معرفی شهر اسکو

[Mohammad Aref 120454]

شهرستان اسکو یکی از شهر های 19 گانه استان با وسعتی معادل 775/1516 کیلومتر مربع است که از نظر مساحت 30/3 درصد از سهم استان را دارا می باشد و از این بابت رتبه 15 را در بین شهرستان های استان به خود اختصاص داده است . این شهرستان در قسمت غربی استان واقع شده است . در تیر ماه سال 1376 بر اساس تقسیمات جدید کشوری ، بخش اسکو به شهرستان اسکو تبدیل شد و فرمانداری اسکو تاسیس گردید . در این سال ، خسروشهر از بخش اسکو جدا شده و جزء بخشهای تابعه شهرستان تبریز گردید و شهرستان اسکو از دو بخش مرکزی (شامل دهستان های سهند ، باویل و گنبرف) و بخش ایلخچی (شامل دهستان های تازه کند و شورکات جنوبی) تشکیل گردید . در سال 1379 دهستان تازه کند از توابع شهرستان اسکو حذف و به جای آن دهستان جزیره اضافه گردید ، این تقسیم بندی تاکنون ثابت مانده و تغییری نیافته است

 

تاریخچه شهر

اسکو یکی از قدیمی ترین و مهم ترین شهرهای آذربایجان است ، آنچه درباره تاریخ اسکو می توان به آن اشاره کرد و قدیمی ترین ماخذی که نام اسکو یا اسکویه در آن ذکر گردیده شاید کتیبه سارگن دوم پادشاه آشور باشد . سارگن دوم در سال 714 قبل از میلاد ، همراه با سپاهیان خود و قشون ماننا ، پس از تصرف ولایت «اوئیشدیش» (نام قدیم مراغه) و آبادیهای واقع در میان کوه «اوآئوش» (نام قدیم کوه سهند) و دریاچه ارومیه ، به ناحیت «اوشکایا» (نام قدیم اسکو) دست یافته و در این منطقه 115 آبادی و روستا را با خاک یکسان کرده است .

[Mohammad Aref 120454]

میزان جمعیت

جمعیت اسکو برپایهٔ سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۸۵ خورشیدی بالغ بر ۱۶٬۱۴۰ نفر بوده‌است که از این تعداد ۸٬۰۴۰ نفر مرد و ۸٬۱۰۰ نفر زن بوده‌اند. همچنین تعداد خانوارهای این شهر، ۴٬۹۲۸ خانوار بوده‌است.

 

سطح تحصیلات عمومی

براساس سرشماری که در سال 1385 خورشیدی صورت گرفت از مجموع ۱۶٬۱۴۰ نفر جمعیت ساکن اسکو، ۱۲٬۷۸۴ نفر باسواد و ۲٬۰۴۹ نفر بی‌سواد بوده‌اند.

 

زبان و گویش مردم

ساکنان شهر اسکو از نژاد ترک آذربایجانی بوده و به زبان ترکی آذربایجانی سخن می‌گویند.زبان گفتاری اهالی در منطقه آذربایجان و زنجانایران, سایر مناطق آذربایجانی‌نشین ایران و زبان رسمی جمهوری آذربایجان است. ترکی آذربایجانی به عنوان زبان گفتاری همچنین در نواحی شرقی ترکیه و جنوب گرجستان و داغستان رایج است.

 

سوغاتی

دوشاب اسکو که معروف است و از شیره انگور یا شیره خرما درست می شود – حلوای گردویی اسکو – میان پر (جوز قند) (که گلابی پوست کنده و دود گوگرد داده ، با نثار و ... پر می شود و هم چنین از زردآلو ، آلو و شفتالو هم درست می شود) فندق – گردو – بادام .

[Mohammad Aref 120454]

حمام آقا

از قدیمیترین حمامهای شهر اسکو حمام آقا می باشد. کف حمام مانند سایر حمام های منطقه دارای اختلاف سطح نسبت به کف معبر می باشد. بنا شامل سربینه، گرمخانه و فضای ارتباطی بین سربینه و گرمخانه و بخش نظافت، سرویس، نمره خصوصی و خزینه می باشد. ساختمان حمام آجری بوده و ملات آن در پایه ها و دیوارهای داخلی ساروج و در طاقها و گنبدها گچ است. سربینه دارای پلانی قرینه و گنبدی میانی و دو طاق و تویزه در طرفین گنبد است. پوشش گرمخانه طاق چشمه و کاملا" قرینه می باشد. دربخش شمالی گرمخانه به خزینه منتهی می شود. دیوارها به فرم تفلیسی اجرا شده است و پیها سنگی می باشد. بر اساس تخمین های زده شده توسط باستان شناسان قدمت این بنا به دوره قاجاریه باز می گردد.

