شناسایی اصحاب اعراف در قرآن

[Hossein.B 3,666]

در یک تقسیم بندی قرآنی مردم به سه گروه تقسیم می شوند ؛ مؤمنان راستین كه در پرتو ایمان به آرامش كامل رسیده اند و از هیچگونه مجاهدتى دریغ ندارند ، و معاندان و دشمنان لجوج حق كه به هیچ وسیله به راه نمى آیند ، و گروه سومى كه در گذرگاه صعب العبورى میان این دو گروه قرار گرفته اند .

قرآن كریم ، درباره اعراف و

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

، مى فرمایند:« وَبَیْنَهُمَا حِجَابٌ وَعَلَى الاعْرَافِ رِجَالٌ یَعْرِفُونَ كُلام بِسِیمَاهُمْ وَنَادَوْاْ أَصْحَـبَ الْجَنَّةِ أَن سَلَـمٌ عَلَیْكُمْ لَمْ یَدْخُلُوهَا وَهُمْ یَطْمَعُون ، وَإِذَا صُرِفَتْ أَبْصَـرُهُمْ تِلْقَآءَ أَصْحَـبِ النَّارِ قَالُواْ رَبَّنَا لا تَجْعَلْنَا مَعَ الْقَوْمِ الظَّــلِمِین ، وَنَادَى أَصْحَـبُ الاعْرَافِ رِجَالا یَعْرِفُونَهُم بِسِیمَاهُمْ قَالُواْ مَآ أَغْنَى عَنكُمْ جَمْعُكُمْ وَمَا كُنتُمْ تَسْتَكْبِرُونَ ؛ میان بهشتیان و دوزخیان حائلى است و در بالاى آن مردمى هستند كه همه خلائق را به سیما و رخساره شان مى شناسند و اهل بهشت را ندا دهند كه سلام بر شما. اینان به بهشت در نیامده اند، اما طمع آن مى دارند و چون دیدگانشان به سوى اهل جهنم بگردد گویند پروردگارا ما را قرین گروه ستم گران مكن. اصحاب اعراف مردمى را كه بسیماشان مى شناسند ندا دهند و گویند جماعت شما و آن تكبر كه مى كردید كارى براى شما نساخت.»(اعراف ، 46 - 48 )

«اعراف»، به معناى قسمت هاى بالاى حجاب و تل هاى شنى و «عرف» به معناى یال اسب و تاج خروس و قسمت بالاى هر چیزى است. معلوم مى شود كه این كلمه به هر معنا كه استعمال شود، معناى علو و بلندى در آن هست.

از این كه حجاب، قبل از اعراف ذكر شده و هم چنین از این كه فرموده: اهل اعراف مشرف بر جمیع مردم از بهشتیان و دوزخیانند، معلوم مى شود مراد از اعراف قسمت هاى بالاى حجابى است كه حائل بین دوزخ و بهشت است؛ به طورى كه اعرافیان در آن جا هم دوزخیان و هم بهشتیان را مى بینند.

اعراف گذرگاه سخت و صعب العبورى بر سر راه بهشت ، سعادت جاویدان است ، طبیعى است كه افراد نیرومند و قوى یعنى صالحان و پاكان با سرعت از این گذرگاه عبور مى كنند اما افرادى كه خوبى و بدى را به هم آمیختند در این مسیر وامى مانند

 

 

اكنون ببینیم چه كسانى بر اعراف قرار دارند ؟

بررسى آیات نشان مى دهد كه دو گونه صفات مختلف و متضاد براى این اعرافیان ذكر شده است : در آیاتی بیان می کند ، افرادى كه بر اعراف قرار دارند چنین معرفى شده اند كه آرزو دارند وارد بهشت شوند ولى موانعى آنها را جلوگیرى كرده است به هنگامى كه نگاه به بهشتیان مى كنند بر آنها درود مى فرستند، و مى خواهند با آنها باشند، اما هنوز نمى توانند، و به هنگامى كه نظر به دوزخیان مى افكنند، از سرنوشت آنها وحشت نموده و به خدا پناه مى برند . ولى از آیات دیگر استفاده مى شود كه آنها افرادى با نفوذ و صاحب قدرتند ، دوزخیان را مؤاخذه و سرزنش مى كنند و به واماندگان در اعراف كمك مى نمایند كه از آن بگذرند و به سر منزل سعادت برسند.

گرچه ظاهر آیات و گاه در بعضی از روایات در ابتدا تضاد دیده می شود ، و شاید همین امر سبب شده است كه مفسران در این باره اظهار نظرهاى متفاوت و گوناگون كنند ، اما با دقت روشن مى شود كه نه در میان آیات و نه در میان روایات تضادى وجود ندارد ، بلكه همه یك واقعیت را تعقیب مى كنند .

