تاریخچه روز جهانی شهرساز

[Mohammad Aref 120452]

تاريخچه جهاني گراميداشت روز شهرسازي

 

روز هشتم نوامبر در سال 1949 توسط پرفسور کارلوس ماريا دلاپائولرا ، استاد فقيد دانشگاه بوينوس آيرس آرژانتين همزمان با افتتاح انستيتو مطالعات مسائل شهرسازي دانشگاه، تحت عنوان روز جهاني شهرسازي (World Town Planning Day) ثبت گرديد.

 

وي هدف اصلي خود را از نام گذاري چنين روزي پيشبرد و بالابردن علاقه به مباحث شهرسازي در ميان عامه مردم و متخصصان در مقياس هاي محلي، ملي و بين المللي عنوان نمود.

 

در طي 60 سالي که از برگزاري اولين مراسم بزرگداشت اين روز مي گذرد، تعداد کشورهاي برگزار کننده مراسم در اين روز در جهان به بيش از 30 کشور رسيده است. اين مراسم به طور جداگانه اي درکشورهاي مختلف برگزار مي گردد اما برخي نهادهاي بين المللي حامي اين جريان هستند که مهمترين آنها ISOCARP يا جامعه بين المللي برنامه ريزان شهري و منطقه اي مي باشد که محل دفتر مرکزي آن در شهر لاهه هلند مي باشد.

[Mohammad Aref 120452]

تاريخچه داخلي

 

گراميداشت روز جهاني شهرسازي براي اولين بار در کشور در آبان ماه 1383 در قالب يک نشست تخصصي تحت عنوان رويکردهاي نوين در عرصه شهرسازي ايران و جهان به همت دکتر مجتبي رفيعيان در آمفي تأتر دانشکده هنر دانشگاه تربيت مدرس برگزار گرديد. در مهر ماه سال 1384 پيشنهادي از سوي دکتر پويان شهابيان به هيات مديره جامعه مهندسان شهرساز مطرح گرديد و طي آن به برگزاري اين مراسم به طور فراگير و با مرکزيت جامعه مهندسان شهرساز در قالب همايش بزرگداشت روز جهاني شهرسازي اشاره شده بود. پيشنهاد مطرح شده مورد پذيرش قرار گرفت و بنا به پيشنهاد يکي از اعضا هيات مديره (آقاي دکتر رضا احمديان) بخشي نيز تحت عنوان تقدير از شهرساز پيشکسوت به برنامه اضافه گرديد.

 

در آبان ماه سال 1384 مراسم همايش بزرگداشت روز جهاني شهرسازي در خانه هنرمندان ايران با حضور گسترده و غير قابل پيش بيني بيش از 300 نفر برگزار گرديد. در تدارک برگزاري همايش بزرگداشت روز جهاني شهرسازي سال 1385، به پيشنهاد دکتر پويان شهابيان و حمايت هاي آقاي مهندس احمد سعيدنيا رئيس آن دوره هيات مديره جامعه مهندسان شهرساز ايران و موافقت نسبي ساير هيات مديره جامعه مهندسان شهرساز ايران در رابطه با مشارکت ساير نهادهاي شهرسازي کشور در برگزاري اين مراسم، از سه نهاد غير دولتي جامعه مهندسان مشاور ايران، انجمن صنفي مهندسان مشاور معمار و شهرساز و نظام مهندسي استان تهران نيز جهت مشارکت در برگزاري مراسم دعوت به عمل آمد و همايش اين سال در سال اجتماعات جامعه مهدسان مشاور ايران با مشارکت 4 نهاد مذکور برگزار گرديد.

 

پيشنهادهايي که جهت تشکيل دبيرخانه دائمي برگزاري همايش روز جهاني شهرسازي از سال هاي قبل مطرح شده بود و با سرعت آهسته در حال شکل گيري بود، با تاکيد هيات مديره جديد جامعه مهندسان شهرساز ايران و اعضاء ساير نهادهايي که تا کنون در برگزاري مراسم مشارکت داشتند شکل جدي تري به خود گرفت و در طي جلساتي که با مشارکت نمايندگان نهادهاي: جامعه مهندسان شهرساز ايران، جامعه مهندسان مشاور ايران، انجمن صنفي مهندسان مشاور معمار و شهرساز، سازمان نظام مهندسي استان تهران، دانشگاه تربيت مدرس، دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزي، دانشگاه هنر و دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقيقات در راستاي برگزاري فراگير مراسم بزرگداشت روز جهاني شهرسازي در سال 86 برگزار گرديد دبيرخانه موقت برگزار کننده مراسم قوام يافت و تاثيرات مثبت آن در برگزاري مراسم اين سال که در سالن اجتماعات جامعه مهندسان مشاور ايران صورت پذيرفت نماد عيني يافت.

