رفتن به مطلب

بمب الکترومغناطیس:ویرانگرترین سلاح،باوجدانترین سلاح


samyar

ارسال های توصیه شده

بمب الکترومغناطیس:ویرانگرترین سلاح،باوجدانترین سلاح

 

 

بمب های الکترومغناطیس بمب هایی هستند که برای تخریب هدف،از یک پالس شدید الکترومغناطیس بهره می برند.اثرات مخرب پالس الکترومغناطیس،تمام سامانه های الکتریکی و الکترونیکی در شعاع تخریب را از کار می اندازد. از آنجاییکه بدن موجودات زنده و از جمله انسان در مقابل امواج الکترومغناطیس مقاوم است،لذا انفجار این نوع بمب تلفات انسانی به همراه ندارد،اما اثرات مخرب آن بر روی سامانه های اطلاعاتی،بویژه انواع بمب های الکترومغناطیس با فناوری هسته ای که شعاع تخریب بسیار گسترده ای دارند،عملا جامعه هدف را به پیش از عصر اطاعات باز میگرداند. این مقاله سعی دارد بطور اجمالی جوانب فنی و عملیاتی کاربرد این سلاح،مبانی و راهکارهای احتمالی دفاع در برابر آن را مرور نماید.

 

مقدمه

 

2000 سال قبل تئورسین نظامی چین،سان تزو،رساله ای تحت عنوان هنر جنگ نوشت که در بخشی از آن سعی در پاسخگویی به این مساله دارد که چگونه بدون جنگیدن در میدان نبرد،حریف را شکست داد.در عصر حاضر که موسوم به عصر اطلاعات است،این شیوه جنگی که با عنوان جنگ اطلاعات شناخته می شود،عملا امکان پذیر گشته است.این نوع جنگ،اشاره به وضعیتی دارد که در آن عملیات نظامی بر اطلاعات نیروهای خودی و ایجاد اختلال در اطلاعات دشمن تکیه دارد.تلاش برای تغیر توازن دانش و اطلاعات به نفع خود و استفاده از اطلاعات برای به حداقل رساندن سرمایه،جنگ افزار و نیروی انسانی مورد نیاز برای کسب پیروزی از اهداف اصلی این شیوه جنگی به شمار می رود.اجرای موثر جنگ اطلاعات علیه حریف،نیازمند استفاده از ابزار های خاص برای تخریب سامانه های اطلاعاتی خواهد بود.بانکهای اطلاعاتی نظامی و غیر نظامی،شبکه های رایانه ای ادرات دولتی و کارخانه های تولیدی،تاسیسات ارتباطی پایگاه های نظامی،سایت های راداری و موشکی،سامانه های بانکداری و مالی،رسانه های گروهی،شبکه های توزیع برق و ارتباط راه دور از اهداف اصلی جنگ اطلاعات خواهد بود.علاوه بر این گونه سامانه ها،جایگاه انکار ناپذیر وسایل الکتریکی و الکترونیکی در ساختار نظامی،آنها را به هدفی مبدل ساخته که انهدام آنها بدون تلفات انسانی،می تواند دشمن را در موقعیت شکست قرار دهد.از مهم ترین سلاح ها در این زمینه می توان به انواع بمب های الکترومغناطیس اشاره نمود که نقش بسیار موثری در پیروزی در صحنه جنگ اطلاعاتی دارند.بر ساس گزارش های موجود،نیروی دریایی آمریکا در خلال جنگ کویت و یوگوسلاوی سابق از نمونه ای بسیار پیشرفته از بمب های الکترومغناطیسی غیر هسته ای به منظور انهدام تجهیزات الکترونیکی نیروهای عراقی و صرب بهره برد.این کشور همچنین از این نوع بمب در جنگ اخیر علیه شبکه ماهواره ای تلوزیون عراق نیز استفاده کرد.

 

اثر الکترومغناطیس

 

نور شدیدی ساطع می شود،در یک لحظه همه چیز در خاموشی فرو میرود،بوی سوختن وسایل الکتریکی در فضا می پیچد،پوشش سیمها سوخته و خطوط نازک تلفن قطع می شود و مهم تر از همه درون هیچ رایانه ای حتی که بیت اطلاعات باقی نمانده و در عین حال هیچ کس کوچکترین آسیبی ندیده است.تمام این موارد ناشی از انفجار بمب الکترومغناطیس و تاثیرات پالس الکترومغناطیس حاصل روی سامانه های اطراف می باشد. اثر پالس الکترومغناطیس در طی آزمایش های هسته ای مشاهده شد.مشخصه این اثر،تولید یک پالس الکترومغناطیس خیلی کوتاه(صد نانو ثانیه)اما بسیار شدید می باشد که از منبع انتشار ساطع می شود.پالس الکترومغناطیس یک میدان پر قدرت الکترومغناطیس،بویژه در محل انفجار تولید تولید می کند که توانایی تولید هزاران ولت جریان کوتاه مدت و گذرا روی هادیهای الکتریکی از جمله سیمها و مسیر های هادی صفحات مدار چاپی را داراست و البته همین اثر است که دارای اهمیت نظامی است و می نواند اثرات تخریبی جبران ناپذیری روی محدوده وسیعی از تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی بویژه رایانه ها،رادیوها یا سامانه های راداری بگذارد.شدت میدان تولید شده و سختی الکترومغناطیسی قطعات الکترونیکی که بیانگر مقاومت تجهیزات در مقابل این اثر میباشد،تعیین کننده مقدار تخریب ایجاد شده روی تجهیزات تحت شعاع قرار گرفته است.

