معرفی جامعه شناسان خارجی

[Mohammad Aref 120452]

پروفسور پیتر ج. چلکوفسکی

 

 

 

 

 

پروفسور پیتر ج. چلکوفسکی (Peter J. Chlkowski)، دانشمند آمریکایی لهستانی تبار، از دانشمندان متخصص فرهنگ ایران است که هم اکنون استاد رشته های مطالعات خاورمیانه، شرق شناسی و اسلام شناسی در گروه مطالعات اسلامی و خاورمیانه دانشگاه نیویورک می باشد.

او مدرک لیسانس خود را در سال 1958 در رشته واژه شناسی شرقی از دانشگاه جگیلونیان (Jagiellonian) شهر کراکوف لهستان دریافت کرد. همچنین توانست در مدرسه درام همان شهر به تحصیل در رشته هنرهای تئاتری بپردازد. در سال 1959 به لندن رفت و در سال 1962 در مقطع فوق لیسانس در رشته تاریخ خاورمیانه اسلامی از مدرسه مطالعات شرقی و آفریقایی (Soas) فارغ التحصیل شد. او در اواخر دهه 1330 به تهران آمد. وی در اولین سفر خود به ایران، به تماشای یک مجلس تعزیه نشست و بقول خودش «همان شب عاشق تعزیه» (1) شد.

او درباره ادامه مطالعاتش درباره تعزیه می گوید : « بسیار درباره تعزیه مطالعه کردم، به واتیکان سفر کردم تا بزرگترین کتابخانه تعزیه در دنیا را ببینم. سفیر ایتالیا در ایران در سال های ۱۹۵۰-۱۹۵۵ نیز عاشق تعزیه بود و این کتاب ها را جمع آوری کرده و به کتابخانه واتیکان سپرد. ۱۰۵۵ نسخه تعزیه در واتیکان نگهداری می شود که تنها متعلق به ایران است. از ایران تا کارائیب سفر کردم تا گسترش تعزیه را بیابم » (2). علاقه به تعزیه باعث شد تا چلکوفسکی در دانشگاه تهران ثبت نام کند و پایان نامه خود را در سال 1340 ( 1968 م. ) در رشته ادبیات فارسی ارائه نماید و از دانشگاه تهران دکترا بگیرد. دوران حضور او در ایران بسیار پر بار بود، زیرا او علاوه بر تحصیل، به فعالیت در یکی از بنیاد های خیریه می پرداخت و به طور وسیع در ایران سفر کرد و با فرهنگهای گوناگون این سرزمین از نزدیک آشنا شد.

چلکوفسکی در سال 1340به عنوان مورخ فرهنگی خاورمیانه به دانشگاه نیوریورک وارد شد و تا امروز به تدریس و تحقیق در این دانشگاه مشغول است. حوزه های تحقیق و تدریس او اصولا عرفان اسلامی، باورهای عامه و مناسک اسلامی، استفاده از زبان، نقش و تاثیر اسلام در معماری و ارتباط هنر با جامعه است. او در مقطع تحصیلات تکمیلی درباره اسلام در جهان معاصر و تصحیح سوء فهم ها از اسلام در غرب هم به عنوان یک دین و هم در صورت های فرهنگی متنوع آن به بحث می پردازد. وی در سالهای اخیر درباره مراسم مذهبی « حُسَی »، در میان شیعیان ترینیداد و توباگو، که در حقیقت نوعی تعزیه تغییر شکل یافته است، به تحقیق می پردازد. او در سال ۱۹۷۶ نخستین همایش با موضوع تعزیه را برگزار کرد که در نوع خود در جهان بی نظیر بود. وی در این همایش چندین نفر را از کشورهای مختلف برای سخنرانی دعوت کرد. حاصل این همایش چند روزه در قالب کتاب « تعزیه : نیایش و نمایش در ایران » در ایران و آمریکا منتشر شده است.

چلکوفسکی را می توان از علاقه مندان جدی فرهنگ ایرانی در مجامع دانشگاهی آمریکا دانست که این علاقه را به صورت های مختلف، در نوشتارها، سخنرانی ها و مصاحبه های خود بروز داده است. وی همواره اظهار می دارد که « یک ایرانی » است. دختر وی در ایران به دنیا آمده، و او پس از فارغ التحصیلی از دانشگاه تهران بارها برای دیدار، تحقیق و سخنرانی به ایران آمده است. وی در آمریکا، عضو انجمن های علمی و فرهنگی متعددی است که در آن میان می توان به انجمن ایرانیان آمریکا اشاره کرد.

