آموزش کنه شناسی Acarology

[Hamid Ghobadi 12,840]

در ابتدا نگاهی به ظرافت، معماری! هنر، و قدرت و زیبایی کنه ها داشته باشیم!

 

 

 

 

 

 

 

[Hamid Ghobadi 12,840]

Phylum: Arthropoda

 

 

 

Subphylum: Chelicerata

 

 

 

Class: Arachnida

 

 

 

Subclass: Acari

 

 

کنه‌ها یکی از گروه‌های شاخه بندپایان Arthropoda بوده که به همراه عقرب ها، رتیل ها و عنکبوتیان در رده Arachnida (عنکبوتیان) قرار میگیرد. کنه‌ها از لحاظ محیط زندگی در تمام نقاط زندگی یافت میشود، اعم از نواحی گرمسیر، سردسیر، یخ های قطبی، اقیانوس ها و حتی چشمه های آب گرم و غیره.

 

عده از کنه‌ها از آفات درجه یک در گیاهان محسوب میشوند.

علاوه بر این آنها میتوانند ناقل بیماری برای گیاهان نیز باشند که از

طریق انتقال ویروس به گیاهان صورت میگیرد.

 

کنه‌ها را به کنه‌های گیاهی mites و

کنه‌های حیوانی ticks تقسیم میکنند.

کنه‌های حیوانی از خون جانوران و حیوانات اهلی تغذیه کرده و از این طریق

نیز میتوانند ناقل بیماری حتی برای انسان باشند. بعنوان مثال برخی از آنها میتوانند باعث ایجاد ریزش مو در حیوانات شوند.

برخی دیگر از کنه‌ها را تحت عنوان کنه‌های گردوغبار خانگی house dust mites می شناسند. این گونه کنه‌ها در خانه داخل گردوغبار فرش، تشک و پرده یافت شده و باعث ایجاد عوارض تنفسی شدید مانند انواع آلرژی و حساسیت میگردند. تعدادی نیز می توانند در قاعده مو یا مژه فعالیت کنند.

برخی دیگر از آفات مهم انباری بشمار می آیند.

کنه‌ها از لحاظ استفاده در مبارزات بیولوژیک و همچنین از لحاظ پوسیده‌خواری و کمک به تجزیه مواد در طبیعت بسیار حائز اهمیت اند. آنها از لحاظ تنوع گونه‌ای بسیار متنوع اند که تابحال فقط حدود سی هزار گونه آن شناخته شده که احتمال می رود به نیم میلیون نیز برسد.

[Hamid Ghobadi 12,840]

کنه‌ها را از زمانهای خیلی قدیم می شناختند. اولین اشاره به کنه‌ها مربوط به لوله های پاپیروس در مصر می باشد که از آن بعنوان تب کنه‌ای (tick fever) یاد شده. بعد از آن حدود 850 سال ق.م هور به کنه‌هایی که در سطح بدن سگ فعالیت داشتند اشاره میکند. 500 سال بعد ارسطو به کنه‌هایی که روی بدن ملخ دیده شد اشاره کرد. در روی بالپوش سوسک ها و یا بین بندهای قفسه سینه و شکم آنها به احتمال زیاد کنه یافت میشود.

از سال 1650 م واژه Acari متداول شد. در قرن هجدهم لینه در کتابش به جنس هایی از کنه از جمله جنس آردیا اشاره میکند. نهایتا می توان گفت ظهور علم کنه شناسی مربوط به اواخر قرن 19 و اوایل قرن 20 است.

[Hamid Ghobadi 12,840]

شاخه Arthropoda دارای 3 زیرشاخه میباشد. البته اختلاف نظر در طبقه بندی آن زیاد میباشد. که برای نمونه بر پایه طبقه بندی بارنز (Barnnes 1987) این شاخه دارای 4 زیرشاخه میباشد.

اول: Trilobita که مربوط به دوران پیش از کامبرین هستند. Tri به چم سه و Lobita به چم برجستگی میباشد. این سه برجستگی توسط دو شیار طولی در پشت بدن ایجاد شده است. فراوانی آنها در کامبرین و اردوویسین بوده است و فسیل آنها در حال حاضر یافت میشود.

دوم: Mandibulata (آرواره داران) که مجهز به یک جفت آرواره بالا Mandible هستند.

بارنز زیرشاخه آرواره داران را 2 زیرشاخه آرواره داران خاکزی Terrestrial Mandibulates یا تک انشعابی ها Uniramia و آرواره داران آبزی Aquatic Mandibulates یا همان سخت پوستان Crustaces می داند.