 

حمام ائل

بنای عام المنفعه توسط ائل دار (کدخدا) رسیدگی می شده است به همین دلیل به حمام ائل معروف شده است. تاریخچه این بنا با توجه به نوع پلان و ساختار، بنا متعلق به دوره قاجار می باشد. ویژگی این اثر: مانند حمامهای دوره قاجار دارای فضاهای : ورودی – بینه و سربینه – گرمخانه – خزینه – میان در – آب انبار – خلوقی – توده انبار و سرویسهای بهداشتی می باشد.

 

حمام تاریخی میلان

میلان سابقا" روستای مستقلی از توابع اسکو بود، اکنون جزو محلات شمالی اسکو محسوب می گردد. حمام تاریخی میلان در این منطقه واقع شده است. قدمت این اثر به اوائل صفویه می رسد. این بنا بعلت واقع شدن در روستای میلان به حمام میلان شهرت یافته است. ورودی این حمام در منتهی الیه ضلع جنوبی قرار گرفته و با چهار پله وارد یک هشتی هشت ضلعی می گردد و از آنجا وارد راهروی شمالی سربینه می گردد. رعایت سلسله مراتب ورودی، دالان، سربینه و گرمخانه چون سایر حمامهای تاریخی به چشم می خورد. پوشش طاق و گنبدی بر روی ستونهای سنگی با سرستونهای مقرنس کاری سنگی از ویژگیهای خاص بناست. بنا پلانی به ابعاد تقریبی 15 در 40 متر دارد. مصالح بکار رفته در بنا سنگ و آجر با ملات ساروج و گچ می باشد. حمام پس از هشتی و راهروی ضلع شمالی شامل یک سربینه با سقف گنبدی است که بر روی چهار ستون سنگی استوار گشته اند. فضای گرمخانه نیز سقف گنبدی زیبایی دارد. تزئینات بنا شامل سرستونهای مقرنس سنگی در فضای داخلی است.

[Mohammad Aref 120454]

حمام تاریخی اسفهلان

بنا به گفته معمرین و اهالی محل قدمت بنا به دوره صفویه می رسد و در درگیریهای ایران و عثمانی در عهد صفویه توسط حسن پاشا بنا شده است که بمدت شش ماه در این منطقه اقامت کرده است. ولی آنچه که هم اکنون از این اثر برجای مانده است بر روی بقایای حمام فوق تجدید بنا گشته است.این بنا از ویژگیهای یک حمام تاریخی برخوردار بوده و ویژگی خاص آن استفاده از سنگهای قلوه سبک در اجرای دیوارها و سقف می باشد که از ویژگیهای حمامهای مناطق کوهستانی می باشد.این بنا پلانی به ابعاد 12*20 متر دارد. مصالح عمده بکار رفته در بنا قلوه سنگهای محلی با ملات آهکی آبی (در بخشهای همیشه مرطوب) و گل آهک (جهت اجرای کالبد کلی بنا) می باشد. نوع سازه بنا سازه وزنی و تقسیم نیروهای بنا بصورت خطی برروی دیوارهای باربر می باشد. نوع پوشش بنا غیر مسطح سغ بصورت طاقها و گنبدهای مختلف می باشد.

 

مسجد اوجوزلو

مسجد دارای چهار ستون سنگی با سرستونهای مقرنس کاری شده می باشد که نه گنبد در سه ردیف بر این سرستونها استوار گردیده است. طاقها هلالی می باشد. بنا آجری است. در دو قسمت ورودی و آبدارخانه دو طبقه می باشد. عملیات انجام شده در بنا شامل : 1- اجرای کانال نم زدا داخل ساختمان. 2- تهیه درپوش بتنی مسلح جهت پوشاندن کانالها. 3- آماده سازی کف مسجد جهت اجرای آجر فرش و آجر فرش کف مسجد. 4- اجرای هره چینی دیوارها. 5- اجرای دیوار ضلع جنوبی با سنگ اسپراخون بارتفاع 120 سانتیمتر. 6- نصب پنجره های مسجد. 7- پشت بام شیب بندی و عایقکاری شده است.