 

 

 

آثار او درباره ایران :

تعزیه ، نیایش و نمایش در ایران، ترجمه داوود حاتمی، تهران : علمی و فرهنگی ,1367، هشت + 410 ص.

این کتاب بار دیگر در سال 1384 در تهران توسط سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها ( سمت) در 375 ص. منتشر شد.

Ta'ziyeh: Ritual and Drama in Iran (New York University studies in Near Eastern civilization ; no. 7(, New York, New York University Press, 1979, 288 Pages

( به همراه حمید دباشی ) به روی صحنه آوردن انقلاب : هنر ایمان در انقلاب سلامی ایران

Staging A Revolution: The Art of Persuasion in the Islamic Republic of Iran, co-authored with H. Dabashi, (London: Booth-Clilborn Editions, 1999).

دانشمند و قدیس : مطالعاتی در بزرگداشت ابوریحان بیرونی و جلال الدین رومی

The scholar and the saint : studies in commemoration of Abu'l-Rayhan al-Biruni and Jalal al-Din al-Rumi, New York : Hagop Kevorkian Center for Near Eastern Studies [etc.], 1975. xv,306p. : ill. ; 24cm.

آینه جهان نادیدنی : داستانهایی از خمسه نظامی

Mirror of the invisible world : tales from the Khamseh of Nizami / [adapted and translated by] Peter J. Chelkowski ; with an essay by Priscilla P. Soucek ; foreword by Richard Ettinghausen.

از صحرای آفتاب سوخته ایران تا سواحل ترینیداد : سفر ( اشاعه ) تعزیه از آسیا تا منطقه کارائیب

From the Sun-Scorched Desert of Iran to the Beaches of Trinidad: Ta'ziyeh's Journey from Asia to the Caribbean, The Drama Review,Volume 49, Number 4, Winter 2005 , Special Issue: Ta'ziyeh

( به همراه ویلم فلور) هنر و هنرمندان در ایران دوره قاجار، ترجمه مریم اختیار، یعقوب آزند، تهران : ایل شاهسون بغدادی ,1381، چهار+ 154ص.: مصور

حمایتگر و پرهیزکار : هنرهای عامیانه، ترجمه آزاده فرامرزیها، ساسان قاسمی، صحنه ،شماره ۳۶، ۳۷ ، آذر و دی ۱۳۸۵، ص ۱۵ – ۱۸. در این مقاله درباره تعزیه در تکیه دولت تهران قدیم و مراسم ماه محرم ( سوکاری ها و تعزیه خوانی ها ) بحث شده است.

نظامی: نمایشنامه نویس چیره دست،مترجم مریم خوزان، نشر دانش ، آذر و دی 1368 ، شماره 55، 16 – 22

روضه‌خوانی، دایرةالمعارف اسلام، جلد 8، ص‌465.

[Mohammad Aref 120452]

پرفسور ژان پیر دیگار

 

 

 

 

 

پرفسور ژان پیر دیگار مدیر پژوهشی ممتاز مرکز تحقیقات ملی کشور فرانسه از جدی ترین انسان شناسان متخصص ایران به شمار می آید که چند دهه از عمر خود را به پژوهش درباره ایران، خصوصا ابعاد مختلف فرهنگ بختیاری در ایران اختصاص داده است.

پرفسور ژان پیر دیگار مدیر پژوهشی ممتاز مرکز تحقیقات ملی کشور فرانسه از جدی ترین انسان شناسان متخصص ایران به شمار می آید که چند دهه از عمر خود را به پژوهش درباره ایران، خصوصا ابعاد مختلف فرهنگ بختیاری در ایران اختصاص داده است.ژان پیر دیگار در سال 1942 در پاریس به دنیا آمد. در حدود سال 1965 بعد از مطالعاتی در زمینه علوم طبیعی به سوی انسان شناسی متمایل شد و به تحصیل انسان شناسی پرداخت و از مدرسه عالی تحقیقات اجتماعی (Ecole Pratique des Hautes-Etudes) و انجمن مردم شناسی سوربون (Institut d`Ethnologie de la Sorbonne ) در سال 1969 در رشته انسان شناسی دیپلم و در سال 1973 دکترای خود را در همین رشته اخذ کرد.

