شلوغی" نه تنها صداهای ناخواسته را در بر می‌گیرد، بلکه برای صداهای نا به ‌جا در مکان و زمان نابه‌جا هم به کار می‌رود.

در قدیم آلودگی صدا چندان مطرح نبود چون سر و صدا فقط ناشی از صنایع بود، که تعداد آنها هم بسیار محدود بود. ولی امروزه تجهیزات الکترونیکی و مکانیکی پر و سر و صدا معضل آلودگی را پر اهمیت کرده است و البته عواملی چون سطح فرهنگی و اجتماعی یک جامعه می‌تواند تأثیر زیادی در وخیم‌تر نمودن این مشکل داشته باشد.

منابع تولید:

منابع اصلی تولید صدا کارخانه‌ها، صنایع حمل و نقل، اجتماعات و فعالیت‌های اجتماعی است. اغراق‌آمیز نیست اگر گفته شود ما ایرانی‌ها مردم پر سر و صدایی هستیم و هر احساس و موقعیتی را به هر شکلی که باشد (جشن و سوگواری و ...) بسیار پر سر و صدا برگزار می‌کنیم. اصولاً اکثر وسایل ساخت بشر مثل: اتومبیل، هواپیما، کولر، ‌فن کوئل، جاروهای مکانیکی و الکترونیکی، مخلوط کن، تلفن و ... سر و صدا تولید می‌کنند، به طوری که از زمان آغاز انقلاب صنعتی سر و صداهای موجود در محیط زیست هر 10 سال دو برابر می‌شود.

خصوصیات صوت:

شدت صوت: شدت صوت در اصل، قدرت احساس دریافت صدا برای هر فرد است که بر حسب دسی بل اندازه‌گیری می‌شود. پایین‌ترین حد صدا که قابل شنیدن باشد، 10 دسی بل قدرت دارد. صدایی در حد نجوا حدود 20 دسی بل، صحبت‌های نرمال و معمولی 35 تا 60 دسی بل، کارخانه‌‌های نجاری 120 دسی‌بل قدرت دارند. بلندترین صدایی که یک شخص می‌تواند بدون این‌که زیاد احساس ناراحتی کند متحمل شود، حدود 80 دسی بل است و تقریباً می‌توان گفت صداهای بیش از 80 دسی بل به عنوان آلودگی محسوب می‌شوند که در نهایت به شنوایی آسیب می‌رسانند.

اثرات آلودگی صدا:

آلودگی صدا بر سلامت انسان اثر کرده و پی آمدهای زیان‌ بار آن ممکن است بر شنوایی و موارد دیگر تأثیر بگذارد. تأثیرگذاری بر شنوایی: مواردی چون خستگی در اثر صداهایی تا حد 90 دسی بل ظاهر می‌شود و ممکن است با اثرات جانبی مثل ایجاد وزوز یا پچ پچ در گوش‌‌ها همراه باشد. ممکن است در اثر قرار گرفتن دایمی در معرض سر و صدای زیاد، ناشنوایی ایجاد ‌شود.

اثرات دیگر: موارد متفاوتی را شامل می‌شود، از جمله ایجاد مزاحمت در هنگام سخن گفتن. سرو صداهایی در حد 50 تا 60 دسی بل معمولاً هنگام صحبت کردن مزاحمت ایجاد می‌کنند و طرفین صحبت صدای یکدیگر را به خوبی نمی‌شنوند. علاوه بر این در صورت زیاد بودن سر و صدا، برخی از هشدارها و علامات اخطار دهنده‌ی صوتی نامفهوم خواهند بود.

اغلب مردم شهرنشین صداهای زیادی را در طول روز متحمل می‌شوند، مثل ترافیک سنگین، شلوغی جمعیت، بزرگراه‌ها، رادیو، تلویزیون و بسیاری موارد دیگر.