 

مقدار تخریب می تواند از تخریب جبران ناپذیر و انهدام کامل الکتریکی و الکترونیکی در نزدیکی انفجار تا تخریبات کمتر در نواحی دورتر که تنها نیازمند جایگزینی برخی قطعات و بخش های آسیب دیده می باشد را شامل شود.در فواصل دورتر،تخریب ایجاد شده با از کار افتادن موقت سامانه خودنمایی می کند که معمولا پس از مدتی امکان استفاده مجدد از آن وجود دارد،اما معمولا قابلیت اطمینان این گونه سامانه ها به شدت کاهش یافته است.از آنجایی که تجهیزات رایانه های تجاری مجموعه ای از نیمه هادی های اکسید فلزی می باشد که به پالس های ولتاژ بالا بسیار حساس هستند،لذا این سامانه های در مقابل اثر پالس الکترومغناطیس آسیب پذیری بیشتری دارند.معمولا انرژی بسیار کمی برای تخریب این سامانه ها مورد نیاز بوده و ولتاژی متجاوز از ده ها ولت براحتی می تواند بر روی آنها تاثیر ویرانگری بگذارد.رایانه های مورد استفاده در سامانه های پردازش اطلاعات،سامانه های اطلاعاتی،نمایشگر ها،تاسیسات کنترل صنعتی و رایانه های متصل به تجهیزات نظامی از جمله پردازش گر ها،سامانه های دیجیتالی و تجهیزات الکترونیکی کنترل پرواز همگی در مقابل اثر پالس الکترومغناطیس آسیب پذیر می باشند. به علت وجود کابل های مسی طویل بین تجهیزات ارتباطات راه دور،این تجهیزات نیز شدیدا آسیب پذیر هستند.از آنجاییکه دیود ها و ترانزیستورهای فرکانس بالا و مینیاتوری موجود در گیرنده ها که دارای حساسیت بالایی هستند،با آسانی یه وسیله پالس های الکتریکی ولتاژ بالا تخریب می شوند،لذا این تجهیزات نسبت به پالس الکترومغناطیس کاملا حساس می باشند.رادارها و تجهیزات نظامی الکترونیکی،ماهواره ها،میکروویو،uhf،vhf،hf،و تجهیزات ارتباطات باند کوتاه و تجهیزات تلوزیونی همگی نسبت به پالس الکترومغناطیس حساس هستند.از طرف دیگر از آنجاییکه تجهیزات پیشرفته و جدید کنونی معمولا به صورت فشرده ارایه می شوند،در صورت آسیب دیدن جزیی از آن،کل سامانه از کار افتاده و امکان تعویض یا تعمیر بخشی از آن وجود ندارد.در کل می توان چنین اظهار داشت که هیچ وسیله الکتریکی و الکترونیکی از قدرت نابودگر پالس های الکترومغناطیس در امان نیست.

  • Like 2
لینک به دیدگاه

مبانی فناوری بمب های الکترومغناطیس

 

پایه فناوری مورد استفاده در طراحی بمب های الکترومغناطیس متفاوت می باشد که مهمترین آنها مولد فشاری شار پمپ شده انفجاری،مولد مفناطیسی هیدرودینامیکی انفجاری و طیف گسترده ای از سامانه های پر توان میکروویو می باشد که مهم ترین نمونه از دسته سوم،نوسان کننده کاتدی مجازی موسوم به ویرکیتور است.

 

تلاش جهت ساخت بمبهای الکترومغناطیسی هسته ای بین ده های 60 تا 80 میلادی توسط آمریکا صورت گرفت.در 1958و1962،آمریکایی ها بمب های هیدروژنی روی اقیانوس آرام آزمایش کردند که نتایج جالب توجهی به همراه داشت.تاثیرات این انفجار های هسته ای در هاوایی(1000 مایل دورتر) و حتی دورتر از مناطقی همچون استرالیا به صورت اختلالات رادیویی مشاهده شد.متخصصان هسته ای این اختلالات را ناشی از اثر کامپتون دانستند.این اثر که به وسیله آرتور کامپتون در سال 1925 شناخته شد،بیان می دارد که فوتون های انرژی الکترومغناطیس می توانند الکترون اتمهای با عدد اتمی پایین را جدا کنند.سیل الکترون های آزاد شده از اتمها یک میدان مغناطیسی قدرتمند ایجاد می کند که این میدان،یک جریان الکتریکی شدید روی مواد هادی تحت تشعشع ایجاد میکند.طراحی این نوع بمب الکترومغناطیس که با عنوان پالس های الکترومغناطیس ارتفاع زیاد شناخته می شد نیازمند دانش هسته ای و طراحی سامانه های راداری است.این نوع بمب،قابلیت تحت تاثیر قرار دادن محدوده وسیعی را دارد اما در مقابل با محدودیت هزینه تولید و مباحث ناشی از انفجار های هسته ای مواجه است.

 

1-مولد فشاری شار پمپ شده انفجاری

 

مولد فشاری شار پمپ شده انفجاری موسوم به FCG،کاملترین فناوری کاربردی در طراحی بمب های مولد فشاری شار پمپ شده انفجاری است که اولین بار به وسیله کلارنس فولر در آزمایشگاه های لوس آلاموس در اوخر دهه پنجاه اریه شد.از آن زمان تا کنون،گستره ی وسیعی از انواع FCG در آمریکا و روسیه ساخته و آزمایش شده است.FCG سامانه ای با توانایی تولید دهها مگاژول انرژی الکتریکی با توان بین یک تا دهها تریلیون وات(10 به توان 12)در مدت زمان ده تا صد ها میکرو ثانیه است.جریان تولید شده به و وسله FCGبین 10 تا هزاران برابر جریانی است که به وسیله رعد و برق تولید می شود.