[Mohammad Aref 120452]

پروفسور استفن بلام

 

 

پروفسور استفن بلام (Stephen Blum) استاد موسیقی دانشگاه شهری نیویورک از جمله دانشمندانی است که درباره موسیقی ایرانی به طور وسیع به تحقیق و مطالعه پرداخته و در این مسیر به پژوهش های قابل توجهی درباره ابعاد انسان شناختی موسیقی ایرانی دست یازیده است. پروفسور بلام در سال 1964 از اوربین کالج / آمریکا لیسانس موسیقی گرفت و در سال 1972 دکترای خود را در رشته موسیقی از دانشگاه ایلینوی / آمریکا دریافت داشت.

وی در سال 1347 (1968) برای تحقیق درباره موسیقی ایرانی به ایران آمد و در شمال خراسان به ضبط موسیقی محلی پرداخت. این سفر که ده ماه به طول انجامید ( تا 1348 – 1969 ) مقدمه سفرهای بعدی بلام به ایران برای ثبت و ضبط موسیقی ایرانی و مصاحبه با نوازندگان محلی ایران گردید. وی بار دیگر در سال 1351 (1972) به ایران آمد و این بار شش هفته در بجنورد و مشهد به پژوهش درباره موسیقی ایرانی پرداخت؛ هم چنانکه در سال 1374 (1995) چهار هفته در مشهد و قزوین به تحقیق در اینباره مشغول شد. آخرین سفر او به ایران در سال گذشته بود که یک هفته را به تحقیق در شمال خراسان درباره موسیقی محلی ایرانی پرداخت. دکتر بلام بیشتر درباره موسیقی آسیای میانه، شمال خراسان و مناطق کردنشین به تحقیق پرداخته است. آثار او به زبانهای انگلیسی و آلمانی منتشر شده و به برخی زبانهای دیگر دنیا ترجمه شده اند.

 

 

 

آثار او درباره ایران :

مفهوم «عاشیق»‌ در شمال خراسان

The Concept of the Asheq in Northern Khorasan, Asian Music IV/1 (1972), 27-47

آواز عامیانه فارسی در مشهد

“Persian Folksong in Meshhed (Iran), 1969,” Yearbook of the International Folk Music Council, VI (1974), 86-114.

تغییر نقش نوازندگان در مشهد و بجنورد

“Changing Roles of Performers in Meshhed and Bojnurd, Iran,” in Eight Urban Musical Cultures, ed. Bruno Nettl. Urbana: University of Illinois Press, 1978, pp. 19-95.

موسیقی عامیانه ایران

“Iran, Folk Music,” in The New Grove Dictionary, Vol. IX, pp. 300-09.

تعامل موسیقی شهری و روستایی در شمال شرق ایران

“Rural and Urban Interchange in the Music of Northeastern Iran,” in International Musicological Society, Report of the Twelfth Congress, Berkeley 1977, ed. Daniel Heartz and Bonnie C. Wade. Kassel: Bärenreiter, 1981, pp. 608-11 (discussion, pp. 617-19).

صبح آزادی بر آمد : موسیقی عامیانه کردی و الزامات بقای فرهنگی

“‘The Morning of Freedom Rose Up’: Kurdish Popular Song and the Exigencies of Cultural Survival” (with Amir Hassanpour), Popular Music, XV/3 (1996), 325-43

پرسش ها و پاسخ های موسیقائی در خراسان ایران

“Musical Questions and Answers in Iranian Xorsn,” EM: Annuario degli Archivi di Etnomusicologia dell'Accademia Nazionale di Santa Cecilia, IV (1996), 145-63

موسیقی کردی

“Kurdish Music” (with Dieter Christensen), The New Grove, 2nd ed., 2001, Vol. XIV, pp. 36-41

نوائی : یک سبک موسیقیایی در شمال خراسان

“Nav’i, a Musical Genre of Northeastern Iran,” in Analytical Studies in World Music, ed. Michael Tenzer. New York: Oxford University Press, 2006, pp. 41-57.

نقالی در شمال خراسان، نقالی جنوب خراسان ( لوح فشرده شامل شش صفحه یادداشت به فارسی و شش صفحه یادداشت به انگلیسی )

Naqqāli dar šomāl-e Xorāsān / Naqqāli in Northern Khorāsān. Compact disc with 6p. of notes in Persian and 6p. of notes in English. Tehran: Mahoor Institute of Culture and Art, 2007

[Mohammad Aref 120452]

دکتر ستراگ مانوکیان

 

 

 

 

 

دکتر ستراگ مانوکیان (Setrag Manoukian) استادیار انسان شناسی و مطالعات اسلامی در دانشگاه مک گیل کانادا از انسان شناسانی است که به صورت فراگیر درباره انسان شناسی ایران به خصوص مسائل فرهنگی شهر شیراز به تحقیق و تالیف پرداخته است.