ما در اینجا آن را در مجموع زیرشاخه آرواره داران می پذیریم. این زیرشاخه شامل رده هایی از قبیل رده رمی پدیا، سفالوکاریدا، آبشش پایان، آرواره پایان و رده سخت پوستان عالی که جنس معروف آن خرخاکی Oniscus بوده و رده های دیگری از قبیل رده صدپایان Chilopoda ، هزارپایان Diplopoda ، پائروپودا Pauropoda ، سیم فیلا Symphyla و رده حشرات Insecta می باشد.

سوم: Chelicerata (قلاب داران) که دارای یک جفت کلیسر یا اندام انبرک مانند هستند. کلیسر دارای حرکات عمودی می باشد و وظیفه آن خرد کردن غذا می باشد. این زیرشاخه شامل رده های کلان کاسگان یا خرچنگ های عقرب مانند Merostomata ، رده عنکبوت های دریایی Pycnogonida ،رده عنکبوتیان Arachnida بوده که رده عنکبوتیان شامل زیررده هایی از قبیل زیررده عقرب ها Scorpiones ، زیررده عنکبوت ها Araneae ، زیررده عنکبوت های پادراز Opiliones ، شبه عقرب ها Pseudoscorpionida ، رطیل ها Sulpugida ، عقرب های دم شلاقی Pedipalpida و زیررده کنه‌ها Acari می باشند.

[Hamid Ghobadi 12,840]

کنه‌ها دارای مشخصات اصلی زیر هستند:

1. بدن از دو قسمت شامل گناتوزوما Gnathosoma و ایدوزوما Idiosoma تشکیل یافته است که اولی دربرگیرنده قطعات دهان و پیوستهای آن و دومی بقیه بدن به همراه پاها را شامل میشود.

 

2. دارای یک جفت کلیسر هستند که ممکن است دو تا سه بندی باشد و به اشکال مختلف در کنه‌ها دیده شود که اندام اصلی تغذیه‌ای بوده و وظیفه خردکردن مواد غذایی را عهده دار است.

 

3. دارای یک جفت پدیپالپ دو تا پنج بندی است که به اشکال مختلف دیده میشود.

 

4. پاها بندبند، معمولا چهار جفت (در برخی دو یا سه جفت) دارد که شش تا هفت بندی هستند.

 

5. تنفس بوسیله سوراخ های ریز تنفسی یا استیگما انجام میشود و در برخی تنفس بصورت جلدی است.

 

6. وضعیت قرار گرفتن منافذ تناسلی در سطح شکمی در افراد ماده متفاوت است و در برخی گونه ها نرها دارای آلت جفت گیری تحت عنوان Penis یا Aedeagus می باشند.

[Hamid Ghobadi 12,840]

 

 

هر چقدر گشتم عکس از این بهتر گیر نیاوردم!

[Hamid Ghobadi 12,840]

بدن در کنه از دو قسمت گناتوزوما و ایدوزوما درست شده که این دو قسمت توسط شیارهایی تحت عنوان Circum capitual suture از یکدیگر متمایز میشوند.

 

اولی در کنه‌ها شبیه سر در حشرات است با این تفاوت که قطعات دهان و پیوستهای مربوط به آن مانند کلیسر و پدی‌پالپ را شامل میشود. مغز کنه‌ها به جای اولی در ناحیه دوم یعنی ایدوزوما واقع شده است. چشم ساده در صورت وجود در ناحیه پشتی و یا پشتی جانبی ناحیه propodosoma قرار دارد. بدین ترتیب اولی را میتوان به لوله‌ای تشبیه کرد که غذا از طریق آن به مری انتقال پیدا میکند. سقف این لوله گناتوزومایی را قطعه‌ای تحت عنوان Tectum تشکیل میدهد. در بعضی گونه ها مانند افراد راسته Metastigmata در اثر توسعه قاعده گناتوزوما قطعه‌ای تحت عنوان Hypostome بوجود می آید.

 

در بالای حفره دهان یک جفت کلیسر دو تا سه بندی قرار دارد که ممکن است دارای قابلیت انبساط و انقباض در داخل گناتوزوما باشد. کلیسر اولین جفت از پیوست های پیش دهانی است که در گروه‌های مختلف به اشکال مختلف دیده میشود. مثلا در کنه‌های شکارگر کلیسر سه بندی بوده و دارای یک انگشت ثابت یا Fixed digit و یک انگشت متحرک Movable digit می باشد که در جویدن طعمه از آن استفاده میکند.

[Hamid Ghobadi 12,840]

تصویر انگشت ثابت و متحرک در کنه ها!