 

در اولين جلسه دبيرخانه بعد از برگزاري مراسم سال 1386، اعضاء کميته برگزاري همايش روز جهاني شهرسازي ضمن تحليل و جمع بندي نقاط مثبت و منفي مراسم برگزار شده، تدوين اساسنامه دبيرخانه دائمي برگزار کننده روز جهاني شهرسازي در دستور کار قرار گرفت و پس از تصويب آن جلسات بعدي در راستاي تدارک برگزاري مراسم سال جاري متناسب با اهداف دبيرخانه دائمي و شعار سال تشکيل گرديد.

[Mohammad Aref 120452]

شرح خلاصه مراسم همايش بزرگداشت روز جهاني شهر سازي در سالهاي گذشته:

 

1383 – آمفي تأتر دانشکده هنر دانشگاه تربيت مدرس

 

سخنرانان

 

* دکتر مجتبي رفيعيان (هيات علمي دانشگاه تربيت مدرس و دبير نشست):

با بيان تاريخچه مختصري از روز جهاني شهرسازي بر اهميت برگزاري چنين مراسمي در روز جهاني شهرسازي به جهت بزرگداشت و آشنايي بيشتر مسئولين و صاحبنظران با مباحث روز شهرسازي تاکيد کردند.

 

* مهندس احمد سعيدنيا (هيات علمي دانشگاه تهران):

در خصوص مسائل و مشکلات شهرسازي ايران در سه دهه اخير، گسترش روند جهاني شدن در شهرسازي، وجود تناقص بين نظريه هاي شهرسازي و واقعيت عيني موجود، ايجاد فاصله بين انديشه و عمل، ايجاد انطباق بين هويت ملي و تفکر جهاني بودن و جهاني شدن مطالبي ايراد نمودند.

 

* مهندس سهراب مشهودي (هيات علمي دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز):

با نقد سيستم جاري تصميم گيري و اجرا در عرصه شهرسازي، به علل و عواملي که باعث شده طرح هاي شهري به درستي اجرا نشود و عدم پاسخگويي طرح ها به نيازها و واقعيت هاي موجود جامعه اشاره نمودند.

 

* دکتر ناصر برک پور (هيات علمي دانشگاه هنر):

بااستفاده از نظريات نوين شهرسازي و قرارگيري در يک مقطع زماني مهم؛ يعني گذشت قرن بيستم و وارد شدن به هزاره جديد، بر لزوم بازانديشي و بازنگري نظريات شهري تاکيد کردند.

 

*دکتر حسن احمدي (هيات علمي دانشگاه علم و صنعت):

به ضعف جريان پژوهشي و توليد انديشه، پيروي عرصه شهرسازي ايران از وضعيت گذشته و موجود جهان، فقدان يک مستند تاريخي قوي و مدون در شهرسازي ايران، تاکيد بر رويکردهاي نوين شهرسازي مردم سالار و توسعه پايدار شهري اشاره نمودند.

 

1384 – خانه هنرمندان ايران

 

سخنرانان

 

* دکتر پويان شهابيان (هيات علمي دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزي و دبير همايش)

به طور خلاصه توضيحاتي در مورد سابقه شکل گيري و برگزاري روز جهاني شهرسازي و اينکه امسال پنجاه و ششمين دوره برگزاري بزرگداشت روز جهاني شهرسازي در بيش از سي کشور دنيا است، بيان نمودند. ايشان اهداف اصلي همايش را با عناوين آموزش (Education)، تجليل (Celebration) و شناسايي (Recognition) بر شمرده و خاطر نشان کردند منظور اصلي برگزاري چنين همايشي، ايجاد يک فضا براي تبادل دست آوردهاي شهرسازان و همچنين دعوت از عموم مردم و نشان دادن نقش موثر مشارکت آنان در رابطه با شهر است. در پايان اين موضوع را يادآور شدند که افرادي که به صورت گمنام نقش مهمي را در اين حرفه بازي مي کنند بايد شناسايي شوند و برگزاي چنين مراسمي مي تواند در اين راستا موثر باشد.

