تركيبات بهبود دهنده فرايند جدايش واكس از رافينات

[محمــد 4415]

نويسنده: مهندس عباس ناصري

 

اگر از كاربران حرفه اي و متخصصين پالايشگاهها در مورد تركيبات بهبود دهنده جدايش واكس از رافينات سئوال شود، با پاسخ هاي متفاوتي روبرو خواهيم شد. برخي دليل مصرف اين مواد را افزايش ظرفيت واحد بدون نصب *****هاي اضافي عنوان كرده و گروهي نيز بالا بردن ضريب استحصال روغن را دليل اصلي برمي شمرند. در حالي كه عده اي، مطابقت محصول پارافين با استانداردهاي FDA را علت اين امر مي دانند. نكته مهم و اساسي، ضرورت بهره گيري پالايشگاهها از اين تركيبات با هدف ايجاد ارزش افزوده است.

 

تركيباتي كه در جدايش بيشتر واكس از رافينات كمك مي كنند سالهاست در دنيا شناخته شده اند و از آنها در فرايند واحد تفكيك (Dewaxing) (برمبناي پروپان و يا كِتن Ketone) استفاده مي شود. به طور كلي پالايشگاههاي توليد روغن پايه از سه روش عمده در واحد تفكيك استفاده مي كنند: روش اول، تفكيك با حلال، روش دوم، تفكيك با كاتاليزور و روش سوم تفكيك كاتاليستي بر مبناي فرايند ايزومريزاسيون.

در روش تفكيك با حلال، يك يا چند حلال توسط تبلور و *****اسيون، هيدروكربورهاي واكس را از رافينات جدا مي سازند. اين روش به عنوان تنها روشي كه امكان توليد اسلاك يا پارافين سنگين را مي دهد، شناخته شده است. در اين روش استفاده از تركيبات «كمك تفكيك» در بازدهي سيستم نقش بسزايي ايفا مي كند.

فرايند تفكيك در توليد روغن پايه از مصرف انرژي بالا و محدوديت هايي برخوردار است. بنابراين مصرف مواد «كمك تفكيك» در اين مرحله به ويژه هنگام عمليات سيستم با رافينات سنگين با حساسيت خاصي همراه بوده است و در بيشتر مواقع با سئوالات مشابهي از جانب كاربر روبرو مي شويم. سئوالاتي مانند:

الف) آيا ظرفيت واحد، بدون نصب *****هاي اضافي قابل افزايش خواهد بود؟

ب) آيا بازده روغن، بالا رفته و كيفيت روغن پايه بدست آمده افزايش مي يابد؟

ج) آيا در اثر كاهش ميزان روغن، ارزش اسلاك توليدي بالاتر مي رود؟

د) آيا مي توان پارافين توليد شده را مطابق با استاندارد سازمان هاي بهداشتي و دارويي بين المللي دانست و از آن به عنوان يك محصول پارافيني با ارزش غذايي ياد كرد؟

ه) آيا نيازي به تغييرات در چيلرها و سيستم هاي بازيابي خواهد بود؟

و) آيا مصرف انرژي واحد تفكيك كاهش خواهد يافت؟

سئوالات ياد شده، محورهاي مشترك بيشتر پالايشگاههايي است كه مايل به استفاده از تركيبات «كمك تفكيك» هستند و خوشبختانه پاسخ بسياري از اين سئوالات، مثبت است.

 

تاثير در رشد اقتصادي

با استفاده از تركيبات DWA

سازندگان تركيبات «كمك تفكيك» يا DWA ادعا مي كنند كه مصرف توليدات آنها در رشد اقتصادي و بهبود وضعيت مالي پالايشگاههاي روغن پايه، اثرات مثبت قابل ملاحظه اي دارد. بطور خلاصه مي توان گفت فروش مجموعه در اثر اصلاح مشخصات فيزيكي پارافين و اسلاك واكس توليدي، همچنين افزايش راندمان توليد روغن و بهبود خصوصيات فيزيكي و شيميايي روغن پايه از رشدي قابل توجه برخوردار خواهد شد. به دليل توليد فرآورده هاي كيفي، حاشيه سود افزايش يافته و در اثر صرفه جويي هاي حاصل از كاهش مصرف انرژي در سيستم هاي بازيابي و چيلرها و نيز كاهش مصرف حلال، هزينه ها پايين مي آيد. براي مثال، پالايشگاهي با ظرفيت1000 تن در روز، با مصرف سالانه تقريباً10 تن «كمك تفكيك» به نتايج قابل تاملي همچون10 درصد افزايش در *****اسيون، 3 درصد افزايش بازده توليد روغن و 7/1 ميليون دلار فروش بيشتر دست مي يابد.

 

چگونگي عملكرد DWA

تركيبات DWA چگونه كار مي كنند؟ هنگامي كه مخلوط حلال/ رافينات سرد مي شود، كريستال هاي واكس با اشكال نامنظم و غيرهندسي تشكيل و توزيع مي شوند. سپس اين مخلوط به بخش *****هاي خلاء فرستاده مي شود. در حالي كه كيك حاصل كه فاقد هر گونه فاصله اي بين عناصر سطح است، از سرعت *****اسيون مي كاهد. تركيبات DWA همانند يك اصلاح كننده كريستال واكس عمل كرده و با ايجاد كريستالهاي يكنواخت و منظم كه درشت تر از نوع قبل خواهند بود، تخلخل مناسبي در كيك ايجاد كرده و در نتيجه سرعت *****اسيون و ضريب استحصال روغن از كيك را افزايش مي دهد.

به دليل ساختار پليمري DWA و تشكيل يك كمپلكس با واكس، تقريباً هيچگونه تركيباتي از آن در روغن پاية واكس زدايي شده باقي نمي ماند. بهترين عملكرد DWA بر روي خوراكهاي سنگين مانند برايت استوك است. بيشتر اين خوراكها به دليل تشكيل ساختارهاي كريستالي متفاوت در هنگام سرد كردن، حالت شبه جامد پيدا مي كنند و استفاده از 200ppm تا 800ppm ماده «كمك تفكيك» در كنار ساير عوامل نظير نوع خوراك، شرايط تفكيك و سطح كارايي مدنظر، بازدهي را افزايش مي دهد.

نكته ديگر كه مي بايست در نظر داشت، سازگاري تركيبات DWA با نوع پارافين نهايي است بدين معني كه چنانچه توليد پارافين با مشخصات FDA مورد نظر باشد، نوع DWA انتخابي بايد انطباق كاملي با استانداردهاي مربوطه داشته و مورد تاييد FDA قرار گيرد.

 

منبع: ماهنامه نفت پارس