 

مبنای اصلی ساخت این نوع بمب استفاده ار مواد منفجره برای فشرده سازی سریع میدان مغناطیسی است.میدان مغناطیسی اولیه مورد نیاز در FCGقبل از شروع انفجار و از منابع خارجی همچون بانک خازنی ولتاژ بالا،یک FCG کوچکتر یا سامانه MHD(مولد مغناطیسی هیدرودینامیکی)تامین می شود. با این وجود هر سامانه ای که قادر به تولید پالس جریان الکتریکی در حد ده ها کیلو آمپر تا یک مگا آمپر باشد،کاربردی خواهد بود.از میان طراحی های مختلف FCG،نوع هم محور رایجترین طراحی می باشد.در یک FCGهم محور،یک لوله مسی استوانه ای نقش آرمیچر را ایفا میکند.این لوله با یک ماده شدید الانفجار پر می شود. از انواع مختلف مواد منفجره همچون ترکیبات نوع Bو C تا قطعات ماشین کاری شده PBX-9501می توان بهره برد.اطراف آرمیچر را یک سیم پیچ سنگین که معمولا از جنس مس می باشد در بر گرفته که نقش استاتورFCGرا دارد.حاصل این ترکیب،موادی است که توان تولید پالس الکترومغناطیس قدرتمندی را داراست.معمولا روی استاتور پوششی از جنس مواد غیر مغناطیس نیز کشیده می شود تا مانع از شکل گیری میدان های ناخواسته و تخریب احتمالی سامانه شود.موادی همچون الیاف شیشه در یک قالب اپوکسی،پوششی مناسب فراهم می کند.

 

ماده منفجره از عقب به جلو منفجر می شود که انفجار حاصل،سیم پیچهای حاوی جریان اکتریکی را تحت تاثیر قرار می دهد.این فرایند یک مدار اتصال کوتاه متحرک را باعث می شود.مدار اتصال کوتاه دارای اثر فشرده سازی میدان مغناطیسی و کاهش دهنده اندوکتانس استاتور(سیم پیچ)است.با حرکت مدار اتصال کوتاه،پالس مغناطیسی به وجود می آید که در همه مدارها و هادی های الکتریکی تحت شعاع،جریانی معادل ده ها میلیون امپر ایجاد می نماید که در نتیجه تمام سامانه های قرار گرفته در شعاع موثر را تخریب می کند.مزیت این نوع بمب هزینه تولید کم و سادگی فرایند ساخت می باشد و عیب عمده آن در این است که محدوده وسیعی را پوشش نداده و خروجی محدود به باندهای فرکانسی زیر 1MHz است. علاوه بر این،انفجار آن مشابه مهمات معمولی اثرات ترکشزایی و تلفات انسانی به همراه دارد.

 

2-مولد مغناطیسی هیدرودینامیکی انفجاری

 

طراحی مولد مغناطیسی هیدرودینامیکی انفجاری در مقایسه با فناوری FCGجدیدتر بوده و هنوز مراحل تکامل نهایی خود را میگذراند. مشکلات فنی همچون اندازه و وزن سامانه های مولد مغناطیسی MHDباعث شده که این فناوری نقش کمتری در طراحی بمب های الکترومغناطیسی(حداقل در آینده نزدیک)ایفا کند.اصول بنیادی طراحی MHD بر مبنای حرکت یک رسانا از میان یک میدان مغناطیسی است که جریان الکتریکی عمود بر جهت میدان و حرکت رسانا تولید خواهد کرد.در MHD انفجاری،رسانا پلاسمایی از گازهای انفجاری یونیزه شده می باشد که از میان میدان مغناطیسی حرکت میکند.جریان به وسیله الکترودهایی که در تماس با جت پلاسما هستند،جمع آوری می شود.خواص الکتریکی پلاسما با بهینه کردن ساختار مواد منفجره و با استفاده از مواد افزودنی مناسب که در طی سوختن یونیزه می شوند،بهینه می شود.

 

3-منبع پر توان مایکروویو،نوسان کننده ی کاتدی ویرکیتور

 

