آزمون مهندسي حرفه اي ( Professional Engineering Exam )

[am in 25,041]

فارغ التحصيلان دانشكده هاي مهندسي كه در مؤسسه اي دولتي و يا خصوصي، بزرگ و كوچك حرفة فني خود را شروع مي كنند اغلب بدون مقدمه و يا با آموزش كوتاهي به كار گمارده مي شوند. پس از گذشت چند سال در سطح فناوري مؤسسه، در امور روتيني تبحّر پيدا مي كنند و سطح تبحّر آنها اغلب در حد خواست كارفرما مي باشد. از درس هاي آموخته در دانشكده استفاده اندكي مي نمايد و پس از مدتي بيشتر آنها را فراموش مي كنند. اين قبيل مهندسان اگر مجبور به تعويض شغل شوند كه همان تخصّص قبلي مورد نياز نباشد، دوباره و به سختي بايد حرفه جديد را شروع كنند.

در صنايع بزرگ ايران مانند نفت و گاز، فولاد و ذوب فلزات، شبكة به هم پيوستة الكتريكي، خودروسازي و همچنين صنايع پائين دستي، اغلب مهندسان براي حرفه هاي تخصصي در حد كارهاي روزمره فني تربيت مي شوند كه گاهي هم با ارائه دوره هاي آموزشي فشرده تخصصي همراه است.

بسياري از مهندسان علاقه مند به نوآوري و استفاده شخصي تر از زحمات خود، به صورت شخصيت حقيقي و يا در شركت هاي كوچك چند نفري مشغول به كار فنّي مي شوند. اين مهندسان بايد داراي دانش جامعي از علوم و فنون مربوط به رشتة خود باشند تا بتوانند مسائل بسيار مهم و فني حرفه خود را تجربه و تحليل نمايند و ميزان استفاده از افراد ديگر و تخصص هاي خاص را درست ارزيابي نمايند و آنها را به طور موردي به كمك بگيرند. اين افراد بايستي علاوه بر دانش عميق در رشته و گرايش خود (كه در آن حداقل با درجه كارشناسي هستند)، دانش جامعي از علوم پايه، علوم فني مشترك در رشته هاي مهندسي را نيز داشته باشند.

كشورهاي صنعتي پيشرفته، به منظور سنجش اين كارآئي در رشته هاي اصلي مهندسي، ضرورت برگزاري آزمون مهندسي حرفه اي را توسط مؤسسات دولتي و يا ngo ها مطرح نموده اند. آزمون مهندسي حرفه اي يك آزمون جامع مهندسي در گرايش هاي اصلي آن رشته است كه شرح مفصل تر آن در بخش هاي بعدي خواهد آمد. بحمداله با همكاري تعدادي از انجمن هاي مهندسي و پس از انجام هماهنگي هاي لازم با سازمان سنجش آموزش كشور، اولين دوره آزمون مهندسي حرفه اي براي چندين رشته مهندسي، در روزهاي 23 و 24 و 25 خردادماه سال 1386، به نحو مناسب و مطلوبي برگزار شد.

 

1- آزمون مهندسي حرفه اي چيست؟

2- چرا مهندسي حرفه اي لازم است؟

3- چه كسي مي تواند مهندس حرفه اي بشود؟

4- اخذ گواهي نامه مهندسي حرفه اي چه سودي دارد؟

[am in 25,041]

پيشينه آزمون مهندسي حرفه اي

 

در سال 1907 در شهر وايومينگ كشور آمريكا اعلام گرديد افراد متخصصي كه مي خواهند كار مهندسي انجام دهند بايد ثبت نام كرده و طبق شرايط و ضوابطي كفايت آنان به اثبات برسد. ثبت نام مهندسين ورزيده از آن تاريخ در كشورهاي مختلف رايج شد، تا قوانين بر اقدامات حرفه اي آنان نظارت كند و اجراي آن به واحدهاي غيردولتي (ngo) يا انجمن هاي علمي، صنفي يا حرفه اي سپرده شد. هم اكنون در كشورهاي مختلف آمريكا، كانادا، اروپا و حتي آسيا، سازمان ها و ارگان هاي مختلفي وجود دارند كه طبق قوانين و مقرراتي اين آزمون را برگزار مي نمايند و داشتن اين گواهي از شرايط استخدام و يا مجوزي براي انجام پروژه هاي مختلف مهندسي در كشورشان مي باشد.