آقای دکتر مانوکیان در سال 1990 در رشته زبان ها و ادبیان شرقی از دانشگاه ونیز / ایتالیا لیسانس گرفت. در سال 1992 از دانشگاه میشیگان / آمریکا حائز مدرک فوق لیسانس شد و دکترای خود را در رشته مطالعات ایرانی از موسسه شرق شناسی دانشگاه ناپل / ایتالیا دریافت داشت. علاوه بر آن در سال 2001 توانست در رشته انسان شناسی و تاریخ از دانشگاه میشیگان حائز مدرک دکترا گردد. وی در این سالها در برخی از دانشگاههای ایتالیا به تدریس پرداخت و دوره های پژوهشی مختلفی را تجربه کرد.

دکتر مانوکیان از اوایل دهه 1990 به پژوهش در شهر شیراز پرداخت. علاقه او به این شهر و سابقه درازدامن فرهنگی آن خصوصا ابعاد ادبی – تاریخی آن باعث شد که به صورت مستمر در اینباره به تحقیق و پژوهش بپردازد. وی در تحقیقات خود نوعی مردم نگاری را با پژوهش تاریخی و ادبی در هم آمیخته است.

وی از ابتدای آغاز تحقیقات خود در شیراز در اوایل دهه 1990 تا سال 2003 به خوبی علائق پژوهشی و تدریسی خود را در تحقیقات خویش در شیراز به اجرا درآورده است. او در عرصه تدریس و پژوهش به ساخت اجتماعی دانش، نشانه شناسی، مردم نگاری متون، نظریه انتقادی، فن آوری، تاریخ و انسان شناسی توجه دارد و در پژوهش در شیراز بیش از همه به بازتولید فرهنگی – تاریخی از طریق فعالیتهای فرهنگی ( ادبیات – چاپ و نشر و ... ) توجه داشته است.

 

 

آثار او درباره ایران :‏

قدرت، دین و تاثیرات عمومیت در شیراز قرن بیستم

Power, Religion and The Effects of Publicness in Twentieth Century Shiraz," in Religion, Social Practice and Contested Hegemonies, M. Levine and A. Salvatore eds. New York: Palgrave, Macmillan, 2005.

فرهنگ، قدرت و فن شاعری

"Culture, Power and Poetry in Shiraz," ISIM Newsletter 14, 2004, 40-41.

شعرای بازاری در ‘ تذکره صفوی ”

( شعرهای بازار در دانشنامه افراد صفویه ) 2 : 42 – 59

[Mohammad Aref 120452]

کارل گونار فیلبرگ

 

 

کارل گونار فیلبرگ (Carl Gunnar Fielberg) انسان شناس دانمارکی، از اولین انسان شناسان است که به صورت نظام مند و علمی به بررسی فرهنگ جامعه ایران، خصوصا منطقه فرهنگی لرستان، پرداخت. این انسان شناس متولد 1894 میلادی در سال 1314 هجری شمسی در ایران به تحقیق میدانی مشغول بود، به عقیده دکترعلی بلوکباشی پژوهش های انسان شناسان نسل فیلبرگ در ایران، باب پژوهش های روشمند میدانی در ایران را گشود. ( بلوکباشی 1382 )

 

 

 

آثار او درباره ایران :‏

1 - سیاه چادر، مسکن کوچ نشینان ونیمه کوچ نشینان جهان درپویه تاریخ

مترجم : اصغر کریمى ، مشهد، آستان قدس رضوى، 1372 ، 438 ص .: مصور؛ 23 س م، کتابنامه :ص . [385] - .400

La Tent Noire contribution ethnographique à l'histoire dultrelle

این کتاب ” تبیین ویژگیهاى زندگى مادى چادرنشینان ایران و وضعیت تحولات تاریخى و جغرافیایى این قشر مى باشد ، همچنین در این نوشته تفاوتهاى چادرنشینان نقاط مختلف جهان مورد بررسى قرار گرفته و ریزه کاریهاى ساخت و ساز چادرهاى آنها به نگارش در آمده است . نویسنده در طى چهارده فصل از مطالبى چون نظریات نوین درباره تحولات تاریخى اقوام کوچ نشین ، منابع سیاه چادر ، تیپهاى سیاه چادر در کشورهایى چون مراکس و صحرا و موریتانى و تونس و تریپولیتن و اروپا و ... بحثهایى مطرح کرده است . “

2 - ایل پاپی : کوچ نشینان شمال غرب ایران

ترجمه اصغر کریمی، تهران : فرهنگسرا ,1369 ، 304ص .: مصور، جدول ، نمودار، نقشه ؛

کتابنامه :ص . 293-294

Les Papis : Tribu persan de nomades montagnardes du Sud ouest de I`Iran

مشخصات کتاب به زبان اصلی :

‏‎I Kommission Hos Gyldendalske boghandel, Nordisk Forlag: Kobenhavn‬: 1952=1321‬.