فناوری FCG به منظور تولید پالس های بزرگ توان الکتریکی عملکرد موثری دارد،اما خروجی بمب های مبتنی بر این نوع فناوری به بایند فرکانسی زیر 1MHz محدود می شودکه قابلیت تخریب پالس الکترومغناطیس در این طیف مغناطیسی(حتی در توان بالا)روی برخی اهداف کم بوده و تمرکز انرژی در چنین وسیله ای مشکل است.سامانه ی HPM یا منبع پر توان مایکروویو که امکان تمرکز توان خروجی را داشته و کوپل انرژی آن طیف وسیعی از اهداف را در بر میگیرد،هر دو مشکل مذکور را بر طرف می نماید.انواع مختلفی از سیستم هایHPM همچون کلیسترون(لامپ الکترونی مورد استفاده در دستگاه های مایکروویو)،مگنترون،لامپ سه قطبی انعکاسی و منبع گاف جرقه وجود دارند اما مهم ترین آنها،ویرکیتور است که به علت سادگی،ارزانی،قابلیت تولید پالس بسیار قدرتمند،مقاوم بودن و توانایی عملکرد در باند های نسبتا وسیعی از فرکانس های مایکروویو،بسیار مورد توجه قرار گرفته است.اصول عملکرد ویرکیتور بسیار پیچیده تر از سامانه مولد شار می باشد.نحوه عملکرد ویرکیتور،شتاب دادن پرتو الکترونی شدید از میان یک صفحه توری یا صفحه نازک آندی است.عبور الکترونها،فضایی حبابی شکل از ابر الکترونی پشت آند تشکیل می دهد که با عنوان کاتد مجازی شناخته می شود.این کاتد ناپایدار بوده و در شرایط مناسب،در صورتی که در یک حفره مایکروویو قرار بگیرد،در باند فرکانسی مایکروویو نوسان خواهد کرد.حال اگر شکل گیری حباب بار الکتریکی در جایی صورت بگیرد که دچار تشدید و رزنانس شود،توان الکتریکی بسیار شدیدی به دست خواهد آمد.در واقع با استفاده از فنون متداول در مهندسی مایکروویو،می توان از حفره رزنانس به منظور به دست آوردن توان مایکروویو بهره برد.از آنجاییکه فرکانس نوسان وابسته به پارامترهای جریان الکترونی می باشد،امکان تنظیم فرکانس ویرکیتور نیز وجود دارد.مقادیر توان بدست آمده در آزمایش های ویرکیتور از 170کیلووات تا 40گیگا وات در باند های فرکانسی دسیمتر و سانتیمتر تغییر میکند.دو طراحی متداول برای ویرکیتور موسوم به ویرکیتور محوری و ویرکیتور متقاطع می باشد که نوع محوری از بعد طراحی ساده تر بوده و معمولا توان خروجی بهتری تولید می کند.این سامانه معمولا به صورت یک پیکره بندی هادی موج سیلندری ساخته می شود که به یک آنتن مخروطی شکل وصل شده و توان خروجی مورد نیاز از این ساختار مخروطی که نقش آنتن را ایفا میکند بدست می آید.مشکلات فنی در طراحی ویرکیتور ویژه برای مهمات،مواردی همچون مدت دوام پالس خروجی،بازده واگردانی(conversion efficiency )در حد یک درصد،پایداری و نوسان و پهنای باند میباشد.مزیت این سامانه در قابلیت خروجی در محدوده 2-20GHz است که کارایی موثری علیه انواع اهداف را دارد.مقابله با این نوع بمب بسیار مشکل بوده و دارای شعاع تخریب وسیعی می باشد.

  • Like 2
لینک به دیدگاه

دفاع در مقابل بمب های الکترومغناطیس

 

مهمات الکترومغناطیسی را می توان بویسه بمب های هدایت شونده و غیر قابل هدایت،موشک های کروز،گلوله های توپخانه و موشک های بالستیک پرتاب نمودو لذا شاید نخستین دفاع علیه بمب های الکترومغناطیسی ممانعت از پرتاب بمب یا موشک از طریق انهدام هواپیمای حامل بمب یا موشک یا انهدام سکوی پرتاب بمب یا موشک یاشد.این شیوه دفاعی همیشه عملی نبوده و لذا سامانه های که احتمالا در معرض تاثیرات الکترومغناطیس قرار میگیرند لازم است به طور الکترومغناطیسی مقاوم شوند.استفاده از پوششی که مانع از عبور میدان مغناطیسی می شود از مهم ترین تدابیر است.این شکل دفاع می تواند با پوشاندن کامل وسایل در پوشش هادی الکتریکی موسوم به پوشش فاراده انجام شود.وقتی پالس الکترومغناطیس به این پوشش برخورد کند،انرژی آن به وسیله مواد هادی پوشش جذب شده و لذا سامانه های درون پوشش کاملا مصون می مانند.این اثر مشابه زمانی می باشد که یک هواپیما به رعد و برق برخورد می کند،در این شرایط پوسته بیرونی هواپیما انرژی را در بیرون بدنه جریان داده و تخلیه می کند،به گونه ای که هیچ سامانه ای درون هواپیما آسیب نمی بیند.برای محافظت صحیح یک سامانه،باید اطمینان نمود که تمام ورودی های آن سامانه دارای پوشش بوده و بدون پوشش فاراده رها نشده باشند.هیمن موضوع نیز به عنوان ضعف عمده این روش تلقی می شود،زیرا غالبا سامانه های تحت پوشش به هر دلیل نیازمند ارتباط با محیط خارج از پوشش می باشند.کابلهای انتقال نیرو،سیم های ارتباطی و اطلاعاتی و حتی آنتن های فرستنده و گیرنده از کانالهای ارتباطی سامانه با محیط بیرون از پوشش می باشند.در مجموع هر سیمی که به پوشش وارد می شود یک کانال بالقوه برای انتقال موج قدرتمند انرژی و پالس الکترومغناطیس به درون پوشش فاراده و تخریب وسایل بوده و در عمل پوشش فاراده را بی تاثیر می سازد.حتی با فرض برآورده کردن این الزامات،مقاومت سامانه درون پوشش به شدت پالس الکترومغناطیسی بمب و مقاومت پوشش فاراده روی سامانه وابسته است.لذا با توجه به سطح اهمیت سامانه تحت پوشش،طراحی دقیق پوشش و در نظر گرفتن تمام جوانب هایز اهمیت است.از طرف دیگر فناوری گرمایونی(تجهیزات لوله های خلا)در مقایسه با فناوری حالت جامد یا همان ترانزیستوری در مقابل سلاح های الکترومغناطیسی مقاومت بیشتری از خود نشان می دهند.بنابراین سلاح های مورد نیاز برای تخریب رایانه ها و سامانه های با فناوری حالت جامد،کمترین تخریب یا عملا هیچ گونه تخریبی در سامانه های با فناوری گرمایونی ایجاد میکند.بنابر این سلاح های الکترومغناطیسی تخریب موثری بر چنین اهدافی ایجاد نمیکنند.