 

* مهندس امير فرجامي (دبير شوراي عالي شهر سازي و معماري ايران)

ضمن ابراز خرسندي از قرارگيري در جمع شهرسازان و علاقمندان اين حرفه و ابراز شگفتي از استقبال گسترده از اين مراسم با اشاره به ظرفيت بالاي نيروي انساني در بخش شهرسازي، از مشکلات موجود در اجراي طرحها و برنامه هاي شهرسازي به ويژه طرح جامع ابراز نگراني کردند و با تاکيد براين که تعامل با مديريت شهري يکي از استراتژيهاي وزارت مسکن قرار داده شده و بدون تعامل با مديريت شهري و شوراها و عدم وجود يک مديريت شهري و شهروندي فنا خواهد شد، خواستار اين تعامل و استفاده از تجارب گوناگون طراحان و برنامه ريزان در حوزه شهرسازي شدند.

 

* دکتر ايرج اعتصام (استاد شهرسازي و معماري دانشگاه تهران)

ايشان تاريخچه کوتاهي در زمينه شهرسازي و پيشرفت آن در ايران ارائه دادند.سپس به اين نکته اشاره نمودند که در زمان رياست دکتر رضا در دانشگاه تهران، شهرسازي داراي يک دپارتمان مستقل و رسمي شد. سپس به مساله اجرا در شهرسازي پرداختند و به مسائل مديريتي و سياست گذاري اشاره و بر لزوم تهيه طرحهاي جامع با شيوه هاي نوين در ايران تاکيد نمودند.

 

* دکتر حميد ماجدي (مدير گروه شهرسازي واحد علوم و تحقيقات دانشگاه آزاد)

بر لزوم تهيه طرحهاي محلي در شهرسازي تاکيد نمودند. ايشان با بيان اينکه طرحهاي جامع و قواعد و قوانين مربوط به شهرسازي نياز به بازنگري دارند، از جامعه مهندسان شهرساز ايران خواست که يک آشتي بين دانشگاهيان، اهالي اين حرفه و مديران برقرار کند تا مسائل و مشکلات موجود توسط اين اجماع بر طرف گردد.

 

* مهندس احمد سعيدنيا (رئيس هيات مديره جامعه مهندسان شهرساز ايران)

ضمن معرفي و تقدير از کانديداهاي پيشکسوت شهرسازي کشور که مهندس بهرام فريور صدري، مهندس يزدان هوشور و مهندس ايرج کلانتري بودند، دلايل انتخاب آنان را جهت تقدير به عنوان پيشکسوت، حضور آنان در ترکيب 5 نفره اي دانست که دفتر فني وزارت کشور را در سال 1343 راه اندازي کردند.

 

در ادامه مهندس بهرام فريور صدري به عنوان شهرساز پيشکسوت سال لوح خود را دريافت نموده و در ادامه، در رابطه با تاريخ شهر سازي در ايران صحبت نمودند. ايشان با اشاره به سخنان نفرات قبلي مبني بر عدم تحقق طرحهاي جامع، علت را اينگونه ذکر کردند که ايده تجددخواهي زماني در ايران پديدار شده که هنوز خردورزي دربطن جامعه رسوخ پيدا نکرده و در نتيجه نمي توان به طور کامل از مدرنيته پيروي کرد و هنوز زمينه هاي آن در ايران ايجاد نشده است.

 

پس از پايان يافتن پانل، نماينده گروه شهرسازي انجمن صنفي مهندسين مشاور معمار و شهرساز، بيانيه گروه شهر سازي انجمن راکه به مناسبت روز جهاني شهرسازي تدوين شده بود، قرائت کرد.