فیلبرگ برای این تحقیق، از فروردین تا اوایل مرداد ماه را در لرستان اقامت داشته و در این مدت در ایل پاپی به تحقیق مشغول بوده است. وی در این مدت اشیایی نمایانگر فرهنگ مادی این ایل را نیز جمع آوری نموده که هم اکنون در موزه ملی دانمارک موجود می باشد. این کتاب شامل سه بخش است. در بخش اول درباره جغرافیای طبیعی منطقه تردد ایل بحث می شود (ص 17 – 78 ) در بخش دوم درباره زندگی اقتصادی و فرهنگ مادی این ایل نکاتی ذکر می گردد. ( ص 79 – 232 ) و در بخش سوم فرهنگ اجتماعی و معنوی پاپی ها مرود اشاره قرار می گیرد ( 233 – 279 ) در پایان کتاب یادداشتها، کتابشناسی ها، فهرستها و اعلام به کار رفته در متن مورد اشاره قرار می گیرد.

3 - مجموعه مردم نگاری بویراحمدیهای جنوب ایران، ( به همراه راین هولد لوفلر )، مترجم محمد تقی طاهری، 228 ص، پایان نامه دوره فوق لیسانس علوم اجتماعی، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران، 1363

[Mohammad Aref 120452]

دکتر اریکا فریدل

 

 

خانم دکتر اریکا فریدل(Erika Friedl) انسان شناس اتریشی تبار مقیم آمریکا و استاد سایق انسان شناسی در دانشگاه میشیگان غربی بوده و از انسان شناسان متخصص در زمینه ایران به شمار می رود. وی در دانشگاه های وین/اتریش و ماینتس/آلمان و شیکاگو/آمریکا تحصیل کرده و در سال 1963 م. موفق به اخذ درجه دکترا در رشته انسان شناسی گردیده است. او برای اولین بار همراه شوهرش راینهولد لوفلر (Reinhold Loeffler) که او نیز از انسان شناسان متخصص ایران به شمار می رود، در سال 1965م/1344ش، به ایران آمد و در میان بویر احمدی ها به پژوهش میدانی پرداخت.

وی پس از آن بارها به ایران آمده و ماه ها در میان گروهی از زنان جامعه روستایی-عشایری بویر احمد زندگی کرده و به تحقیق و بررسی پرداخته است. پژوهش های میدانی وی در ایران بیشتر در جامعه ایلی– روستایی بویر احمد و درباره موضوع های گوناگون انسان شناسی ایلات و عشایر بوده است. این انسان شناس در زمینه های گوناگون از جمله سازمان اجتماعی و خویشاوندی، پایگاه و نقش اجتماعی و فرهنگی زنان، آداب و شیوه های آموزش و پرورش کودکان، نظام اعتقادات و باورهای فرهنگی-دینی زنان و فرهنگ و ادب عامه تحقیق و پژوهش کرده است. پیشینه تاریخی ایل بویر احمدی، سازمان اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی ایل، مسایل بنیادی قوم شناختی و جامعه شناختی کوچ نشینی، روند تحول و دگرگونی ایل و نظام های دینی–عقیدتی و شعایر و مناسک مذهبی مردم جامعه و شناخت وضع و موقعیت اجتماعی و فرهنگی، نقش و پایگاه اقتصادی و اعتقادات و باورهای زنان جامعه بویر احمد از عمده ترین مباحث پژوهشی این زوج به شمار می روند که رسالات و مقالاتی چند به زبان های آلمانی و انگلیسی در این رابطه، با مشارکت یکدیگر و یا به تنهایی نوشته و منتشر کرده اند. «درباره بویر احمدی های ده نشین» و «زنان دهکوه: زندگی زنان در یک روستای ایرانی»(1989م) از مهم ترین نوشته های خانم فریدل درباره جامعه زنان بویر احمدی سی سخت است. خانم فریدل در راه شناساندن شکل و محتوای زندگی زنان جامعه بویر احمد و شان و منزلت اجتماعی-فرهنگی و کار و فعالیت های اقتصادی آنان پیوسته کوشیده است و آن ها را آنچنان که در نتیجه مشاهدات مستقیم و تحقیقات عملی خود دریافته، به شیوه های گوناگون مانند سخنرانی در انجمن ها و جمعیت ها و سمینار های انسان شناسی و ایران شناسی و مجمع های ویژه شناخت مسایل زنان جهان، یا نوشتن مقاله و رساله به زبان های انگلیسی و آلمانی در مجله های علمی آمریکا، آلمان و اتریش به جهانیان معرفی کرده است.

