جهش از سكوي مشترك در صنعت

[Mohammad Aref 120,439]

مقدمه

گذر از دوره‎هاي مختلف محصول‎گرايي و بازارگرايي و ظهور عصر فرا صنعتي كه در آن دانش و اطلاعات محور اصلي حركتهاي بشري است، شركتها و سازمانها را با چالش جديدي مواجه ساخته است. بر اين اساس مزيت رقابتي از آن شركتها و سازمانهايي است كه با تمركز بر ارزش‎آفريني و مشتري‎گرايي به توسعه و تنوع محصولات خود همت گمارند. در اين ميان راهبردهاي توسعه محصول جديد از طرفي و از طرف ديگر سكوي مشترك، جهت متنوع‎سازي محصولات و در عين حال نبود تنوع در عوامل توليد، هر كدام به نوبه خود زمينه توسعه و تعالي شركتها و سازمانها را در فضاي رقابتي كنوني فراهم آورده است. بي‎شك اتخاذ راهبرد سكوي مشترك مي‎تواند هم‎افزايي مناسبي جهت تحقق اهداف شركتها و سازمانها پديد آورد. بر اين اساس در اين مقاله ديدگاههاي مختلف راهبرد سكوي مشترك مورد اشاره قرار گرفته است.

تعاريف و مفاهيم سكوي مشترك

ابعاد مختلفي از موضوع سكوي مشترك، مزايا و اهداف آن، در مكتوبات علمي مطرح شده است . بر مبناي اين گزارشها، حوزه هاي مختلفي از جمله راهبردي، رقابتي، فني، اطلاعاتي و سازماني مورد تأكيد قرار گرفته اند. با اين حال موضوع سكوي مشترك دوره‎اي تكاملي را مي‎پيمايد كه طي آن ابعاد و جنبه‎هاي مختلفي از اين مفهوم مطرح شده است و يا تكامل مي‎يابد.‌ براين اساس با توجه به مطالعات انجام شده، مصاديقي از تعاريف و مفاهيم ارائه شده در اين زمينه مورد اشاره قرار گرفته است:

- ‌سكوي مشترك،‌ مجموعه‎اي است از عناصر مشترك كه در طول يك خط توليد مبنا، زمينه توليد انواع مختلفي از محصولات را فراهم مي‎سازد .اين سكو بستري است كه بر اساس آن خانواده‎اي از محصولات، متناسب با ساختار پيكره‎بندي مشتركي كه دارند، توليد مي‎شوند.

بر اساس تعريفي كه مورد اشاره قرار گرفت، يك سكو به عنوان بستر سخت‌افزاري مورد نياز براي توليد طيف وسيعي از محصولات متنوع مطرح شده است . از منظري ديگر، سكوي مشترك به عنوان اجزايي از محصول، كه صرفنظر از تفاوتهاي ظاهري محصولات، قابل اشتراك هستند ، قلمداد شده است. اين مفهوم در شكلهاي شماره يك ارائه شده است . بر اين مبنا تعاريف ارائه شده حاكي از آن است كه :

- سكوي مشترك،‌ ‌ مجموعه‎اي نسبتاً بزرگ از اجزاست كه به صورت فيزيكي در قالب زير مونتاژ به يكديگر مرتبط مي‌شوند و در مدلهاي متنوعي از محصولات مورد استفاده قرار مي‎گيرند. با استفاده از اين رويكرد شركتها و كارخانه‌ها قادر به توليد انواع مختلفي از محصولات متمايز هستند.

- سكوي مشترك،‌ بستري است براي توليد انواع مختلفي از محصولات متعلق به يك خانواده با كمترين تنوع در اجزا، عوامل و فرايند توليد.

- سكوي محصول طبق تعريف ارائه شده از جانب مير و لهنورد عبارت است از تركيبي از قطعات،‌ اجزا،‌ عوامل،‌ زير سيستم‎ها و فرايندهاي طراحي، توليد و يا مونتاژ كه در توليد محصول سهيم هستند و منجر به توسعه محصولات جديد توأم با صرفه‎جويي زمان و هزينه شوند.

- سكوي مشترك توليد، بستري است با قابليت پيكره‎بندي مجدد، به نحوي كه به آساني بتواند به‌واسطه افزايش و يا برداشت ماژولهاي مختلف محصولات، به صورت منعطف عمل كند.

از منظر مديريتي نيز سكوي مشترك، به عنوان راهبردي از كسب و كار مطرح شده است ،كه منجر به كاهش هزينه و افزايش سود مي شود:

- سكوي مشترك،‌ راهبرد توسعه محصول با تمركز بر كاهش هزينه و زمان تحويل است.

به‌دنبال تعاريفي كه اشاره شد، مي‌توان اميدوار بود درك مناسبي نسبت به مفهوم مورد نظر فراهم شده باشد. در اين مقاله سعي بر آن است كه جنبه راهبردي سكوي مشترك هم مورد بررسي قرارگيرد و راهبرد هاي كليدي در اين زمينه توام با ويژگيها و خصوصياتشان معرفي شوند .

به منظور زمينه سازي ورود به اين مبحث، فهرست برخي از اهداف كليدي كه در خصوص راهبرد سكوي مشترك در منابع علمي منتشر شده است را در ادامه مورد بررسي قرار خواهيم داد .اين اهداف سمت و سو و جهت گيريهاي مختلفي را كه راهبرد سكوي مشترك به‌دنبال محقق سازي آنهاست، مطرح مي سازد .

[Mohammad Aref 120,439]

برخي اهداف كليدي سكوي مشترك

در اين بخش، فهرستي از اهداف كليدي سكوي مشترك مورد اشاره قرار گرفته است:

- صرفه‎جويي در زمان و هزينه اجراي طراحيها براي يك بار و استفاده به دفعات.