 

1385- سالن اجتماعات جامعه مهندسان مشاور ايران

 

سخنرانان

 

* مهندس عطاالله آيت الهي (رئيس شوراي مديريت جامعه مهندسيان مشاور ايران)

اداي خير مقدم به حضار

 

* دکتر پويان شهابيان (هيات علمي دانشگاه آزاد تهران مرکز و دبير همايش)

ضمن بيان تاريخچه مختصر بين المللي و داخلي اين مراسم افرودند: امروزه در کشورهاي جهان اين روز به صورت جداگانه جشن گرفته مي شود. در آمريکا انجمن برنامه ريزي آمريکا (A.P.A) از ايالات مختلفي که اين روز را جشن مي گيرند، حمايت مي کند. انجمن برنامه ريزي هند (IPA) هم برگزاري اين روز در کشور خود و کشورهاي اطراف خود نظارت مي کنند. در ادامه به ارايه توضيحاتي در مورد عنوان شعار سال مطرح شده در اين روز در کشورهايي مثل اسپانيا و نيوزيلند پرداختند: «تقريبا کشورهاي برگزار کننده اين مراسم، موضوعي را که مربوط به مسايل روزشان باشد به عنوان شعار سال انتخاب مي کنند و در اين رابطه سخنراني هايي انجام مي شود و اين موضوع مورد بحث و تبادل نظر قرار مي گيرد.»

 

* مهندس جليل حبيب الهيان (معاون شهرسازي و معماري شهرداري تهران)

شهرسازي درکشور ما مظلوم واقع شده است و بايد واژهاي ديگر را جايگزين آن کنيم. با انتخاب نام وزارت مسکن و شهرسازي براي وزارت آباداني و مسکن که به نظر بسيار اسم مناسبي بوده است، انحطاط آغاز شد. چرا که هنوز هم عده اي فکر مي کنند، شهرسازي يعني توليد انبوه مسکن يا شهرک سازي.

 

* مهندس هما سوداگر (دبير شوراي گروه شهرسازي جامعه مهندسان مشاور ايران)

امروزه کلان شهرها محل اتصال اقتصاد ملي به اقتصاد جهاني هستند و بايد فضاي آنها براي اين اتصال آماده شود اين آماده سازي جز از طريق طرح هاي توسعه شهري براي استقرار و پذيرش فعاليت هاي نويني که بتوان پاسخگوي اين اقدام باشد، عملي نخواهد بود.

 

* حسين پيرزاده (دبير گروه شهرسازي انجمن صنفي مهندسان مشاور معمار و شهرساز)

پذيرش شرايط دوران گذار ايجاب مي کند که از نفي مطلق گذشته و تقليد کورکورانه از الگوهاي غير بومي پرهيز شود، از تمامي امکانات و فرصت هاي موجود و تجارب حاصل شده در طول 40 سال گذشته به بهترين شکل استفاده شود. اقدمات اصلاحي به صورت تدريجي و گام به گام به مرحله اجرا درآيد و اقدامات اصلاحي در تمامي زمينه هاي مربوط به مديريت توسعه شهري اعم از قانوني، سازماني، مديريتي، علمي، پژوهشي و اجرايي در چارچوب برنامه اي مشخص به صورت هماهنگ و منظم پيگيري شود.

 

* مهندس احمد سعيدنيا (هيات علمي دانشگاه تهران)

با ابراز تشکر از حاضران و نهادهاي برگزار کننده، گفت: «ما روزي را شروع کرده ايم که اساس آن بر مشارکت همگاني است. امروزه تفاوتي ميان استاد، مدير، دانشجو و حرفه مند شهرسازي دراين جمع وجود ندارد. همه با نکات مشترکي در کنار يکديگر جمع شده ايم. اساس قدرداني از شهرسازان در اين همايش بر دو اصل قرار دارد؛ يکي پيشرو بودن و ديگري پيشکسوت بودن.»

 

و در ادامه خانم دکتر گيتي اعتماد به عنوان شهرساز برگزيده سال معرفي شدند. دکتر اعتماد در سخناني گفت: «از اين انتخاب بسيار خوشخالم اما بيشتر از آنکه اين انتخاب را در شايستگي خود ببينم آن را در لطف دوستان، همکاران و دانشجويانم مي بينم. شهرسازي در کشور ما نه تنها در ميان مردم عادي، حتي درميان حرفه مندان هم ناشناخته است. ما (شهرسازها) به اهميت، کاربرد و حوزه کار شهرسازي تسلط کافي نداريم. کار شهرسازي پر زحمت اما شادي آور است. من از همکاران درخواست مي کنم که دست به دست هم دهيم تا کارهاي زيادي را که مانده است، به انجام برسانيم. اميدوارم در اين راه جوانان هم به ما کمک کنند.»