 

سرزمینی سخت و صعب العبور به نام اعراف

به عبارتی از مجموع آیات و روایات چنین استفاده كه اعراف

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

بر سر راه بهشت ، سعادت جاویدان است ، طبیعى است كه افراد نیرومند و قوى یعنى صالحان و پاكان با سرعت از این گذرگاه عبور مى كنند اما افرادى كه خوبى و بدى را به هم آمیختند در این مسیر وامى مانند. همچنین طبیعى است كه سرپرستان جمعیت و پیشوایان قوم در گذرگاه هاى سخت ، همانند فرماندهانى كه در اینگونه موارد در آخر لشكر راه مى روند تا همه سپاهیان بگذرند، در آنجا توقف مى كنند تا به كمك ضعفاى مؤمن بشتابند و آنها كه شایستگى نجات را دارند در پرتو امداد آنان رهائى یابند. بنابراین در اعراف ، دو گروه وجود دارند، ضعیفان و آلودگانى كه در رحمتند و پیشوایان بزرگى كه در همه حال یار و یاور ضعیفانند، بنابراین قسمت اول آیات و روایات اشاره به گروه نخستین یعنى ضعفا است و قسمت دوم اشاره به گروه دوم یعنى بزرگان و انبیاء و امامان و صلحا. (تفسیر نمونه ،جلد 6 ،صفحه 190)

در بعضى از روایات نیز این جمع به خوبى دیده مى شود ؛ مانند روایتى كه در تفسیر على بن ابراهیم از امام صادق (علیه السلام ) نقل شده كه فرمود: « الاعراف كثبان بین الجنة و النار و الرجال الائمة یقفون على الاعراف مع شیعتهم و قد سبق المؤ منون الى الجنة بلا حساب ؛ ... اعراف ، تپه اى است میان بهشت و دوزخ ، و امامان آن مردانى هستند كه بر اعراف در كنار شیعیان (گنهكارشان ) قرار مى گیرند، در حالى كه مؤمنان(خالص ) بدون نیاز به حساب در بهشت جاى گرفته اند ...» بعد اضافه مى كند: « امامان و پیشوایان در این موقع به پیروان گناهكار خود مى گویند : خوب نگاه كنید ، برادران با ایمان خود را چگونه بدون حساب به بهشت شتافته اند ، و این همان است كه خداوند مى گوید : « سلام علیكم لم یدخلوها و هم یطمعون ؛ یعنى آنها به بهشتیان درود مى فرستند در حالى كه خودشان هنوز وارد بهشت نشده اند و آرزو دارند » ، سپس به آنها گفته مى شود : دشمنان حق را بنگرید كه چگونه در آتشند و این همان است كه خداوند مى فرماید: « و اذا صرفت ابصارهم تلقاء اصحاب النار قالوا ربنا لا تجعلنا مع القوم الظالمین ... ، بعد به دوزخیان مى گویند : اینها (پیروان و شیعیانى كه آلوده گناهانى بوده اند) همانها هستند كه شما مى گفتید هرگز مشمول رحمت الهى نخواهند شد، (سپس رحمت الهى شامل حال آنها شده ) و به این دسته از گنهكاران (كه بر اثر ایمان و اعمال صالحى شایستگى عفو و آمرزش دارند) از طرف امامان و پیشوایان دستور داده مى شود كه به سوى بهشت بروید نه ترسى دارید و نه غمى .» ( تفسیر نمونه ، ج 6 ، ص 191)

اصحاب اعراف جمعى از بندگان مخلصند كه مقام و منزلت شان از سایر اهل جمع بالاتر است ؛ مردمى هستند كه هر دو طایفه بهشتى و دوزخى را مى شناسند و در تكلم به حق مجازند ؛ مى توانند شهادت دهند و شفاعت كنند و امر و حكم نمایند

 

 

اصحاب اعراف ؛ جن ، فرشته یا بشر هستند؟!

از دقت در این آیات استفاده مى شود كه : اصحاب اعراف جمعى از بندگان مخلصند كه مقام و منزلت شان از سایر اهل جمع بالاتر است ؛ مردمى هستند كه هر دو طایفه بهشتى و دوزخى را مى شناسند و در تكلم به حق مجازند ؛ مى توانند شهادت دهند و شفاعت كنند و امر و حكم نمایند. (المیزان ، ج 8 ، ص 169ـ174؛ تفسیر نمونه ، ج 6 ، ص 187ـ 191)

اگر چه این آیات حاکی از آن است كه اصحاب اعراف از جنس بشرند یا جن یا هر دو، اما از این كه در هیچ جاى قرآن كلامى كه دلالت كند بر تصدى جن نیست به شأنى از شئون بشر و وساطتش در كار آخرتى او ، از قبیل شهادت و شفاعت وجود ندارد پى مى بریم كه اصحاب اعراف از جنس ملائكه و جن نبوده، و قهراً از جنس بشر است . ( طبرسى ، مجمع البیان ، ج4، ص492 )