 

آزمون مهندسي حرفه اي در ايران

 

در ابتداي سال 1380، برخي از انجمن هاي علمي مانند انجمن مهندسين برق و الكترونيك ايران، انجمن مهندسان مكانيك ايران لزوم برگزاري آزمون مهندسي حرفه اي را براي جامعه مهندسي كشور احساس نموده و براي برگزاري اولين آزمون به صورت مستقل اقدام كردند و پس از آن با تشكيل شورايي به نام شوراي برنامه ريزي و هماهنگي آزمون مهندسي حرفه اي، متشكل از نمايندگان سازمان سنجش آموزش كشور و 8 انجمن علمي – مهندسي شامل: انجمن مهندسين برق و الكترونيك ايران، انجمن كامپيوتر ايران، انجمن مهندسين متالورژي ايران، انجمن مهندسان مكانيك ايران، انجمن مهندسي معدن ايران، انجمن مهندسي شيمي ايران، انجمن مهندسي صنايع ايران، انجمن مهندسين عمران ايران (كه به اختصار انجمن هاي مادر ناميده مي شوند و ساير انجمن هاي مهندسي بر حسب نوع فعاليت هاي خود زيرمجموعه اين انجمن ها قرار مي گيرند) فعاليت خود را بطور جدّي آغاز و بطور مستمر پيگيري نمودند.

اهمّ اهداف شوراي برنامه ريزي و هماهنگي آزمون مهندسي حرفه اي در ذيل بيان شده اند:

 

 

 

1) سياست گذاري و برنامه ريزي براي برگزاري آزمون مهندسي حرفه اي

2) هماهنگ كردن اهداف برگزاري آزمون مهندسي حرفه اي در انجمن هاي مهندسي

3) برنامه ريزي براي استانداردسازي آزمون مهندسي حرفه اي

4) علاقه مند كردن مهندسان كشور به ارتقاي سطح توانايي خويش

[am in 25,041]

برگزاري اولين آزمون مهندسي حرفه اي در ايران

 

اولين آزمون مهندسي حرفه اي در روزهاي 23، 24 و 25 خردادماه سال 1386 (كه براي هر روز يك نوبت 4 ساعته در نظر گرفته شد) با همكاري سازمان سنجش آموزش كشور و به صورت متمركز در تهران برگزار گرديد. به دليل عدم اطلاع رساني گسترده و آشنايي اندك مهندسان، تعداد كمي از داوطلبان در اين آزمون شركت نمودند.

 

دومين آزمون مهندسي حرفه اي در ايران

 

دومين آزمون مهندسي حرفه اي با همكاري سازمان سنجش آموزش كشور و هشت انجمن علمي مذكور، در روزهاي پنج شنبه و جمعه مورخ 7 و 8 آبان ماه سال 1388 برگزار گرديد.

 

سومين آزمون مهندسي حرفه اي در ايران

 

سومين آزمون مهندسي حرفه اي با همكاري سازمان سنجش آموزش كشور و هشت انجمن علمي مذكور، در سال 1390 برگزار خواهد شد.

 

عناوين دروس fe1 (امتحان صبح) آزمون مهندسي حرفه­اي براي كليه رشته­ها

 

نام دروس

درصد تاثير هر درس

 

 

فيزيك

 

38%

 

رياضيات و محاسبات عددي

 

25%

 

مباني كامپيوتر

 

9%

 

اقتصاد مهندسي و تجارت

 

8%

 

اخلاق مهندسي و hse*

 

7%

 

آمار و احتمالات

 

7%

 

شيمي و مواد

 

7 6%

[am in 25,041]

1- آزمون مهندسي حرفه اي چيست؟

 

با توجه به موارد ذكر شده و بطور خلاصه آزمون مهندسي حرفه اي يك آزمون جامع در يك رشته مي باشد. لذا آزمون مهندسي حرفه اي يك آزمون تخصصي و يك محدوده باريك علمي و فني خاص مهندسي نيست و هم چنانكه ملاحظه مي شود دو ويژگي خاص دارد:

 