 

 

آثار او درباره ایران :

( همراه با راینهولد لوفلر) پیمایشی باستان شناختی از بویر احمد (منتشر نشده)

(with R. Loeffler ), An archaeological survey of Boir Ahmad, south Iran (unpubl.)

( همراه با ر. لوفلر و ا. یاناتا ) فرهنگ مادی بویر احمد

(with R. Loeffler , and A. Janata, ) "Die materielle Kultur von Boir Ahmad, Sudiran", Archiv fur Volkerkunde, 28 (1974), 61-142

منابع قدرت زنان در ایران

“Sources of Female Power in Iran”. IN Taking Sides: Clashing Views On Controvaersial Issues In Cultural Anthropology(ed) Welsch&etc.Mcgtaw-Hill:2003.

فراز و فرودهای ساکنین یک روستا در غرب ایران

Friedl, E., Loeffler, A. G. (1994). The Ups and ِِِِِِDowns of Dwellings in a Village in West Iran: the history of two compounds. Archiv fur Volkerkunde. 48 pp 1-44

زنان در داستان های عامیانه فارسی معاصر

Women in Contemporary Persian Folktales. In Women in the Muslim World. Lois Beck and Nikki Keddie, eds. Cambridge: Harvard university press(1978)

اسلام و زنان قبیله ای در یک روستا در ایران

Islam and Tribal Women in aVillage in Iran. In Unspoken Worlds: Women Religious Lives in Non-Western Cultures. Nancy Falk and Rita Gross, eds. San Francisco: Harper and Row(1980)

زنان و تقسیم کار در یک روستای ایرانی

Women and the Division of Labor in an Iranian Village. MERIP reports 11(3): 12-18, 31(1981)

ایدئولوژی دولتی و زنان روستایی

State Ideology and Village Women. In Women and Revolution in Iran. Guity Nashat, ed. Boulder, Colo: Westview Press(1983)

زنان دهکوه: زندگی در یک روستای ایرانی

Women of Deh Koh: Lives in an Iranian Village . Washington, D.C: Smithsonian Institution Press(1989)

 

 

از دیگر مقالات وی می توان به این آثار اشاره کرد: «قصه به عنوان تعبیری فرهنگی(1975)»، «پزشک وبیمار در دهکده ای در جنوب غربی ایران(1979)»، «والدین و فرزندان در یک روستای ایران(1983)»، «نظام های پزشکی بویر احمدی(1983)»

[Mohammad Aref 120452]

برونو نتل

 

پروفسور برونو نتل (Bruno Nettle)‏ استاد بازنشته انسان شناسی و موسیقی در مدرسه موسیقی دانشگاه ایلینوی/ آمریکا از متخصصان موسیقی ایرانی به شمار می رود. گرچه پروفسور نتل خود را تا اندازه ای انسان شناس می داند، وی را باید در مرز میان یک موسیقی شناس محض و یک انسان شناسی موسیقی دانست.

پروفسور نتل پس از آنکه مدرک کارشناسی خود را در رشته موسیقی کسب کرد، در مقطع کارشناسی ارشد به تحصیل موسیقی و نیز کتابداری در دانشگاه ایندیانا و میشبگان / آمریکا مشغول شد. آنگاه مدرک دکترای خود را در رشته موسیقی شناسی، انسان شناسی موسیقی با گرایش انسان شناسی .و فرهنگ عامیانه دریافت کرد. علایق پژوهشی وی نظریه و روش انسان شناسی موسیقی، موسییقی فرهنگهای بومی آمریکا و موسیقی خاورمیانه خصوصا ایران بوده است. وی در بسیاری از موسسات علمی و تحقیقاتی موسیقی عضویت فعال دارد.

حضور تحقیقاتی پروفسور نتل در ایران درازدامن و پربار بوده است. وی در ماههای مه و ژوئن 1966 ( 1345 شمسی ) به مدت 5 هفته، سپتامبر 1968 ( 1347 شمسی ) تا اوت 1369 ( 1348 شمسی ) به مدت یک سال، ژوئن 1971 ( 1350 شمسی ) به مدت سه هفته، مه 1974 ( 1353 شمسی ) به مدت سه هفته در ایران اقامت داشته و به تحقیق پرداخته است. تحقیقات وی عموما در تهران انجام شده، اما در سالهای 1968- 1969 ( 1347 – 1348 ) حدود سه هفته را در خراسان به همراه شاگردش استفان بلام در خراسان سپری کرده است. او همچنین برخی تحقیقات خود را نسبت به نوازندگان مهاجر ایرانی در خارج از ایران انجام داده است.

پروژه اصلی تحقیقاتی او شامل نظام بدیهه نوازی موسیقی ایرانی ( موسیقی سنتی ) بوده است. دراین مسیر او دو راه را برگزیده است. یکی مطالعه ردیف همراه با دکتر نور علی برومند به هدف تلاش برای یادگیری حداقل ابعادی از نظام موسیقی به همراه شاگردان ایرانی و دوم جمع آوری قطعات آواز برای بررسیهای تطبیقی با تمرکز بر دستگاه چهارگاه . وی همچنین پژوهشهایی را برای فهم گرایش شهروندان تهرانی نسبت به موسیقی سنتی و شیوه هایی که نوازندگان آن، خود را با ابعادی از موسیقی غربی تطبیق می دهند، سامان داده است. علاوه برآن او تلاش کرده تا راهی به فهم موسیقی مردمی مردم تهران بیابد و از این رو در دوره تحقیقاتی خود در اماکن اجرای موسیقی مردمی تهران در خیابان لاله زار حاضر می شده است.

 

 

آثار او درباره ایران :

 

گرایش ها نسبت به موسیقی ایرانی در تهران

Attitudes Towards Persian Music in Tehran, 1969," MQ 56:183-87., 1970

 

نمونه هایی از موسیقی مردمی و عامه پسند از خراسان

"Examples of Popular and Folk Music from Khorasan," in Musik als Gestalt und Erlebnis. Vienna: Bohlau, p. 138-46.1970

درآمد چهارگاه : مطالعه ای در اجرای نمایشی موسیقی ایرانی

Daramad of Chahargah: a Study in the Performance Practice of Persian Music. by Bruno Nettl, with Béla Foltin, Jr. Detroit: Detroit Monographs in Musicology, no. 2. 84 pp.1972

موسیقی مردمی ایرانی در سال 1969

"Persian Popular Music in 1969," EM 16:218-39.19722

یادداشتهایی درباره موسیقی کلاسیک امروز ایرانی : اجرای بخش حصار از دستگاه چهارگاه

"Notes on Persian Classical Music of Today: The Performance of the Hesar Section of Dastgah Chahargah," Orbis Musicae (Tel-Aviv) 1:175-92.1972

موسیقی کلاسیک ایران ( جزوه )‏

The Classical Music of Iran. Pamphlet, published by Performing Arts Program of the Asia Society, New York., 1973

ابعادی از اجرای سازی آواز ایرانی

"Aspects of Form in the Instrumental Performance of the Persian Avaz," EM 18:405-14., 1974

نور علی برومند :‏ یک استاد قرن بیستمی موسیقی ایرانی

"Nour-Ali Boroumand, a Twentieth Century Master of Persian Music," Studia Instrumentorum Musicae Popularis 3:167-71, 1975. Published also in Persian with the title "Nour-Ali Boroumand, Ostad-e Musiqi," Tamasha (Tehran), 1977.

هشت فرهنگ موسیقایی شهری : سنت و تغییر

Eight Urban Musical Cultures, Tradition and Change, edited by Bruno Nettl. Urbana: University of Illinois Press. 320 pp. Includes two essays by Nettl, "Introduction," p. 3-18, and "Persian Classical Music in Tehran: the Processes of Change," p. 146-85. 1978

موسیقی کلاسیک ایرانی در اسرائیل : یک گزارش مقدماتی

"Persian Classical Music in Israel: A Preliminary Report," Israel Studies in Musicology 1:142-58.( with Amnon Shiloah ) Reprinted in Asian Music 17, no. 2, 1986, p. 69-87.1978

ارزش های موسیقی و ارزشهای اچتماعی : نمادها در ایران

"Musical Values and Social Values: Symbols in Iran," Journal of the Steward Anthropological Society 10:1-23, 1978; main publication in Asian Music 12, no. 1:129-48, with corrections and revisions.1978