ایجاد حالت بیماری و از بین رفتن کیفیت کاری از جمله اثرات بر مواردی غیر از شنوایی است که اغلب در مکان‌های شلوغ و پر سر و صدا در حد دسی بل پایین ولی دایم ایجاد می‌شود. در چنین مکان‌هایی گاه ناراحتی‌هایی به دلیل نامتعال بودن اعمال بدن ایجاد می‌شود. اصولاً شلوغی مشکلات اساسی ایجاد می‌کند و عمق و کیفیت خواب را کاهش می‌دهد، بنابراین بر سلامت فیزیکی و ذهنی اثر می‌گذارد. اثرات دیگر آلودگی صوتی عبارتند از : تغییرات ناخواسته در تنفس، گردش خون و فعالیت‌های دستگاه گوارش و حتی ایجاد زخم معده.

سر و صدای مدام باعث افزایش میزان کلسترول می‌شود که خود باعث فشردگی رگ‌های خونی شده و در نهایت حمله‌های قلبی و مغزی را به دنبال دارد. مشاهده شده است که برخی از افراد که در نزدیکی فرودگاه‌ها زندگی می‌کنند، بچه‌هایی به دنیا ‌آورده که بسیار کم وزن هستند. هواپیماهای مافوق صوت امواج شوکی ایجاد می‌کنند که خود باعث ترسیدن ناگهانی می‌شود و گاه حتی نسبت به سر و صداهای دایمی صدمات شدیدتری بر محیط اطراف‌شان وارد می‌کنند.

روش‌های کنترل آلودگی صدا:

برای کنترل و کاهش خطرات سر و صدا، روش‌های متفاوتی وجود دارد که عبارتند از:

ـ کنترل از منبع: با طراحی و ساخت وسایل ضد صدا در موتور هواپیما، اتومبیل، ماشین‌های صنعتی و وسایل خانگی می‌توان از شدت سر و صدای مخرب کاست.

راه دیگر مجزا کردن ماشین‌های پر سر و صدا از سایر ماشین‌ها و ایجاد مکان‌های خاص و اعمال مقررات ویژه برای آن‌هاست.

ـ کنترل راه‌های انتقال سر و صدا مثل عایق‌کاری دیوارها و پنجره‌ها و ... توسط ابزار جاذب صدا مثل قطعات اکوستیکی و یا عایق‌کاری ساختمان محوطه‌ی ماشین‌‌های صنعتی.

ـ تا حد امکان باید خانه‌های مسکونی و مراکز آموزشی را در نقاطی بنا کرد که از شبکه‌ی راه‌های اصلی و بزرگراه‌ها دور باشند و صداهای ناشی از حرکت وسایل نقلیه به حداقل کاهش یابد.

ایجاد پوشش‌های گیاهی: گیاهان، انرژی صدا را جذب و پراکنده می‌کنند، بنابراین به عنوان سپری در برابر این آلودگی محسوب می‌شوند. در این مورد لازم است همه‌ی افراد جامعه به خصوص دانش‌آموزان در حفاظت و نگه‌داری گل‌ها، درختان و فضای سبز منزل، مدرسه، کوچه و خیابان بکوشند و در کاشت درخت، پرورش گل و ایجاد فضای سبز مشارکت فعال داشته باشند.

در مدارسی که در کنار بزرگراه‌ها و چهارراه‌های پر ترافیک قرار دارند باید سریعاً به این آلودگی توجه شود. بعضی از رانندگان با استفاده‌ی نامناسب از بوق اتومبیل و یا به کار بردن بوق‌های شیپوری و یا به علت این‌که اتومبیل‌شان عیب فنی دارد، باعث گسترش آلودگی صوتی می‌شوند.

همه‌‌ی افراد جامعه مخصوصاً نوجوانان و جوانان که آینده‌ی کشور متعلق به آنهاست به منظور حفاظت محیط زیست وظیفه دارند جهت ارتقای سطح آگاهی‌های بهداشتی جامعه اقدام کنند و به افرادی که منجر به آلودگی آن می‌شوند، محترمانه تذکر دهند.

[دالیا 165]

صوت وارتعاش

صدا یا صوت عبارت است امواج طولی که از ارتعاش سریع اجسام ومواد اعم ازجامد،مایع وگازتولید می شود.