1) ارزيابي جامع دانش مهندسي

2) قابليت بكارگيري دانش و خلاقيت در حل مسائل مهندسي

 

2- چرا مهندسي حرفه اي لازم است؟

 

در كشورهاي صنعتي پيشرفته، جامعه بايستي به كيفيت محصولات توليدي و همچنين دانش و تخصص كساني كه در تهيه محصولات نقش داشته اند، حداقل اطمينان را داشته باشند و مهندسان با امضاء مدارك فني و يا ارائه مستندات مطالعات مربوطه، اين اطمينان را به جامعه عرضه كنند. اين مستندات به خصوص در مواردي كه خدمات به طور فردي به جامعه ارائه مي شود، بارزتر است.

 

در كشور ما در امر ساختمان سازي كه در واقع يك محصول فراگير و مورد نياز جامعه است، سازمان نظام مهندسي ساختمان چنين نقشي را ايفا مي نمايد. در صنعت ساختمان سازي كه فناوري مشخص و تخصص هاي محدود وجود دارد و براي هر ساختمان كه مي تواند جداگانه ساخته شود يك نظام مهندسي را مي توان تعريف كرد تا با تدوين آئين نامه هاي مربوط و برگزاري آزمون هاي خاص مهندسي مهندسان را در مسير تخصصي شدن آنها هدايت كند. اثرات اين آزمون ها در بالا رفتن كيفيت اين محصول روز به روز بيشتر نمايان مي شود. در بقيه محصولات مورد استفاده جامعه از وسائل و تجهيزات آشپزخانه گرفته تا فضا و دريا و ساير فناوري ها، طيف گسترده اي از خدمات عرضه مي شود. بنابراين به منظور امكان ارايه خدمات با كيفيت مناسب و اقتصادي بودن محصولات و خدمات، لازم است استانداردهايي تدوين شود كه رعايت اين استانداردها در ساخت و توليد محصولات و فرآورده ها، الزامي باشد.

 

اكنون نقش مهندس حرفه اي به خوبي نمايان مي شود و حداقل اطمينان را به دريافت كننده خدمت (مصرف كنند) و يا توليد كننده محصول (صاحبان صنعت) مي دهد، كه مسائل مختلف طراحي و ساخت توسط فردي با اطلاع از كليه موارد مؤثر در طراحي و توليد مدنظر قرار گرفته است. البته در كنار مهندس حرفه اي، لزوم وجود مهندس و يا پژوهشگري كه مورد خاص و زمينه تخصصي باريكي را مطالعه و محاسبه مي كند، به قوّت خود باقي است.

 

مهندسان حرفه اي پس كسب تجارب لازم، افراد مناسبي براي سرپرستي فني پروژه ها، يا سرمهندسي، تجزيه و تحليل تكنولوژي هاي توليد، طراحي هاي مفهومي (Concept design)، سرپرستي طراحي محصولات جديد و امكان سنجي ساخت آنها و نيز مديريت فني پروسه هايي كه گرايش هاي مختلف مهندسي را در بر مي گيرد و بسيار كارآمد خواهند بود، مي باشند.

[am in 25,041]

3- چه كسي مي تواند مهندس حرفه اي بشود؟

 

فردي مي تواند مهندس حرفه اي شود كه داراي شرايط زير باشد:

 

1- حداقل داراي دانشنامه كارشناسي مهندسي در يكي از رشته هاي گروه فني و مهندسي، از دانشگاه هاي معتبر و مستقل باشد.

2- حداقل داراي 4 سال تجربه كاري در زمينه مربوط به رشته مهندسي كارشناسي خود باشد.

3- در امتحان دروس پايه مهندسي FE (Fundamentals of Engineering) قبول شود.

4- در امتحان دروس تخصصي PE (Principles and Practice of Engineering) كه شامل دو مرحله گسترده Breath (مشترك بين گرايش ها) و عميق تخصصي هر گرايش Depth، حداقل هاي لازم را كسب نمايد.