  • Like 2
لینک به دیدگاه

نتیجه گیری

 

بمب های الکترومغناطیسی را شاید بتوان سلاح حای کشتار الکتریکی نامید که طیف وسیعی از اهداف الکتریکی و الکترونیکی را در بر میگیرند.قابلیت تخریبی آنها نتایج جبران ناپذیری روی سامانه های اطلاعاتی و تاسیسات ارتباطی حریف بر جای می گذارد،لذا این نوع مهمات نقش قاطعی در فرایند جنگ اطلاعات ایفا می کنند.بهره مندی از دانش بمب های الکترومغناطیسی بویژه نوع غیر هسته ای مبتنی بر فن آوریfcg که دست یافتنی تر نیز می باشد،علاوه بر ایجاد آشنایی عملی با این سامانه و تاثیرات آن،امکان به کار گیری و راهکارهای مقابله با اثرات آنرا نیز فراهم می نماید،راهکارهایی که هرچه زودتر باید اندیشیده شوند.از کار افتادن سامانه های راداری و موشکی،تاسیسات ارتباطی و هوانوردی،عملا مختل کننده هرگونه واکنش دفاعی مناسب در مقابل حریف می باشد.نیروهای نظامی پیشرفته تر به علت وجود تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی بیشتر،در مقابل بمب های الکترومغناطیس آسیب پذیر تر هستند.قطعا در هر گونه درگیری احتمالی با یک نیروی نظامی متکی به تجهیزات مدرن و پیشرفته الکترونیک،استفاده از یک بمب الکترومغناطیس ناثیرات مرگبارتری برای آنها به همراه خواهد داشت که به عنوان یک نقطه قوت برای حریف ضعیف تر از بعد نظامی می تواند در نظر گرفته شود.از طرف دیگر با توجه به در دسترس قرار گرفتن فناوریهای پیشرفته غیر نظامی که امکان استفاده نظامی را فراهم می کند،احتمال ساخت بمب های الکترومغناطیسی در کاربردهای تروریستی افزایش می یابد.از آنجا که این نوع بمب تلفات انسانی به همراه ندارد افکار عمومی را تحریک نکرده و کشورهای هدف در شرایط دشوای قرار میگیرند.لذا حرکت سریع به منظور کسب این فناوری حیاتی مینماید.

 

 

برگرفته از ماهنامه صنایع هوایی شماره 211

  • Like 2
لینک به دیدگاه

سلاح تازه ای که ساخت آن بسیار ساده و تأثیر آن کاملاً گسترده است ، نگرانی هایی را برای دانشمندان و دولتمردان بوجود آورده است . به نوشته هفته نامه علمی نیوساینتیست این سلاح مؤثر « بمب الکترو مغناطیسی » نام دارد که اساس و عصاره آنها چیزی نیست جز یک پرتو شدید و آنی از موجهای رادیویی یا مایکروویو که قادر است همه مدارهای الکتریکی را که در سر راهش قرار گیرد ، نابود سازد . در دورانی که بافت و ساخت تمامی جوامع تا حدود بسیار زیادی به دستاوردهای علمی از نوع الکترونیکی وابسته است و همه امور از تجهیزات بیمارستانها تا شبکه های مخابراتی و از رایانه های بانکها و مؤسسات بزرگ مالی یا نظامی تا دستگاههای نظارت و مراقبت ، نحوه کار ماشینها و ادوات صنعتی همگی متکی به ساختارهای الکترونیک هستند ، کاربرد بمبهای الکترو مغناطیس می تواند سبب فلج شدن روند زندگی در مناطق بزرگ مسکونی شود . به اعتقاد برخی کارشناسان به نظر می رسد کشورهای پیشرفته پیشاپیش چنین سلاحی را تکمیل کرده اند و حتی برخی بر این باورند که ناتو در جریان جنگ علیه صربستان از این قبیل بمبها برای تخریب دستگاههای رادار صربها بهره گرفته است . توجه به بمبهای الکترو مغناطیس حدود نیم قرن قبل مطرح شد . متخصصان در آن هنگام به این نکته توجه کردند که اگر بمبی هسته ای منفجر شود ، امواج الکترومغناطیسی که در اثر انفجار پدید می آید تمامی مدارهای الکترونیک را نابود می سازد . اما مسیله این بود که به چه ترتیب بتوان موج انفجار را ایجاد کرد بدون آنکه نیاز به انجام یک انفجار هسته ای باشد ؟

