معرفی بستان آباد

[Mohammad Aref 120454]

بستان آباد یکی از شهرستانهای مهم شانزده گانه استان آذربایجان شرقی است که در ۴۵ کیلومتری شرق تبریز در مسیر ترانزیتی تبریز-تهران و تبریز-سراب و اردبیل واقع است. این شهرستان بین شهرستانهای مراغه، هریس، هشترود، میانه، تبریز و سراب (از شمال به هریس، از جنوب به شهرستان هشترود، از غرب به تبریز، از شرق به شهرستانهای سراب و میانه و از جنوب غربی به شهرستان مراغه) محدود می‌شود و از نظر جغرافیایی بین ۴۶ درجه و ۳۰ دقیقه و ۴۷ درجه و ۱۴ دقیقه طول شرقی و ۳۷ درجه و ۳۲ دقیقه و ۳۸ درجه و ۴ دقیقه عرض شمالی قرار گرفته‌است. ارتفاع شهرستان بستان آباد از سطح آزاد دریاف ۱۶۷۹-۱۷۴۰ متر می‌باشد. مساحت این شهرستان ۲۹۶۹-۳/۲۸۵۰ کیلومتر است که در مقایسه با مساحت کل استان ۴/۶ درصد را به خود اختصاص داده‌است. بستان آباد شامل سه قسمت بستان آباد علیا، سفلا و اسکی کند می‌باشد که مجموعه مرکز شهرستان را تشکیل می‌دهند.

 

تاریخچه شهر

بستان آباد در محل شهر باستانی و گمشده تاریخی «اوجان» بنا شده‌است. اثری از این شهر قدیمی برجای نمانده‌است. نام اوجان از قرن ششم به بعد در اکثر کتاب‌های تاریخی و جهانگردی آمده‌است. اوجان پایتخت ییلاقی در دوره ایلخانان مغول بوده که بعداً در اثر حوادث روزگار، به کلی منحدم شده‌است.

[Mohammad Aref 120454]

آب و هوا

آب و هوای بستان آباد به دلیل قرار گرفتن در دامنه کوهستان سهند در زمستان سرد و پربرف و دوره یخبندانش طولانی و در تابستان معتدل و مطبوع است. هوای این شهرستان شش ماه از سال خشک و شش ماه دیگر مرطوب می‌باشد. رژیم بارندگی آن دارای دو حداکثر در ماههای اردیبهشت و خرداد که با یک حداقل در ماههای تیر و مرداد قطع می‌شود. بنابراین اختلاف فصل بارندگی در این شهرستان زیاد می‌باشد. با توجه به کلیماتوگرام این شهرستان ملاحظه می‌کنیم که ۲ ماه خیلی خشک در خرداد و تیر و ۲ ماه خشک در شهریور و مهر و ۲ ماه نیمه خشک در آذر و آبان و ۶ ماه مرطوب از آذر الی اردیبهشت دارد متوسط بارندگی سالانه آن ۳۰۰ میلیمتر و بخیر آن ۲۵۰ میلیمتر می‌باشد تبخیر حقیقی آن نسبت به بارندگی ۹۳ درصد می‌باشد. متوسط درجه حرارت آن ۸ درجه سانتی گراد می‌باشد. این شهر ۶ ماه یخبندان است که روزهای یخبندان در ماههای مختلف سال متفاوت است. درجه دمای این شهر گاهاً بسیار سرد می‌شود بطوریکه بنابه نقل یکی از شبهای زمستان ۱۳۴۲ درجه هوای شهر به ۳۸ درجه زیرصفر رسیده که از شدت سرما حیوانات وحشی به شهر پناه آورده‌اند.

 

جمعیت شهر

جمعیت شهر بستان‌آباد طبق سرشماری سال ۱۳۸۵ خورشیدی، بالغ بر ۱۶٬۵۹۲ نفر بوده‌است که از این تعداد ۸٬۵۰۸ نفر مرد و ۸٬۰۸۴ نفر نفر زن بوده‌اند. همچنین تعداد خانوارهای این شهر، ۳٬۹۳۷ خانوار بوده‌است.

 

زبان و گویش

تنها زبان رایج در منطقه ترکی آذربایجانی می‌باشد که به لهجه محلی بستان‌آباد تلکم می‌شود.البته در لهجه‌ها و گویش‌ها مثل تمام شهرهای استان تفاوت وجود دارد. زبان مکاتبه‌ای مردم منطقه مانند سایر نقاط کشور ایران زبان فارسی می‌باشد. اکثر شعرای محلی اشعار خود را به زبان ترکی می‌سرایند. زبان ترکی علاوه بر زبان محاوره‌ای مردم، نقش اساسی در حفظ فرهنگ و آداب و رسوم منطقه داشته بطوریکه تمام مثلها و ادبیات شفاهی و اشعار در مناسبتها و ایام مذهبی به زبان ترکی است و مردم منطقه تعصب خاص به این زبان دارند.