 

مباني آزمون مهندسي حرفه­اي:

 

FE آزمون علوم پايه مهندسي يكسان براي كليه رشته­ها

FE(Fundamentals of Engineering) exam به مدت 8 ساعت ، در دو نوبت صبح (4 ساعت) و عصر (4 ساعت) - روز اول

 

PE

 

PE1

آزمون گسترده عمومي در يك رشته مهندسي Breath Exam به مدت چهارساعت در نوبت صبح - روز دوّم

 

PE2

آزمون عميق در يك گرايش اصلي رشته Depth Exam به مدت چهارساعت در نوبت عصر - روز دوّم

 

لازم به ذكر است كه امتياز براي قبولي در هر يك از امتحان هاي FE و PE (شامل PE1 و PE2) كسب حداقل 60% جمع امتيازات هر امتحان مي باشد. سؤالات آزمون ها به ويژه قسمت اول و دوم آزمون PE (PE1 و PE2) در شكل 1 طوري طراحي شده است كه صرفاً با دانش كلاسيك فراگرفته شده از دانشكده قابل پاسخگويي نمي باشد. بنابراين افرادي كه داراي تجربه كاري مؤثر و ملموس با مسائل مهندسي در عمل هستند و آمادگي مباحث تئوري و نظري خود را در حد مورد نياز حفظ نموده اند، به خوبي از پاسخ دادن به سؤالات بر خواهند آمد. تلاش بر اين است تا در سال هاي آينده در انجمن ها، كلاسهاي آموزشي براي آمادگي آزمون PE برگزار شود تا داوطلبان با آشنايي بيشتري در امتحان شركت كنند.

4- اخذ گواهي نامه مهندسي حرفه اي چه سودي دارد؟

 

در تصميم گيري هاي حساس فني، تعيين فناوريهاي لازم در يك پروسه، قابليت هاي علمي – فني و كارايي، تجربه و خلاقيّت و تحليل افراد، نقش اساسي دارد. همچنين بررسي پارامترهاي مختلف خواص و رفتار مواد در شرايط مختلف كاري، چگونگي كسب ضمانت دوام و كيفيت عملكرد محصول نيز به نوبه خود از اهميت لازم برخوردارند.

 

اغلب كارفرمايان براي تعيين و همچنين اطمينان از عملكرد يك مهندس در يك مسئوليت فني و حسّاس، نياز به مطالعه فراوان دارند. به عبارت ديگر آنها صرفاً نمي توانند در اينگونه موارد، به مدارك و يا معدل، مصاحبه، توصيه و ... تكيه نمايند. دارندگان گواهي مهندسي حرفه اي با ارائه گواهي مذكور به كارفرمايان مي توانند اطمينان خاطر بيشتري براي ايشان فراهم نمايند. اين افراد قابليت هاي شخصي خود را عملاً بعد از اتمام تحصيلات دانشگاه و پشت سر گذاشتن چند سال كار و تجربه به وسيله آزموني كه توسط يك سازمان معتبر ملي برگزار شده است محك زده و گواهي مربوطه را نيز اخذ نموده اند. با گذشت زمان مشخص خواهد شد كه مهندسان حرفه اي مسلماً شانس بيشتري براي استخدام در مؤسسات بزرگ نسبت به رقباي هم ارز خود خواهند داشت. بديهي است اين افراد در كارهاي فردي و با تشكيلات كوچك نيز بسيار موفق تر خواهند بود از كساني كه اين مرحله را نگذرانيده اند. آمارهاي مربوط به دستمزد مهندسان در برخي كشورهاي توسعه يافته نشان مي دهد كه مهندسان حرفه اي از همكاران هم رشته خود، دستمزد ساليانه ي بيشتري دريافت مي كنند.

 

مسلماً در ايران نيز پس از گذشت چند سال كه ارزش اجتماعي و اقتصادي اين گواهي نامه براي كارفرمايان مشخص مي شود، به تدريج چنين خواهد شد. به سادگي مي توان پيش بيني كرد كه در آيند‌ة حرفه اي ايران، شركت هاي مهندسي و توليدي يقيناً براي گزينش در مسئوليت هاي حساس و كليدي خود، خواستار گواهي نامه مهندسي حرفه اي از متقاضيان خواهند بود. اين جاست كه آزمون مهندسي حرفه اي به هدف خود، يعني تعالي و كسب مستمر دانش هاي فني و ارتقاء خلاقيت در مهندسان رسيده و چرخ توليد ملي را دقيق تر، روان تر و با صرفه تر از گذشته به حركت در خواهد آورد.