 

1386 – سالن اجتماعات جامعه مهندسان مشاور ايران

 

سخنرانان

 

* مهندس فخرصمدي (رئيس شوراي مديريت جامعه مهندسان مشاور)

اداي خير مقدم به حضار

 

* دکتر پويان شهابيان (هيات علمي دانشگاه آزاد تهران مرکز و دانشگاه هنر)

کلياتي راجع به فلسفه بزرگداشت يک موضوع در قالب نام گذاري يک روز در سطح جهاني و ملي و ضرورت توجه به موضوع شهرسازي در کشور مطرح نمودند. در ادامه از شکل گيري دبيرخانه دائمي برگزاري روز جهاني شهرسازي و با مشارکت نهادهاي مختلف شهرسازي خبردادند.

 

* دکتر مجتبي رفيعيان (هيات علمي دانشگاه تربيت مدرس)

ايشان مقايسه اي بين شعار «شهرساز، جامعه و رسالت حرفه اي» و شعار سال ساير کشورها داشتند و به ابعادي از رسالت حرفه اي شهرسازان مثل امنيت اجتماعي و عدالت اجتماعي که تا کنون در محافل شهرسازي کشور مورد توجه جدي قرار نگرفته اند اشاره نمودند.

 

* مهندس جليل حبيب الهيان (رئيس نهاد تهيه طرح جامع و تفصيلي شهر تهران)

به برخي چالشها و راهکارهاي حوزه شهرسازي با اشاره به مسائل ايجاد شده در روند تهيه طرح هاي جامع و تفصيلي شهر تهران مطرح نمود و اشاره کردند: روز شهرسازي، روز خوشحالي براي کارهاي انجام شده و اميدواري براي کارهاي آينده است. وي مهمترين مشکلات فرآيند طرح هاي تهران را سرمايه دانست و علت آنها را ناباوري مقامات در مورد برنامه ريزي شهري خواند.

 

* دکتر علي مدني پور (استاد دانشگاه نيوکاسل انگلستان)

تله کنفرانسي از طريق اينترنت با ايشان برقرار گرديد و ايشان با حضار ارتباط صوتي و تصوير پيدا کردند و اين روز را تبريک گفتند. سپس به مسائل شهرسازي در عرصه بين المللي با تاکيد روي مسائل شهرسازي کشور انگلستان اشاراتي نمود.

 

* مهندس سهراب مشهودي (عضو شوراي گروه شهرسازي جامعه مهندسان مشاور ايران)

وي به فراموش شدن و ناديده گرفتن بسياري از جنبه هاي ضروري و نيازهاي شهروندان در پروسه تهيه طرح هاي توسعه شهري اشاره نمود و وظيفه شهرسازان را هدايت و نظارت بر شمرد و عنوان نمود که در عمل کمتر پيش مي آيد که شهرسازان وظيفه هدايت را انجام دهند.

 

بخش دوم مراسم که اختصاص به مشخص نمودن شهرساز پيشکسوت سال داشت، با سخنراني دکتر گيتي اعتماد (شهرساز پيشکسوت تقدير شده در سال گذشته) آغاز گرديد. وي ضمن اشاره به معيارهاي انتخاب شهرساز پيشکسوت مهندس احمد سعيدنيا را به عنوان شهرساز پيشکسوت سال جاري معرفي نمودن. سپس مراسم تقدير توسط نمايندگان گروه هاي مختلف برگزار کننده مراسم انجام پذيرفت.