[Hamid Ghobadi 12,840]

اینم یه عکس خیلی مرد و قشنگ و دیدنی از هیپوستوم و کلیسر و پدیپالپ و کوکسای پای اول و ...

بصورت نقاشی شده!

[Hamid Ghobadi 12,840]

در کنه‌های گیاهخوار کلیسر تبدیل به اندام سوزنی شکلی تحت عنوان stylet شده و بند قاعده‌ای آن stylophore یا اندام نگه دارنده استایلت نام دارد که از آن جهت سوراخ کردن بافت گیاهی استفاده میشود. مثل کنه دونقطه‌ای.

کلیسرها برخلاف آرواره بالا در حشرات دارای حرکات عمودی (از بالا به پایین) است و در عنکبوت ها کلیسرها مجهز به غدد مولد زهر در قاعده هستند. کلیسر در کنه‌ها هیچگاه نمیتواند نقش حسی را ایفا کند و همیشه یک اندام تغذیه‌ای است. در برخی از کنه‌ها مثل کنه‌های خانواده Phytoseiidae انگشت متحرک کلیسر مجهز به اندامی تحت عنوان Spermadactyle یا Sperm transfer organ بوده که وظیفه آن انتقال اسپرم به کنه ماده است.

 

پدی‌پالپ اولین زوج از پیوست های پس دهانی بوده و یک اندام حسی بشمار میرود که مجهز به موهای گیرنده تحریکات شیمیایی و لامسه‌ای است و به کنه در پیدا کردن غذا و یا میزبان کمک میکند. در کنه‌های شکارگری پدی‌پالپ مجهز به اندامی است که از آن در جهت گرفتن و نگه داشتن طعمه استفاده میکند. کتوتاکسی موهای موجود در سطح پدی‌پالپ در شناسایی و تشخیص گونه در کنه‌ها بسیار حائز اهمیت است.

[Hamid Ghobadi 12,840]

[Hamid Ghobadi 12,840]

[Hamid Ghobadi 12,840]

حفره دهان Buccal cavity در کنه‌ها منتهی به حلق یا Pharynx میشود. حلق به صورت یک پمپ مکشی در بلع غذا عمل میکند. ناحیه گناتوزوما دارای تعداد زیادی غدد بزاقی است که در هضم مواد غذایی نقش دارد. در کنه‌های تارتن غدد مولد ابریشم در قاعده پدی‌پالپ قرار گرفته که ترشحات آن از طریق مجرایی طول پدی‌پالپ را طی کرده و از طریق منافذی که در انتهای پدی‌پالپ قرار گرفته تحت عنوان Spinneret از پدی‌پالپ خارج میشود.

[Hamid Ghobadi 12,840]

ایدیزوما در کنه وظایفی مشابه سر، سینه و شکم در حشرات دارد و ممکن است مجهز به تزئینات خاص کیتینی باشد. کتوتاکسی موهای موجود در سطح این صفحات در Idiosoma در تشخیص خانواده در کنه‌ها حائز اهمیت است.

Idiosoma در کنه‌ها ممکن است بوسیله شیارهای مختلفی به قسمت های مختلف تقسیم بندی شود که از آن جمله میتوان به شیار Sejugol furrow اشاره کرد که بعد از جفت دوم پاها وجود دارد و ایدوزوما را به دو قسمت propodosoma و hysterosoma تقسیم بندی میکند. اولی ناحیه‌ای است که جفت اول و دوم پا را شامل میشود و دومی از بعد از پاهای دوم تا انتهای بدن را شامل میشود. این ناحیه به نوبه خود توسط شیار postpedal furrow که بعد از پای چهارم قرار دارد به دو ناحیه تحت عنوان ناحیه Metapodisoma و Opisthosoma تقسیم بندی میشود. به مجموع propodosoma و Metapodisoma ناحیه Podosoma گفته میشود که پاها در آن قرار میگیرد و شامل چهار جفت پا است و مجموع propodosoma و Gnathosoma بنام Proterosoma خوانده میشود. بخش شکمی ایدوزوما ممکن است دارای صفحات مختلفی باشد که شکل صفحات و تعداد موهای موجود در صفحات از لحاظ تشخیص حائز اهمیت است.

به مجموع پودوزوما و گناتوزوما پروزوما (ناحیه جلویی) میگن.

[Hamid Ghobadi 12,840]

اوهههههه به یه زوری یه اسکن تهیه کردم برای توضیحات بالا!

ماشالله کیفیت!!!

کیفیتش خوب نشده عذر میخوام ... اما بازم بی از هیچیه!

تقسیم بندی های مختلف بدن کنه رو تو شکل میبینید!