 

مسجد جامع میلان

شهر اسکو به دلیل موقعیت مساعد طبیعی و کشاورزی منطقه ای که در آن قرار دارد، همواره از شهرهای آباد ایران بوده است. نام اسکو در کتیبه های سارگن دوم پادشاه آشوری در سده های اول هزاره اول قبل از میلاد بوده است. تپه ها، آثار معماری و قبرستانهای تاریخی نشان از قدمت این منطقه کهنسال دارد. همچنین میلان بعنوان بخشی از اسکو دارای سیستم تقسیم آب و آبیاری بسیار قدیمی میباشد. مسجد میلان از همان زمانی که بنیان آن گذاشته شده است یعنی در سالهای نخست هزاره دوم هجری ( کتیبه مسجد سال 1034 را نشان می دهد ) بصورت مجموعه طراحی و اجرا شده است. مجموعه سازی از پدیده های معماری قدیمی ایران است، مسجد، حمام، قنات، آبنما و ........ از عناصر اصلی مجموعه میلان هستند، مسجد اصلی بصورت پلانی منسجم به ابعاد 16 در 16 متر در یک مربع کامل گنجانده شده است که شامل 9 گنبد عرقچین میباشد، عمق ایوانهای سه طرف مسجد ( شمال و شرق و غرب) بطور دقیق محاسبه شده است. بطوری که در مدت نزدیک به 4 قرن در طاقها و گنبدها هیچ رانش و خللی مشاهده نشده است. ایوان ضلع غربی مشرف به میدان و آب نما بطول 16 متر و عرض 3 متر علاوه بر زیبایی، در تابستان و زمستان به اعتدال هوای داخلی مسجد می افزاید. ایوان در حال تخریب بوده و در سالهای 76 و 77 برای پیشگیری از ریزش و احتمال خطرات جانی جمع آوری و دوباره سازی شده است، کف ایوان همتراز کف مسجد و در حدود 120 سانتی متر از میدان بالاتر است. از فضای زیر ایوان بعنوان وضوخانه و موتورخانه استفاده میشود. در اوائل قرن جاری در شرق مسجد فضایی به ابعاد 7 در 16 متر با دیوارهای خشتی و روکش آجری و سقف چوبی بعنوان انباری – کفشکن به مسجد دوره صفویه اضافه شده است که هماهنگ با معماری مسجد نبوده و جمع آوری گردید. همان فضا با معماری سنتی و هماهنگ با مسجد در دو طبقه که طبقه همکف برای کفشکن – آبدارخانه – هشتی و طبقه فوقانی برای استفاده خانمها طراحی و اجرا شده است.

[Mohammad Aref 120454]

بندر آق گنبد

اين بندر در جزيره شاهي (اسلامي) در بخش ایلخچی شهرستان اسکو واقع شده و يكي از بنادر مهم درياچه اروميه در امور بازرگاني و اقتصادي است. بندر آق گنبد ارتباط اهالي هفت روستاي آق گنبد، سراي، قبچاق، تيمورلو، گميچي، بوراچارلو، بهرام آباد (خورالو) را با شهر اروميه برقرار مي كند. بندر آق گنبد در ساحل غربي جزيره اسلامي و در قسمت شرقي درياچه اروميه واقع شده است. كشتي بين بندر شرفخانه و گلمانخانه اروميه هر هفته دوبار و هر بار به مدت نيم ساعت در اين بندر توقف مي كند و پس از تخليه بار و مسافر ادامه مسير مي دهد.

 

چشمه آب معدنی کندوان

كندوان روستايي تاريخي و كم نظير است كه در فاصله 22 كيلومتري جنوب اسكو در ميان دره اي باصفا و كنار رودخانه پرآبي به همين نام واقع شده است. فاصله روستاي كندوان تا تبريز 62 كيلومتر است. اين روستا چشمه آب معدني مهمي، به همين نام، دارد كه بسيار مشهور است. چشمه آب معدني كندوان بعد از خروج از زمين در منبعي جمع مي شود و مورد استفاده قرار مي گيرد. آب چشمه خواركي است و در درمان بيماري هاي كليوي نقش بسزايي دارد. به همين منظور بيماران كليوي از دور و نزديك براي درمان و استفاده از آب چشمه، يا به خود روستا مراجعه مي كنند و يا آب چشمه را از فروشندگان آن در شهر تبريز مي خرند.