 

در ادامه، مهندس سعيدنيا ضمن تشکر از جمع براي انتخاب ايشان به عنوان شهرساز پيشکسوت با فروتني اشاراتي به اساتيد گذشته خود داشت و آنان را پيشکسوت دانست و از آنان تقدير نمود. وي در ادامه گفت: يکي از دانشجويان از من خواسته است که علت مسائل شهري ايران را در يک کلام يا در يک عبارت کوتاه بيان کنم. در صورتيکه تعريف شهرسازي را با عنوان « علم اسکان بشر» بپذيريم، مسأله امروز شهرسازي ايران عبارت است از سلطه اقتصاد ساختمان و زمين بر اسکان بشر در شهرها، اين سلطه باعث آسيب به ارزش هاي محيطي، فرهنگي و اجتماعي شده است.

 

بعد از پايان بخش پانل آزاد، جوايز برندگان مسابقه دانشجويي که در طول مراسم به انجام رسيده بود توزيع گرديد و در پايان مراسم نيز ابتدا بيانيه اين مراسم توسط دکتر عدالتخواه قرائت شد و در ادامه دکتر نوذرپور رئيس جامعه مهندسان شهرساز ايران مراسم اختتاميه جلسه را به جاي آورد.

 

دبيرخانه دائمي برگزار کننده همايش روز جهاني شهرسازي

 

دبيرخانه دائمي برگزار کننده روز جهاني شهرسازي به منظور برگزاري هر چه بهتر اين روز و همگام با ساير مجامع بين‌المللي، و تعيين سياست‌ ها و برنامه هاي راهبردي و اقدامات اجرايي موردنياز در حوزه شهرسازي كشور - (جامعه حرفه‌اي)، متشكل از نهادهاي حرفه اي و تخصصي جامعه دانشگاهي مرتبط در آبان ماه 1386 تشکيل گرديد. اين دبيرخانه وظيفه مشارکت و همگرايي جامعه حرفه‌اي و دانشگاهي كشور را به منظور تدوين خطوط اساسي، اهداف، راهبردها و سياست ها و برنامه‌هاي اجرايي متناسب با اين روز بر عهده داشته و بعد از برگزاري هر ساله روز جهاني شهرسازي، برنامه‌هاي منتخب اجرايي را پايش و نظارت مي‌كند. هيات موسس دبيرخانه دائمي را نمايندگان جوامع حرفه اي و دانشگاهي کشور که عبارتند از: 1. جامعه مهندسان شهرساز ايران 2. جامعه مهندسان مشاور 3. انجمن صنفي مهندسان مشاور معمار و شهرساز 4. گروه تخصصي شهرسازي سازمان نظام مهندسي ساختمان استان تهران 5. دانشگاه تربيت مدرس 6. دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز7. دانشگاه علم وصنعت 8. دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقيقات 9. دانشگاه هنر تشکيل مي دهند و در برگزاري مراسم سال جاري علاوه بر نمايندگان نهادهاي هيات موسس، نمايندگان دانشگاههاي: شيراز – بين المللي قزوين – آزاد قزوين – مازندران - آزاد مشهد و هنر اصفهان نيز مشارکت دارند.

 

در چارچوب اهداف كلان برگزاري روز جهاني شهرسازي، دبيرخانه دائمي اهداف به شرح زير را تدوين نمود:

 

 

• کمک به ارتقاء سطح دانش شهرسازي در حوزه جوامع حرفه‌اي و عمومي؛
  
• هماهنگ سازي برنامه‌هاي پيشنهادي برگزاري در اين روز؛
  
• ايجاد زمينه هاي مشترك جهت اتخاذ رويكردهاي واحد در حوزه شهرسازي؛
  
• تقدير از پيشکسوتان و نوانديشان شهرسازي کشور؛
  
• ايجاد زمينه تقويت ارتباطات شهرسازان محافل مختلف شهرسازي کشور؛
  
• گسترش ارتباطات با جوامع بين المللي و حرفه مندان شهرسازي خارج از کشور؛
  
• برنامه ريزي هماهنگ براي برگزاري مراسم روز جهاني شهرسازي در نقاط مختلف کشور با نظارت دبيرخانه دائمي؛
  
• ارتقاء سطح آگاهي مديران شهري از الزامات و نيازهاي حرفه شهرسازي؛
  
• معرفي هرچه بهتر حرفه شهرسازي از طريق انتشار کتب، نشريات و پژوهشهاي مرتبط به منظور اطلاع رساني به شهرسازان و کل جامعه؛
  

 

منبع: سایت جامعه مهندسان شهرساز