 

محصولات کشاورزی

آب کافی و هوای مساعد سبب رونق کشاورزی در شهرستان بستان آباد شده است. آب كشاورزی این منطقه از رودها و چشمه ها تامین می شود و محصولات گندم، جو، حبوبات و گیاهان علوفه ای، تره بار، سیب، گلابی، و گردو از جمله عمده ترین محصولات كشاورزی شهرستان بستان آباد به شمار می آیند. دام داری به شیوه ی صنعتی و سنتی در این منطقه رایج است و شامل: پرورش گوسفند، بز، گاو، اسب و كندوی زنبورعسل است.

 

صنایع مهم

كارخانه های مهم صنعتی این شهرستان را كارخانه های گچ،‌ صابون سازی، شیرینی پزی، پشم ریسی، چوب بری، كش بافی، آرد سازی و اطاق سازی تشکیل می دهند. معدن گچ و كارخانه بزرگ گچ آذربایجان در 4 كیلومتری شمال باختری بستان آباد قرار گرفته است. هم چنین معادن پوكه آهک ، سنگ، شن و ماسه نیز در حوالی بستان آباد وجود دارند.

[Mohammad Aref 120454]

عمارت نائب السلطنه

یکی از قدیمی ترین آثار باستانی شهرستان بستان‌آباد عمارت نائب ‌السلطنه است. این عمارت دیدنی در سال ۱۲۱۲ هجری بنا گردیده‌است که اکنون از او فقط خرابه‌ای برجای مانده‌است. این بنا در کنار راه خیرآباد و چمن اوجان است.

 

نادر تپه سی

در این محال آثار بنا و ساختمان مشاهده می‌شود که گویا نادرشاه در زمان حیات خود در آنجا اقامت گزیده ‌است این تپه در قسمت جنوب شهر بستان آباد واقع است و متعلق به دوران مغول می‌باشد.

 

حمام قدیمی شهرستان بستان آباد

این حمام در دوره قاجار در حدود ۱۳۰ سال پیش توسط طایفه «زمانی» از خاتواده های سرشناس منطقه ساخته شده و به علت اینکه کهن ترین حمام روستا است به نام حمام قدیمی مشهور شده و هم اکنون تحت مالکیت شورای اسلامی روستا است. حمام قدیمی شامل دالان ورودی، سرویس های بهداشتی، محل نظافت، کوره قدیمی، محل جمع آوری پساب، رختکن و خزینه می شود و در حال حاضر نیزبه عنوان حمام مورد استفاده اهالی روستا می باشد این حمام حدود ۲۵ متر طول، ۱۶ متر عرض و چهارو نیم متر ارتفاع دارد.

[Mohammad Aref 120454]

تالاب قوريگل

درياچه و آب راكد قوري گل، در كنار جاده ترانزيتي تبريز- بستان آباد در فاصله 45 كيلومتري شرق تبريز و 15 كيلومتري غرب بستان آباد، در ميان كوهها و ارتفاعات شرقي گردنه شبلي در يك گودي واقع شده است. اين درياچه در ميان مردم محل به نام قوري گل (استخر خشك) معروف است اما بعضي آن را دوري گول (استخر آب زلال) و برخي قويل گول (استخر و گودال ژرف و عميق) مي‏نامند. شايد اين نام مصداق بيشتري داشته باشد. درازا و پهناي قوري گل، 4 كيلومتر و مساحت آن 16 كيلومتر مربع است و ژرفاي اين درياچه – كه تمام سال آب دارد- در عميق‏ترين نقطه به 13 متر مي‏رسد. آب اين درياچه شيرين و در صورت تصفيه قابل شرب مي‏باشد. در حال حاضر اين آب داراي آبياري كشتزارهاي روستاهاي پيرامون درياچه يعني روستاهاي ارشتناب، رامناب و يوسف آباد، به مصرف مي‏رسد. درياچه قوري گل كه امروز در رديف آبهاي راكد آذربايجان است، داراي قدمتي تاريخي مي‏باشد.

 

غار آغ بولاق

اين غار در قسمت جنوبي روستاي قره چمن از توابع شهرستان بستان آباد واقع شده و از نوع غارهاي استلاكتيت است. عرض دهانه غار حدود 2 متر است و دسترسي به آن از روستاي قره چمن امكان پذير است. غار زيباي آغ بولاق مورد توجه و بازديد كوهنوردان علاقه مند است.

 

چشمه‌های معدنی بستان آباد

چشمه‌های معدنی بستان آباد در ده اسک کندی در 60 کیلومتری جنوب شرقی تبریز واقع شده است. مظهر اصلی آبگرم بستان آباد در داخل دره که خود از نوع گسلی است قرار دارد. آب آن کمی شورمزه و دبی آن 8 لیتر بر ثانیه است. آب آن از نوع کلروسولفاته ، گازدار و گرم می‌باشد. در اطراف چشمه رسوب سیاه رنگ دیده می‌شود. به نظر می‌رسد که فعالیت چشمه با گسلهایی ارتباط دارد که بخشی از گسل تبریز محسوب می‌شوند و در عین حال به فعالیت آتشفشانی سهند وابسته‌اند.