دانشمندان می دانستند که کلید حل این مسیله در ایجاد پالسهای ( تپ های ) الکتریکی که با عمر بسیار کوتاه و قدرت زیاد نهفته است . اگر اینگونه پالسها به درون یک آنتن فرستنده تغذیه شوند ، امواج الکترومغناطیس قدرتمندی در فرکانسهای ( بسامد ) مختلف از آنتن بیرون می آیند ، هر چه فرکانس موج بالاتر باشد ، امکان تأثیرگذاری آن بر مدارهای الکترونیک دستگاهها بیشتر خواهد شد . بزودی این نکته روشن شد که مناسب ترین امواج الکترومغناطیس برای ساخت بمبهای الکترومغناطیس امواج با فرکانس در حدود گیگا هرتز است . این نوع امواج قادرند به درون انواع دستگاههای الکترونیک نفوذ کنند و آنها را از کار بیندازند . برای تولید امواج با فرکانس گیگاهرتز نیاز به تولید پالسهای الکترونیکی بود که تنها ۱۰۰ پیکو ثانیه تدوام پیدا کنند . یک شیوه تولید این نوع پالسها استفاده از دستگاهی به نام « مولد ژنراتور مارکس » بود . این دستگاه عمدتاً متشکل است از مجموعه بزرگی از خازنها که یکی پس از دیگری تخلیه می شوند و نوعی جریان الکتریکی موجی شکل بوجود می آورند . با گذراندن این جریان از درون مجموعه ای از کلیدهای بسیار سریع می توان پالسهایی با دوره زمانی ۳۰۰ پیکوثانیه تولید کرد . با عبور دادن این پالسها از درون یک آنتن ، امواج الکترومغناطیسی بسیار قوی تولید می شود . مولدهای مارکس سنگین هستند اما می توانند پشت سرهم روشن شوند تا یک سلسله پالسهای قدرتمند را به صورت متوالی تولید کنند . این نوع مولدها هم اکنون در قلب یک برنامه تحقیقاتی قرار دارند که بوسیله نیروی هوایی آمریکا کانزاس در دست اجراست . هدف این برنامه جای دادن مولدهای مارکس روی هواپیماهای بدون خلبان یا در درون بمبها و موشکهاست تا از این طریق نوعی « میدان مین الکترومغناطیس » برای مقابله با دشمن ایجاد شود . اگر هواپیما یا موشک دشمن از درون این میدان مین الکترومغناطیس عبور کند ، بلافاصله نابود خواهد شد . اگر لازم باشد تنها یک انفجار عظیم به انجام رسد ، به دستگاهی نیاز است که بتواند یک پالس الکترونیکی بسیار قدرتمند را بوجود آورد ؛ این کار را می توان با استفاده از مواد منفجره متعارف نظیر « تی . ان . تی » انجام داد . دستگاهی که این عمل را به انجام می رساند ، « متراکم کننده شار » نام دارد . در این دستگاه از انفجار اولیه یک ماده منفجره متعارف برای فشرده کردن یک جریان الکتریکی و میدان الکترومغناطیسی تولید شده بوسیله آن استفاده می شود. زمانی که این جریان فشرده شد ، به درون یک آنتن فرستاده می شود و یک موج الکترومغناطیس بسیار قدرتمند از آنتن بیرون می آید . نیوساینتیست می افزاید : طرح تکمیل دستگاههای متراکم کننده شار از سوی نیروی هوایی آمریکا در ایالت نیو مکزیکو در دست تکمیل است . از جمله طرحهایی که برای کاربرد این دستگاه در نظر گرفته شده ، جای دادن آنها در بمبهایی است که از هواپیما به پایین پرتاب می شود و نصب آنها در موشکهای هوا به هواست . امتیاز بزرگ بمبهای الکترومغناطیس در دو نکته است : نخست آنکه این بمبها مستقیماً جان انسانها را به خطر نمی اندازد و تنها بر دستگاههای الکترونیک اثر می گذارد ؛ و نکته دوم آنکه ساخت آنها بسیار ساده است . بمبهای الکترومغناطیس در صورتی می توانند بالاترین خسارت را وارد آورند که فرکانس امواجشان با فرکانس دستگاههایی که به آنها وارد می شوند یکسان باشد . بنابراین برای ایجاد مصونیت در دستگاههای الکترونیکی که در مراکز حساس کار می کنند ، می توان طراحی مدارها را به گونه ای انجام داد که اولاً میان بخشهای مختلف ، سپرهای محافظتی موجود باشد و ثانیاً در ورودی این قبیل دستگاهها باید صافیها و سن****** هایی را قرار داد که بتواند علامتهای مورد نیاز و امواج حاصل از انفجار را تشخیص دهند و مانع ورود این قبیل امواج شوند.

  • Like 2
لینک به دیدگاه
  • 1 ماه بعد...

تاریخچه

 

توجه به بمبهای الکترومغناطیسی حدود نیم قرن قبل مطرح شد. متخصصان در آن هنگام به این نکته توجه کردند که اگر بمبی هسته‌ای منفجر شود، امواج الکترومغناطیسی که در اثر انفجار پدید می‌آید تمامی مدارهای الکترونیک را نابود می‌سازد. اما مسئله این بود که بهچه ترتیب بتوان موج انفجار را ایجاد کرد بدون آنکه نیاز به انجام یک انفجار هسته‌ایباشد؟ دانشمندان می‌دانستند که کلید حل این مسئله در ایجاد پالسهای (تپهای) الکتریکی که با عمر بسیار کوتاه و قدرت زیاد نهفته است. اگر اینگونه پالسها به درون یک آنتن فرستنده تغذیه شوند، امواج الکترومغناطیسی قدرتمندی در فرکانسهای مختلف از آنتن بیرون می‌آیند. هر چه فرکانس موج بالاتر باشد، امکان تأثیر گذاری آن بر مدارهای الکترونیک دستگاهها بیشتر خواهد شد.

 

دید کلی

 

در دورانی که بافت و ساخت تمامی جوامع تا حدود بسیار زیادی به دستاوردهای علمی از نوع الکترونیکی وابسته است و همه امور از تجهیزات بیمارستانها تا شبکه‌های مخابراتی و از رایانه‌های بانکها و مؤسسات بزرگ مالی یا نظامی تا دستگاههای نظارت و مراقبت ، نحوه کار ماشینها و ادوات صنعتی همگی متکی به ساختارهای الکترونیک هستند، کاربرد بمبهای الکترومغناطیسی می‌تواند سبب فلج شدن روند زندگی در مناطق بزرگ مسکونی شود. به اعتقاد برخی کارشناسان به نظر می‌رسد کشورهای پیشرفته پیشاپیش چنین سلاحی را تکمیل کرده‌اند و حتی برخی بر این باورند که ناتو در جریان جنگ علیه صربستان از این قبیل بمبها برای تخریب دستگاههای رادار صربها بهره گرفته است.