صوت با متراکم شدن واز تراکم خارج شدن متناوب ذرات هوا تولید می گردد که سبب افزایش وکاهش فشار هوابه فرم موج می شود.

شدت صوت

شدت وبلندی صدا با مقیاس دسی بل اندازه گیری می شود،شدت صوت به بزرگی نوسانات در فشار هوا توسط امواج صوتی ایجاد می گردند اطلاق می گردد.

آلودگی صوتی

عبارت اند است از پخش وانتشار هرگونه صوت وارتعاش مربوط،بیش از حد مجازومقرر در فضای باز.

عامل آلودگی صوتی

هر شخص حقیقی که اداره یا تصدی منابع ثابت وهدایت منابع سیار مولد آلودگی صوتی را خواه برای خود یابه نمایندگی از طرف شخصی یا اشخاص حقیقی دیگر بر عهده داشته و یاشخصأ به طرق مختلف عامل ایجاد آلودگی صوتی است.

منابع وکانون های آلودگی صوتی

منابع متحرک/حمل ونقل عمومی،خودروهای سواری،موتور سیکلت هاحمل ونقل هوایی،حمل ونقل دریایی،حمل ونقل زمینی

منابع ثابت/نیروگاهها،پالایشگاهها،کار خانه ها،فرودگاهها،پایانه های حمل ونقل،توقفگاههای دائمی وسایرحمل ونقل عمومی،تعمیرگاههای وسایل نقلیه موتوری،بندرها،میادین تیر،ژنراتور ها وموتورهای تولید برق

منابع تولید سر و صدا

1-حمل ونقل/هواپیما،خودروها،موتور سیکلت ها،راه آهن،مترو

2-ماشین آلات/ماشین آلات راه سازی،ساختمان سازی وصنعتی

3-سرگرمی/دستگاههای پخشقابل حمل،استریوهای پخش،رادیو،تلویزیون،ادوات موسیقی،کنسر ت ها،ورزشگاهها

4-لوازم خانگی و اداری/سیستم تهویه مطبوع،کولر،جارو برقی،سشوار،پنکه،دستگاه تایپ،چاپگرها

5-حیوانات خانگی/سگ وگربه

6-ابزارهای برقی/دریل ،اره برقی،فرز

شکل های آلودگی صوتی

1-منبع صوتی نقطه ای

2-منبع صوتی خطی

3-منبع صوتی سطحی

[دالیا 165]

آلودگی صوتی از تبعات شهر نشینی و ره آورد زندگی ماشینی است که در سالهای اخیر سلامت روانی و آرامش روحی ساکنان پایتخت و شهرهای بزرگ را تحت تاثیرو به ریشه بسیاری از تنش های اجتماعی تبدیل شده است.

یکی از معضلات مدیریت شهری در بخش حفاظت محیط زیست آلودگی صدااست.اگر چه صدا دارای اثرات نامطلوب جسمی،روحی و اجتماعی است و در خصوص پیشگیری و کنترل آن اتفاق نظر وجود دارد اما به طور اجتناب ناپذیریدر محیط زیست و محیط کار تولید و منتشر می گردد.به طوری که حتی در کشورهای توسعه یافته صنعتی هنوز یکی از معضلات عمده مدیریت زیست محیطی شهری راموضوع آلودگی صوتی تشکیل می دهد.علاوه بر مخاطراتی که برای مواجهه با صدابر شمرده اند،وجود آلودگی صوتی در محیط دلیل اتلاف انرژی توسط منابع مختلف شهری و صنعتی است و از دیدگاه بهینه سازی مصرف انرژی نیز باید این موضوع مد نظر قرارگیردمتاسفانه اهمیت و جایگاه آلودگی صوتی در کشور ما مانند سایر آلودگی ها روشن و مشخص نیست.زیرا اغلب مطالعات انجام شده از جنبه های مختلف بیشتردر شهر تهران انجام شده و تاکنون تحقیقات سازمان یافته ای در سایر شهرهای کشور انجام نگرفته یابندرت وپراکنده انجام شده است.مطالعات پراکنده حکایت از گسترش آلودگی صوتی درسایر شهر های ایران نیز دارد.از این رو در برنامه ریزی های کلان توسعه در بخش محیط زیست لازم است موضوع کنترل و کاهش منابع آلاینده درمحیط مورد توجه قرار گیردو سرمایه گذاری لازم در این زمینه انجام پذیرد.