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

[Hamid Ghobadi 12,840]

پوسته خارجی بدن در کنه‌ها یا Integument مثل حشرات از یک لایه اپیدرمی و لایه های کوتیکولی تشکیل شده که به وسیله لایه اپیدرمی ترشح میشود. در حد فاصل بین لایه اپیدرمی و لایه کیتینی لایه‌ای بسیار نازک و دانه دانه وجود دارد که به آن لایه Schmidt layer گفته میشود. لایه های کوتیکولی در جلد بدن کنه از سطح خارج به سمت داخل عبارتند از:

Epicuticle که متشکل است از لایه‌ای سیمانی یا Cementlayer و یک لایه بی رنگ که محتوی مو است بنام Tectostracum که این دو لایه وظیفه حفاظت پوست را بر عهده دارند و مانع از دست رفتن آب بدن میشوند. Cuticulin نازک و بی رنگ است و فاقد کیتین می باشد. مجاری غدد ترشحی یا Pore canal تا زیر لایه کوتیکولین ادامه پیدا کرده و تنها انشعابات ظریف آن تحت عنوان Micropore با لایه کوتیکولین در ارتباط است. وظیفه Pore canal رساندن ترشحات لایه اپیدرمی به سطوح مختلف می باشد. بعد از لایه کوتیکولین به ترتیب دو لایه Exocuticle (با بیشترین حجم و لایه اصلی) و Endocuticle وجود دارند که هر دو از جنس کیتین هستند با این تفاوت که اولی با رنگهای اسیدی و دومی با رنگهای قلیایی رنگ آمیزی میشود.

زیر سلولهای اپیدرمی غشای پایه‌ای Basement membrane نیز دیده میشود. در لایه های جلد بدن کنه ممکن است غددی وجود داشته باشد که ترشحاتی به خارج بدن ایجاد کند. همچنین در سطح جلد بدن کنه موهای حسی وجود دارد که دارای منشا اپیدرمی است و با اعصاب در ارتباط است.

[Hamid Ghobadi 12,840]

لنگ :icon_pf (34): یا همون پا:

جز در موارد استثنایی مانند کنه‌های خانواده اریوفیده Eriophidae که دارای دو جفت پا هستند و کنه‌های خانواده تارسونمیده Tenuipalpidae که دارای سه جفت پا هستند، سایر کنه هخا در مرحله لاروی دارای سه جفت پا و در مرحله نیمف Nymphe و بلوغ دارای چهار جفت پا هستند. بندهای پا در کنه‌ها به شرح زیر است:

Tarsus - Tibia - Genu = Patella - Femur - Trochanter - Coxa

 

ساختار پیش پنجه، شکل ناخن Empodium در گونه های مختلف از لحاظ تشخیص ممکن است حائز اهمیت باشد. در برخی گونه ها ناخن یا امپودیوم ممکن است دارای تعدادی موی چسبنده یا tenet hair باشد که این نیز از لحاظ تشخیص در گونه ها مورد توجه است. پاها در برخی از کنه‌ها ممکن است بجز وظیفه حرکتی وظایف دیگری هم داشته باشند.

بعنوان مثال در برخی پای اول بعنوان اندام حسی بوده یا ممکن است مجهز به ناخن های بسیار قوی باشد که از آن جهت نگهداری طعمه استفاده میشود. در برخی کنه‌ها مانند کنه مسافر Phoretic mity پاها ممکن است دارای اندام بادکش مانندی باشد که از آن جهت چسبیدن به بدن سایر موجودات و جابجایی استفاده میکنند. کتوتاکسی موهای موجود در سطح پا در بندهای مختلف بسیار مهم است.

[Hamid Ghobadi 12,840]

Phoretic mity : در برخی کنه‌ها پاها ممکن است دارای اندام بادکش مانندی باشد که از آن جهت چسبیدن به بدن سایر موجودات و جابجایی استفاده میکنند.

وقتی کنه توی شرایط نامساعد محیطی قرار بگیره به حالتی تبدیل میشه که میتونه به بدن حشرات بچسبه و مفتی مفتی کولی بگیره و جابجا بشه تا به شرایط محیطی مناسب برسه!

چندتا عکس سرچ کردم اینجا میزارم!

تو این تصویر همه دور هم جمع اند!!!

 

 

[Hamid Ghobadi 12,840]

 

 

 

 

[Hamid Ghobadi 12,840]

راستی یادم رفت اول اینو بزارم بعدا برم سراغ فورتیک کنه ها!

اینم اسکن کردم ... کیفیتش محشره! همونطور که مشخصه!

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام