روش های رایج مرمت بناهای تاریخی

[ooraman 22216]

در این قسمت برای دوستان مطالبی از روش های رایج مرمت قرار میدم شامل:

مرمت حفاظتی،پاکسازی سبکی،بازسازی سبکی یا آناستیلوز،باز زنده سازی تاریخی،مرمت تکمیلی،مرمت استحکامی،مرمت جامع و اساسی....

[ooraman 22216]

ابتدا در رابطه با اقدامات اولیه مرمتی:

اقداماتی که صورت میگیرد اقداماتی است که در سالهای اولیه پس از ساخت بنا صورت میگیرد.تعمیراتی چون تعویض کاهگل روی بام،بازسازی آجرفرش ها،تعویض کاه گل موجود در جداره های داخلی و خارجی و بند کشی ها و ....

و در ادامه اقدامات مهم تر و پیچیده تر شامل اقداماتی که با گذشت زمان زیادی از ساخت بنا انجام میشود که ظریف تر و دشوار تروپیچیده تر از اقدامات اولیه است خصوصا که اگر گذشت این سالها همراه با تح.لات اجتماعی سیاسی و لقتصادی هم بوده باشد.

[ooraman 22216]

نکاتی که مرمت گران به عنوان نکات اولیه باید مد نظر داشته باشند نکات بسیار مهمی است که در این امر بسیار حیاتی است تا پایان کار مطلوب و رضایتبخش باشد.اول اینکه تا زمانی که شخص مرمت گر مشغول مطالعه و تحقیق است حق ندارد هیچگونه دخل و تصرف در وضع موجود بنا انجام دهد.

اگر بنای مد نظر از لحاظ ایستایی و استحکام وضعیت بسیار نامناسبی داشت(مثل نشست پی و دیوار و...)لازم است با اقدامات مناسبی ایستایی از دست رفته دوباره به بنا بازگردانده شود تا مطالعه و بررسی ها تمام شد.

بهطور کلی مجموعه اقداماتی که جهت مذرمت و باززنده سازی بناهای تاریخی انجام میشود به سه گروه قابل تقسیم است:

 

1)بررسی و شناخت وضع موجود بنا.

2)تهیه وتدوین طرح های متنوع و آنالیز و سنجش آنها و در نهایت انتخاب یکی از آنها

3)جمع بندی و تهیه طرح و نقشه های اجرایی مرمت

[ooraman 22216]

عوامل گوناگونی که باید مورد تحقیق و بررسی قرار گیرد:

 

 

1)بررسی های زیبایی شناسانه و هنری

2)مطالعه وضع اقتصادی موجود در پیرامون بنا و خود بنا

3)مطالعات باستان شناسی در پیرامون بنا و همچنین شناخت وضع کلی ساختمان و کالبد بنا

4)بررسی ارزش های فرهنگی و مذهبی و اعتقادی در دوره های مختلف تاریخی همچنین مردم شناسی و مطالعات اجتماعی.

[ooraman 22216]

مرمت حفاظتی:

 

تقویت و استحکام بخشی استخوان بندی بناست که به نقش و اهمیت بنا میپردازد.از مهم ترین انواع مرمت است که هدف آن حفاظت و نگهداری بناست.درواقع مرمت حفاظتی نوعی تعمیر است و در برخی بناها انقدر ضروری است که نمیتوان از آن صرفه نظر کرد.

دخالت مرمت گر در این نوع از مرمت تا اندازه ای است که بنای مرمت شده شبیه وضعیت موجود و اصلی خود باقی بماند.

[ooraman 22216]

پاکسازی سبکی:

 

این نوع مرمت در باره بناهایی مطرح است که معمولا چندین بار مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته اند.اگر درین قبیل بناها مرمت گر تشخیص دهد که قسمت ها و عناصری که به بنا الحاق شده اضافه و بی مورد است حتی لازم است آنها را برداشته بنا را به حالت اولیه برگرداند.انگیزه اصلی از این نوع مرمت فراهم کردن شرایط مناسب جهت برداشت های مستند و همچنین جلب رضایت علاقه مندان اصالت بناست.

[ooraman 22216]

بازسازی سبکی یا آناستیلوز:

 

به طور خلاصه هدف از انجام این مرمت بازسازی و ترکیب مجدد قسمت های تخریب شده است.تا بدین ترتیب بنای مد نظر شکل و فرم اولیه خود را به دست آورد.اگر اطلاعات موجود در مورد قسمت ها و عناصر تخریب شده کافی نباشد،نمیتوان از روش آناستیلوز استفاده کرد.

درین زمینه گنبد سلطانیه را مثال زد.

این بنا دارای هشت مناره بوده که امروزه تقریبا به شدت تخریب شده اند و صدمات زیادی به آنها وارد شده است.اکیپ مرمتی این بنا بعد از انجام مطالعات و بررسی های مفصل نتوانست فرم و شکل دقیق این مناره ها را به دست بیاورد لذا درین حالت نمیتوان از روش آناستیلوز استفاده کرد.

همانطور که در مورد گنبد سلطانیه هم میبینم مناره ها همینطور به صورت تخریب شده و قدیمی حفاظت و نگاهداری میشوند.

هنگامی که ازین روش مرمتی استفاده میشود بررسی و مطالعه سبک های به کار رفته در بنا و همچنین بررسی نمونه های مشابه در ساختمان های هم دوره و هم سبک از اهمیت زیادی برخوردار است.

این روش بیشتر با خواست ها و اهداف تاریخی ،فرهنگی،سیاسی به نگهداری و حفظ قسمت هایی که از دست زمان ومردم نجات یافته اند میپردازد.به علت دقت و ظرافتی که درین روش وجود دارد لازم است به پارامتر ها و عوامل متعددی توجه داشته باشیم.

[ooraman 22216]

مرمت تاریخی :

این شیوه بیشتر مورد توجه مرمت گرانی است که کمتر به مسائل روز و پویایی ساختمان توجه دارند و بیشتر تمایل به حفظ موجودیت و تاریخ بنا دارند.این روش از روش های غیر مطلوب است.

درین روش تاریخ نگاری ،بررسی نقش تاریخی و زمینه های سیاسی و ملی و فرهنگی بسیار حائز اهخمیت است ولی به مسائلی چون روابط بنا با محیط اجتماعی و با فضای کالبدی و اقتصادی کمتر توجه میشود.به طور خلاصه حفاظت و بازسازی و تکمیل بنا با توجه به زمان و تاریخ صورت میگیرد.

[ooraman 22216]

مرمت تکمیلی:

 

این نوع از مرمت یکی از پیچیده ترین و ظریف ترین روش ها محسوب میشود چون شخص مرمت گر تصمیم میگیرد که قسمت های از دست رفته بنای تاریخی را بازسازی کند که این امر یکی از مشکل ترینم امور مرمتی میباشد و در صورت بی دقتی هویت و اصالت بنا خدشه دار میشود باید دقت داشت که مرمت تکمیلی در مواردی مورد توجه است که بخش هایی از بنای تاریخی تخریب شده باشد و بنا دارای کمبود هایی باشد.

[ooraman 22216]

مرمت استحکامی:

همیانطور که از اسم این نوع مرمت پیداست هدف ازآن تقویت و استحکام بخشی بنای تاریخی میباشد تا بدین ترتیب بتوان اقدامات دیگر بازسازی و درمان را انجام داد.استحکام بخشی به روش های مختلفی انجام میشوداما چیزی که حادز اهمیت است اینست که عمل استحکام بخشی و تقویت استخوان بندی بنا هم در برابر نیروها و بارهای داخلی و هم عوامل و نیروهای خارجی انجام میشود.منظور از عوامل خارجی عواملی مثل باران و برف و نیروی باد و زلزله است.شایان توجه است که گاها به دلیل سست و ضعیف شدن بنا جهت انجام مرمت استحکامی لازم است مداخله های موضعی در بنا انجام شود.

[ooraman 22216]

مرمت جامع و اساسی:

 

این بحث بسیار مفصل و گستردست و در این روش نیاز به انجام بررسی هخا و تحقیقات بسیار هست تا بهترین روش برای مرمت انتخاب شود .چون این روش همانطور که از امش پیداست کلی و گسترده است و تمام بنا یا قسمت مهمی از بنا را تحت تاثیر قرار میدهد.پس برای گزینش روش درست باید تمامی تحقیقات اعم از بررسی های اقلیمی ،جغرافیایی،مردم شناسی،سبکی و...انجام گیرد.