[spow 44197]

آلودگي صوتي Noise Pollution

مقدمه:

امروز آلودگي صوتي نسبت به ساير آلودگي ها در اولويت پائين‌تري قرار گرفته است، چرا كه خطرات بهداشتي ناشي از آن به سرعت قابل رؤيت نمي‌باشد؛ اما در عين حال نبايد از اين موضوع غافل شد كه در قرن اخير، بسياري از شهرهاي بزرگ با اين مسأله و عوارض ناشي از آن به عنوان يكي از معضلات زيست محيطي مواجهند؛ و از اين‌رو كنترل آن از امور مهمي است كه انديشه بسياري از برنامه‌ريزان شهري را به خود معطوف ساخته است.

 

مفهوم آلودگي صوتي و منابع مولد آن

در تعريف ساده، آلودگي صوتي يا سرو صدا، امواج ناخواسته‌اي است كه تحت شرايط مكاني و زماني خاص، بر فعاليتهاي ارگانيسم‌هاي زنده به ويژه انسان تأثير گذاشته و ممكن است با ايجاد عوارض متعدد جسمي و روحي، آرامش و راحتي او را سلب كند.

بطور كلي منابع مولد آلودگي صوتي، به دو دسته‌ي «ثابت» و «متحرك» تقسيم مي‌شوند؛ از جمله منابع ثابت مي‌توان به سيستم‌هاي خنك‌كننده، نيروگاههاي حرارتي، صنايع گوناگون، ساختمان‌هاي در دست احداث، مراكز تجاري و عمومي و... اشاره كرد و از جمله منابع متحرك، مي‌توان انواع وسايل حمل و نقل زميني، هوايي و دريايي را نام برد.

آثار آلودگي صوتي بر انسان

مطالعات متعدد نشان داده است كه روبرو شدن با صداهاي ناهنجار، اثر زيان‌آور و مخاطره‌آميزي بر سلامت انسان دارد. نوع و ميزان واكنش انسانهايي كه در محيطهاي پر سر و صدا مشغول به كار بوده و يا در حال زندگي هستند، در طول شبانه‌روز و حتي از مكاني به مكان ديگر متغير است.

به طور كلي اثرات ناهنجار آلودگي صوتي بر انسان را مي‌توان به دو دسته اثرات مستقيم و اثرات غير مستقيم تقسيم كرد، كه به شرح ذيل است:

الف- اثرات مستقيم: كه خصوصاً به آسيب‌هاي مربوط به حس شنوايي و مكانيسم ايجاد آنها مربوط مي‌شود. از ساده‌ترين و محسوس‌ترين عوارضي كه سر و صدا براي انسان به ارمغان مي‌آورد، از دست دادن قدرت شنوايي است، حتي صداي مداوم و غيرآزاردهنده نيز براي انسان مضر بوده و حساسيت گوش را نسبت به انواع صداها تقليل مي‌دهد. شنيدن صدايي با شدت صوتي 100 دسي‌بل (واحد اندازه‌گيري شدت صوت) به مدت 10 دقيقه، نياز به استراحتي به مدت 20 دقيقه در محيطي كاملاً آرام دارد تا اثر آن را جبران نمايد. اثرات بلند مدت سر و صدا بر گوش انسان به صورت «كري ادراكي يا عصبي» ظاهر مي‌گردد؛ همچنين در نتيجه كاركردن در محيطهاي شلوغ و پر سر و صدا، سلولهاي شنوايي از بين رفته و منجر به كري غيرقابل برگشت مي‌گردد، كه اين نوع افت شنوايي را در اصطلاح «كري شغلي» مي‌نامند. در ضمن، افزايش سن نيز بر كاهش شنوايي تأثير زيادي دارد، بطوريكه ابتدا در فركانس‌هاي بالاتر با شدت بيشتري اعمال مي‌شود اما به تدريج به عنوان بخشي از روند فيزيولوژي، با افزايش سن اين حساسيت كاهش مي‌يابد. نبايد فراموش كرد كه ميزان كاهش شنوايي در اثر افزايش سن، در افراد مختلف متفاوت است؛ حتي در مورد زنان، تأثير سن در كاهش شنوايي در مقايسه با مردان كمتر است.