توضیحاتی درباره ردیف موسیقی ایرانی

"Comments on the Persian Radif," in Music East and West, Essays in Honor of Walter Kaufmann. New York: Pendragon Press, p. 111-22., 1981

ردیف موسیقی ایرانی :‏مطالعاتی در ساختارو زمینه فرهنگی

The Radif of Persian Music: Studies of Structure and Cultural Context. With contributions by Carol M.Babiracki, Bela Foltin, Jr., Daryoosh Shenassa, Amnon Shiloah. Champaign: Elephant & Cat. 263 pp. Revised edition, titled The Radif of Persian Music: Studies of Structure and Cultural Context in the Classical Music of Iran, published by Elephant & Cat, 1992. 207 pp.1987

روابط درونی در موسیقی کلاسیک ایرانی

"Internal Interrelationships in Persian Classical Music: The Dastgah of Shur in Eighteen Radifs," ( with Carol M. Babiracki ) Asian Music 19:46-98.1987

( مدخل ) نور علی برومند

"Nour-Ali Boroumand," in Ehsan Yar-Shater, ed., Encyclopedia Iranica (London: Routledge & Kegan Paul, 1989), vol. IV, Fasc. 4, p. 379-80.1989

( مدخل ) چهار گاه

"Cahargah," in Ehsan Yarshater, ed., Encyclopedia Iranica (London: Routledge & Kegan Paul), vol. I, Fasc 6, pp. 629-30.1989

سبک های شخصی و تفاوتهای فردی در اجراهای ردیف و آواز در تهران

"Personal Styles and Individual Differences in Teheran Performances of Radif and Avaz, ca. 1970" in Jürgen Elsner and Gisa Jähnichen, eds., Regionale Maqam-Traditionen in Geschichte und Gegenwart (Berlin: Maqam Study Group of the ICTM), pp. 540-55. 1992.

موسیقی کلاسیک ایرانی و قرن بیستم : ارزشهای در حال تغییر بدیهه نوازی

"Persian Classical Music and the Twentieth Century: The Changing Value of Improvisation," in Ellen C. Leichtman, ed., To the Four Corners: A Festschrift in Honor of Rose Brandel (Warren Mich.: Harmonie Park Press), pp. 57-66., 1995

درسهای استاد برومند

“Darshā-ye az Ostād-e Boroumand: Lessons with the Ostad,” Honarha-ye Ziba: Journal of the Faculty of Fine Arts, University of Tehran 3:105-109. [translated by Ali Zarrin]

به یاد محمد تقی مسعودیه

“In Memoriam: Mohammad Taghi Massoudieh,” SEM Newsletter 33/3:6-7 (1999), 1999

رویارویی ها در انسان شناسی موسیقی : یک یادداشت

Encounters in Ethnomusicology, a Memoir. Warren, Mich.: Harmonie Park Press. (Detroit Monographs in Musicology, no. 36. 291 pp.2002

( مدخل ) حاجیانی

“Hajiani,” in Ehsan Yarshater, ed. Encyclopedia Iranica (New York: Bibliotheca Persica Press), vol. 11, Fasc. 5, pp. 555-56, 2002

موسیقی کلاسیک ایران در تهرا ن : فرایند تغییر

ترجمه فارسی در : فصلنامه موسیقی ماهور،‏ ترجمه حمیدرضا ستار، زمستان 1381، شماره 16 : 9 – 49

Classical Persian Music in Tehran: The Processes of Change” 1978). Mahoor Music Quarterly 16 (Summer 2002): 9-49.2002

تو هرگز این موسیقی را نخواهی شنید

ترجمه فارسی در : فصلنامه موسیقی ماهور، شماره 18، زمستان 1383: 153 – 168

“You will never understand this music” 1983). Mahoor Music Quarterly 18 (Winter 2003):153-68., 2003

گردآورنده چهارگاه ( از رویارویی ها در انسان شناسی موسیقی )

ترجمه فارسی در :‏ فصلنامه موسیقی ماهور، ترجمه پیام روشن،1384، شماره 27 : 9 – 38

‏( مدخل ) موسیقی ایرانی

“IX. Persian Music” in Encyclopedia Iranica, ed. Ehsan Yarshater (New York: Encyclopedia Iranica Foundation), vol. 13, pp. 474-80. 2006

[رضا نیوز 805]

آنتونی گیدنز جامعه شناس مشهور تو سطح جهان هست بیشتر آثار اون به فارسی ترجمه شده