- متنوع‎سازي محصولات از طريق ايجاد تغييرات كوچك در محصول.

- استانداردسازي اجزا و قطعات تشكيل‎دهنده محصول.

- توسعه ساختار پيمانه‎اي يا پودماني محصولات.

- زمينه‎سازي كاهش قيمت و افزايش سود.

- پاسخگويي به نياز مشتري در بازار.

- تسهيل در برنامه‎ريزي و مديريت عمليات توليد.

- ساده‎سازي محصول و كاهش تنوع در اجزاي اصلي و پايه.

- كاهش هزينه‎هاي عمليات توليد از طريق اشتراك منابع.

- ساده‎سازي طراحي محصول و كاهش پيچيدگي.

- بهره‎وري عوامل توليد به دليل كاهش اختلافات.

- كاهش زمان عمليات،‌توليد و تحويل محصولات.

- جهاني‎سازي توليد و امكان توليد در سطح كلاس جهاني.

- كاهش دوره طراحي و توليد محصولات.

- سهولت آزمونهاي كيفي قطعات مشترك.

- تسريع در نوآوري و معرفي محصولات جديد به بازار.

- كاهش تغييرپذيري عوامل توليد و غيره .

راهبرد سكوي مشترك

دوام و بقاي شركتها و سازمانها بستگي به توانايي آنها در كسب مزيتهاي رقابتي سريعتر و بهتر از رقبا دارد. در اين راستا تمركز بر طراحي وتوليد محصولات متنوع، متناسب با نياز بازار و مشتري، از جمله راهبردهايي است كه توسط شركتها و سازمانها اتخاد شده و مبناي عمل قرار گرفته است. اين در حالي است كه متنوع‎سازي محصولات و خدمات، بعضاً ايجاد تنوع در فناوري و عوامل توليد را نيز به دنبال داشته است. اين امر نيز به نوبه خود، افزايش هزينه،‌ تعدد عوامل توليد، پيچيدگي برنامه‎ريزي، كنترل و نظارت و غيره را باعث شده است. تحت چنين شرايطي راهبرد سكوي مشترك به عنوان دغدغه كليدي شركتها و سازمانها مطرح شد. اتخاد چنين راهبردي در قدم اول مستلزم بررسي و شناسايي بازار و مشتريان و در قدم بعدي تعيين و شناسايي سكوي محصول است.

توجه به اين امر بخصوص هنگامي كه يك محصول متشكل از چندين سكوي محصول باشد ويا خود مبنايي براي توليد مدل‌هاي متنوع ديگري از محصول شود، ضرورت مي‎يابد.

به‌دنبال بررسيها و مطالعات به‌عمل آمده در منابع علمي و نيز بررسي تجربيات شركتها و سازمانهاي مختلف در خصوص سكوي مشترك، عمده ترين راهبردهاي ايجاد مزيت رقابتي در شرايط كنوني كه در ارتباط با اين موضوع، مطرح شده و يا بكار گرفته شده اند را در قالب شكل2 مي‌توان مطرح ساخت. در ادامه توضيح اجمالي از اين راهبردها، خصوصيات و ويژگيهاي آنها، ارائه شده است .

همچنين، جدول 1، حاوي خصوصيات و ويژگيهاي راهبردي‌هاي سكوي مشترك است.

[Mohammad Aref 120,439]

نتيجه‌گيري

مي‎توان گفت راهبرد سكوي مشترك به عنوان رويكرد رقابتي عصر حاضر شرايطي را به‌وجود آورده است تا بر اساس آن امكان به اشتراك گذاشتن اجزا و قطعاتي از محصولات، فرايندهاي طراحي، توليد و مونتاژ، دانش و فناوري، ماشين‎آلات، تجهيزات و خطوط توليد و مونتاژ، فضاي كاري، منابع انساني، عمليات پشتيباني، تامين و توزيع و مانند آنها فراهم شود.

با بهره‎گيري از اين عوامل مشترك، مي‎توان گروهي از محصولات هم‎خانواده و متنوع را در زمان كوتاهتر و با هزينه كمتر توليد كرد و به بازار عرضه داشت. بر اين اساس ضمن ايجاد صرفه‎جويي قابل ملاحظه‎اي در توليد و توسعه محصولات، امكان پاسخگويي به نيازهاي متنوع مشتريان فراهم مي‎شود. بديهي است محقق‎سازي اين راهبرد مستلزم بررسي و شناسايي عوامل تأثير‎گذار و ارتباطات بين آنها است كه در سطح خرد،‌ عوامل دروني يا داخلي و كلان‌،‌ عوامل بيروني يا خارجي بايد مورد مطالعه قرار گيرند.

راهبرد سكوي مشترك مي‎تواند به عنوان تحولي در نگرش مديريت كلان كشور و به عنوان نقطه عطف رشد و توسعه همه جانبه صنعت مطرح شود.

 

منابع

[1]-Z. Siddique “Identifying Common Platform Architecture for a Set of Similar Products “World Congress on Mass Customization and Personalization, Hong Kong, Oct. 1-2, 2001.

[2]- Moreno Musatto “Introducing a platform strategy in product development “Int. J. Production Economics 60–61 (1999) 145–153

[3]-J.P. Gonzalez, k.n. Otto & J.D. Baker “A Method For Architecting product Platforms” research in engineering design - 2000.

-4 چارلز هندي "ارزش آفريني در اقتصاد شبكه اي "ترجمه حسين حسينيان ، نشر فرا ، 1380

-5 جيمز ووماك "تفكر ناب " ترجمه رادنژاد، نشر آموزه ، 1380