ب- اثرات غيرمستقيم: كه عبارتند از:

حساسيت عصبي، تحريك‌پذيري شديد، گرفتگي عضلاني، شوك عصبي، خستگي جسمي و روحي، سرگيجه، ترس و اضطراب، آشفتگي خواب، آلرژي، افزايش ضربان قلب و فشارخون، اختلال در تعادل بدن، انقباض عروق خوني پوست، كاهش فعاليت سيستم گوارشي و سوء هاضمه، ضعف قوه بينايي و جنسي، تماي به قتل و خودكشي و غيره.

لازم به يادآوري است كه از ميان اثرات مذكور، اثرات ذهني و رواني بر حسب حساسيت شخص، موقعيت، زمان و حالات رواني افراد متفاوت است؛ اما در مجموع، از قدرت فراگيري افراد كاسته، و بر تعداد اشتباهات در انجام كارهاي فكري مي‌افزايد.

روش‌هاي كنترل آلودگي صوتي:

با توجه به عوارض و پيامدهاي نامطلوب آلودگي صوتي در محيطهاي طبيعي، اجتماعي و بويژه انساني، ضرورت كنترل آن بطور جدي مطرح مي‌گردد؛ از اين رو، به منظور مقابله با اين مسأله، روش‌هاي مختلفي وجود دارد كه در ذيل به برخي از آنها اشاره مي‌شود.

1. میزان صدا در محیطهایی که کارگران بطور مداوم در معرض فعالیتهای مغزی قرار دارند نباید از 10 دسی‌بل تجاوز نماید.

2. سعی شود از ورود ماشین آلات که بیش از حد معین آلودگی صوتی تولید می‌کنند جلوگیری شود.

3. صدای ماشین‌آلات کارخانه‌ها نباید به بیرون ازکارخانه‌ها برسد.

#منشا آلودگی صوتی را باید از بین برد.

1. سعی شود از ایجاد واحدهای مسکونی در مجاورت فرودگاهها جلوگیری شود.

2. ضد صدا کردن ساختمانها و واحدهای مسکونی.

3. مضاعف یا دو لایه کردن شیشه پنجره‌ها در جهت جلوگیری از نفوذ صدای بیرون به داخل ساختمان.

4. محدود و ممنوع کردن عبور کامیونها و وسائط نقلیه پر صدا.

5. ایجاد نوارهای عریضی از درختان و پوششهای گیاهی که به میزان 10 دسی‌بل از شدت صوت می‌کاهد.

 

نتيجه‌گيري:

آلودگي صوتي خطري است كه آسايش جسم و روان انسان‌ها را در شهرهاي بزرگ در معرض تهديد جدي قرار داده است. تنوع طلبي در زندگي نوين امروز، انسان را در محيط شهري خويش با انواع و اقسام وسايل آزاردهنده‌ي گوش روبرو كرده است؛ و به عبارتي بهتر، پيشرفت صاعقه آساي ماشينيسم، خوي انطباق‌پذيري با وضعيت نابسامان امروز را از مردم ما گرفته است. متأسفانه در جامعه‌ي ما تا مشكل و معضل، علني و عمق نشده باشد، به فكر چاره‌انديشي و چاره‌جويي نيستيم، لذا هر چند كه در حال حاضر، سازمان محيط زيست ميئوليت كنترل آلودگي صوتي را عهده‌دار بوده و شهرداري نيز در اجراي سياست‌گذاري‌ها، مي‌تواند به عنوان يك حامي ايفاي نقش كند، بايد بطور جدي در مورد آلودگي صوتي و عوارض زيانبار آن، حساسيت بيشتري اعمال نموده و در اين ارتباط، آئين‌نامه‌ها و قوانين خاصي تدوين كرد.

[سیستانی 10]

very good