 

انفجار یک میدان مغناطیسی بسیار نیرومند می‌تواند در کسری از ثانیه آن چنان قدرت الکتریکی بالایی را در کلیه مواد هادی پیرامون خود القا نماید، که به راستی تمام آنها را مختل نموده و از کار بیاندازد. هر چند این میدان مغناطیسی بر روی جسم انسان به عنوان یک هادی الکتریکی نیز موثر می‌باشد. ولی این تأثیر بسیار محدود و مقطعی بوده و بدن جز در موارد خاصی قدرت مقاومت در برابر آن را دارد. در جنگ افزارهای نسل الکترونیک امواج الکترومغناطیسی جایگاه ویژه‌ای داشته و مورد توجه سازندگان این قبیل سلاحها بوده است.

استفاده از سلاح مغناطیسی و ماهیت بمبالکترومغناطیسی

 

بمب الکترومغناطیسی در واقع چیزی نیست جز یک شار مغناطیسی فوق العاده‌ای نیرومند که با گسیل امواج پر قدرت (SHF) سوپر فرکانسهای باطول موج بالاتر از ده گیگا هرتز موسوم به امواج میکرو ویو پر قدرت (High Power Microwave) می‌تواند هر گونه دستگاههای الکتریکی یا الکترونیکی واقع در محدوده عمل خود را در یک باند فوق گسترده (uWb) که مخفف عبارت ultra Wide band می‌باشد، فلج نماید.

روزی را تصور کنید که در یک شهر معمولی و در یک زمان تمام دستگاههای الکتریکی روشن و در حال کار ناگهانی سوخته و از کار بیافتد و تمام دستگاههای خاموش نیز در آن واحد روشن شده و پس از چند لحظه آنها نیز بسوزند. در چنین شهری پس از انفجار بمب الکترومغناطیسی بر فراز شهر ، در کسری از ثانیه یک تا دو میلیارد وات انرژی الکتریکی کلیه سیستمهای مخابراتی و رادیویی و تلویزیونی را از کار بیاندازد.

 

برق شهر قطع می‌گردد، مدار الکتریکی همه رایانه‌ها می‌سوزد. تمام باتریها و خازنها منفجر می‌شوند. لامپ تصویر همه تلویزیونها و مانیتورهای خاموش یا روشن نورانی شده و می‌سوزد. همه موتور الکتریکی با آخرین دور ، همه و همه از کار می‌افتند و ناگهان شهر در قهقرا فرو می‌رود. سیستمهای گرمازایی و سرمازایی ، پمپهای آب

 

شهر بدون الکتریسیته ، موتور ، باتری ، مخابرات و حرکت کاملا فلج می‌شود. همه این اتفاقات با سرعت نور یعنی کسری از ثانیه پس از انفجار یک بمب الکترومغناطیسی در حوزه میدان مغناطیسی آن اتفاق می‌افتد. با این حال سلاح مغناطیسی را می‌توان یک اسلحه انسانی نیز به حساب آورد. چرا که به ساختمانها و انسانها کمترین آسیب را می‌رساند.

و حتی ساعتهای مچی نیز از کار می‌افتند.کدام موج در نقش بمب ظاهرمی‌شود؟

 

بزودی این نکته روشن شد که مناسبترین امواج الکترومغناطیسی برای ساخت بمبهای الکترومغناطیسی ، امواج با فرکانس در حدود گیگا هرتز است. این نوع امواج قادرند به درون انواع دستگاههای الکترونیک نفوذ کنند و آنها را از کار بیندازند. برای تولید امواج با فرکانس گیگاهرتز نیاز به تولید پالسهای الکترونیکی بود که تنها 100 پیکو ثانیه تدوام پیدا کنند. یک شیوه تولید این نوع پالسها استفاده از دستگاهی به نام «مولد ژنراتورمارکس» بود. این دستگاه عمدتا متشکل است از مجموعه بزرگی از خازنها که یکی پس از دیگری تخلیه می‌شوند و نوعی جریان الکتریکی موجی شکل بوجود می‌آورند.

 

با گذراندن این جریان از درون مجموعه‌ای از کلیدهای بسیار سریع می‌توان پالسهایی با دوره زمانی 300 پیکوثانیه تولید کرد. با عبور دادن این پالسها از درون یک آنتن ، امواج الکترومغناطیسی بسیار قوی تولید می‌شود. مولدهای مارکس سنگین هستند اما می‌توانند پشت سرهم روشن شوند تا یک سلسله پالسهای قدرتمند را به صورت متوالی تولید کنند. این نوع مولدها هم اکنون در قلب یک برنامه تحقیقاتی قرار دارند که بوسیله نیروی هوایی آمریکا کانزاس در دست اجراست.

بمب الکترومغناطیسی چگونه عمل می کند؟

 

E - Bomb به سال 1945 بر می‌گردد. فیزیکدانی به نام آرتور . اچ. کامپتون روی جریان خروجی الکترونهای اتم مطالعه می‌کرد که امروز به اثر کامپتون معروف می‌باشد. بعدها اثر کمپتون در قالب تکانهایالکترومغناطیسیانواع سلاحهای الکترومغناطیسی مختلف انجامید. برای شناخت E - Bomb باید ابتدا با یک تانک LC آشنا شویم:

 

تانک LC چیزی نیست جز یک مدار ساده نوسان ساز که از یک سلف یا سیم پیچ و یک خازن و یک باتری تشکیل شده است. در تانک LC یک فرکانس میرا تولید می‌گردد که اگر یک کلید قطع و وصل الکترونیکی به آن اضافه نماییم، بسته به قدرت فرکانس سازی یک فرکانس رادیویی کریر یا حامل خواهیم داشت. هر چند مدار الکترونیکی قابلیت تولید فرکانس در محدوده‌های مختلف را داراست، لیکن نیاز به یک مدار طبقه تقویت نیز دارد تا قدرت فرستندگی آن افزایش یابد.

 

لذا باید سر راه آن یک تقویت کننده ترانزیستوری قدرت نیز بهره جست که باز بسته به توان خروجی ترانزیستور

 

حال آنکه می‌توان با افزایش طبقات تقویت قدرت فرستندگی امواج را بسیار بالا برد. اما این تنها بخش الکترومغناطیسی بمب الکتریکی می‌باشد، در حالیکه این بمب مثل هر بمب دیگری دارای واحد بخش انفجاری نیز می‌باشد. این قسمت یک بمب کاملا کلاسیک و عادی است. در واقع بخش اصلی بمب الکترومغناطیسی یک لوله تو خالی رسانا است، که حکم هسته سیم پیچ بمب را نیز دارد و در داخل این هسته مواد منفجره و چاشنی الکتریکی قراردارد که درست در لحظه انفجار بمب مدار الکتریکی نیز بکار می‌افتد و میدان مغناطیسی حاصل از کارکرد مدار الکترونیکی در یک میدان انفجاری قرار گرفته و انفجار میدان الکترومغناطیسی رخ می‌دهد.

 

همزمانی انفجار بمب و بکار افتادن مدار نوسان ساز بسیار مهم می‌باشد. زیرا آنچه موجب تقویت امواج الکترومغناطیسی باور نکردنی و ارسال امواج الکترومغناطیسی در همه جهات می‌گردد وقوع انفجار در مرکز میدان مغناطیسی می‌باشد. همچنین از دیگر نکات حائز اهمیت در E - Bomb جهت سیم پیچ است که با عنایت با قانون دست راست فلمینگ می‌توان جهت شار مغناطیسی را متناسب با شکل سیم پیچ ، تعیین نمود.

 

 

به طراحی طبقه تقویت قدرت فرستنده افزایش می‌یابد. قدرت یک فرستنده بستگی به توان خروجی آن دارد. معمولا فرستنده‌های 5 وات یا بالاتر از آن فرستنده‌های نیرومند به حساب می‌آیند، به نحوی که اگر انسان در کنار آنها قرار گیرد برای سلامتی وی مضر خواهد بود.

ایجاد میدان مین الکترومغناطیسی

 

هدف این برنامه جای دادن مولدهای مارکس روی هواپیماهای بدون خلبان یا در درون بمبها و موشکهاست تا از این طریق نوعی «میدان مینالکترومغناطیسی» برای مقابله با دشمن ایجاد شود. اگر هواپیما یا موشک دشمن از درون این میدان مین الکترومغناطیسی عبور کند، بلافاصله نابود خواهد شد. اگر لازم باشد تنها یک انفجار عظیم به انجام رسد، به دستگاهی نیاز است که بتواند یک پالس الکترونیکی بسیار قدرتمند را بوجود آورد؛ این کار را می‌توان با استفاده از مواد منفجره متعارف نظیر «تی . ان . تی» انجام داد. دستگاهی که این عمل را به انجام می‌رساند، «متراکم کننده شار» نام دارد.

 

در این دستگاه از انفجار اولیه یک ماده منفجره متعارف برای فشرده کردن یک جریان الکتریکی و میدان الکترومغناطیسی تولید شده بوسیله آن استفاده می‌شود. زمانی که این جریان فشرده شد، به درون یک آنتن فرستاده می‌شود و یک موج الکترومغناطیسی بسیار قدرتمند از آنتن بیرون می‌آید. طرح تکمیل دستگاههای متراکم کننده شار از سوی نیروی هوایی آمریکا در ایالت نیو مکزیکو در دست تکمیل است. از جمله طرحهایی که برای کاربرد این دستگاه در نظر گرفته شده ، جای دادن آنها در بمبهایی است که از هواپیما به پایین پرتاب می‌شود و نصب آنها در موشکهای هوا به هواست.

امتیاز بزرگ بمبهای الکترومغناطیسی

· نخست آنکه این بمبها مستقیما جان انسانها را به خطر نمی‌اندازد و تنها بر دستگاههای الکترونیک اثر می‌گذارد.

· نکته دوم آنکه ساخت آنها بسیار ساده است.

· همچنین بمبهای الکترومغناطیسی در صورتی می‌توانند بالاترین خسارت را وارد آورند که فرکانس امواجشان با فرکانس دستگاههایی که به آنها وارد می‌شوند یکسان باشد.

 

بنابراین برای ایجاد مصونیت در دستگاههای الکترونیکی که در مراکز حساس کار می‌کنند، می‌توان طراحی مدارها را به گونه‌ای انجام داد که اولا میان بخشهای مختلف ، سپرهای محافظتی موجود باشد و ثانیا در ورودی این قبیل دستگاهها باید صافیها و سنجنده‌هایی را قرار داد که بتواند علامتهای مورد نیاز و امواج حاصل از انفجار را تشخیص دهند و مانع ورود این قبیل امواج شوند.

  • Like 4
لینک به دیدگاه
×
×
  • اضافه کردن...